داستان برند: بلو اوريجين؛ قدم به قدم تا فتح فضا
بلو اوريجين (Blue origin)، يك شركت خصوصي آمريكايي فعال در صنايع هوافضا است. اين شركت كه در زمينهي توليد تجهيزات سفر به فضا اعم از فضاپيما و موشكهاي فضايي فعاليت ميكند، توسط مؤسس وبسايت آمازون يعني جف بزوس تأسيس شده است. مركز شركت بلواوريجين در شهر كنت ايالت واشنگتن واقع است.
هدف اصلي تأسيس بلو اوريجين، محقق كردن رؤياي سفر به فضا براي عموم مردم بوده است. اين شركت با بهبود هرروزهي محصولات و تجهيزات خود تلاش ميكند تا به اين رؤيا رنگ واقعيت ببخشد. اين مؤسسه تمركز اصلي خود را روي پايين آوردن ارزش سفرهاي فضايي و بالا بردن كيفيت و پايداري آنها گذاشته است. شعار اصلي شركت بلو اوريجين جملهي لاتين «Gradatim Ferociter» به معناي «قدم به قدم، با خشم و هيجان» است. نام اين شركت از تركيب كلمهي آبي به معناي زمين كه به سيارهي آبي معروف است و كلمهي Origin به نام منشأ و خاستگاه است. به بيان ديگر ميتوان بلو اوريجين را خاستگاه آبي يا همان كرهي زمين تفسير كرد. جف بزوس، در مصاحبهاي در سال ۲۰۱۱، هدف اصلي تأسيس شركت را كاهش ارزش فضاپيماهاي مسافربر و افزايش امنيت آنها عنوان كرد. تا سال ۲۰۱۴، او حدود ۵۰۰ ميليون دلار در اين شركت سرمايهگذاري كرد. در حال حاضر هنوز هم اكثر سرمايهگذاريهاي بلو اوريجين توسط بزوس او اعلام كرده است كه از آوريل سال ۲۰۱۷، هر سال يك ميليارد دلار از سهام خود در آمازون را براي سرمايهگذاري در بلو اوريجين به فروش خواهد رساند.
تاريخچه
مؤسس بلو اوريجين يعني جف بزوس، از همان سالهاي كودكي و نوجواني علاقهي خود به فضا و زندگي در سيارههاي ديگر را نشان داده بود. او در سنين نوجواني در مصاحبهاي اعلام كرد كه دوست دارد هتلها و مراكزي تفريحي در فضا بسازد و در عين حال، كرهي زمين را نيز از خطرات كنوني حفظ كند.
شركت بلو اوريجين در سال ۲۰۰۰ و در شهر Kent تأسيس شد. اين شركت از همان روزهاي ابتدايي فعاليتهاي خود را بهصورت مخفي و سري انجام ميداد. خبرهاي رسمي در مورد اين شركت از سال ۲۰۰۳ به بيرون درز كرد. زماني كه جف بزوس تصميم گرفت زمينهايي براي توسعهي فعاليتهاي شركت در تگزاس خريداري كند، خبرهايي در مورد شركت فضايي او به گوش رسيد.
اولين خبرها و مصاحبههاي رسمي در مورد نقشههاي بزوس براي سفر به فضا، از سال ۲۰۰۵ منتشر شدند. او در مصاحبهاي در اين سال اعلام كرد كه شركتش قصد دارد يك فضاپيماي زيرمداري با قابليت حمل ۳ فضانورد يا بيشتر طراحي كند كه توانايي پرواز و فرود عمودي داشته باشد. او مقصد اين فضاپيما را لبهي فضا يا «خط كارمن» عنوان كرده بود. خط كارمن، فاصلهاي عمودي در حدود ۱۰۰ كيلومتر بالاتر از سطح دريا است كه بهعنوان مرز اتمسفر زمين با فضا نيز شناخته ميشود. بزوس، فناوري استفادهشده در اين فضاپيما را شبيه فضاپيماي McDonnell Douglas DC-X توصيف كرده بود. يكي از نكات جالب تاريخ بلو اوريجين اين است كه نيل استفنسون (نويسندهي معروف رمانهاي علمي تخيلي) تا سال ۲۰۰۶ بهعنوان نيروي پارهوقت در اين شركت فعاليت ميكرد. او در رمان آخر خود با نام Seveneves از متخصصان اين شركت به خاطر ايدههاي عالي براي جزوه رايگانش تشكر كرده است.
