جهان پساكرونا؛ آيا دوران انقراض خودروها آغاز شده است؟

دوشنبه ۲۲ ارديبهشت ۱۳۹۹ - ۱۴:۰۰
مطالعه 14 دقيقه
مرجع متخصصين ايران
با تداوم بحران كوويد ۱۹، شهرهاي جهان شاهد كاهش تعداد خودروهاي مبتني‌‌بر سوخت‌‌هاي فسيلي در سطح خيابان‌‌ها بوده‌‌اند؛ تحولي بنيادين كه سياستمداران، سخت درصدد حفظ آن در دوران پساكرونا هستند.
تبليغات

چند وقتي است كه شيوع ويروس كرونا بسياري از مردم جهان را خانه‌‌نشين كرده، ترافيك شهرها را به شكل چشمگيري كاسته و خيابان‌‌هاي پرتردد كلان‌‌شهرهاي دنيا را از شر عبور و مرور روزافزون وسايل نقليه‌‌ي آلاينده رهايي بخشيده است. اما در سكوت ترسناكي كه اين روزها بر خيابان‌‌هاي شهرها حاكم شده، تنها غيبت خودروها است كه به‌‌وضوح به‌‌چشم مي‌‌آيد.

اين كاهش چشمگير در تعداد خودروها باعث بروز افت محسوس در سطح دي‌‌اكسيد كربن و آلاينده‌‌هايي نظير دي‌‌اكسيد نيتروژن و ذرات معلق هوا شده است. سقوط آزاد ارزش نفت نيز نمايي ديگر از آثار همه‌‌گيري نوظهور بوده است. در برخي از شهرها، خيابان‌‌هاي متروك پيش‌‌تر به محلي براي انجام ورزش‌‌هايي نظير پياده‌‌روي و دوچرخه‌‌سواري با حفظ فاصله‌‌‌‌گذاري اجتماعي تبديل شده است. همچنين خبر مي‌‌رسد كه ميلان (كانون شيوع ويروس كرونا در ايتاليا) قرار است به‌‌زودي بخشي از خيابان‌‌هاي خود را با مجموع مسافت ۳۵ كيلومتر تبديل به پيست دوچرخه‌‌سواري كند. با مشاهده‌‌ي چنين تحولاتي، ناخوداگاه با اين پرسش مواجه مي‌‌شويم كه آيا اين همه‌‌گيري هولناك واقعا قرار است نقطه آغازي براي حركت جمعي شهرهاي ما به‌‌سوي هوايي پاك‌‌تر باشند؟ آيا ميلان پساكرونا مي‌‌تواند سرمشقي موفق براي تلاش بشر در پاكسازي كلان‌‌شهرها از شر خيل روزافزون خودروها باشد؟

آثار دنياگيري COVID-19 روي محيط‌‌زيست شگفت‌‌انگيز بوده است. ميزان افت ساليانه‌‌ي انتشار كربن در صنايع سوخت فسيلي به ركورد ۵/۵ الي ۵/۷ درصدي نزديك شده است. ميزان انتشار كربن در چين طي بازه‌‌ي ژانويه تا فوريه حدود ۲۵ درصد كاهش يافته است. شهر دهلي هند كه پيش‌‌تر يكي از آلوده‌‌ترين شهرهاي جهان بود، اين روزها با افتي ۷۵ درصدي در ميزان ذرات معلق ۲/۵ ميكرومتري مواجه شده و ميزان ترافيك در آن تا ۵۹ درصد كاهش يافته است. پاريس نيز اخيرا افتي ۷۰ درصدي را در غلظت آلاينده‌‌ي اكسيد نيتروژن تجربه كرده است؛ درحالي‌كه ميزان افت اين آلاينده در شهر ميلان به حدود ۴۰ درصد مي‌‌رسد. ميزان سفرهاي جاده‌‌اي در بريتانيا تا ۷۳ درصد كاهش داشته است و تنها در لندن، سطح مواد سمي در خيابان‌‌ها و تقاطع‌‌هاي اصلي با كاهشي ۵۰ درصدي مواجه شده است.

