واكسن كرونا؛ هرآنچه بايد درباره تلاش جهاني براي مقابله با كوويد ۱۹ بدانيد
كمتر از سه ماه از زمان ظهور ويروس كرونا جديدي مي‌گذرد كه موجب تب، سرفه و در موارد شديد ذات‌الريه مي‌شود. تا اين زمان، بيماري به حدود ۱۰۰ كشور رسيده است و بيش از ۱۰۰ هزار نفر را آلوده كرده و جان بيش از ۳۵۰۰ نفر را گرفته است. آنچه باعث شده مردم سرتاسر جهان به استفاده از ماسك روي آورند و كشورهاي مختلف شهرهاي بزرگ خود را قرنطينه و مسافرت را ممنوع كنند، اين نيست كه ويروس جديد بسيار كشنده است. سازمان جهاني بهداشت نرخ مرگ‌و‌مير كوويد ۱۹ را حدود ۳/۴ درصد برآورد كرده است كه كمتر از نرخ مرگ‌و‌مير ويروس‌هاي كروناي اخير، يعني سارس و مرس است. ويروس كرونا جديد بسيار مسري است؛ بااين‌حال بيشتر افرادي كه دچار كوويد ۱۹ مي‌شوند، بدون نياز به بستري‌شدن در يكي‌دو هفته بهبود مي‌يابند. آنچه مردم را به وحشت انداخته، جديد‌بودن ويروس است.
در كشورهاي توسعه‌يافته، معمولا چنين بيماري‌هاي اسرارآميزي ديده نمي‌شود. مردم عادت دارند واكنش دربرابر هر بيماري شناخته‌شده را بدانند و نيز برنامه‌اي براي اجتناب از بيمارشدن داشته باشند. در اين مناطق، واكسن بيماري‌هاي عفوني مانند فلج اطفال، هپاتيت و سرخك را از بين برده است كه قبلا شايع بوده‌اند. در اين كشورها، اگر هر سال واكسن آنفلوانزاي خود را دريافت كنيد، بدترين چيزي كه معمولا براي شما پيش مي‌آيد، سرماخوردگي معمولي است. به‌همين‌دليل، مردم نمي‌توانند براي ساخت واكسن براي بيماري جديد منتظر بمانند. ترامپ به شركت‌هاي دارويي و مقام‌هاي بهداشتي آمريكا گفته است مي‌خواهد واكسن كرونا تا قبل از انتخابات نوامبر آماده باشد؛ البته اين كار غيرممكن است. توسعه‌ي واكسني بي‌خطر و مؤثر به زمان، سرمايه‌گذاري و علم كافي نياز دارد.
مجموعه مقاله‌هاي اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران درباره‌ي ويروس كرونا جديد:ويروس كرونا چيست؟ علائم بيماري، نحوه انتقال و روند شيوعاحتمالا همه مبتلا خواهيم شد؛ چرا ويروس كرونا جديد مهارشدني نيست؟ راهنماي قرنطينه: اگر به ويروس كرونا آلوده شديم، چه كنيم؟ شيوع ويروس كرونا با گرماي هوا متوقف مي‌شود؟ ويروس كرونا دربرابر آنفولانزا؛ كدام يك واقعا خطرناك‌تر است؟
هم‌زمان با تداوم بحران كرونا در سرتاسر جهان، اين سؤال براي بسياري پيش آمده است كه واكسن كرونا كشف شده است؟ واكسن كرونا كِي آماده مي‌شود؟ روزانه گزارش‌هاي مختلف از ساخت واكسن كرونا به‌دست شركت‌ها و مراكز علمي خبر مي‌دهند؛ اما درواقع تا رسيدن به نقطه‌اي كه واكسن به‌طور گسترده دردسترس عموم قرارگيرد، هنوز فاصله‌اي طولاني داريم. براي آگاهي از واكسن كرونا و كوويد ۱۹، بيماري ناشي از اين ويروس، با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد.
