چين واكسنهايي به متخصصان دولتي ميدهد كه ايمني و اثربخشيشان تأييد نشده است
دانشمندان در سراسر دنيا با سرعت و دقت بسيار زياد مشغول انجام مطالعاتي ويژه به اميد پيداكردن واكسن ويروس كرونا (كوويد ۱۹) هستند. طبق گزارشهاي اخير، اكنون شش شركت در مراحل پاياني آزمايش واكسن كرونا بهسر ميبرند كه سه شركت از آنها با نامهاي سينوفارم (Sinopharm) و كنسينو (CanSino) و سينوواك بايوتك (Sinovac Biotech) در چين حضور دارند. تاكنون، هيچ واكسني نتوانسته است از تمامي معيارهاي سومين مرحلهي كارآزمايي، يعني مهمترينِ آنها، سربلند بيرون بيايد. اين مرحله از آزمايشها ميزان تأثير واكسن و آثار درازمدت آن روي سلامت بدن انسان را دقيق مطالعه ميكند. براي انجام اين مرحله، شركتها بايد واكسن را روي هزاران نفر داوطلب امتحان كنند و وضعيت آنها را زيرانديشه متخصصين بگيرند.
رسانهي معتبر كوارتز در گزارشي جديد ادعا ميكند گروه بايوتك ملي چين موسوم به CNBG، يكي از شركتهاي تابعهي سينوفارم، به شركتهاي دولتي گفته است واكسنها ايمن هستند و متخصصان اين شركتها ميتوانند از آنها استفاده كنند. در نامهاي كه شركتي با نام چاينا ترولاسكاي هولدينگ (شركت دولتي حوزهي سفر) ژوئن ۲۰۲۰ (خرداد و تير ۱۳۹۹) براي متخصصانش ارسال كرده است، اعلام ميكند دو واكسني كه سينوفارم پيدا كرده، ايمن و مؤثر هستند.
رسانهي والاستريت ژورنال در گزارشي بهنقل از منابعي كه نخواستهاند نامشان فاش شود، مينويسد متخصصان آن دسته از شركتهاي دولتي كه در فرودگاهها كار ميكنند و در سفرهاي بينالمللي حضور مييابند، به اين واكسنها دسترسي داشتهاند. مطالعه نامهي ارسالشده نشان ميدهد در هيچيك از بخشهاي نامه به اين موضوع اشاره نشده كه واكسنهاي مذكور هنوز در حال گذراندن آزمايشهاي باليني هستند. رسانهي نيويوركتايمز در گزارشي مجزا مينويسد در اتفاقي مشابه، يكي از شركتهاي بزرگ حوزهي نفت چين با نام پتروچاينا نامهاي به متخصصانش ارسال كرده و به آنها پيشنهاد داده است جزو نخستين كساني باشند كه واكسن كرونا را دريافت ميكنند. در اين نامه، پتروچاينا اشارهاي به خطرهاي احتمالي اين كار اشارهاي نكرده است.
تا زمانيكه روند انجام آزمايش روي واكسنها ادامه دارد، نبايد هيچ واكسني را كاملا ايمن و اثربخش بهشمار آورد
در انديشه متخصصين داشته باشيد تزريق واكسن به متخصصان شركتهاي دولتي چين بخشي از آزمايشهاي باليني محسوب نميشود؛ بلكه طبق گفتهي نيويوركتايمز، شركتها از آنها خواستهاند در مواقع اورژانسي واكسن را براي جلوگيري از ابتلا به كوويد ۱۹ دريافت كنند. روي متخصصاني كه داوطلبانه واكسن را دريافت ميكنند، مطالعهاي رسمي انجام نميشود؛ اما دادههايي كه بدينطريق بهدست ميآيد، ميتواند جزئيات بيشتري دربارهي اثربخشي واكسن ارائه دهد. دانشمندان اخطار ميدهند تا وقتي روند انجام آزمايش روي واكسنها ادامه دارد، نبايد هيچ واكسني را كاملا ايمن و اثربخش بهشمار آورد.
پائول آفيت، مدير بخش واكسن در بيمارستان كودكان فيلادلفيا، ميگويد: «ايمنخواندن واكسن پيش از انجام مرحلهي سوم آزمايشها روي دَههاهزار نفر از داوطلبان و سپس نظارت روي آنها اتفاقي غيرعادي است.» او درادامهي سخنانش ميگويد هدف اصلي آزمايشهاي باليني بزرگ كه با دقت و وسواس زياد طراحي ميشوند، اين است كه بتوان ايمني و اثربخشي واكسن را ارزيابي كرد.
الكس جان لاندن، مدير بخش اصول اخلاقي و سياسي در دانشگاه كارنگي ملون، دربارهي گزارشهاي اخير ميگويد:
«مرحلهي سوم آزمايش به صدها، بلكه هزاران نفر داوطلب در بازهي زماني طولاني نياز دارد؛ زيرا بايد آثار منفي احتمالي را كاملا شناسايي كنيم كه ممكن است بلافاصله پس از تزريق واكسن ايجاد نشوند. حتي درصورت بيخطربودن خود واكسن، اگر مردم فكر كنند بدنشان ايمن شده، درحاليكه حقيقت برعكس اين موضوع باشد، ممكن است خودشان را درمعرض خطرهايي قرار دهند كه درصورت دانستن ايمننبودن بدنشان قرار نميدادند. اين يعني عملا درصورت اثربخشنبودن واكسن، احتمال ابتلاي افراد به بيماري افزايش پيدا ميكند.
برخي رسانهها ادعا ميكنند اين نخستينباري نيست كه چين بدون گذراندن پروتكلهاي ايمن مربوط به مطالعهي واكسن كرونا، خود واكسن را دراختيار برخي افراد قرار ميدهد. دو هفته قبل، سينوفارم گفت مديران اجرايي شركت كمك كردهاند فرايند «پيشآزمايش» واكسن پيش از آن انجام شود كه براي نخستين آزمايش روي انسان تأييد شود. سينوفارم تصويري در شبكههاي اجتماعي منتشر كرد و گفت كساني كه براي اين كار داوطلب شدهاند، به ساخت شمشير پيروزي كمك شاياني كردهاند.
در پي انتشار اين گزارشها، خبرنگاران براي دريافت توضيح بيشتر با CNBG ارتباط برقرار كردند. ظاهرا CNBG ترجيح داده به اين سؤال پاسخ ندهد كه «آيا متخصصانش را از آزمايشيبودن واكسن مطلع كرده يا خير؟»
پيشتر، چين بهدليل استفاده از استانداردهاي ضعيف براي توليد واكسن با عواقب جدي روبهرو شده است. در سال ۲۰۱۸، رسانهها متوجه شدند چنگشنگ بايوتكنولوژي، يكي از شركتهاي داروسازي بزرگ چين، سوابق آزماش روي واكسن هاري را جعل و واكسنهاي سياهسرفه و ديفتري و كزاز را براي كودكان توليد كرده؛ است درحالي كه اين واكسنها نميتوانستند بهطور مناسب از بدن دربرابر بيماريهاي يادشده محافظت كنند.
تاكنون، مطالعات شركتهاي چيني نشان ميدهد روند توليد واكسن بهشكلي جدي در حال پيگيري و نتايج اميدواركنندهاي هم در اين زمينه بهدست آمده است؛ بااينحال تا زمانيكه آزمايشهاي باليني بهاتمام نرسند، اثربخشي اين واكسنها در هالهاي از ابهام باقي ميماند.
هم انديشي ها