اما در اين ميان، تنها استفاده از خودروهاي شخصي با افت مواجه نشده، بلكه استفاده از وسايل نقليه‌‌ي عمومي نيز كاهش چشمگيري داشته است. اخيرا تعداد ناوگان سرويس‌‌دهنده كمتر شده و نياز به سفر نيز كاهش يافته است. مردم از سوارشدن به وسايل نقليه‌‌ي عمومي وحشت دارند و احساس مي‌‌كنند نشستن در مجاورت افراد غريبه يعني پذيرش ريسك ابتلا به بيماري. در برخي از شهرهاي چين نظير ووهان (كانون شيوع ويروس در جهان) سرويس حمل‌‌ونقل عمومي به‌‌طور كامل تعطيل شده است تا ريسك سرايت بيماري به حداقل برسد. Moovit سرويس الكترونيك سفرهاي شهري اخيرا گزارشي منتشر كرده كه مي‌‌گويد ميزان حمل‌‌ونقل عمومي در جهان به‌‌صورت ميانگين حدود ۷۸ درصد افت كرده است و در اين ميان، شهرهايي نظير ميلان و رُم افتي ۸۹ درصدي را تجربه كرده‌‌اند.

مرجع متخصصين ايران انقراض خودروها پساكرونا

تصاوير آژانس فضايي اروپا نشان مي‌‌دهد كه ميزان انتشار NO2 در شهر پاريس طي مارس ۲۰۲۰ با افتي چشمگير نسبت‌‌به دوره‌‌ي مشابه در سال ۲۰۱۹ مواجه شده است.

گزارش‌‌ها نشان مي‌‌دهد بااينكه استفاده‌‌از خودرو، اتوبوس و قطار كاهش يافته است، اما گويا دوچرخه‌‌ها كم‌‌كم در حال پركردن خلا وسايل نقليه‌ي موتوري هستند. ازآنجاكه اين روزها دوچرخه‌‌سواري مي‌‌تواند روشي ايمن براي سفرهاي انفرادي در خيابان‌‌هاي خلوت شهرها به‌‌شمار آيد، استقبال عموم از اين وسيله‌‌ي نقليه روزبه‌‌روز در حال رشد است. طي مارس سال جاري، استفاده‌‌از سامانه‌‌هاي اشتراكي دوچرخه در شهرهاي پكن و نيويورك به‌ترتيب معادل ۱۵۰ و ۶۷ درصد رشد يافته و جالب‌‌تر اينكه استفاده‌‌از اين وسيله در مسيرهاي اصلي نيز تا ۵۲ درصد افزايش داشته است. طي آوريل گذشته، تردد دوچرخه‌‌سوارها در مسيرهاي پياده‌‌روي شهري فيلادلفيا رشدي ۱۵۱ درصدي و در شهر داندي اسكاتلند رشدي ۹۴ درصدي را تجربه كرده است.

برخي از مديران شهري براي آنكه بتوانند تردد اين حجم عظيم از دوچرخه‌‌ها را با حفظ مقررات فاصله‌گذاري اجتماعي در شهرها آسان‌‌تر كنند، اقدام به راه‌‌اندازي مسيرهايي موقت دوچرخه‌‌سواري كرده و تردد خودروها را در برخي خيابان‌‌ها ممنوع اعلام كرده‌‌اند. اخيرا شهرهايي نظير برلين، بوداپست، مكزيك، نيويورك، دوبلين و بوگوتا شاهد راه‌‌اندازي مسيرهاي ويژه‌‌ي دوچرخه‌‌سواري بوده‌‌اند. دولت‌‌هاي كشورهايي مانند نيوزيلند و اسكاتلند نيز شروع‌‌به سرمايه‌‌گذاري براي ساخت مسيرهاي موقتي دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي در دوران همه‌‌گيري بيماري كرده‌‌اند. در بروكسل نيز از اول ماه مه اولويت تردد در مركز شهر به دوچرخه‌‌سواران و افراد پياده اختصاص داده شده است. همچنين در بسياري از شهرهاي مهم جهان نظير برايتون، بوگوتا، كلن، ونكوور، سيدني و برخي از شهرهاي ايالات متحده نظير  بوستون، دنور، اوكلند شاهد ممنوعيت موقت تردد خودروها در سطح خيابان‌‌ها هستيم. حتي در انگلستان نيز برخي محدوديت‌‌هاي مرتبط‌‌با قرنطينه برداشته شده‌‌اند تا زمينه براي رفت‌‌وآمد شاغلين بدون استفاده از خودروها فراهم شود.

