شهرهاي هوشمند آينده؛ نگاهي به پنج طرح شهرسازي آينده‌نگرانه

ران هرون، معمار بريتانيايي، در سال ۱۹۶۴ مفهومي به‌نام «شهر متحرك (Walkin City)» مطرح كرد. او شهرهايي را تصور كرده بود كه در پشت پلتفرم‌هاي عظيم و هوشمند متحرك سوار مي‌شدند كه ظاهري شبيه به آسمان‌خراش داشتند. ران در طرح خود مي‌گفت كه شهرهاي متحرك، توانايي اتصال به شهرهاي سنتي و المان‌هاي مرسوم را دارند. امروز مي‌دانيم كه طرح مفهومي ران آن‌چنان با استقبال روبه‌رو نشد و چنين شهرهايي درحال ساخت يا حتي طراحي نيستند. ازطرفي، طراحي شهرهاي هوشمند با جديدترين المان‌هاي فناوري جهان، با سرعت و شدت مناسبي پيگيري مي‌شود.

Woven City ژاپن

خودروهاي تويوتا تقريبا در تمامي نقاط جهان ديده مي‌شوند، اما خودروسازي بزرگ ژاپني هنوز شهر اختصاصي خود را ندارد. مديران شركت در CES 2020 پروژه‌اي را رونمايي كردند كه احتمالا به ساخت و بهره‌برداري از اولين شهر اختصاصي تويوتا خواهد انجاميد. شهري كه در زادگاه تويوتا ساخته مي‌شود و المان‌هاي هوشمندي را در حد كمال خواهد داشت. «شهر بافته‌شده (Woven City)» نام پروژه‌ي شهرسازي تويوتا است كه فعلا سال ۲۰۲۱ براي رونمايي آن ذكر شد.

تويوتا براي ساخت شهر جديد خود از زميني به‌مساحت حدودي ۷۰۸ هزار متر مربع در نزديكي كوه فوجي استفاده مي‌كند و برنامه‌اي موسوم به آزمايشگاه زنده براي آن دارد. آزمايشگاه مدانديشه متخصصين خودروساز ژاپني نه‌تنها فناوري‌هاي مرتبط با خودروهاي خودران را مطالعه مي‌كند، بلكه فناوري‌ حسگرهاي هوشمند متصل به هم و انواع نوآوري‌هاي مرتبط با خانه‌هاي هوشمند و ربات‌ها و هوش مصنوعي هم جزو پروژه‌هاي اصلي آزمايشگاه مذكور هستند.

شهر بافته‌شده‌ي تويوتا ابتدا ميزبان دو هزار شهروند خواهد بود؛ شهرونداني كه انواع خدمات رباتيك هوشمند مانند كنترل سلامتي و وظايف روزمره‌ي زندگي را دريافت مي‌كنند. بارك اينگلز، معمار دانماركي، وظيفه‌ي طراحي شهر هوشمند تويوتا را برعهده دارد. اينگلز طراحي برج‌هاي جديد مركز تجارت جهاني و Lego House دانمارك را در راخبار تخصصيه دارد.

Belmont آريزونا

هم‌بنيان‌گذار مايكروسافت، بيل گيتس، امروز با پروژه‌ها و برنامه‌هاي متعدد در مسير حل اشكالات جهاني شهرت دارد. تصميم او به ساخت يك شهر هوشمند با هدف برطرف كردن برخي از اشكالات جهاني، آن‌چنان عجيب به‌انديشه متخصصين نمي‌رسد. همين طرح موجب شكل‌گيري پروژه‌اي به‌نام بلمونت شد كه به‌صورت يك شهر هوشمند در منطقه‌ي شهري فينيكس آريزونا ساخته خواهد شد.

بيل گيتس تنها سرمايه‌گذار پروژه‌ي بلمونت محسوب مي‌شود كه رقمي حدود ۸۰ ميليون دلار براي آن پرداخت خواهد كرد. شهر هوشمند بلمونت پس از ساخته شدن ميزبان جمعيتي تقريبا برابر با سالت ليك يعني ۱۹۳ هزار نفر مي‌شود.

زميني به مساحت ۱۰۱ كيلومتر مربع براي پروژه‌ي بلمونت در انديشه متخصصين گرفته شد كه در بيابان عاري از سكنه در آريزونا قرار دارد. انواع كسب‌وكارها، مدارس و يادگيريگاه‌ها و ۸۰ هزار منزل مسكوني در شهر هوشمند بلمونت ساخته خواهند شد. قطعا آخرين المان‌ها و دستاوردهاي دنياي فناوري در شهر بلمونت استفاده مي‌شوند و از همان زيرساخت، هوشمند بودن شهر در انديشه متخصصين گرفته خواهد شد. ازميان فناوري‌هاي احتمالي مي‌توان به خودروهاي خودران، سرويس‌هاي تحويل خودكار، شغل‌هايي در حوزه‌ي توليد هوشمند و حرفه‌اي، اينترنت بسيار پرسرعت و كامپيوترهايي اشاره كرد كه همه مجهز به ويندوز (!) باشند. درحال‌حاضر هيچ خبر و اطلاعي از شروع پروژه‌ي بلمونت در دست نيست.