تا سال ۲۰۱۳، تعداد متخصصان بلو اوريجين به حدود ۲۵۰ نفر رسيده بود. اين شركت تا مي سال ۲۰۱۵ تعداد نيروهاي خود را به ۴۰۰ نفر افزايش داد. ۳۵۰ نفر از اين متخصصان در بخشهاي مهندسي، ساخت و توليد و فعاليتهاي تجاري و اداري مركز كنت فعاليت ميكردند و ۵۰ نفر ديگر در مركز پروازي و آزمايشگاهي تگزاس مشغول به كار بودند. طبق آخرين آمار تا آوريل سال ۲۰۱۷، تعداد متخصصان بلو اوريجين به بيش از ۱۰۰۰ نفر رسيده است.
فضاپيماي New Shepard
شركت بلو اوريجين از سال ۲۰۰۶ برنامههاي خود براي تجاريسازي فضاپيماي نيو شپرد اعلام كرد. آنها قصد داشتند اين فضاپيما را تا سال ۲۰۱۰ آماده كنند و سفرهاي توريستي فضايي را تا يك سفر در هفته راهاندازي كنند. در سال ۲۰۰۸، مشخص شد كه اين شركت قصد دارد اولين سفر بدون فضانورد را در سال ۲۰۱۱ و سفر اصلي را در سال ۲۰۱۲ انجام دهد. سرانجام اولين پرواز آزمايشي نيو شپرد در ۲۹ آوريل سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد. اين فضاپيما در پرواز آزمايشي به هدف خود يعني پرواز بيش از ۳۰۷ هزار فوت (۹۳۵۰۰ متر) و سرعت ۳ ماخ رسيد. پس از آن، آزمايشهاي متعدد ديگري توسط بلو اوريجين انجام شد و هنوز هم پروازهاي آزمايشي اين شركت ادامه دارد.
در نوامبر سال ۲۰۱۵، بلو اوريجين موفق شد فضاپيماي نيوشپرد را بهطور كامل به فضا (۱۰۰.۵ كيلومتر از سطح دريا) بفرستد و سپس تقويتكنندهي موشك آن را تنها با ۱.۵ متر خطا در محل تعيينشده فرود بياورد. اين پرواز، اولين رخداد موفقيتآميز در تاريخ بود كه طي آن، يك بوستر موشك فضايي به سلامت به زمين بازگشت.
در تاريخ ۲۲ ژانويهي سال ۲۰۱۶، بلو اوريجين همان بوستري را كه در نوامبر سال قبل پرواز كرده بود براي پروازي ديگر آماده كرد. هدف از اين آزمايش، اثبات قابل بازيافت بودن بوسترها و موشكهاي فضايي بود. در اين پرواز، فضاپيماي نيو شپرد به ارتفاع ۱۰۱.۷ كيلومتري رسيد و بار ديگر، كپسول و بوستر آن به سلامت به زمين بازگشتند. آزمايش سوم اين فضاپيما و بوستر بازيافتي آن نيز در ۲ آوريل سال ۲۰۱۶ با موفقيت انجام شد.
در پايان سال ۲۰۱۶، شركت اعلام كرد كه در صورت موفقيت آميز بودن تمام آزمايشات، آنها ميتوانند تا سال ۲۰۱۸، اولين گروه از مسافران را سوار بر نيو شپرد به فضا بفرستند.
همكاري با شركتهاي مختلف
در سپتامبر سال ۲۰۱۴، بلو اوريجين يك توافقنامهي همكاري با سازمان ULA امضا كرد كه طبق آن، بلو اوريجين وظيفهي ساخت موتور موشك براي يكي از فضاپيماهاي اين شركت را بر عهده گرفت. شركت ULA - United Launch Alliance يك شركت فضايي مشاركتي است كه توسط شركتهاي لاكهيد مارتين و بخش فضايي بوئينگ تأسيس شده است.
همكاري بلو اوريجين و يوالاي به منظور توليد موتور BE-4 براي موشك Vulcan بوده است. توافقنامهي منتشرشده توسط اين ۲ شركت عنوان كرده بود كه بلو اوريجين از ۳ سال قبل از اعلام عمومي، روي اين پروژه كار ميكند. اولين پرواز آزمايشي اين پروژه در سال ۲۰۱۹ انجام خواهد شد.
در جولاي سال ۲۰۱۵، خبر همكاري بلو اوريجين با شركت نانوركس (NanoRacks) منتشر شد. اين شركت در زمينهي طراحي، توليد، آناليز و تأييد ايمني محفظههاي بارگيري فضايي كار ميكند. نانوركس در اين توافقنامه مسئوليت محفظههاي باري فضاپيماي نيوشپرد را بر عهده گرفت.
ناسا، يكي ديگر از شركاي بزرگ تجاري بلو اوريجين است. اين شركت در سال ۲۰۰۹ توانست جايزهي ۳.۷ ميليون دلاري ناسا را براي طراحي طرح مفهومي عمليات ارسال فضانورد به فضا دريافت كند. ناسا در انواع پروژههاي بازيافت موشكهاي فضايي و پروژههاي ريسكي ديگر بلو اوريجين نيز سرمايهگذاري ميكند.