اما اين اقدامات در حال حاضر همگي تدابيري موقت به‌‌شمار مي‌‌‌‌آيند. پس از رفع قوانين قرنطينه‌‌ي شهري چه اتفاقي رخ خواهد داد؟

اين نگراني وجود دارد كه با رفع محدوديت‌‌ها و ازسرگيري دوباره‌‌ي سفرهاي درون‌‌شهري، مردم دوباره و در ابعادي وسيع‌تر به خودروهاي شخصي روي آورند

اين نگراني وجود دارد كه با رفع محدوديت‌‌ها و ازسرگيري دوباره‌‌ي سفرهاي درون‌‌شهري، مردم به‌‌دليل ترس از بيماري همچنان از استفاده از وسايل نقليه‌‌ي عمومي امتناع ورزند و بار ديگر به خودروهاي شخصي روي آورند؛ موضوعي كه منجر به ايجاد حجم بالاي از ترافيك و آلودگي مجدد شهرها خواهد شد و اين اتفاقات ممكن است در ابعادي بسيار وسيع‌تر از قبل اپيدمي رخ دهند؛ كمااينكه شهرهايي مانند پكن و شانگهاي اندكي پيش شاهد بروز چنين وضعيتي بوده‌‌اند.

با آغاز همه‌‌گيري، شهرهايي مانند ميلان برنامه‌‌‌‌هاي خود را براي جايگزين‌‌هاي ممكن براي خودروها مطرح كردند. مقامات اين شهر طي بيانيه‌‌اي «به‌‌منظور پيشگيري از تردد بيش‌‌ازحد خودروهاي شخصي و درنتيجه افزايش سطح آلودگي هوا»، حمايت خود را از ترويج فرهنگ دوچرخه‌‌سواري اعلام داشتند. قرار است هم‌زمان با رفع ممنوعيت‌‌هاي رفت‌‌وآمد، دولت ايتاليا شروع‌‌به احداث مسيرهاي دوچرخه‌‌سواري كند. چنين تدابيري درنهايت منجر به كاهش فضاي دردسترس براي تردد خودروها، افزايش عرض پياده‌روها و نيز وضع قوانين مربوط‌‌به كاهش حد مجاز سرعت وسايل نقليه‌‌ي موتوري خواهد شد.

مرجع متخصصين ايران انقراض خودروها پساكرونا

رفع تدريجي مقررات قرنطينه‌‌ي شهري باعث نشد مردم چين دوباره به‌‌سوي استفاده‌‌از وسايل نقليه‌‌ي عمومي روي آورند. بسياري از ايستگاه‌‌هاي قطار شهري همچنان خالي از جمعيت هستند.

گرچه نمي‌‌توان اين‌‌گونه تصور كرد كه به‌‌زودي تردد خودروها در شهرهاي يادشده به‌‌كلي ممنوع خواهد شد؛ ولي مي‌‌توان اين اقدامات را گامي به‌‌سوي روش‌‌هاي حمل‌‌ونقل پايدار در بلندمدت قلمداد كرد كه به‌‌خاطر شيوع دنياگيري اندكي تسريع شده است. حال پرسش اين است كه آيا ممكن است شهرهاي ديگر نيز ممكن است چنين رويه‌‌اي را در پيش بگيرند؟

جانت سديك خان، كميسيونر اسبق حمل‌‌و‌‌نقل نيويورك در حال همكاري براي انجام برنامه‌‌هاي بازيابي سيستم حمل‌‌ونقل ميلان و برخي شهرهاي ديگر است. او مي‌‌گويد:

دنياگيري ما را به چالش كشيده است ولي اين يك فرصتي يك‌‌باره است كه رويكرد خود را عوض كنيم و درصدد جبران آسيب‌‌هاي ناشي‌‌از يك قرن اشغال خيابان‌‌ها توسط خودروها برآييم. شهرهايي كه از فرصت پيش‌‌آمده براي تغيير متخصصي خيابان‌‌ها و تسهيل امكان پياده‌‌روي، دوچرخه‌‌سواري و استفاده‌‌از وسايل نقليه‌ي عمومي بهره‌‌برداري كنند، پس از دنياگيري نه‌‌تنها نجات خواهند يافت؛ بلكه در مسير رشد قرار خواهند گرفت.

كلوديا لوپز، شهردار شهر بوگوتا در كلمبيا مسيري به‌‌طول ۱۱۷ كيلومتر از خيابان‌‌ها را به روي خودروها بست تا امكان دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي بهتر براي شهروندان در دوران شيوع كرونا فراهم شود. پيش‌تر خيابان‌‌هاي شهر طي يكشنبه‌‌ها بسته بودند ولي با اجراي سياست‌‌هاي تشويقي در حمايت از دوچرخه‌سواري، شهردار بوگوتا تصميم گرفت اين برنامه را براي ساير روزهاي هفته نيز ادامه دهد و حتي مسيري به‌‌طول ۸۰ كيلومتر را به شبكه‌‌ي ۵۵۰ كيلوكتري مخصوص دوچرخه‌‌سواري اين شهر افزود.

مرجع متخصصين ايران انقراض خودروها پساكرونا

كلاوديا لوپز، شهردار بوگوتا ممنوعيت تردد خودرو در خيابان‌‌ها را به كل روزهاي هفته تعميم داد و مسيرهاي جديدي براي دوچرخه‌‌سواري اضافه كرد.

كارولينا اوروتيا واسكوئز، مدير محيط‌‌زيست بوگوتا مي‌‌گويد:

امنيت به‌‌وجودآمده درنتيجه‌‌ي كوويد ۱۹ در كنار مزايايي ديگر به كمك دوچرخه‌‌سواري در بوگوتا آمده است و ما در كنار مسيرهاي جديد دوچرخه‌‌سواري، درصدد مطالعه ساير تدابيري هستيم كه نه‌‌تنها زيرساخت‌‌ها را توسعه مي‌‌دهند، بلكه دسترسي عمومي به دوچرخه و ساير گزينه‌‌هاي پاك و ايمن حمل‌ونقل را نيز بالا مي‌‌برد. اميد مي‌‌رود اين شيوه به‌‌عنوان يكي از گزينه‌‌هاي اصلي حمل‌‌‌‌ونقل در دوران پساكرونا باقي بماند.

چندي پيش، شهردار پاريس وعده داده بود كه تا سال ۲۰۲۴ تمامي خيابان‌هاي اين شهر را براي تردد دوچرخه ايمن كند و ۷۲ درصد از فضاي مربوط‌‌به محل پارك خودروها را در حاشيه‌‌ي خيابان‌‌ها آزاد كند. به‌‌تازگي و پس از شيوع كرونا، برنامه‌‌اي جديد ازسوي شهردار ارائه شده است كه شامل ايجاد مسيرهاي موقت دوچرخه‌‌سواري و مسيرهاي جديد مترو براي آن دسته از شهرونداني مي‌‌شود كه ديگر تمايلي به استفاده‌‌از وسايل حمل‌‌ونقل عمومي ندارند. همچنين برنامه‌‌هاي مربوط‌‌به احداث مسيرهاي دائمي مخصوص دوچرخه‌‌سواري نيز به‌‌تازگي سرعت بيشتري به خود گرفته است.

