نبرد مرورگرهاي وب با كوكي‌ها به كجا ختم مي‌شود؟

محدوديت وب‌سايت‌ها و تبليغ‌دهنده‌ها روي روش‌هاي ردگيري و دنبال‌كردن متخصصان روز‌به‌روز بيشتر مي‌شود. اغلب مرورگرهاي وب كه اكنون هم سهم زيادي از ردياب‌ها را مسدود مي‌كنند، برنامه‌هايي جدي براي مقابله با ابزارهاي ردگيري متخصص دارند.

كوكي‌ها از ابزارهاي مهم رديابي متخصصان در دنياي الكترونيك هستند كه انواع زيادي هم دارند. به‌بيان‌ساده، كوكي كدي كامپيوتري است كه در دستگاه متخصص ذخيره مي‌شود و به وب‌سايت امكان مي‌دهد تا او را شناسايي كند. همين كد ساده به‌عنوان مثال به وب‌سايت خبري محبوبتان امكان مي‌دهد بيشتر اخبار مرتبط با منطقه‌ي سكونت را نمايش دهد. با استفاده از همين كد، پيام‌هاي اعلاني مانند ثبت‌نام براي خبرنامه هم تنها يك‌بار نمايش داده مي‌شوند. از آن مهم‌تر، وقتي در سرويسي خبري موضوعاتي را به‌عنوان علاقه مشخص مي‌كنيد، سرويس با استفاده از كوكي‌ها علايق شما را به‌ياد مي‌آورد.

امكانات يادشده تنها بخشي از توانايي‌هاي كوكي در كدهاي كامپيوتري هستند، اما قابليت مباحثه‌برانگيز آن‌ها به تبليغات هدفمند مرتبط مي‌شود. نوع خاصي از كوكي به‌نام كوكي شخص ثالث يا Third Party شناخته مي‌شود كه بيشترين مباحثه و نگراني هم درباره‌ي آن‌ها شكل مي‌گيرد. كوكي‌هاي شخص ثالث الزاما به وب‌‌سايت هدف شما كمكي نمي‌كنند؛ بلكه در خدمت شبكه‌هاي تبليغات و سرويس‌هاي جمع‌آوري داده هستند كه درنهايت تبليغات هدفمند را در وب‌سايت مدانديشه متخصصين شما نمايش مي‌دهند. تبليغ‌دهنده‌ها به‌كمك همين كوكي‌ها متوجه مي‌شوند كه شما در وب‌سايت‌هاي گوناگون چه فعاليتي مي‌كنيد.

مسدودسازي كوكي‌هاي شخصي ثالث براي ناشراني كه از تبليغات درآمد كسب مي‌كنند، رخداد جالبي نيست. آن‌ها براي كسب درآمد از محتواي خود به فناوري‌هاي شبكه‌ي تبليغات نياز دارند تا به‌ازاي هر كليك يا مشاهده‌ي متخصص، درآمدي داشته باشند؛ به‌همين‌دليل، برخي وب‌سايت‌ها درصورت استفاده‌ي متخصص از افزونه‌ي مسدودسازي تبليغات بارگذاري نمي‌شوند. درنهايت، هيچ‌كس به‌جز بازارياب‌هايي كه تبليغات مي‌فروشند، از وضعيت كنوني راضي نيست. تغييرات بزرگ اكنون در حال رخ‌دادن هستند. درادامه، مسير مقابله‌ي مرورگرها با كوكي‌ها و همچنين راهكارهاي جايگزين آتي را مطالعه مي‌كنيم.

مرورگرهاي مشهور وب، خصوصا اپل سافاري و موزيلا فايرفاكس، از مدت‌ها پيش برنامه‌هايي جدي براي مقابله با كوكي‌هاي شخص ثالث داشته‌اند. سافاري از ابزاري به‌نام Intelligent Tracking Prevention يا ITP براي شناسايي كوكي‌هاي شخصي ثالث استفاده مي‌كند. ابزار اپل به‌حدي پيشرفت كرده است كه اكنون به‌راحتي كوكي‌هاي شخص ثالث با ظاهر كوكي شخص اول را هم به‌راحتي شناسايي و مسدود مي‌كند.

فايرفاكس ابزاري اختصاصي به‌نام Enhanced Tracking Protection يا ETP دارد كه مسئوليتي شبيه به ITP سفاري را برعهده مي‌گيرد. اين ابزار هم روز‌به‌روز پيشرفته‌تر مي‌شود. اگر متخصص فايرفاكس هستيد، با كليك‌كردن روي علامت سپر دركنار آدرس وب‌سايت مي‌توانيد كوكي‌هاي شخصي ثالث مسدودشده را مشاهده كنيد.

حركت‌هايي كه اپل و موزيلا در مرورگرهاي خود انجام داده‌اند، تقريبا ردگيري متخصص را در مسير مرور وب‌سايت‌هاي متعدد غيرممكن مي‌كند؛ درنتيجه روش‌هاي سنتي و هدف‌گيري تبليغاتي متخصصان ديگر آسان نيست. ناگفته نماند قابليت‌ها به‌صورت يكپارچه در مرورگرها ديده مي‌شوند و به‌صورت خودكار، فعاليت‌هاي متخصص را به حالت خصوصي و ردگيري‌نشدني مي‌برد. درمقابل، كوكي‌هاي اصلي و متخصصدي حذف نمي‌شوند و تأثير منفي روي تجربه‌ي متخصصي نمي‌گذارد.