از ديگر شركاي تجاري بلو اوريجين ميتوان بوئينگ را عنوان كرد. اين شركت در مراحل طراحي و ساخت فاز يك پروژهي DARPA XS-1 با بوئينگ همكاري ميكند.
گردشگري فضايي
جف بزوس در مارس سال ۲۰۱۶ اعلام كرد كه قصد دارد گردشگري فضايي را بهعنوان صنعتي جديد مطرح كند. او با اشاره به تفريح و لذت سفرهاي هوايي بدلكاري، سفرهاي فضايي را به اندازهي آنها جذاب دانست و به اين نكته اشاره كرد كه ميتوان فضا و پرتاب موشك را به كمك توريسم و گردشگري، به بلوغ رساند. از سوي ديگر، هيچ نشانهاي از قصد بلو اوريجين براي رقابت با نيروهاي نظامي ايالات متحدهي آمريكا در بخش هوافضا وجود ندارد. به بيان ديگر، بزوس هنوز ارزش افزودهاي در ورود به آن بازارها پيدا نكرده و تمركز خود را روي پروژههاي گردشگري و حمل بار به فضا گذاشته است.
شركت بلو اوريجين اولين فضاپيماي بيرون از جو خود را به احترام اولين فضانورد آمريكايي كه در مداري به دور زمين پرواز كرد، نيو گلن (New Glenn) نامگذاري كرده است. در زمان اعلام اين نام، بزوس اشارهاي مبهم به پروژهي بعدي داشت و نام آن را نيو آرمسترانگ عنوان كرد. او تاكنون هيچ توضيحي در مورد پروژهي بعدي نداده است.
در ماه مارس سال جاري اعلام شد كه بلو اوريجين اولين مشتري پروازي خود را پيدا كرده است. شركت Eutelsat اعلام كرده كه قصد دارد تعدادي از ماهوارههاي خود را در سال ۲۰۲۲ با استفاده از موشكهاي نيو گلن به فضا بفرستد.
امكانات و تجهيزات
بلو اوريجين در نقاط مختلف ايالات متحدهي آمريكا، مراكز تحقيق و توسعه و پايگاههاي پرواز فضايي تأسيس كرده است. اين شركت يك پايگاه تحقيق و توسعه در نزديكي سياتل دارد. پايگاه عملياتي پرواز فضايي بلو اوريجين نيز در غرب تگزاس واقع شده است. اين شركت در حال حاضر در تلاش براي توسعهي يك پايگاه پرتابي سفرهاي مداري فضايي در ايستگاه كيپ كاناورال است.
بلو اوريجين در سال ۲۰۱۵، مركز فضايي Launch Complex 36 را در كيپ كاناورال اجاره كرد تا ايستگاه پرتاب موشك مداري خود را در آن بسازد. در سال ۲۰۱۶ اعلام شد كه اولين پرتاب از اين ايستگاه در سال ۲۰۲۰ انجام خواهد شد.
مركز ساخت، توليد و آزمايش موشك هاي زيرمدراري بلو اوريجين در تگزاس واقع است. اين مركز در نزديكي شهر ون هورن ساخته شده است. تا سال ۲۰۱۵، تعداد متخصصان اين مركز ۵۰ نفر گزارش شده است. علاوه بر ايستگاههاي پرتاب و فرود موشكهاي زيرمداري، مركز تگزاس مجهز به استندهاي آزمايش موتور موشك نيز هست.
يكي ديگر از مراكز تحقيق و توسعهي بلو اوريجين، در آلاباما ساخته خواهد شد. آنها در ژوئن سال ۲۰۱۶ اعلام كردند كه اين مركز در هانتسويل آلاباما و به منظور ساخت موتور موشك BE-4 ساخته خواهد شد.
تجهيزات حمل و نقل فضايي
شركت بلو اوريجين تمركز اصلي خود را روي ساخت موشك و فضاپيماي مدرن گذاشته است تا با پيشرفت آنها، ارزش سفرهاي فضايي را كاهش دهد. راهكار اصلي اين كاهش ارزش، بازگشت موشكها به زمين و قابليت پرتاب مجدد آنها خواهد بود.
Charon
اولين موشك آزمايشي بلو اوريجين، از روي قمر پلوتو با نام كارون نامگذاري شده بود. اين موشك مجهز به ۴ موتور جت Viper Mk رولز رويس بود. اين موشك به منظور آزمايش كنترل خودكار موشك، براي پروازهاي ارتفاع پايين طراحي شد. موشك كارون تنها يك بار بهصورت آزمايشي و در سال ۲۰۰۵ پرتاب شد. ارتفاع اين پرتاب آزمايشي ۹۶ متر بود و كارون بعد از آن با كنترل كامل به زمين بازگشت. كارون در حال حاضر در موزهي هوافضاي شهر سياتل نگهداري ميشود.