خلاصه‌اي درباره‌ي واكسن
اساس كار همه‌ي واكسن‌ها مانند هم است: دانشمندان چيزي را مي‌سازند كه شبيه عامل بيماري‌زا باشد و سپس، سيستم ايمني فرد را درمعرض مقدار كمي از آن قرار مي‌دهند. در حالت ايدئال، سيستم ايمني حافظه‌ي قوي از عامل بيماري‌زا مي‌سازد؛ به‌طوري‌كه اگر فرد بارديگر درمعرض آن قرار گيرد، بدن او قبل از رخ‌دادن عفونت حمله‌اي دربرابر عامل بيماري‌زا تدارك مي‌بيند. نكته‌ي مهم اين كار آن است كه بدون اينكه فرد دراثر دريافت واكسن دچار بيماري شديدي شود، دربرابر عامل بيماري‌زا ايمني كسب كند. روش‌هاي مختلفي براي توليد واكسن وجود دارد؛ اما همه بايد به اين تعادل ظريف برسند.
يكي از روش‌هاي ساخت واكسن آن است كه عامل بيماري‌زا را ضعيف و به حالت زنده از آن استفاده كنيم. متداول‌ترين روش براي انجام اين كار پرورش چندين نسل از عامل بيماري‌زا در محيطي به‌جز سلول‌هاي انساني است تا عامل بيماري‌زا در مسيري تكامل پيدا كند كه قدرت بيماري‌زايي آن در انسان كاهش پيدا كند. دانشمندان با كشت مكرر ويروس‌ها يا باكتري‌ها در سلول‌هاي حيواني، اساسا مجموعه‌اي از ارگانيسم‌هاي جهش‌يافته ايجاد مي‌كنند. مرحله‌ي بعد، انتخاب سويه‌هاي جهش‌يافته است كه در سلول‌هاي انساني تكثير شوند؛ اما مانند اجداد وحشي خود موجب بيماري نشوند. مسئله‌ي مهم آن است كه اين عوامل بايد به‌اندازه‌ي كافي شبيه عامل بيماري‌زاي اصلي باشند تا سيستم ايمني را دقيق براي مبارزه با آن يادگيري دهند. مثال‌هايي از واكسن‌هاي ضعيف‌شده شامل واكسن‌هاي سرخك، اوريون و سل است.
نوع ديگر واكسن كه واكسن غيرفعال ناميده مي‌شود، از نسخه‌ي مرده‌ي كل ويروس يا باكتري تهيه مي‌شود. در اين روش، عامل بيماري‌زا به‌كمك حرارت يا مواد شيميايي كشته مي‌شود. اين نوع واكسن همچنين مي‌تواند با استفاده از قطعات كوچك‌تري از ميكروب ساخته شود. يكي از روش‌هاي رايج آن استفاده از پروتئيني است كه ويروس از آن به‌عنوان كليدي براي ورود به سلول‌هاي انساني استفاده مي‌كند و معمولا روي سطح آن قرار دارد. وقتي پژوهشگران كد ژنتيكي اين پروتئين را پيدا مي‌كنند، مي‌توانند آن را درون باكتري يا مخمر قرار دهند و از اين كارخانه‌هاي ميكروبي براي توليد مقادير زيادي از پروتئين مذكور استفاده كنند كه بتواند به‌عنوان پايه‌اي براي واكسن استفاده شود. اغلب همين پروتئين به‌تنهايي كافي است تا سيستم ايمني آن را به‌راحتي تشخيص دهند و در مواجهه‌ي بعدي دفاعي عليه آن تدارك ببيند.
گاهي نيز دانشمندان قطعاتي از عامل بيماري‌زا را درون پوسته‌ي ويروسي بي‌ضرر جاي مي‌دهند. اين نوع واكسن‌هاي غيرفعال معمولا به تكرار نياز دارند؛ زيرا در تحريك سيستم ايمني به‌اندازه‌ي ميكروب زنده كارآمد نيستند؛ اما خطر بروز واكنش‌هاي شديد دراثر دريافت آن‌ها كمتر است. نمونه‌هايي از واكسن‌هاي غيرفعال شامل واكسن تزريقي فلج اطفال، هاري و هپاتيت A و B است.
تمام واكسن‌هاي تأييدشده موجود در بازار براساس يكي از اين دو روش ساخته شده‌اند؛ اما روش‌هاي جديدتري در حال توسعه هستند كه ممكن است كار خود را با شيوع كوويد ۱۹ آغاز كنند. يكي از فناوري‌هاي اميدواركننده، واكسن مبتني‌بر نوكلئوتيد است.