ما اين فرصت را در اختيار داريم كه ببينيم چگونه شهرها را براي مردم خود طراحي كنيم و نه براي خودروها

در سطح ملي نيز وضعيت مشابهي در جريان است. اليزابت بورن، وزير گذار اكولوژيك فرانسه از پير سرن، مدير اتحاديه‌‌ي دوچرخه‌‌سواري كلاب دس ويلاس خواسته است برنامه‌‌اي براي عبور و مرور پايدار در دوران پس از قرنطينه تدارك ببيند. سرن مي‌‌گويد:

 ما انتظار داريم عده‌‌ي زيادي از مردم دوچرخه‌سواري را به استفاده از وسايل حمل‌‌ونقل عمومي ترجيح دهند. اين مي‌‌تواند به‌‌معناي ورود ميليون‌‌ها دستگاه دوچرخه‌‌ي جديد به سطح خيابان‌‌ها باشد و از اين رو، ما بايد تاسيسات لازم را فراهم آوريم. اگر شكست بخوريم، تنها گزينه‌‌ي پيش‌‌روي ما احتمالا ميليون‌‌ها دستگاه خودروي بيش‌‌تر خواهد بود و اين از انديشه متخصصينات آلودگي و ترافيك، درحكم يك كابوس است. من اميدوار هستم (و چه‌‌بسا اطمينان دارم) كه اين اقدامات موقتي به‌‌شكل دائمي درآيند؛ چراكه چه دنياگيري باشد و چه نباشد، دوچرخه‌‌سواري يكي از پاك‌‌ترين و سالم‌‌ترين راه‌‌هاي جابجايي به‌‌خصوص در مناطق شهري است.

در بوداپست نيز قرار است مسيرهاي موقت جديد دوچرخه‌‌سواري تا ماه سپتامبر (و چه‌‌بسا پس از آن نيز) داير باشند. سامو بالوگ، رئيس ستاد شهرداري بوداپست مي‌‌گويد: «ما دائما در حال پايش متخصصي مسيرهاي موقت دوچرخه‌‌سواري هستيم و اميدوار هستيم تعداد بالايي از اين مسيرها پابرجا بمانند. دنياگيري، شيوه‌‌ي حمل‌‌ونقل جهاني را دستخوش تغيير كرده است. ما اين فرصت را در اختيار داريم كه ببينيم چگونه شهرهاي خود را براي مردم طراحي كنيم و نه براي خودروها. خاستگاه اين شيوه‌‌ي تفكر بر مبناي تلاش‌‌هاي فعلي درجهت كاهش مرگ‌‌ومير جاده‌‌اي با اقداماتي نظير كاهش تعداد خودروها و اعمال محدوديت سرعت حركت است. در بلندمدت ما درجهت اعمال سياست‌‌هاي كاهش ترافيك و احداث مسيرهاي جديد براي دوچرخه‌‌سواري حركت خواهيم كرد تا بتوانيم فضاي بيش‌‌تري براي دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي ايجاد كنيم.»

مرجع متخصصين ايران انقراض خودروها پساكرونا

از انديشه متخصصينات كلاوديا آدريازولا-استيل، اين مناظر نادر ازآسمان آبي در شهري مانند دهلي نشان مي‌‌دهد كه ايجاد تغييرات بنيادين واقعا امكان‌‌پذير است.

صادق خان، شهردار لندن در انگلستان تأكيد مي‌‌كند كه هواي پاك پايتخت نبايد رويدادي موقتي باشد و چالش پيش‌‌رو آن است كه چگونه آلودگي هوا را به‌‌طور دائمي ريشه‌‌كن كنيم. خاوير برايس، مدير اجرايي مؤسسه‌‌ي خيريه‌‌ي پياده‌‌روي و دوچرخه‌‌سواري ساسترنس در لندن معتقد است كه بهبود كشور از بحران كرونا مي‌‌تواند محركي درجهت تحولي مثبت و بلندمدت در شيوه‌‌ي زندگي و رفت‌‌وآمد ما باشد. او اميدوار است كف اقدامات انجام‌‌شده در راه‌‌اندازي مسيرهاي موقتي دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي بتواند در دوران پساكرونا نيز نقشه‌‌راهي براي طراحي جاده‌‌هاي آينده باشد.

