هرآنچه بايد ندگاري ويروس كرونا روي سطوح مختلف بدانيد

درحال حاضر اميدواريم كه براي پيشگيري از ابتلا به ويروس كرونا جديد، در خانه مانده باشيد و دوران قرنطينه را با وجود دشوار بودن احتمالي آن، به‌خوبي پشت سر بگذاريد؛ اما هميشه برخي افراد هستند كه ناگزير بايد خانه را ترك كنند؛ شايد پيك موتوري باشيد كه نمي‌خواهيد در اين روزهاي پاياني سال درآمد خود را ازدست بدهيد و بايد در تمام طول روز بسته‌ها را به‌دست مشتريان برسانيد يا متخصصي هستيد كه بايد با خودروي شخصي يا اتوبوس يا مترو در محل كار حاضر شويد. همچنين ممكن است ازجمله اعضاي كادر درمان باشيد و براي مراقبت از افراد بيمار به بيمارستان برويد و درعين حال تلاش كنيد تا خود بيمار نشويد. در اين موارد، شايد بخواهيد بدانيد كه كرونا جديد (SARS-CoV-2)، ويروس عامل بيماري كوويد ۱۹ تا چه مدت روي سطوحي كه روزانه لمس مي‌كنيم باقي مي‌ماند.

ما هنوز نمي‌دانيم ماندگاري ويروس كرونا روي سطوح مختلف دقيقا چقدر است. مطالعه‌اي كه در ماه فوريه در ژورنال هاسپيتال اينفكشن منتشر شد، چند ده مقاله‌ي پيش‌تر منتشرشده درباره‌ي ديگر اعضاي خانواده‌ي كروناويروس را تجزيه و تحليل كرد تا به دركي بهتر از مدت زمان دوام آن‌ها در خارج از بدن دست يابد. پژوهشگران نتيجه گرفتند كه اگر ويروس كرونا جديد به ديگر ويروس‌هاي كروناي انساني نظير سارس و مرس شباهت داشته باشد، مي‌تواند روي سطوحي چون فلز، شيشه يا پلاستيك به‌مدت حداكثر ۹ روز فعال بماند. به‌عنوان مقايسه، ويروس‌هاي آنفلوانزا تنها نزديك به ۴۸ ساعت مي‌توانند روي سطوح باقي بمانند. متغيرهاي محيطي نظير دماي بالاتر از ۳۰ درجه‌ي سانتي‌گراد مي‌توانند فعاليت ويروس كرونا را در خارج از بدن متوقف كنند و ضدعفوني‌كننده‌هاي خانگي نيز به‌نحو مؤثر قادر به نابودي آن هستند. درنتيجه سازمان بهداشت جهاني توصيه مي‌كند اگر فكر مي‌كنيد سطحي ممكن است آلوده باشد، صرفا آن را با ضدعفوني‌كننده‌ها تميز و خود و ديگران را از خطر ابتلا به ويروس محافظت كنيد.

درباره‌ي مدت ماندگاري كرونا روي لباس، مدرسه‌ي پزشكي هاروارد اشاره مي‌كند كه دوام ويروس احتمالا روي سطوح سخت بيشتر از سطوح نرم نظير پارچه‌ي لباس است. با اين حال، پزشكان درآوردن كفش‌ها و تعويض لباس‌هاي بيروني با نمونه‌هاي تميز را براي پيشگيري از ورود ميكروب‌هاي خارجي به درون خانه توصيه مي‌كنند. مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي ايالات متحده نيز شستن اقلام پارچه‌اي را با استفاده از آب گرم مناسب و اطمينان از خشك‌شدن كامل آن‌ها توصيه مي‌كند.

آتش‌نشانان در حال ضدعفوني‌سازي خيابان‌ها در غرب تهران (تصوير از وحيد سالمي)

به‌نقل از نسخه‌ي پيش‌ از انتشار مقاله‌اي جديدتر كه به‌تازگي به‌دست پژوهشگران مؤسسه‌ي ملي بهداشت در پرينستون و دانشگاه كاليفرنيا نوشته شده است، ويروس كرونا جديد مي‌تواند ساعت‌ها يا حتي روزها روي سطوح باقي بماند. پژوهشگران مواد مختلفي را در آزمايشگاه درمعرض ويروس قرار دارند و دريافتند كه كروناي عامل كوويد ۱۹ براي مدت زماني طولاني روي سطوح باقي مي‌ماند: از حداكثر ۲۴ ساعت روي مقوا تا حداكثر دو تا سه روز روي پلاستيك و فولاد ضدزنگ. ويروس كرونا جديد همچنين در هواپخش‌ها يا ذرات معلق در هوا به‌مدت سه ساعت دوام مي‌آورد. براساس اشاره‌ي پژوهشگران، اين ميزان مقاومت درواقع هم‌اندازه‌ي ماندگاري سارس است.