ويروسي كه موجب بيماري كوويد ۱۹ مي‌شود و SARS-CoV-2 نام گرفته، متشكل از رشته‌اي RNA است كه در كپسولي پوشيده از برجستگي‌هايي به‌نام اسپايك محصور شده. ويروس از اين برجستگي‌ها براي حمله به سلول‌هاي ريه انسان استفاده مي‌كند. سازندگان واكسن مي‌توانند دستوالعمل ژنتيكي ساخت اين اسپايك‌ها را نسخه‌برداري كنند و آن را درون واكسن بگنجانند. بدين‌ترتيب با تزريق واكسن به بدن، سلول‌هاي انساني شروع به ساخت پروتئين‌هاي ويروسي مي‌كنند كه سيستم ايمني آن‌ها را به‌عنوان عوامل خارجي تشخيص مي‌دهد و آنتي‌بادي‌هايي عليه آن‌ها توليد مي‌كند.
- هرآنچه درباره واكسن بايد بدانيد
- ساخت واكسن براي ويروس كرونا چند ماه طول مي‌كشد؟
- ويروس كرونا؛ تلاش جهاني دانشمندان براي ساخت واكسن
واكسن كرونا چه موقع آماده مي‌شود؟
آنتوني فائوچي، مدير مؤسسه‌ي ملي آلرژي و بيماري‌هاي عفوني مي‌گويد آماده‌شدن واكسني براي كوويد ۱۹ حداقل يك‌ونيم سال طول مي‌كشد. اين زمان براي مقام‌هاي بهداشتي كه خود را در نزديكي يك همه‌گيري جهاني مي‌بينند، بسيار زياد است؛ ولي آماده‌شدن واكسن در اين مدت زمان، خود نوعي ركورد محسوب مي‌شود. جان آندروس، از استادان واكسينولوژي جهاني و سياست واكسن در مؤسسه‌ي بهداشت عمومي ميلكن در دانشگاه جورج واشنگتن مي‌گويد بيشتر واكسن‌ها ۵ تا ۱۵ سال طول مي‌كشد تا وارد بازار شوند.
در طولاني‌بودن فرايند ساخت و عرضه‌ي واكسن به بازار، عوامل مختلفي نقش دارند. اولين مورد دستيابي به واكسن كانديدايي است كه آماده‌ي آزمايش باشد. اين بخش از فرايند توسعه‌ي واكسن كه به‌عنوان كشف واكسن مشهور است، به چندين سال كار آزمايشگاهي نياز دارد. دانشمندان مجبورند عامل بيماري‌زا را در آزمايشگاه جداسازي كنند و كشت دهند؛ ولي اكنون به‌كمك توالي‌يابي ژنتيكي، ميكروسكوپ‌هاي قدرتمند و ديگر فناوري‌هاي پيشرفته مي‌توان اين مرحله را كنار گذاشت. گاهي اوقات، در چندين هفته مي‌توان به واكسن كانديدا رسيد. البته اين پيشرفت‌ها نمي‌تواند زمان موردنياز براي نظارت دقيق بر نحوه‌ي عملكرد واكسن روي انسان را كوتاه كند.
تنگناي واقعي كارآزمايي‌هاي باليني است كه پيش‌نياز عرضه‌ي واكسن به بازار است و سه مرحله دارد:
- مرحله‌ي اول، شامل چندين داوطلب سالم مي‌شود و هدف آن ارزيابي بي‌خطربودن واكسن است. اين مرحله حدود سه ماه طول مي‌كشد. اگر شركت‌كنندگان در اين مرحله دچار عوارض جانبي نشدند، مرحله‌ي دوم كارآزمايي آغاز مي‌شود؛
- مرحله‌ي دوم، صدها نفر واكسن را دريافت مي‌كنند. حالت ايدئال آن است كه اين بخش از آزمايش در منطقه‌اي اجرا شود كه بيماري مدانديشه متخصصين در آن شيوع دارد؛ به‌طوري‌كه دانشمندان بتوانند داده‌هايي را در اين مورد به‌دست آورند كه واكسن چگونه موجب افزايش توليد آنتي‌بادي و دفع بيماري در شركت‌كنندگان مي‌شود. اين مرحله ۶ تا ۸ ماه طول مي‌كشد؛
- مرحله‌ي سوم، اگر همه‌چيز خوب پيش برود، در مرحله‌ي سوم، چندهزار نفر در منطقه‌ي شيوع به‌كار گرفته و آزمايش تكرار مي‌شود. اگر اشكالي ازانديشه متخصصين تعداد شركت‌كنندگان يا تهيه‌ي واكسن پيش نيايد، اين مرحله نيز ۶ تا ۸ ماه طول مي‌كشد.
