گفت‌وگوي اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران با عرفان مراديان، مؤسس اپليكيشن جيبي مو
پس از مدت‌ها، فرصتي پيش آمد تا با عرفان مراديان، مؤسس اپليكيشن جيبي مو، گپ‌وگفتي كنيم تا با اشكالات حوزه‌ي فين‌تك در ايران بيشتر آشنا شويم. در ابتداي صحبت، مراديان از وجود نقص تا ايجاد ايده براي استارتاپ برايمان توضيح داد. از او درباره‌ي هدف اوليه‌ي استارتاپ جيبي مو پرسيديم كه در جواب گفت:
ايده‌ي اصلي، ايده‌اي كاملا ايراني نيست و به‌دفعات مختلف در كشور‌هايي اعم از آمريكا اجرا شده است. اين ايده در كشور‌هاي مختلف با اسم‌هاي مختلف اجرا شده كه شالوده‌ي اصلي آن به نقل‌وانتقال مالي بين اشخاص بدون واسطه برمي‌گردد.
مؤسس اپليكيشن جيبي مو در‌اين‌باره بيشتر برايمان توضيح مي‌دهد. به‌گفته‌ي او، نقل‌وانتقال شخص‌به‌شخص (Peer To Peer) در سيستم‌هاي جديد، همانند جيبي مو، به شماره‌كارت نياز ندارد تا يكي از اشكالات اصلي اين فرايند را برطرف كند. بسياري از تراكنش‌هاي روزانه‌ي ما، خُرده‌حساب‌هاي شخصي در گروه يا شركت يا سازمان بزرگ است كه در اين حالت، نيازي نيست سيستم بانكي درگير شود. چه‌بهتر مي‌شد اگر امكان داشت اعتباري واسط ايجاد شود كه انجام چنين تراكنش‌هايي با سرعت و آسودگي بيشتري انجام شود. مراديان مي‌گويد:
در جيبي مو، دقيقا چنين اتفاقي افتاده است. ما اعتباري به سيستم اضافه مي‌كنيم و به‌واسطه‌ي آن اعتبار تراكنش‌هاي خُرد خودمان را انجام مي‌دهيم. شايد من سهمي داشته باشم و با پرداخت آن به‌راحتي در لحظه تراكنش من انجام شود و سپس، فرد ديگري سهمش را به من پرداخت كند. پس درواقع، اين اعتبار همواره در‌حال‌چرخش است. البته، دو نكته‌ي بسيار مهم وجود دارد: ۱. نكته‌ي اول آن است كه اين اعتبار فقط به اعداد ريز بسنده نمي‌كند و جيبي مو اين قابليت را دارد كه تراكنش‌هاي سنگين‌تري را هم انجام دهد؛ ۲. نكته‌ي دوم پشتوانه‌ي اعتبار است كه متخصص در هرلحظه از شبانه‌روز مي‌تواند اعتبارش را به‌صورت ريالي به حساب بانكي خود منتقل كند.
در اينجا، اين سؤال مطرح مي‌شود كه باتوجه‌به انتقال كارت‌به‌كارت در ايران، چه نيازي به اين سيستم است؟
مراديان در پاسخ به اين پرسش مي‌گويد نقل‌وانتقال كارت‌به‌كارت روشي منسوخ در كشور‌هاي ديگر است؛ زيرا به اين پرسش بزرگ پاسخ نمي‌دهد كه آيا اين خود شما در‌حال انتقال‌دادن هستيد؟ به زبان ديگر، مباحثه احراز هويت وسط مي‌آيد.
او مي‌گويد اشكالات بسيار زيادي درزمينه‌ي انتقال كارت‌به‌كارت وجود دارد. اجبار به اعلام شماره‌كارت به‌صورت عمومي گرفته تا ناتواني در تشخيص دليل انتقال به كارت شما، دغدغه‌هايي بود كه تيم جيبي مو را دركنار يكديگر جمع كرد. قسمتي از صحبت‌هاي مراديان تعجبم را به‌خود جلب كرد. او گفت در همين مدت كوتاه تقريبا دو ساله، حدود ۲ ميليارد تومان از تخلف مالي جلوگيري شده است.
درباره‌ي اين تخلفات، مراديان گفت براي ما نيز عجيب بود: چرا پس از ردشدن از چند فيلتر بانكي، چنين سوءقصد‌هايي را ما كشف كرده‌ايم؟ به‌مرورزمان، تماس‌هايي از پليس فتا را شاهد بوديم كه با درخواست از مطالعه انتقال، خواستار جزئيات بيشتر از ما شدند كه خوشبختانه با اجراي هوش مصنوعي به‌وسيله‌ي تيم جلوگيري از انتقال به‌عمل آمده بود و به‌راحتي مبلغ مدانديشه متخصصين برگشت داده شد.