پژوهشگران هشدار مي‌دهند كه آنچه در آزمايشگاه انجام داده‌اند، ممكن است به‌طور مستقيم بازتاب‌دهنده‌ي مدت زماني نباشد كه ويروس مي‌تواند در دنياي واقعي روي سطوح فعال بماند؛‌ اما درهرحال، پژوهش‌هاي آزمايشگاهي بخشي حياتي از فرايند درك ويروس و نحوه‌ي پيش‌بيني انتشار بيماري به‌شمار مي‌آيد؛ زيرا مطالعه‌ي پويايي انتقال ويروس در ميانه‌ي همه‌گيري آن امري دشوار است. در بيمارستان‌ها و ديگر فضاهاي عمومي، افراد تمام تلاش خود را براي ضدعفوني‌سازي انجام مي‌دهند و همين امر مطالعه‌ي رفتار ميكروب‌ها را در محيط واقعي دشوار مي‌كند.

به‌همين ترتيب، هرچند پژوهشگران مدت دوام ويروس را در ذرات معلق در هوا آزمايش كردند، درواقع از هواي اطراف افراد آلوده نمونه‌برداري نكردند و درعوض ويروس را درون نبولايزر قرار دادند و در ظرفي استوانه‌اي شكل دميدند تا آن را معلق در هوا حفظ كنند. آن‌ها سپس مدت زمان ماندگاري ويروس در هواي درون ظرف را آزمايش كردند. اين حقيقت كه ويروس كرونا جديد مي‌تواند تحت اين شرايط به‌مدت سه ساعت فعال بماند، به‌معني انتقال آئروسل (هوابرد) يا گردش آن در هوا به‌مدتي چنان طولاني نيست كه افراد با تنفس هواي اطراف بيمار آلوده، ويروس را بگيرند. به‌گفته‌ي نيلجي فن دورمالن، پژوهشگر در مؤسسه‌ي بهداشت ملي و نويسنده‌ي همكار مطالعه، «اين نشانه‌ي انتقال آئروسل نيست».

علاوه بر آنچه اشاره شد، بين ذرات ريزتري كه مي‌توانند براي مدتي در هوا معلق بمانند با قطرات بزرگتري كه احتمال سقوطشان بيشتر است، تفاوت وجود دارد. وقتي فردي آلوده سرفه يا عطسه مي‌كند، معمولا ويروس را از طريق قطرات مايع منتشر مي‌كند. هرچند نتايج نشان مي‌دهد كه ويروس در هوا مسري باقي مي‌ماند، شواهد اندكي تا به امروز وجود دارد كه افراد آلوده به‌جاي قطرات، ذرات معلق در هوا را در مقادير درخورتوجه توليد مي‌كنند.

با اين حال، جوزف آلن، استاد تمام بهداشت عمومي در دانشگاه هاروارد كه در مطالعه‌ي مورد مباحثه شركت نداشته، مي‌گويد داده‌ها همراه اين ايده است كه افراد بايد براي جلوگيري از انتشار آئروسل، اقدامات پيشگيرانه نظير اطمينان از جريان هواي تازه و تهويه‌ي مناسب را انجام دهند. او خاطرنشان مي‌كند كه روش‌هاي انتقال بايد به‌عنوان يك طيف درانديشه متخصصينگرفته شود و اينكه تفاوت بين قطرات و ذرات آنچنان برجسته نيست. آلن در رايانامهي كه براي وب‌سايت وايرد ارسال كرد، نوشت:

ما نبايد پيش از اقدام به پيشگيري، منتظر كشف شكاف دقيق بين روش‌هاي انتقال بمانيم و بايد رويكردي همه‌جانبه درپيش بگيريم.

علاوه بر اين، امكان تشخيص اينكه درواقع چقدر انتقال از طريق ناقل بي‌جان به‌وقوع مي‌پيوندد، همچنان دشوار است؛ اما اين مسئله بارديگر لاخبار تخصصي تداوم رعايت احتياط را نشان مي‌دهد. هرچند به‌گفته‌ي مقام‌هاي مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌هاي ايالات متحده در انتقال فرد به فرد، سطوح آلوده ناقلان كم‌اهميت‌تري از قطرات هستند، اين سازمان همچنان ضدعفوني‌سازي مفصل را به افراد توصيه مي‌كند. پژوهشگران همچنين خاطرنشان مي‌كنند كه در مورد سارس تصور مي‌شود هردو روش انتقال آئروسل و ناقل بي‌جان درميان ابرمنتشركنندگان ويروس نقش داشتند. ابرمنتشركنندگان به بيماران آلوده‌اي گفته مي‌شود كه ويروس را به افراد زيادي منتقل مي‌كنند.