درادامه، سازمان نظارتي نظير سازمان غذا و دارو بايد داده‌ها را مطالعه كند و درصورت امكان آن‌ها را تأييد كند. اين كار نيز چند ماه تا يك سال طول مي‌كشد. اگر اين زمان‌ها را باهم جمع كنيد، متوجه مي‌شويد حتي اگر ژانويه را به‌عنوان زمان آغاز توسعه‌ي واكسن‌هاي كانديدا براي كوويد ۱۹ درانديشه متخصصين بگيريم، واكسني براي استفاده‌ي عموم زودتر از پايان تابستان ۲۰۲۱ ارائه نخواهد شد. البته اين در حالي است كه در‌اين‌ميان اشكالي پيش نيايد.
تعداد معدودي از شركت‌ها واكسن كانديداي آماده‌اي براي استفاده از آزمايش‌هاي انساني دارند؛ اما بيش از ۳۰ شركت به اين رقابت پيوسته‌اند. حتي اگر يكي از شركت‌ها تمام اين مراحل را پشت‌سر بگذارد، فرايند توليد و توزيع واكسن نيز فرايندي زمان‌بر است.
راهي براي سرعت‌بخشيدن به فرايند ساخت و عرضه‌ي واكسن وجود دارد؟
به‌طوركلي، فشرده‌سازي جدول زماني مذكور بسيار دشوار است. كسي دوست ندارد محصول ناكارآمدي توليد كند كه به‌جاي حل بحران، موجب گسترده‌ترشدن آن شود. ساخت واكسن چنان هزينه‌بر و پرخطر است كه بيشتر شركت‌هاي داروسازي اصلا تمايلي به انجام اين كار ندارند. امروزه، تجارت واكسن به‌طور عمده دراختيار چهار شركت، فايزر، مرك، گلاكسواسميت‌كلاين و سانوفي است. ازآنجاكه اين شركت‌ها ظرفيت لازم براي مبارزه با همه‌گيري جهاني را دارند، بايد متقاعد شوند اين كار ارزش دارد.
كوويد ۱۹ ممكن است درحالحاضر شرايط مطمئني براي ساخت واكسن به‌انديشه متخصصين برسد؛ اما شيوع‌ها پيش‌بيني‌ناپذير هستند. سارس چهار ماه پس از ايجاد وحشتي جهاني ناپديد شد. شركت‌هايي كه توسعه‌ي واكسن را آغاز كرده بودند، به‌علت نبود بيمار كافي مجبور شدند آزمايش‌هاي خود را رها كنند. علاوه‌بر‌اين، وقتي ضرورت از بين مي‌رود، بودجه‌ي دولت و علاقه‌ي صنعت داروسازي نيز ناپديد مي‌شود. كسي نمي‌خواهد محصولي توليد كند كه استفاده نمي‌شود.
از ژانويه، توسعه‌ي واكسن‌هايي براي كوويد ۱۹ آغاز شده است؛ ولي نسخه‌ي تأييدشده‌اي از اين واكسن‌ها براي استفاده‌ي عموم در بهترين وضعيت، تا قبل از پايان تابستان ۲۰۲۱ دردسترس قرار نخواهند گرفت.
اشكال بالقوه در فرايند ساخت واكسن
پيتر هوتز، پژوهشگر حوزه‌ي واكسن و معاون دانشكده‌ي ملي پزشكي گرمسيري در كالج پزشكي بيلور مي‌گويد عامل ديگري وجود دارد كه موجب مي‌شود توسعه‌ي واكسني عليه كوويد ۱۹ دشوار شود. اين پديده چيزي است كه «تقويت ايمني» ناميده مي‌شود. در دهه‌ي ۱۹۶۰، دانشمندان مؤسسه‌ي ملي بهداشت در حال كار روي واكسني عليه ويروس سين‌سيشيال تنفسي (RSV) بودند. اين ويروس، ويروسي بسيار مسري و علت بيشتر سرماخوردگي‌هاي نوزادان و كودكان نوپا بود. در طول كارآزمايي‌هاي باليني، برخي از كودكاني كه واكسن را دريافت كردند، هنگامي‌كه به‌طورطبيعي گرفتار RSV شدند، به‌شدت بيمار شدند. واكسن موجب ايجاد پاسخ ايمني بيش‌از‌حدي شده و آسيب‌هاي شديدي به بدن آن‌ها وارد كرده بود. دراثر اين اتفاق، دو كودك از دنيا رفتند.
