يادگيري: شركت دانش بنيان چيست
شركت‌هاي دانش بنيان (Knowledge-based Companies) به شركت‌هايي گفته مي‌شود كه بر پايه‌ي دانش و تحقق اهداف علمي و اقتصادي شكل مي‌گيرند. اين شركت‌ها مؤسسات خصوصي يا تعاوني هستند كه در راستاي گسترش اختراع و نوآوري و در حوزه‌ي فناوري‌هاي برتر به ويژه در توليد نرم‌افزار مربوط تشكيل مي‌شوند. موضوع كلي فعاليت شركت‌هاي دانش بنيان، تجاري‌سازي يافته‌هاي پژوهشي و افزايش درآمدهاي اختصاصي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي است. در ادامه‌ي اين مقاله‌ي اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران، بيشتر به معرفي اهداف اين نوع شركت‌ها مي‌پردازيم. همچنين شرايط پژوهشي شدن يك شركت و مزاياي آن را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم.
اهداف شركت‌هاي دانش بنيان
هدف از راه‌اندازي شركت‌هاي دانش بنيان عبارت است از:
جذب و تبديل كردن ايده‌ها به محصول و مشاغل پايدار
تجاري‌سازي علم و دانش
تجاري‌سازي يافته‌هاي تحقيقاتي و پژوهشي
توانمندسازي دانش‌آموختگان براي ورود به فضاي كسب‌و‌كار
حمايت، هدايت و سمت دهي نوآوري‌ها و توليد كردن فناوري‌هاي برتر
به‌كارگيري توانمندي‌هاي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي در جامعه
ترغيب متخصصان، نوآوران، مخترعان، اعضاي هيئت علمي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي
رفع نيازهاي جامعه و ترويج فرهنگ تجاري‌سازي در دانشگاهها و مراكز پژوهشي
تشويق بنگاه‌هاي اقتصادي و دستگاه‌هاي اجرايي به بهره‌گيري از يافته‌هاي پژوهشي و فناوري‌هاي شكل‌يافته در مراكز پژوهشي
ارتقاء فرهنگ كارآفريني
انواع شركت‌هاي دانش بنيان
شركت‌هاي دانش بنيان از انديشه متخصصين نوع مالكيت به دو دسته‌ي زير تقسيم‌بندي مي‌شوند
۱- شركت‌هايي كه تنها اعضاي هيئت علمي مالك آن هستند:
اگر سهام دانشگاه كمتر از ۵۰ درصد باشد، شركت دانش بنيان يك شركت خصوصي محسوب مي‌شود و بايد تابع قانون تجارت باشد و همچنين در اداره‌ي ثبت شركت‌ها ثبت شود.
۲- شركت‌هايي كه دانشگاهها نيز در آن مالكيت دارند:
اگر سهام دانشگاه ۵۰ درصد يا بيشتر باشد، شركت دانش بنيان يك شركت دولتي محسوب مي‌شود.
زمينه‌هاي فعاليت شركت دانش بنيان
فعاليت شركت‌هاي دانش بنيان را مي‌توان در دسته‌بندي‌هاي زير خلاصه كرد:
انجام پژوهش‌هاي متخصصدي و توسعه‌اي
ارائه‌ي خدمات تخصصي، مشاوره‌اي، علمي، تحقيقاتي و متخصص
توليد محصولات با استفاده از فناوري نوين
نظارت بر پروژه‌هاي پژوهشي، اجرايي و مشاوره‌اي
ارائه‌ي خدمات توسعه‌ي كارآفريني
ارائه‌ي خدمات توسعه‌ي محصول جديد
تشخيص فرصت‌هاي كارآفريني
انجام خدمات توسعه‌ي فناوري
خدمات ورود كسب‌و‌كارها به بازار بين‌المللي و جهاني كردن آن‌ها
اجراي طرح‌هاي توسعه‌ي كارآفريني در سطح ملي، منطقه‌اي و محلي
شرايط شركت‌هاي متقاضي براي دانش بنيان شدن
شاخص شركت‌هاي دانش بنيان به دو دسته‌ي عمومي و اختصاصي تقسيم‌بندي مي‌شود. شركت‌هاي متقاضي بايد علاوه بر شاخص‌هاي عمومي، شرايط مشخص‌شده در يكي از ۳ شاخه‌ي اختصاصي را نيز دارا باشند.