ديلان موريس، پژوهشگر در دانشگاه پرينستون و نويسنده‌ي همكار مطالعه اشاره مي‌كند كه انتشار سريع كرونا جديد –كه از ويروس‌هاي عامل سارس و مرس سريع‌تر حركت مي‌كند– به‌معناي تحرك بيشتر ويروس است. برخي مطالعات به پخش درخورتوجه ويروس در اوايل آلودگي افراد اشاره كرده‌اند: درحالي‌كه افراد پيش از ظهور علائم شديدي كه هشدار خانه‌ماندن را به آن‌ها بدهد، به احتمال فراوان زندگي معمول خود را پي مي‌گيرند.

ضدعفوني‌سازي مترو تهران

پژوهشگران اكنون قصد دارند ببيند چگونه شرايط محيطي انديشه متخصصين حرارت و رطوبت بر توانايي ويروس در فعال‌ماندن تأثير مي‌گذارد. آن‌ها علاوه بر درك بهتر انتقال در دنياي واقعي مي‌خواهند بدانند كه آيا ممكن است انتشار ويروس كرونا جديد مانند آنفلوانزا درطول تابستان‌هاي گرم آهسته شود يا نه.

برخي ديگر نيز درتلاش براي حل پرسش‌هاي يادشده هستند. هفته‌ي گذشته پژوهشگران مستقر در ووهان داده‌هايي از انتقال آئروسل را منتشر كردند كه از بيمارستان‌ها و نواحي اطراف آن منطقه گردآوري شده بود. نه‌تنها اغلب بخش‌ها هوايي پاكيزه داشتند، بلكه هواي مكان‌هايي نظير واحد مراقبت‌هاي ويژه بيمارستان نيز اساسا عاري از ويروس بود؛ اما آن‌ها در برخي نواحي غلطت‌هاي بالاتر را يافتند؛ به‌عنوان مثال در بخش كاركنان كه در آن پزشكان و پرستاران به‌طور منظم پوشش محافظتي خود را درمي‌آورند و در توالت‌هاي سيار براي بيماران. پژوهشگران چيني به يافته‌هاي گروهي از همكارانشان در مركز ملي بيماري‌هاي عفوني در سنگاپور اشاره مي‌كنند. در مطالعه‌اي كوچك شامل بيماران كوويد ۱۹ در بيمارستاني در سنگاپور، پخش ويروسي درخورتوجه در نمونه‌هاي مدفوع بيماران يافت شد. هرچند آن مطالعه انتشار آئروسل ويروس كرونا جديد را تأييد نكرد، پژوهشگران چيني استدلال مي‌كنند كه امكان دارد سيفون‌هاي توالت در بيمارستان‌هاي چين ذرات را به درون هوا فرستاده باشند.

پژوهش‌هاي علمي هنوز درمراحل اوليه قرار دارد؛ اما به‌گفته‌ي موريس مطالعات درمجموع اشاره مي‌كنند كه ارائه‌دهندگان مراقبت‌هاي بهداشتي با افزايش مراقبت از شمار فزاينده‌ي بيماران كوويد ۱۹ بايد جوانب احتياط را رعايت كنند. او در رايانامهي مي‌نويسد:

هم‌اكنون هيچ شواهدي وجود ندارد از اينكه مردم بايد نگران انتقال آئروسل ويروس كرونا جديد (SARS-CoV-2) باشند؛ اما احتمالا خطرات در محيط‌هاي بيمارستاني تخصصي وجود دارد.

متخصصان ديگر نظير آلن دلايل بيشتري براي احتياط مي‌آورند. او مي‌نويسد «هم‌اكنون دستورالعمل براي بيمارستان‌ها شامل رساندن هواي تازه‌ي بيشتر و افزايش پالايش است؛ درحالي‌كه از نگاه من اين توصيه‌ي ناهماهنگ موجب مي‌شود مردم پيام مشابه را دريافت نكنند.» او خاطرنشان مي‌كند كه در هر مورد، توصيه‌ي اصلي براي سالم‌ماندن بدون تغيير است: خود را از شلوغي‌ها دور كنيد، اگر مي‌توانيد درخانه بمانيد و لطفا دستانتان را بشوييد.