- چرا ويروس كرونا به‌راحتي در ميان مردم منتشر مي‌شود؟
- نگاهي به تأثير ويروس كرونا جديد بر اعضاي مختلف بدن
چند دهه بعد، زماني‌كه سارس ظاهر شد، پژوهشگران مختلفي ازجمله هوتز كار روي توسعه‌ي واكسن را آغاز كردند. بااين‌حال در آزمايش‌هاي اوليه روي حيوانات آزمايشگاهي به اشكال برخوردند. سلول‌هاي ايمني حيوانات در حال حمله به ريه‌هاي آن‌ها بودند و آسيب‌هايي ايجاد كردند كه درباره‌ي كارآزمايي‌هاي RSV توضيح داده شد. هوتز درمورد امكان بروز چنين اتفاقي درباره‌ي ويروس كرونا هشدار مي‌دهد. گروه او كه شامل پژوهشگراني از مركز خون نيويورك است، براي تهيه‌ي واكسني عليه سارس به‌جاي توليد كل پروتئين اسپايك، تنها قطعه‌ي كوچكي از آن را ساختند؛ قطعه‌اي كه درواقع به سلول‌هاي انساني متصل و ناحيه‌ي اتصال گيرنده ناميده مي‌شود. واكسن اوليه‌ي آن‌ها نتوانست سرمايه‌اي جذب كند و توليد شود؛ چراكه شيوع سارس به‌‌پايان رسيده بود؛ اما اكنون، اين گروه در حال تأمين بودجه‌ي آزمايش انساني اين واكسن هستند كه از اواسط دهه‌ي ۲۰۰۰ در فريزري در تگزاس نگه‌داري مي‌شود. ازآنجاكه ويروس عامل كوويد ۱۹ براي حمله به سلول‌هاي ريه از همان گيرنده‌اي استفاده مي‌كند كه ويروس سارس نيز از آن بهره مي‌برد، آن‌ها معتقدند اين واكسن ممكن است قدري محافظت دربرابر ويروس فراهم كند.
چه كساني مشغول ساخت واكسن كرونا هستند؟
درادامه، خلاصه‌اي از شركت‌ها و مراكزي آمده است كه مشغول ساخت واكسن كرونا هستند.
مدرنا (Moderna)
مدرنا، شركتي مستقر در بوستون، بهدليل كار روي واكسن‌هاي شخصي‌سازي‌شده سرطان معروف است؛ اما اين شركت سابقه‌ي پاسخ به تهديدهاي بهداشت عمومي ازجمله شيوع زيكا در سال ۲۰۱۵ را نيز دارد. مدرنا با همكاري دانشمندان مؤسسه‌ي ملي آلرژي و بيماري‌هاي عفوني (NIAID) واكسن مبتني‌بر RNA را توليد كرده است كه كدكننده‌ي فرم تثبيت‌شده‌اي از پروتئين اسپايك SARS-CoV-2 است. اين شركت ۲۴ فوريه نمونه‌هايي از واكسن كانديداي خود به‌نام mRNA-1273 را به مركز پژوهش‌هاي واكسن NIAID ارسال كرد و قرار است كارآزمايي مرحله‌ي اول براي مطالعه ايمني واكسن از آوريل آغاز شود.
كوروَك (CureVac)
همچون شركت مدرنا، شركت رقيب او، كوروك، نيز براي توليد پروتئين‌هاي ويروس كرونا و تحريك سلول‌هاي ايمني براي توليد آنتي‌بادي، از mRNA ساخته‌شده در آزمايشگاه استفاده مي‌كند. نمايندگان اين شركت گفته‌اند شركت انتظار دارد در چند ماه واكسن كانديدايي را براي استفاده در آزمايش‌هاي انساني آماده كند.