به‌‌انديشه متخصصين مي‌‌رسد شهر منچستر انگلستان نيز رويكردي مشابه با ساير كلان‌‌شهرهاي جهان در پيش گرفته باشد. آنجليكي استوگيا، مشاور شهري و رهبر استراتژي زيست‌‌محيطي، برنامه‌‌ريزي وحمل‌‌ونقل منچستر مي‌‌گويد: «با رفع محدوديت‌‌ها، ما بايد به‌‌جاي بازگشت به شرايط عادي كسب‌‌وكار، بايد اين فرصت را در اختيار مردم قرار دهيم تا بتوانند به‌‌جاي رفت‌‌وآمد با خودرو، گزينه‌‌هايي مانند دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي را انتخاب كنند.» نظير اين اقدامات در سطح دولت بريتانيا نيز ديده مي‌‌شود. در گزارش كربن‌‌زدايي حمل‌‌ونقل دولت بريتانيا، علاوه‌‌بر تببين تعهدات اين كشور در نيل به هدف انتشار كربن صفر تا سال ۲۰۵۰، از استراتژي تازه‌‌اي براي كاهش تردد خودروها باهدف مقابله‌‌با تغييرات اقليمي سخن رفته است. بريتانيا همچنين متعهد شده است كه خريدوفروش خودروهاي جديد بنزيني، ديزلي و هيبريدي را تا سال ۲۰۳۵ ممنوع كند.

اين موضوع ما را به نكته‌‌اي مهم‌‌تر هدايت مي‌‌كند: خودروهاي بنزيني و ديزلي بسيار بيش‌‌تر از خودروهاي الكتريكي در انتشار كربن و آلوده‌‌سازي هواي شهرها سهم دارند. طي دهه‌‌ي گذشته، محبوبيت خودروهاي الكتريكي روز‌‌به‌‌روز بيشتر شده است. گزارش BloombergNEF در سال ۲۰۱۹ مي‌‌گويد كه بيش از دو ميليون دستگاه خودروي الكتريكي طي سال ۲۰۱۸ فروخته شده‌‌اند؛ درحالي‌كه اين آمار در سال ۲۰۱۰ تنها به چند هزار دستگاه مي‌‌رسيد. اين گزارش پيش‌‌بيني‌‌مي‌‌كند كه ميزان فروش اين تجهيزات تا سال ۲۰۴۰ به ۵۶ ميليون دستگاه برسد. اما استفاده‌‌از اين خودروها نيز بدون اشكال نيستند. آن‌‌ها گران‌‌ارزش هستند و نيازمند راه‌‌اندازي تعداد زيادي از تاسيسات شارژ در سطح شهر هستند و علاوه‌‌بر همه‌‌ي اين موارد، همچنان معضل ترافيك را در خيابان‌‌ها پيچيده‌‌تر مي‌‌كنند.  با اين حال، در چشم‌‌انداز آينده‌‌ي عاري‌‌از كربن جهان، خودروهاي برقي (به‌‌ويژه‌‌ انواع سامانه‌‌هاي اشتراكي) همچنان بخشي مهم از زيرساخت‌‌هاي حمل‌‌ونقل چندگانه‌‌ي كشورها خواهند بود. سياست‌‌هاي فعلي در شهرهاي يادشده مبني‌‌بر منع كامل تردد خودروها نيست؛ با اين حال، اگر برنامه‌‌هاي اخير موفق عمل كنند، دور از ذهن نيست كه  موتورهاي احتراقي به‌‌مرور از رده خارج شوند.

مرجع متخصصين ايران انقراض خودروها پساكرونا

رويكرد فعلي بسياري از شهرها مبتني‌‌بر منع كامل تردد خودروهاي موتوري احتراق داخلي نيست؛ بلكه تشويق و افزايش دسترسي مردم به  گزينه‌‌هاي پاك‌‌تر و پايدارتر حمل‌‌ونقل است.