Neom عربستان سعودي

شهر هوشمند نيوم با سرمايه‌گذاري ۵۰۰ ميليارد دلاري وليعهد عربستان ساخته مي‌شود. نيوم تركيبي از فناوري‌هاي فوق‌پيشرفته و خدمات لوكس را به شهروندان خود ارائه مي‌كند. وال‌استريت ژورنال، پروژ‌ي سعودي‌ها را فوق بلندپروازانه مي‌داند كه تركيبي از سيليكون‌ولي در فناوري و هاليوود در سرگرمي و ريويرا فرانسه در تفريح را ارائه خواهد كرد.

طرح ساخت شهر نيوم در عربستان سعودي شبيه به داستان‌هاي علمي‌تخيلي فيلم‌هاي هاليوودي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. پروژه‌ي مذكور در زميني به مساحت حدودي ۲۶ هزار كيلومتر مربع ساخته مي‌شود كه ۳۳ برابر زمين نيويورك سيتي است.

Forest City مالزي

شهر جنگلي مالزي، پروژه‌اي بلندپروازانه محسوب مي‌شود كه خود را مدل شهرهاي آينده مي‌نامد. همان‌طور كه از نام پروژه‌ي مذكور برداشت مي‌شود،‌ احتمالا شاهد شهري با المان‌هاي دوست‌دار محيط‌ زيست خواهيم بود كه شامل ساختمان‌هايي با پوشش گياهي و خيابان‌هايي عاري از خودروهاي پارك‌شده است. شهر هوشمند جديد مالزي در چهار جزيره‌ي مصنوعي در تنگه‌ي جهور ساخته مي‌شوند. تنگه‌ي جهور، آب‌راهي باريك است كه بين مالزي و سنگاپور جريان دارد. مجموع زمين زيرساختي براي شهر جنگلي، ۱۴ كيلومتر مربع ادعا مي‌شود.

برنامه‌هاي بازاريابي شهر آينده‌نگرانه‌ي جنگلي مالزي، به طبيعت و المان‌هاي سلامتي اشاره‌ي جدي مي‌كند. البته دوست‌دار طبيعيت بودن در پروژه‌ي مذكور به‌معناي مخالفت با فناوري‌هاي جديد نيست. طراحان در پيشنهاد خود به باغ‌هايي با قابليت آب‌ياري خودكار اشاره مي‌كنند. در بخشي از طرح شهر جنگلي مي‌خوانيم: «اگر پنجره‌هاي خانه در اتفاقي بر اثر بازي كودكان شكسته شوند، قبل از بازگشت شما به خانه، ترميم خواهند شد».

برنامه‌ي كنوني طراحي و ساخت شهر جنگلي مالزي، اتمام پروژه را سال ۲۰۳۵ بيان مي‌كند. درنهايت بايد منتظر ساخت پروژه‌ي احتمالي باشيم كه با ادعاي حمايت از محيط زيست، الماني دست‌ساز بشر را روي جزيره‌هاي مصنوعي توليد مي‌كند.

Sidewalk Labs تورنتو

شركت سايدواك لبز، زيرمجموعه‌ي نوآوري شهري آلفابت، طرحي براي ساخت يك شهر هوشمند به مساحت ۴۸ هزار متر مربع در ساحل تورنتو دارد. از برنامه‌هاي سايدواك براي شهر هوشمند مي‌توان به ساختمان‌هاي كاملا چوبي، پياده‌روهاي ماژولار با هدف مديريت و جابه‌جايي آسان، تمركز روي انرژي‌هاي تجديدپذير، وسايل حمل‌ونقل مدرن و در دست‌رس، پياده‌روهايي مجهز به گرمايش، چراغ‌هاي هوشمند و موارد ديگر اشاره كرد. به‌هرحال نام گوگل هم در ميان اجراكننده‌هاي شهر هوشمند سايدواك ديده مي‌شود و شايد در نگاه اول،‌ همه نگران برنامه‌‌هاي ردگيري متخصص باشند، اما در طرح پيشنهادي ادعا مي‌شود كه اطلاعات زيادي از متخصصان جمع‌آوري و فروخته نمي‌شود و تبليغات شخصي‌سازي‌شده با كمترين رويكرد ردگيري منتشر مي‌شوند.

مديرعامل سايدواك لبز، دن داكتروف، درباره‌ي پروژه‌ي شهر هوشمند مي‌گويد:

طرح پيشنهادي ما تلاش مي‌كند تا دستاوردي خارق‌العاده در ساحل شرقي تورنتو داشته باشد: محله‌هايي با ظاهر و عملكرد صحيح آينده‌نگرانه كه مردم را در نقطه‌ي تمركز قرار مي‌دهد و طراحي آينده‌نگرانه‌ي شهري با المان‌هاي فناورانه‌ي پيشرفته كه همگي در مسير بازطراحي محيط شهري با هدف بهبود روش زندگي انجام مي‌شوند.

درنهايت اگر شهري با مديريت و اجراي گوگل را در انديشه متخصصين بگيريد، قطعا نگراني‌هايي از آينده و شيوه‌ي مديريت آن نيز خواهيد داشت.