اينوويو (Inovio)
اين شركت بيوتكنولوژي مستقر در پنسيلوانيا واقع است و از فناوري‌اي استفاده مي‌كند كه تا حدودي متفاوت است. شركت اينوويو براي تهيه‌ي دارو، به‌جاي RNA از DNA استفاده مي‌كند و آزمايش‌هاي پيش‌باليني واكسن كانديداي خود به‌نام INO-4800 را در ژانويه آغاز كرده است. اين شركت تاكنون سه‌هزار دُز واكسن را براي استفاده در كارآزمايي‌ها توليد كرده و قرار است واكسن آن‌ها روي داوطلباني در آمريكا، چين و كره‌جنوبي استفاده شود. اولين كارآزمايي در پايان آوريل در كشور آمريكا آغاز مي‌شود.
اپلايد DNAو(Applied DNA Sciences)
شركت اپلايد DNA واقع در نيويورك در مارس اعلام كرد با همكاري شركت ايتاليايي (Takis Biotech) واكسن كانديداي خود را تحويل مي‌دهد كه مبتني‌بر DNA است. اين شركت قصد دارد تا اواخر ماه جاري، چهار نسخه از واكسن را براي آزمايش روي موش آماده كند.
زيدوس كادليا (Zydus Cadlia)
شركت داروسازي زيدوس كادليا كه در هند قرار دارد، در فوريه اعلام كرد دو رويكرد را براي توليد واكسن كرونا آغاز كرده است: رويكرد نخست، استفاده از حلقه‌اي از DNA كه براي توليد پروتئين‌هاي ويروس كرونا در بدن انسان طراحي شده است؛ رويكرد دوم، دست‌كاري ژنتيكي ويروس‌هاي سرخك ضعيف‌شده‌ي نوتركيبكه در بدن موجب توليد آنتي‌بادي‌هايي عليه SARS-CoV-2 مي‌شود. مقام‌هاي اين شركت، زمان‌بندي آزمايش‌هاي انساني خود را اعلام نكرده‌اند.
شركت Stermina Therapeutics
در اين پروژه نيز، قرار است واكسن mRNA ساخته شود و مقر آن بيمارستان دانشگاه تونگجي در شانگهاي است. مديرعامل شركت در پايان ژانويه اعلام كرد توليد واكسن آغاز شده است و دُزهاي واكسن در مارس براي آزمايش‌هاي انساني آماده خواهند بود.
كالج سلطنتي لندن
گروهي از دانشمندان بريتانيايي نيز در آزمايشگاه‌هاي كالج سلطنتي لندن مشغول آزمايش واكسني مبتني‌بر DNA روي موش‌ها هستند.
گلاكسواسميت‌كلاين (GSK)
يكي از شركت‌هاي پيشرو درزمينه‌ي ساخت واكسن شركت GSK است كه فناوري خود براي توليد واكسن را به شركتي چيني به‌نام Clover Biopharmaceuticals قرض مي‌دهد. شركت چيني پروتئين‌هاي ويروسي را توليد خواهند كرد و شركت GSK تركيبات موسوم به مواد كمكي را مهيا مي‌كند. هيچ‌كدام از اين شركت‌ها جدول زماني آزمايش‌هاي خود را ارائه نكرده‌اند.
نوواكس (Novavax)
شركت نوواكس بهدليل تجربه درزمينه‌ي توليد واكسن عليه سارس و مرس، از رقباي خود كمي جلوتر است. اين شركت مستقر در مريلند در فوريه اعلام كرد چندين واكسن كانديداي متشكل از نانوذرات پروتئيني نوتركيب مشتق از پروتئين اسپايك SARS-CoV-2 را توليد كرده است. نمايندگان اين شركت گفته‌اند انتظار دارند آزمايش‌هاي حيواني را به‌زودي تكميل كنند و تا پايان بهار ۲۰۲۰ به اولين مرحله از كارآزمايي‌هاي انساني برسند.
آلتيمون (Altimmune)
اين شركت مستقر در مريلند در حال توليد واكسني است كه در بيني اسپري مي‌شود. آلتيمون كه بهدليل واكسن آنفلوانزايي مشهور است كه به‌شكل اسپري بيني ساخته، در فوريه اعلام كرد طراحي و نمونه‌سازي واكسني عليه كوويد ۱۹ را به اتمام رسانده است و در حال پيشبرد آن در آزمايش‌هاي حيواني و توليد آن براي استفاده در كارآزمايي‌هاي انساني است.