Goddard
موشك آزمايشي بعدي گودارد يا PM11 نام داشت. اين موشك در نوامبر سال ۲۰۰۶ به صورت موفقيتآميز پرتاب شد. گودارد به منظور تحقيقات بيشتر براي پروژهي نيو شپرد توسعه داده شد. نام اين موشك به احترام رابرت گودارد، از پيشگامان صنايع موشكي انتخاب شده بود.
پروژه زيرمداري نيوشپرد
اين پروژه كه پيش از اين بهطور مفصل در مورد آن خوانديم، از يك كپسول حمل فضانورد و يك بوستر پرتابي تشكيل شده است. اين ۲ بخش پس از پرتاب و رسيدن به مقصد نهايي به زمين باز خواهند گشت. بوستر بهصورت عمودي روي زمين فرود خواهد آمد و بخش مسافري آن نيز به كمك چترهاي نجات به زمين بازخواهد گشت. هر ۲ قسمت نيوشپرد براي استفادهي مجدد و چندباره طراحي شدهاند. اين پروژه علاوه بر اهداف اصلي، بهمنظور انجام تحقيقات پيشرفتهتر فضايي در ناحيهي زيرمداري زمين طراحي شده است.
پروژه نيوگلن
بلو اوريجين در سال ۲۰۱۵ اعلام كرد كه اولين وسيلهي حمل و نقل فضايي خود را براي سفر به فضاي بيرون از جو زمين آماده خواهد كرد. آنها تحقيقات خود در اين زمينه را پيش از سال ۲۰۱۲ شروع كرده بودند. بلو اوريجين ابعاد اين فضاپيماي خود را بسيار بزرگتر از نيوشپرد اعلام كرد. اين شركت اعلام كرده است كه اولين پرواز مداري موشك خود را در سال ۲۰۲۰ و از ايستگاه فضايي فلوريدا انجام خواهد داد.
موتور موشك
شركت بلو اوريجين براي ساخت فضاپيماها و موشكهاي خود، توسعهي موتور آنها را در مراكز تحقيقاتي و ساخت و توليدي خودش انجام ميدهد. اولين موتوري كه خبر توسعهي آن بهصورت رسمي منتشر شد، Blue engine 3 يا BE-3 نام داشت. اگر چه توسعهي اين موتور از ابتداي دههي ۲۰۱۰ شروع شده بود؛ اما خبر رسمي آن در ژانويهي سال ۲۰۱۳ منتشر شد. BE-3 يك موتور برودتي با سوخت هيدروژن و اكسيژن مايع است كه توانايي توليد ۴۹۰ كيلونيوتن نيرو را در حداكثر توان خود دارد. اين موتور در حالت فرود نيز ميتواند نيروي شتابدهي خود را تا ۱۱۰ كيلونيوتن كاهش دهد. آزمايشهاي تأييد عملكرد اين موتور پس از ۴۵۰ تست روشن كردن موتور و فعاليت ادامهدار بيش از ۵۰۰ دقيقه، در آوريل سال ۲۰۱۵ به پايان رسيدند. موتور BE-3 براي به پرواز درآوردن موشكهاي پروژهي نيوشپرد و به منظور انجام پروازهاي زيرمداري طراحي شده است.
اين شركت با توسعهي بيشتر BE-3، نمونهاي پيشرفتهتر از آن را براي پروازهاي تا ارتفاع بالاتر طراحي كرده و نام آن را BE-3U گذاشته است. اين موتور داراي نازل هاي سوخت بهبوديافته براي فعاليت بهتر در فضاي خلأ است. فرآيند ساخت اين موتور نيز تفاوتهايي با نسل قبل دارد؛ چرا كه BE-3U موتوري غير قابل بازيافت است ولي نسل قبلي براي قابل بازيافت بودن ساخته شده است.
موتور ديگري كه توسط بلو اوريجين توسعه يافته، بسيار بزرگتر از خانوادهي BE-3 است. اين موتور كه Ble Engine 4 يا BE-4 نام دارد، از سوخت اكسيژن مايع و متان مايع استفاده ميكند. طراحي BE-4 بهگونهاي است كه توانايي توليد ۲۴۰۰ كيلونيوتن نيرو داشته باشد. اگرچه طراحي و ساخت اين موتور از سال ۲۰۱۱ شروع شد؛ اما بلو اوريجين اطلاعات اوليه در مورد آن را در سال ۲۰۱۴ منتشر كرد. در پايان سال ۲۰۱۴، بلو اوريجين توافقنامهاي با ULA امضا كرد تا با همكاري اين سازمان، توسعهي موتور پيشرفتهي خود را ادامه دهد و آن را براي استفاده روي فضاپيماي Atlas V اين شركت آماده كند.
هم انديشي ها