در‌حال‌حاضر، متأسفانه به روش‌هاي زيادي رمز اول يا رمز دوم همراه‌با مشخصات كارت بانكي بسياري از افراد دزديده شده است و در موقعيت‌هاي مختلف، عده‌اي سودجو از آن‌ها پرداخت‌هايي انجام مي‌دهند. در بسياري از فروشگاه‌هاي اينترنتي، اين افراد خريد‌هايي انجام مي‌دهند؛ اما در زمان تشخيص پليس فتا، حساب مقصد مسدود خواهد شد تا ابهام رفع شود. جيبي مو نيز با اعمال برخي لايه‌هاي احراز هويت مي‌تواند متوجه شود آيا صاحب اصلي كارت، حسابش را شارژ كرده يا خير. درصورت مغايرت مشخصات، اعتبار موجودي مسدود خواهد شد تا به صاحب اصلي پس گردانده شود. در اين روند، پليس فتا به‌راحتي مي‌تواند از جرم‌هاي آتي جلوگيري كند و پول‌هاي خارج‌شده از كارت‌هاي دزدي را برگرداند.
در جيبي مو وقتي حسابتان را خودتان شارژ مي‌كنيد، به‌صورت آني مي‌توانيد اعتبار خود را به حساب بانكي برگردانيد. اگر مشخصاتي كه با آن حساب خود را شارژ كرده‌ايد با مشخصات حسابي يكي نباشد كه قصد داريد به آن واريز كنيد، سيستم از انتقال شما جلوگيري مي‌كند تا احراز هويت دو طرف انجام شود.
شما براي انتقال در سيستم جيبي مو به دانستن شماره‌كارت طرف نيازي نداريد و اگر مقصد در جيبي مو عضو شده باشد، به‌راحتي و با شماره‌تلفن يا نام متخصصي انتقال شما البته، جيبي مو مزيت‌هاي ديگري هم دارد. براي مثال، اگر بخواهيد از كسي مبلغي تقاضا كنيد، نيازي نيست شماره‌كارت خود را بيان كنيد؛ بلكه تنها كافي است در اپليكيشن جيبي مو، شماره موبايل مقصد را وارد كنيد تا به‌صورت پيام كوتاه به فرد مقابل اطلاع داده شود تا بتواند ازطريق درگاه بانكي و بدون دانستن شماره‌كارت شما، پرداخت را انجام دهد.
به صحبت‌هاي مراديان برگرديم. او گفت باتوجه‌به اشكالات زياد پيش‌آمده به‌وسيله‌ي مؤسسه‌هاي مالي اعتباري در چند وقت اخير، چرا متخصصان بايد به استارتاپ اعتماد كنند؟ مراديان كاملا معتقد است جلب اعتماد چه در ابتداي مسير و چه در طولاني‌مدت كار بسيار سختي است. جيبي مو براي شروع با مبالغ ناچيز قصد دارد متخصصان را به فرهنگ‌سازي دعوت كند. چه با استفاده از جيبي مو و چه بدون استفاده از چنين اپليكيشن‌هاي مشابهي متخصصان بايد به‌مراتب بيشتر مراقب حريم خصوصي خود باشند. راه‌اندازي چنين سرويسي مستلزم گذشت زمان زيادي است و مراديان مي‌داند به اين سرعت قرار نيست سرويس موفقي داشته باشد؛ اما معتقد است در طولاني‌مدت ضمن فرهنگ‌سازي، مردم مي‌توانند به سرويس‌هاي نوين پرداخت بيشتر اعتماد كنند.
در بخشي از صحبت با مراديان درباره‌ي توانايي سيستم سنّتي براي انجام فعاليت‌هاي ديجيتالي پرسيديم كه ايشان در جوابي كوتاه به ما از فرايند عرضه و تقاضا گفت. تا در جامعه‌اي نياز يا تقاضايي شكل نگيرد، عرضه يا پاسخي در انديشه متخصصين گرفته نخواهد شد. رشد بستر‌هاي مناسب پرداخت در جواب به روش‌هاي نوين براي جلوگيري از دزدي خواهد بود كه حتي سيستم‌هاي سنّتي را به مهاجرت مجبور مي‌كند.
مراديان مي‌گويد در زمينه‌هاي پرداخت و دريافت پول، آگاهي افراد و بستر‌هاي مناسب هر دو اهميت فراواني دارند كه بايد به آن‌ها توجه شود. در اين حالت، وظيفه‌ي جيبي مو و مراديان بهبود روش‌هايي است كه تغيير آن به‌صورت زيرساختي هزينه زيادي براي كشور دارد.
از مراديان پرسيدم چرا سرويس‌هاي مشابه قبلي شما به‌مرور از دور رقابت حذف شده‌اند؟ او يكي از دلايل محكم حذف رقباي قبلي را اضافه‌نكردن ارزش افزوده به سيستم سنّتي فعلي بود؛ چراكه جيبي مو نه‌تنها سرويس پرداخت جديدي است؛ بلكه در لايه‌ي بعدي با معرفي شبكه‌اي اجتماعي قابليت‌هاي متنوع‌تري به شما ارائه مي‌دهد.