واكسارت (Vaxart)
اين شركت، تنها شركتي است كه درحالحاضر مشغول ساخت واكسني خوراكي براي كوويد ۱۹ است. شركت مذكور در ژانويه اعلام كرد قصد دارد واكسن‌هايي براساس ژنوم SARS-CoV-2 توليد كند؛ اما زمان‌بندي طرح آن‌ها اعلام نشد.
Expres2ion
اين شركت بيوتكنولوژي مستقر در دانمارك از سلول‌هاي مگس ميوه براي توليد آنتي‌ژن‌هاي ويروسي استفاده مي‌كند و قصد دارد در اواخر سال جاري واكسن خود را روي حيوانات آزمايش كند.
جنركس بيوتكنولوژي (Generex Biotechnology)
شركت جنركس كه در فلوريدا مستقر است، براي ساخت واكسن با استفاده از فناوري اختصاصي فعال‌كردن ايمني، قراردادهايي با چهار شركت چيني امضا كرده است. نمايندگان شركت مي‌گويند ممكن است واكسن در ژوئن براي آزمايش‌هاي انساني آماده شود.
واكسيل بيو (Vaxil Bio)
اين شركت ايمني‌درماني معمولا درزمينه‌ي سرطان كار مي‌كند؛ اما نمايندگان شركت ماه گذشته اعلام كردند تركيبي از پروتئين‌ها را كشف كرده‌اند كه واكسن مؤثري عليه كوويد ۱۹ خواهد بود. اين شركت قصد دارد دُزهاي موردنياز آزمايش‌هاي اوليه را توليد كند و به‌دنبال شركايي مي‌گردد تا درصورت موفقيت در مرحله‌ي اول، توليد خود را گسترش دهد.
آي بيو (iBio)
اين شركت مستقر در تگزاس براي توليد پروتئين‌هاي ويروسي از انواع اصلاح‌شده‌ي گياه تنباكو استفاده مي‌كند. نمايندگان شركت مي‌گويند انتظار دارند واكسن تا آخر اين تابستان آماده‌ي استفاده در آزمايش‌هاي حيواني شود.
كالج پزشكي بيلور / مركز خون نيويورك
گروه پيتر هوتز در حال تلاش براي تأمين بودجه‌ي آزمايش واكسن سارس خود دربرابر كوويد ۱۹ هستند. او مي‌گويد آن‌ها حدود ۲۰ هزار دُز آماده براي استفاده در آزمايش‌هاي باليني دارند. گروه او به‌طورهم‌زمان مشغول ساخت واكسني اختصاصي براساس ناحيه‌ي اتصال گيرنده‌ي ويروس جديد هستند؛ اما اين كار چند سال طول مي‌كشد.
دانشگاه كوئينزلند
گروهي از پژوهشگران استراليايي نيز واكسن كانديدايي توليد كرده‌اند كه به‌گفته‌ي آن‌ها، آماده‌ي ورود به آزمايش‌هاي انساني است. اين واكسن متكي‌بر فناوري‌اي به‌نام گيره‌ي مولكولي است كه به پايداري پروتئين‌هاي ويروسي كمك مي‌كند آن‌ها به همان شكلي بمانند كه روي سطح ويروس قرار دارند. اين گروه در حال توليد اين واكسن‌ها براي استفاده در آزمايش‌هاي باليني هستند.
دانشگاه ساسكاچوان
پژوهشگران كانادايي نيز از توالي ژنوم ويروس كرونا براي ساخت كانديداهاي مبتني‌بر پروتئين استفاده كرده‌اند و اكنون منتظر نسخه‌هاي زنده‌ي ويروس هستند تا آزمايش روي حيوانات را شروع كنند.
دانشگاه آكسفورد
گروهي از پژوهشگران مؤسسه‌ي جنر دانشگاه آكسفورد قبلا روي واكسني عليه مرس كار كرده‌اند و در حال مطابقت‌دادن آزمايش‌هاي خود با ويروس جديد هستند. در فوريه، دانشمندان توافق‌نامه‌اي براي توليد هزار دُز از واكسن جديد به‌نام ChAdOx1 با شركت ايتاليايي Advent Srl امضا كردند كه قرار است در آزمايش‌هاي انساني استفاده شود.