هنوز نمي‌‌توان گفت چه اتفاقي در آينده خواهد افتاد؛ مخصوصا اينكه نمي‌‌دانيم منظورمان از اين آينده دقيقا چه زماني است. اما افت ناگهاني مشاهده‌‌شده در سطح آلودگي و به‌‌دنبال آن، افزايش كيفيت هواي جهان خود به‌‌منزله‌‌ي يك زنگ بيدارباش است؛ به‌‌ويژه اينكه نتايج پژوهش‌‌هاي اخير نشان مي‌‌دهد آلودگي هوا باعث افزايش شدت كشندگي بيماري كوويد ۱۹ مي‌‌شود و حتي به افزايش سرعت گسترش ويروس نيز كمك مي‌‌كند. همه‌‌گيري ويروس كرونا درست در ميانه‌‌ي يك بحران اقليمي ظهور كرده است؛ بحراني كه يكي از علل آن، حجم بالاي گازهاي گلخانه‌‌اي آزادشده در جو است. دنياگيري كرونا شايد توانسته باشد سهوا زمان وقوع يك آخرالزمان اقليمي را به تأخير اندازد؛ ولي بايد دانست كه سير تغييرات اقليمي هنوز متوقف نشده است.

۲۲ آوريل مصادف‌‌با روز جهاني زمين بود. همزماني رويداد امسال با همه‌‌گيري كرونا باعث شد بسياري بحران حال حاضر را به‌‌منزله‌‌ي يك نقطه‌‌ي بازگشت در نحوه‌‌ي تعامل ما با طبيعت تلقي كنند. آنتونيو گاترس، دبير كل سازمان ملل متحد در اين رابطه مي‌‌گويد:

ما بايد اقدامي قاطعانه در ارتباط‌‌با نجات سياره‌‌ي خود از شر ويروس كرونا و تهديد اختلال اقليمي انجام دهيم. ما بايد اين بهبودي را به فرصتي واقعي براي انجام اقدامي درست در آينده تبديل كنيم. گازهاي گلخانه‌‌اي نيز به‌‌مانند ويروس‌‌ها اهميتي براي مرزهاي بين‌‌المللي قائل نيستند.

دنياگيري كرونا شايد توانسته باشد زمان وقوع يك آخرالزمان اقليمي را به تأخير اندازد؛ ولي سير تغييرات اقليمي هرگز متوقف نشده است

به‌‌انديشه متخصصين مي‌‌رسد حل معضل آلودگي هوا و تغييرات اقليمي اهميت بالايي در نزد نيروي سادهوه نجات از كوويد ۱۹ در گروه شهرهاي C40 داشته باشد. اين گروه متشكل از تعدادي از شهرداري‌‌هاي شهرهاي مهم جهان است كه اكنون تلاش دارند به‌‌شيوه‌‌اي اقليم‌‌دوستانه اقتصاد خود را در دوران پساكرونا ترميم كنند. شانون لاورنس، مدير بخش جهاني گروه C40 مي‌‌گويد: «آينده شكلي متفاوت خواهد داشت و من معتقدم كه اين آينده شكلي محلي‌‌تر است كه بيش‌‌تر از سيستم محموله‌‌رساني مبتني‌‌بر دوچرخه، كار از منزل و دوچرخه‌‌سواري و پياده‌‌روي از منزل به مدرسه بهره مي‌‌برد. تمام اين‌‌ها بدان معني است كه خودروهاي كم‌‌تري در خيابان‌‌ها حضور خواهند داشت و درعوض، شاهد كيفيت هواي بالاتر، سلامت عمومي بهتر و مشاركت بيش‌‌تر در حل بحران اقليمي خواهيم بود.»

با اين حال، اعمال قوانين منع تردد براي خودروها با محدوديت‌‌هاي سياسي و عملي متنوعي در نقاط مختلف جهان همراه خواهد بود. در شهرهايي مانند ميلان، بوگوتا و پاريس تلاش‌‌هاي متنوعي درجهت ايجاد سيستم حمل‌‌ونقل پايدارتر در جريان است كه از ميان آن‌‌ها مي‌‌توان به سياست روزهاي بدون خودرو و سامانه‌‌هاي موفق اشتراك دوچرخه اشاره كرد. هرچند نمي‌‌توان چنين تحولي را امري آسان دانست؛ ولي دست‌كم وقوع آن در شهرهاي يادشده آسان‌‌تر به‌‌انديشه متخصصين مي‌‌رسد.