گوگل كروم و مايكروسافت اج هم در فكر ادامه‌دادن مسير سافاري و فايرفاكس هستند. امكان مسدودسازي كوكي‌هاي شخص ثالث در اين مرورگرها هم وجود دارد؛ ولي به‌صورت پيش‌فرض فعال نيست. گوگل كه ساخت و مديريت محبوب‌ترين مرورگر جهان را برعهده دارد، اعلام كرد تا سال ۲۰۲۲ تمامي كوكي‌هاي متفرقه را حذف خواهد كرد. البته اهالي مانتين‌ويو هنوز نگران تأثير تصميم بر وب‌سايت‌هايي هستند كه از تبليغات مبتني‌بر كوكي‌هاي شخصي ثالث فعاليت مي‌كنند.

البته همان‌طوركه حدس مي‌زنيم، نگراني بيشتر گوگل حول درآمد ميليارد دلاري شركت از وضعيت كنوني تبليغات شكل مي‌‌گيرد. گوگل برخلاف اپل و موزيلا و فايرفاكس، بخش عمده‌اي از درآمد خود را از تبليغات هدفمند كسب مي‌كند؛ درنتيجه، آن‌ها تازماني كه جايگزين مناسبي براي كوكي‌هاي شخص ثالث عرضه نشود، تصميم نمي‌گيرند قابليت يادشده را كاملا حذف كنند. فراموش نكنيد كه گزينه‌ي جديد هم بايد به‌اندازه‌ي همان كوكي‌ها براي گوگل درآمد داشته باشد تا شركت به جايگزيني مجاب شود.

با اينكه گوگل هميشه متخصصان را به استفاده از كروم به‌عنوان مرورگر پيش‌فرض تشويق مي‌كند تا جريان درآمدي را حفظ كرده باشد، در مسير جايگزيني كوكي‌ها نيز تحقيقات پيش‌گامانه‌اي انجام مي‌دهد. شايد اصلا در دنياي آينده‌ي وب به جايگزين براي كوكي‌ها نيازي نداشته باشيم. به‌عنوان مثال، برخي ناشران كه به‌جاي تبليغات هدفمند براساس كوكي شخص ثالث، از تبليغات هدفمند براساس محتواي هر صفحه استفاده مي‌كنند، افزايش درآمد درخور‌توجهي تجربه كرده‌اند.

اگر كوكي‌‌‌هاي شخصي ثالث مسير حذف يا جايگزيني را طي كنند، احتمالا كسب‌وكارهاي بسيار زيادي با مدل درآمدي از تبليغات هدفمند از بين مي‌روند. گفتني است متخصص كارشناسان روند جايگزين همچون نمايش تبليغات براساس محتواي هر صفحه را هم گزينه‌اي مهم مي‌دانند؛ راهكاري كه درآمد از تبليغات را از مسير شركت‌هاي واسطه به ناشران اصلي متمايل مي‌كند.

مسير گوگل در جايگزيني كوكي‌هاي شخص ثالث به حمايت و همكاري فعالان ديگر اكوسيستم نياز دارد. توسعه‌دهنده‌هاي مرورگر، تبليغ‌دهنده‌ها، ناشران و هر بازيگر دخيل ديگر در ساختار تبليغات بايد در حركتي همه‌جانبه به‌دنبال راهكاري براي حل اشكال كوكي‌ها باشند. درحال‌حاضر، هنوز نمي‌دانيم چه ابزاري جايگزين كوكي‌ها مي‌شود. به‌علاوه، هنوز مشخص نيست آيا گوگل به‌همراه كردن بازيگران ديگر، خصوصا توسعه‌دهنده‌هاي مرورگر و ناشران موفق مي‌شود يا خير. نكته‌ي جالب‌تر اينكه حذف كامل مدل كنوني، بازهم به‌نفع گوگل خواهد بود و قدرت بيشتري به آن‌ها مي‌دهد. به‌هرحال آن‌ها مي‌توانند داده‌هاي بيشتري را در مقياسي بزرگ‌تر درمقايسه‌با رقباي تازه‌كار جمع‌آوري كنند؛ داده‌هايي كه ازطريق سرويس‌هاي متعدد شركت همچون جي‌ميل و گوگل‌مپس جمع‌آوري مي‌شوند.

درنهايت آنچه بيش از همه واضح شده، وضعيت خطرناك شركت‌هايي است كه درآمد خود را با تكيه بر زندگي الكترونيك و هدف‌گيري متخصصان تنظيم كرده‌اند. اكنون كه علاوه‌بر متخصصان، دولت‌ها و سازمان‌هاي تنظيمگر قانوني هم به‌دنبال جايگزيني روش‌هاي جاري ردگيري متخصصان هستند، چنين شركت‌هايي بيش از هميشه احساس خطر مي‌كنند. بايد منتظر ماه‌‌ها و سال‌هاي آتي باشيم تا شايد جايگزين‌هايي با تمركز بيشتر روي حريم خصوصي متخصصان براي كوكي‌ها معرفي شوند.