سانوفي (Sanofi)
شركت سانوفي از سال ۲۰۰۴ درزمينه‌ي آمادگي دربرابر همه‌گيري‌هاي جهاني ازجمله همه‌گيري سارس فعاليت كرده است. روش اين شركت براي ساخت واكسن كرونا استفاده از DNA نوتركيب و تعويض بخش‌هايي از RNA ويروس كرونا با مواد ژنتيكي ويروسي بي‌ضرر است. سانوفي انتظار دارد در ۶ ماه به واكسني براي آزمايش روي حيوانات دست پيدا كند. آزمايش‌هاي انساني در سال ۲۰۲۱ آغاز مي‌شوند.
جانسون و جانسون (Johnson & Johnson)
شركت جانسون و جانسون در حال گسترش كار قبلي خود است كه درزمينه‌ي توسعه‌ي واكسني عليه ابولا انجام داده است. هدف شركت غيرفعال‌كردن ويروس و توليد واكسني است كه بدون ايجاد عفونت موجب ايجاد پاسخ ايمني شود. شركت اطلاعاتي درباره‌ي زمان‌بندي پروژه‌ي خود اعلام نكرده است.
ژئوواكس/براوو واكس (Geovax Labs / BravoVax)
شركت بيوتكنولوژي ژئوواكس كه در آتلانتا مستقر است، براي توسعه‌ي واكسني عليه كوويد ۱۹، در ژانويه توافق‌نامه‌اي با شركتي چيني به‌نام براوو واكس امضا كرد. ژئوواكس پلتفرم اختصاصي خود را دراختيار شركت چيني قرار مي‌دهد كه ويروس آبله تغييريافته‌اي است كه مي‌تواند براي بيان پروتئين‌هاي ويروسي SARS-CoV-2 دست‌كاري شود.
تونيكس (Tonix)
اين استارتاپ مستقر در نيويورك در فوريه،اعلام كرد براي توسعه‌ي ويروس آبله اسب اصلاح‌شده‌اي كه قطعات پروتئين ويروس SARS-CoV-2 را بيان كند، در حال همكاري با سازمان پژوهش‌هاي جنوبي است. مقام‌هاي شركت زمان‌بندي طرح خود را اعلام نكرده‌اند.
كن‌ساينوبيولوژيكس (CanSino Biologics)
طبق گزارش‌ها، شركت چيني كن‌ساينو مشغول ساخت واكسني مبتني‌بر وكتور عليه كوويد ۱۹ است؛ اما تا اين لحظه اطلاعات ديگري از آن موجود نيست.
گرفكس (Greffex)
مديرعامل اين شركت مهندسي ژنتيك مستقر در هوستون ماه گذشته اعلام كرد آن‌ها طراحي واكسن كرونا را كامل كرده‌اند. اين شركت اطلاعاتي درزمينه‌ي واكسن خود منتشر نكرد؛ اما طبق گزارش‌ها، گرفكس واكسن‌هاي وكتور مبتني‌بر آدنوويروس‌ها را مي‌سازد كه ويروسي بي‌ضرر است و مي‌تواند ازانديشه متخصصين ژنتيكي براي بيان ژن‌هاي خارجي مانند ژن‌هاي كدكننده‌ي پروتئين اسپايك SARS-CoV-2 دست‌كاري شود.
كداجنيكس (Codagenix)
اين شركت بيوتكنولوژي مستقر در نيويورك در حال همكاري با مؤسسه‌ي سرم هند است تا واكسن ضعيف و زنده‌اي عليه كوويد ۱۹ بسازند. كداجنيكس به‌جاي استفاده از نيروهاي بي‌هدفي مانند حرارت يا مواد شيميايي براي كشتن ويروس، از استراتژي خاصي براي دست‌كاري ويروس و ايجاد نسخه‌اي از آن استفاده مي‌كند كه بتواند تكثير شود؛ اما موجب بيماري نشود. مؤسسه‌ي سرم هند مسئول افزايش مقياس توليد واكسن خواهد بود. نمايندگان شركت انتظار دارند در همين بهار، واكسني براي آزمايش‌هاي حيواني آماده كنند و آزمايش‌هاي انساني نيز تابستان امسال آغاز شود.
هم انديشي ها