رشيك فتار، مدير اجرايي سازمان مردم‌‌نهاد Our Future Cities در كيپ‌‌تاون از آفريقاي جنوبي مي‌‌گويد: «فضا موضوعي سياسي است و بنابراين، تأمين فضاي كافي براي سيستم حمل‌‌ونقل غيرموتوري و طيفي از مردم كه زندگي‌‌شان وابسته‌‌به اين فضاها است، بسيار اهميت دارد. آن دسته از گزينه‌‌هاي حمل‌‌ونقل كه ايمن، پاك، كم‌‌تراكم و پربازده باشند، بايد ملاك قرار بگيرند. اما برنامه‌‌ريزي حمل‌‌ونقل بايد تبديل به بخشي از سيستم دسترسي اقتصادي و اجتماعي در شهرهاي ما شود.»

درواقع، در خلا دسترسي عمومي به گزينه‌‌هاي جايگزين دردسترس‌‌تر و اقتصادي‌‌تر نمي‌‌توان انتظار داشت تردد خودروها كاهش يابد. اما همان‌‌گونه كه فتار مي‌‌گويد حمل‌‌ونقل با تمامي جنبه‌هاي زندگي شهري در ارتباط است و تغيير در تعداد خودروها تنها زماني ممكن است كه اشكالات بخش مسكن، خدمات شهري و فرهنگ كار نيز حل‌‌وفصل شود. به‌‌عنوان مثال، شايد اگر شرايط كار از منزل براي مردم مهيا شود، خدمات عمومي به‌‌شكل يكنواخت‌‌تري در مناطق مختلف دردسترس قرار گيرند و مردم استطاعت مالي لازم براي سكني‌‌گزيدن در محدوده‌‌ي نزديك به محل كار خود را داشته باشند، ديگر شاهد تردد اين حجم از جمعيت داخل شهرها نباشيم.

شايد تغيير سياست‌‌ها و رفتارهاي ما امري زمان‌‌بر باشد؛ ولي تقريبا همه متفق‌‌القول هستند كه عاري‌‌كردن خيابان‌‌ها از خيل عظيم خودروهاي فعلي يك گام اساسي درجهت حل بحران تغييرات اقليمي و نيز يك استراتژي كارا براي بهبود وضعيت سلامت و رفاه مردم است. دنياگيري فعلي با همه‌‌ي درد و رنجي كه به ما تحميل كرده است، عملكردي مثبت درجهت تلاش‌‌هاي چندين‌‌ساله‌‌ي زيست‌‌محيطي، اقتصادي و سبك زندگي نوين ما داشته است. حال بايد پرسيد كه چگونه مي‌‌توان اثرات جانبي پيش‌‌آمده از اين وضعيت اضطراري را درجهت منافع بلندمدت بشر و سياره‌‌ي زمين سوق داد.

جهان هنوز راهي طولاني تا كنارگذاشتن كامل خودروها در پيش دارد؛ اما در ميانه‌‌ي تلاش‌‌هاي جاري براي نجات از بحران كوويد ۱۹، انگيزه‌‌ي بشر براي مقابله‌‌با يك بحران مرگبارتر با نام آلودگي هوا نيز بيش‌‌تر شده است؛ بحراني كه در انفعال جهانيان، هر ساله ۴/۲ ميليون نفر را به كام مرگ مي‌‌كشاند. به‌‌گفته‌‌ي كلاوديا آدريازولا-استيل، معاون مدير برنامه‌‌ي حمل‌‌ونقل شهري در مؤسسه‌‌ي منابع جهاني: «بحران كوويد ۱۹ به ما چشم‌‌اندازي كوتاه از دورنماي دنيايي ديگر با تعداد خودروهاي كمتر و هوايي پاك‌‌تر عرضه كرد. اين يعني تغييرات بنيادين واقعا امكان‌‌پذير هستند.» 

تبليغات
جديد‌ترين مطالب روز

هم انديشي ها

تبليغات

با چشم باز خريد كنيد
اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران شما را براي انتخاب بهتر و خريد ارزان‌تر راهنمايي مي‌كند
ورود به بخش محصولات