شاخص‌هاي عمومي شركت‌هاي دانش بنيان
۱- حداقل دو سوم اعضاي هيئت مديره‌ي شركت، حداقل دو مورد از شرايط زير را داشته باشند:
داراي مدرك تحصيلي حداقل متخصص كارشناسي باشند
داراي حداقل ۳ سال سابقه‌ي فعاليت كاري يا علمي در حوزه‌ي مرتبط با فعاليت شركت باشند. يا داراي سابقه‌ي مديريتي باشند
حداقل يك اختراع ثبت‌شده‌ي ارزيابي‌شده‌ي داخلي يا بين‌المللي در حوزه‌ي فعاليت شركت داشته باشند
۲- نيمي از درآمد ناشي از فروش محصولات و خدمات دانش بنيان از طريق قرارداد باشد. (به جز شركت‌هايي كه در مرحله‌ي تجاري‌سازي اولين كالاي دانش بنيان هستند.)
۳- سابقه‌ي بيمه‌ي پرداختي براي حداقل ۳ نفر از كاركنان تمام‌وقت به مدت حداقل ۶ ماه
۴- عدم سوءسابقه و عدم تكرار تخلف در صورت وجود تعهد
شاخص‌هاي اختصاصي شركت‌هاي دانش بنيان
شاخص‌هاي اختصاصي به ۳ دسته تقسيم‌بندي مي‌شوند. شركت‌هاي متقاضي بايد كليه‌ي شرايط يكي از دسته‌بندي‌ها را داشته باشند.
۱- دسته ي اول: شركت‌هاي توليدي محصولات دانش بنيان
توليدكننده‌ي كالاهاي دانش بنيان (مطابق فهرست مصوب كه مي‌توانيد در سايت دانش بنيان مشاهده كنيد.)
نهادينه‌سازي و بومي‌سازي دانش متخصص از طريق تحقيق و توسعه
داراي گواهي‌نامه‌ي انطباق استاندارد يا تأييديه‌ي معتبر
نسبت نيروي انساني تمام‌وقت داراي مدرك متخصص كارشناسي و بالاتر در بخش‌هاي غير همراهي به كل متخصصان تمام‌وقت حداقل ۳۰ درصد باشد
حداقل ۷ درصد فروش ساليانه‌ي شركت خرج هزينه‌ي تحقيق و توسعه شود
هر دو سال يك‌بار كالاي دانش‌بنيان جديد ارائه شود يا نسبت به ارتقاء آن‌ها اقدام شود
۲- دسته‌ي دوم: شركت‌هاي تحقيق و توسعه و خدمات مهندسي
فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه و خدمات مهندسي در ارتباط با يكي از كالاهاي دانش بنيان انجام شود
نسبت نيروي انساني تمام‌وقت داراي مدرك متخصص كارشناسي و بالاتر در بخش‌هاي غير همراهي به كل متخصصان تمام‌وقت حداقل ۵۰ درصد باشد.
شركت بايد در يك سال گذشته حداقل يك كالا يا خدمت جديد يا بهبوديافته داشته باشد
توليد شركت حداكثر در حد توليد نمونه‌ي آزمايشي يا پايلوت باشد
۳- دسته‌ي سوم: شركت‌هاي خدمات تخصصي دانش بنيان
نوع خدمت اين شركت‌ها بايد با فهرست مصوب مطابقت داشته باشد
نسبت نيروي انساني تمام‌وقت داراي مدرك متخصص كارشناسي و بالاتر در بخش‌هاي غير همراهي به كل متخصصان تمام‌وقت حداقل ۵۰ درصد باشد
حداقل ۷ درصد فروش ساليانه‌ي شركت خرج هزينه‌ي تحقيق و توسعه‌ي مرتبط با خدمات تخصصي دانش بنيان شود
حداقل ميزان درآمد ثابت ساليانه‌ي شركت برابر با ۱ ميليارد ريال به ارزش ثابت سال ۹۱ باشد
شركت‌هاي دانش بنيان نوپا
شركت‌هايي كه سابقه‌ي كاري چنداني ندارند و نوپا هستند بايد تمامي شرايط زير را دارا باشند:
توليدكننده يا داراي برنامه‌ي طراحي و توليد كالاي دانش بنيان مورد تأييد مركز رشد يا پارك علم و فناوري مربوط يا ستاد فناوري راهبردي مربوط باشد
نهادينه‌سازي و بومي‌سازي دانش متخصص از طريق تحقيق و توسعه انجام شود
عملكرد تحقيق و توسعه داشته باشند
شركت بايد ۲ نفر نيروي انساني تمام‌وقت داشته باشد
حداقل ۱ سال بايد از تاريخ ثبت شركت گذشته باشد
عدم سوءسابقه و عدم تكرار تخلف در صورت وجود تعهد
دو سوم اعضاي هيئت مديره داراي حداقل دو مورد از شرايط زير باشند:مدرك تحصيلي حداقل متخصص كارشناسيحداقل ۳ سال سابقه‌ي كاري يا علمي مرتبط با فعاليت شركت يا سابقه‌ي مديريتيحداقل يك اختراع تأييدشده
چگونگي ايجاد شركت‌هاي دانش بنيان
دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي بعد از تصويب امكان تأسيس شركت‌هاي دانش بنيان در آيين‌نامه‌ي مالي و معاملاتي خود در هيئت امنا، مي‌توانند شركت دانش بنيان خود را تشكيل دهند. هر شركت دانش بنيان به پيشنهاد تعدادي از اعضاي هيئت علمي و تصويب دانشگاه يا واحد پژوهشي به اعضاي هيئت علمي پيشنهاد مي‌شود.
دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي به صورت‌هاي زير مي‌توانند در شركت‌هاي دانش بنيان سهام‌دار باشند:
حداقل ۵ درصد از سهام شركت دانش بنيان به جهت اعتبار دانشگاه يا واحد پژوهشي، به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي مي‌شود
بخشي از سهام شركت با توافق سهام‌داران به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي مي‌شود
به دليل سرمايه‌گذاري مستقيم دانشگاه، بخشي از سهام شركت دانش بنيان متناسب با ميزان سرمايه‌گذاري به نام دانشگاه مي‌شود
به دليل خدمات ديگري كه دانشگاه به شركت دانش بنيان مي‌دهد، بخشي از سهام متناسب با ميزان خدمات به نام دانشگاه مي‌شود
اگر شركت دانش بنيان دولتي باشد، حداقل ۵۰ درصد سهام بدون نياز به ارائه‌ي هيچ خدماتي به نام دانشگاه يا واحد پژوهشي است
هر دانشگاه مي‌تواند در سال نخست يك شركت مادر تخصصي راه‌اندازي كند
ايجاد شركت دانش بنيان با همكاري شهرداري‌ها يا مشاركت دانشگاه‌هاي منطقه در اولويت است
تبصره‌ي ۱: شركت دانش بنيان مستقل از تشكيلات دانشگاه اداره مي‌شود و دانشگاه به ميزان سهام خود در مديريت، سود و زيان آن شريك است.
تبصره‌ي ۲: سازمان‌هاي حقوقي (خصوص يا دولتي) متناسب با ميزان سرمايه‌گذاري خود مي‌توانند سهام شركت را خريداري كنند.
تبصره‌ي ۳: رئيس و معاون‌هاي دانشگاه و واحد پژوهشي مي‌توانند سهام‌دار شركت دانش بنيان شوند، اما نمي‌توانند هيئت مديره يا مديرعامل شركت باشند.
تبصره‌ي ۴: در شركت‌هاي دانش بنيان خصوصي، اعضاي هيئت علمي دانشگاهها و واحدهاي پژوهشي متناسب با ميزان وقت گذاري، سهام‌دار شركت مي‌شوند.
تبصره‌ي ۵: در شركت‌هاي دانش بنيان خصوصي، افراد حقيقي داخل يا خارج دانشگاه مي‌تواند طبق شرايط دانشگاه صاحب بخشي از سهام شوند.
تبصره‌ي ۶: در شركت‌هاي دانش بنياني كه اعضاي هيئت علمي صد درصد مالكيت را دارند، نيازي به تصويب دانشگاه نيست. احراز عضويت علمي متقاضيان شركت كافي است.
حمايت‌ها و تسهيلات شركت‌هاي دانش بنيان
معافيت از پرداخت ماليات، عوارض، حقوق گمركي، سود بازرگاني و عوارض صادراتي به مدت ۱۵ سال
تأمين تمام يا بخشي از هزينه‌ي توليد، عرضه يا به‌كارگيري نوآوري و فناوري با ارائه‌ي تسهيلات كم‌بهره يا بدون بهره بلندمدت و كوتاه‌مدت
اولويت استقرار واحدهاي پژوهشي، فناوري و مهندسي و توليدي شركت‌هاي دانش بنيان در محل پارك علم و فناوري، مراكز رشد، مناطق ويژه‌ي اقتصادي يا مناطق ويژه‌ي علم و فناوري
اولويت واگذاري تمام يا بخشي از سهام مراكز و مؤسسات پژوهشي دولتي قابل واگذاري بر اساس قانون
ايجاد پوشش بيمه‌ي مناسب براي كاهش خطرپذيري محصولات دستاوردهاي دانش، نوآوري و فناوري در تمام مراحل توليد، عرضه و به‌كارگيري
هم انديشي ها