مراديان مدعي است جيبي مو به‌عنوان راهكار ۳۶۰ درجه پرداخت شناخته مي‌شود. گفت:
راهكار ارائه‌شده‌ي جيبي مو چند هدف خاص را در پيش گرفته است: پرداخت‌هاي C2C كه مربوط‌به پرداخت‌هاي فردبه‌فرد است و پرداخت C2B كه شامل پرداخت مستقيم از كارت بانكي يا كيف پول به هر كسب‌وكار است و ديگري B2C شناخته مي‌شود كه مربوط‌به شركت‌هايي با مشتريان زياد و پرداخت‌هاي خُرد و كلان است. قسمت ديگري كه جيبي مو قرار است پوشش دهد، پرداخت‌هاي B2B بوده كه به‌كمك آن، APIهاي مخصوصي دراختيار هر كسب‌وكار قرار مي‌گيرد تا با شركت ارتباط مالي بهتري داشته باشند. اين قسمتي از اكوسيستم ۳۶۰ درجه‌ي جيبي مو است. قسمت ديگري مربوط‌به ماژول‌هاي جلوگيري از سوءاستفاده‌ي مالي و قسمتي ديگر مربوط‌به شبكه‌ي اجتماعي جيبي مو است.
بخش شبكه‌ي اجتماعي جيبي مو در هاله‌اي از ابهام قرار دارد؛ اما سياست درپيش‌گرفته‌شده‌ي اين استارتاپ مي‌تواند اين بخش از اپليكيشن را متحول كند. در صفحه‌ي عمومي جيبي مو همانند آنچه در دنياي ارز ديجيتال ديده‌ايم، اكسپلورري فراهم شده كه تمامي پرداخت‌هاي شما و ديگر افراد عضو جيبي مو را نشان مي‌دهد. اين صفحه مي‌تواند تعامل مناسبي با كسب‌وكار‌هاي مختلف يا ارائه‌ي نوآوري‌هايي درزمينه‌ي كمك‌هاي عمومي باشد. البته تمامي تراكنش‌هاي شما به عمومي‌شدن نيازي ندارد. در زمان ثبت هر تراكنش، اين شما هستيد كه مي‌توانيد مشخص كنيد تراكنش شما در سطح عمومي قرار بگيرد يا خير. البته، حلقه‌ي ديگري نيز با عنوان «دوستان» طراحي شده كه مي‌تواند جامعه‌ي كوچك‌تري از افراد نزديك به شما را نشان دهد. بااين‌حال در صفحه‌ي عمومي، رقم‌هاي پرداختي نشان داده نخواهد شد؛ بلكه «بابت» هر تراكنش را شما مي‌بينيد.
يكي ديگر از قابليت‌هاي جيبي مو، مديريت حساب‌هاي شخصي شما است. براي مثال، اگر بخواهيد به‌صورت هفتگي از شخصي هزينه‌اي دريافت كنيد، كافي است در اپليكيشن مشخص كنيد در روزي مشخص به فرد براي يادآوري اعلان ارسال شود. همان‌طوركه اشاره كرديم، مي‌توانيد از جيبي مو به‌عنوان درگاهي پرداخت و جابه‌جايي پول ميان حساب‌هاي خودتان استفاده كنيد. دريافت پول از كساني كه عضو جيبي مو نيستند، به‌راحتي انجام مي‌شود و به اعلام شماره‌حساب يا شماره‌كارت يا هر مورد ديگر نيازي نيست.
از مراديان درباره‌ي ظرفيت سيستم سؤال كرديم كه با عدد هزار تراكنش روبه‌رو شديم؛ يعني جيبي مو مي‌تواند هزار تراكنش را در ثانيه پردازش كند كه عدد بسيار درخورتوجهي خواهد بود.
مراديان فارغ‌التحصيل رشته‌ي برق و الكترونيك در مقطع متخصص كارشناسي از دانشگاه شهيدبهشتي است و در مقطع متخصص كارشناسي ارشد، به‌سراغ رشته‌ي MBA استراتژي در دانشگاه تهران رفته است. هم‌زمان با دانشگاه، مشغول برنامه‌نويسي POS در شركت‌هاي زيرمجموعه بانكي بوده است. در جيبي مو، ۱۲ نفر به‌صورت تمام‌وقت كار مي‌كنند و در سال آينده، قرار است ويژگي‌هاي جديد‌تري به اپليكيشن اضافه شود. جيبي مو مي‌تواند بستري مناسب براي اثبات تراكنش باشد. اين اپليكيشن توانايي‌هاي زيادي دارد كه براي فراگيري آن به زمان و فرهنگ‌سازي نياز است.
آيا شما تجربه‌ي استفاده از اين اپليكيشن را داريد؟
هم انديشي ها