تلاش سازمان محيط‌زيست براي جلوگيري از پلاك‌گذاري خودروهاي يورو ۴
انتشار بيانيه‌هاي متعدد نهادهاي مرتبط با سازمان محيط‌زيست درباره‌ي موضوع آلايندگي خودروهاي توليدي ايران‌خودرو و سايپا تازگي ندارد. شايعه‌ي منع پلاك‌گذاري پرايد و ۴۰۵ به‌دليل نوع پيشرانه و توليد آلودگي براي محيط‌زيست از ۱۰ سال پيش شنيده مي‌شود. درمقابل، غول‌هاي خودروسازي ايران براي عمل به خواسته‌هاي سازمان محيط‌زيست و سازمان استاندارد ايران، برنامه‌ي مشخصي ندارند و توقف توليد مدل‌هاي قديمي با هدف ارتقاي شرايط ايمني و آلايندگي بعيد به‌انديشه متخصصين مي‌رسد.
قرار بودبنزين يورو ۵ در سراسر كشور از سال ۱۳۹۹ توزيع شود كه البته صرفا براي تعدادي از شهرهاي بزرگ انجام شد. طبق ماده ۴ قانون هواي پاك، از سال ۱۳۹۹، خودروهاي فاقد استاندارد يورو 5 نبايد شماره‌گذاري يا فروخته شوند؛ اما طبق همين قانون، تا سال ۱۴۰۰ براي عرضه‌ي بنزين يورو ۵ مهلت وجود دارد. ايران‌خودرو از دي ۱۳۹۸، پيش‌فروش محصولات با موعد تحويل سال ۱۳۹۹ را آغاز كرد. سازمان حفاظت محيط‌زيست به اين خودروساز اعلام كرد محصولات فاقد استاندارد يورو ۵ از سال آينده نبايد عرضه شوند. ايران‌خودرو نيز در پاسخ ادعا كرد تمام محصولاتش را طبق استاندارد يورو ۵ تحويل مشتريان مي‌دهد؛ درحالي‌كه انجمن خودروسازان اعلام كرد به‌دليل اعمال تحريم و كيفيت كنوني بنزين، فعلا امكان اجراي استاندارد يورو ۵ وجود ندارد. جالب‌تر اينكه دبير انجمن خودروسازان گفته است ابتدا بايد بنزين يورو ۵ عرضه و سپس خودرو داراي استاندارد يورو ۵ تحويل داده شود؛ اما از انديشه متخصصين سازمان محيط‌زيست و وزارت نفت، ابتدا بايد خودرو با استاندارد يورو ۵ توليد و سپس توليد بنزين يورو ۵ آغاز شود. حتي بين متخصص كارشناسان صنعت خودرو نيز درباره‌ي استفاده از بنزين يورو ۴ در خودروهاي مجهز به استاندارد يورو ۵، مثل پژو ۲۰۰۸، اختلاف انديشه متخصصين وجود دارد.
بخش عمده‌اي از محصولات ايران‌خودرو استانداردهاي آلايندگي يورو ۴ دارد. انواع پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس، ۴۰۵، سمند، دنا، رانا و حتي هايما S7 با استاندارد يورو ۴ توليد مي‌شوند؛ درحالي‌كه پژو 2008 و هايما S5 استانداردهاي آلايندگي مطابق با يورو ۵ دارد. هر دو محصول يادشده پس از برجام به خطوط توليد ايران‌خودرو اضافه شدند و امروزه، پرتيراژ محسوب نمي‌شوند. در ميان محصولات شركت سايپا هم، پرايد، تيبا، ساينا، كوييك و چانگان همگي استاندارد آلايندگي يورو ۴ دارد. براي مديران خودرو، فقط ام وي ام ايكس ۳۳ يورو ۴ محسوب مي‌شود و بقيه‌ي مدل‌هاي مونتاژي از برند چري چين، با استاندارد يورو ۵ مطابقت دارد.
امروز، ۳۱ فروردين ۱۳۹۹، سيدمحمدمهدي ميرزايي‌قمي، سرپرست مركز ملي هوا و تغيير اقليم، بر اين موضوع تأكيد كرد كه محيط‌زيست درباره‌ي قوانين مربوط به ارتقاي استاندارد خودروها به‌هيچ‌عنوان از مواضع خود كوتاه نخواهد آمد. وي بيان كرد:
اين سازمان تا امروز براي اجراي اين قوانين در حد تكاليف و وظايف خود عمل كرده و بابت تخلفات خودروسازان در اين زمينه به سازمان بازرسي كل كشور نامه نوشته است. دستگاه‌هاي نظارتي و اجرايي هم بايد به اين مسئله ورود كنند؛ چراكه ضرر و زيان واردشده مسلم است. آماري از پيش‌فروش آذرماه خودروهاي ايران‌خودرو و سايپا دردسترس نيست. پس از اعتراض سازمان محيط‌زيست در آن زمان، به‌دليل ذكرنكردن تغيير استاندارد خودروهاي پيش‌فروش‌شده، خودروسازان آگهي پيش‌فروششان را تغيير دادند و اعلام كردند تحويل براساس استانداردهاي روز خواهد بود.سازمان حمايت از حقوق مصرف‌كننده اعلام كرده به‌دنبال ارتقاي استاندارد از حقوق مشتريان و كاهش آلودگي و مسائل اقتصادي از حقوق مشتريان است. قرار است اين سازمان نيز براي حفظ اين حقوق به مسئله ورود كند.
توليد خودروهاي فعلي با استاندارد يورو ۵ امكان‌پذير است
سرپرست مركز ملي هوا و تغيير اقليم به اين موضوع اشاره كرد كه امكان ارتقاي استاندارد در همه‌ي محصولات توليدي خودروسازان با هزينه بسيار نازل وجود دارد. وي افزود:
خودروسازان تصور مي‌كردند با گذر زمان سازمان محيط‌زيست هم كوتاه مي‌آيد و با همين تصور، استاندارد را ارتقا ندادند و با نامه‌نگاري و تعامل و لابي، اين ارتقاي استاندارد معلق مانده است. در اين زمينه اشكال اجرايي وجود ندارد و ادعاهاي خودروسازان بيشتر بهانه است.
هزينه ۱۸۸ هزار ميليارد توماني آلودگي خودرو براي كشور
ميرزايي‌قمي به آمارهاي وزارت بهداشت و مطالعات جامعي اشاره كرد كه اين وزارتخانه درزمينه‌ي هزينه‌هاي آلودگي هوا براثر مرگ‌و‌مير منتشر كرده است. وي اعتقاد دارد:
آخرين آمار سال ۱۳۹۶ درزمينه‌ي مرگ‌و‌مير زودرس و بيماري‌هاي ناشي از آن ۱۸۸ هزار ميليارد برآورد شده است. اين در حالي است كه هزينه ارتقاي استاندارد آلايندگي با‌توجه‌به افزايش ارزش خودورهاي توليدي بسيار اندك است. در‌حال‌حاضر، ارزش خودروهاي ما كمتر از ۷۰ ميليون تومان نيست و عمده‌ي هزينه خودروسازان براي ارتقاي استاندارد خودروها صرف هزينه‌ي كاتاليست و ECU در ارزش مي‌شود كه هزينه‌ي آن درمقايسه‌با هزينه‌ي تمام‌شده خودروها اندك است. اين هزينه‌ها با هزينه‌هاي آلودگي هوا مقايسه‌شدني نيست؛ به‌همين‌دليل، محيط‌زيست محكم پاي اين قضيه ايستاده است.
آمار و مستند رسمي از بي‌كيفيت‌بودن سوخت توليدي وجود ندارد
ميرزايي‌قمي مي‌گويد سوخت توزيعي در سطح كشور استاندارد يورو ۴ است و سوخت يورو ۵ در پالايشگاه‌هاي محدودي توليد مي‌شود:
مصرف سوخت يورو ۴ به تخريب خودرو بنزيني يورو ۵ منجر نمي‌شود. باوجوداين، وظيفه‌ي نظارت بر سوخت هم برعهده‌ي سازمان استاندارد است و بارها اعلام كردند اشكالي در توزيع سوخت يورو ۴ ندارد. بارها اعلام كرده‌ايم اگر فعالان اين حوزه تخلف و تخطي درباره‌ي كيفيت سوخت ديده‌اند، اعلام كنند سوخت توليدي با استانداردهاي موجود تطابق ندارد؛ اما تا‌به‌حال، آمار و مستندي دريافت نكرده‌ايم. وزارت بهداشت هم بابت اين اعتراض‌ها با وزارت نفت مكاتبه نكرده است؛ بنابراين، مباحثه بي‌كيفيت‌بودن كيفيت سوخت بهانه قلمداد مي‌شود؛ مگر اينكه منتقدان اسناد متقني ارائه كنند و مرجع رسمي آن، يعني سازمان ملي استاندارد، اعلام كند اين اسناد از لحاظ علمي تأييدشده است.
تعليق اجراي قانون تا ۶ ماه پس از رفع تحريم‌ها
سرپرست مركز ملي هوا و تغيير اقليم درباره‌ي نامه وزارت صمت و خودروسازان به‌منظور تعليق اجراي قانون تا ۶ ماه پس از رفع تحريم‌ها و ادعاي تناقض قانون با شعار سال «جهش توليد» به خبرنگاران گفت:
ارتقاي استاندارد ۶ ماه بعد از رفع تحريم‌ها يعني چه؟ اين درخواست با منويات رهبري و تأكيد ايشان بر اقتصاد مقاومتي همخواني ندارد. وقتي رهبري اين‌قدر بر لاخبار تخصصي پيشبرد اهداف اقتصاد مقاومتي تأكيد مي‌كنند، چطور چنين درخواستي را مطرح مي‌كنند. اين اظهارات به‌معناي اين است كه قرار نيست داخلي‌سازي در دستور كار آن‌ها قرار گيرد.به‌انديشه متخصصين مي‌رسد خودروسازان از بيانات رهبري و شعارهاي سالي كه ايشان مطرح مي‌كنند، قصد سوءبرداشت كرده‌اند. در‌صورتي‌كه اگر به‌صورت منطقي به شعارهاي سال و بيانات رهبري توجه مي‌كردند، بايد ارتقاي استاندارد آلايندگي خودروها را در اولويت قرار مي‌دادند؛ چون به افزايش كيفيت توليد منجر مي‌شود.اين ادعا صحيح نيست كه ارتقاي استاندارد آلايندگي خودروها از يورو ۴ به يورو ۵ تغيير آن‌چناني در آلايندگي ايجاد نمي‌كند. تفاوت سطح آلايندگي و تضمين كيفيت آلاينده‌نبودن يورو ۴ تا ۱۰۰ هزار كيلومتر و يورو ۵ تا ۱۶۰ هزار كيلومتر است. انتظار مي‌رود خودروسازان در مسائل متخصص علمي‌تر اظهارانديشه متخصصين كنند.
هم انديشي ها