كمبود خواب چگونه بدن را بهسمت نابودي ميكشاند؟
احتمالا پيشتر، بارها از آثار معمولي نداشتن خواب كافي روي بدن شنيدهايد و با شماري از آنها آشنايي داريد. افراد بسيار زيادي بنابهدلايل مختلف بارها دچار بيخوابي يا كمخوابي ميشوند. نداشتن خواب كافي انگيزهي دروني فرد را پايين ميآورد، باعث بداخلاق شدنش ميشود و آثار ديگري همچون بروز مه مغزي را بههمراه دارد. نتايج يك مطالعه نشان ميدهد برخي افراد بهحدي كمخواب هستند كه ممكن است فكر كنند بدنشان با كم خوابيدن تطبيق پيدا كرده است.
با اينحال هيچكسي نميتواند با كمبود خواب انطباق پيدا كند. اگر به كمخوابي عادت كردهايد، اتفاقي كه ميافتد اين است كه بدنتان در حالتي ضعيفتر از حالت معمولي فعاليت ميكند؛ اما چون اين اتفاق در بلندمدت برايتان رخ داده و تا حد زيادي عادي شده، با خود فكر ميكنيد كه هيچ اشكالي وجود ندارد و بدنتان همچون هميشه به فعاليت ادامه ميدهد.
كمبود خواب مزمن افزونبر علائم روزانه، ميتواند بهمرور زمان، تكتك جوانب سلامتي بدن را تحت تأثير قرار دهد و سلامتي شما را بهسمت نابودي ببرد. بهعلاوه كمخوابي برخي آثار جانبي هم دارد كه شامل آن چيزهايي ميشوند كه در ادامهي مقاله ميآيند. اين آثار جانبي بهحدي زيانبار و ترسناك هستند كه ميتوانند شما را به خوابيدنِ بيشتر ترغيب كنند.
كمبود خواب پوست شما را پير ميكند
اگر همواره بهشكلي جدي و منظم از پوست خود مراقبت ميكنيد و به استفاده از مواد تميزكننده، سرمها، كرمهاي دور چشم و مرطوبكننده و آبرسان روي ميآوريد، بهتر است بدانيد درصورت نداشتن خواب كافي بسياري از كارهايي كه ميكنيد بدون نتيجه خواهد بود. اگر كمبود خواب مزمن داشته باشيد، پوستتان با سرعت بسيار زياد پير ميشود. علائم كوتاهمدت، واضح هستند و افراد زيادي از آنها آگاهي دارند؛ پفكردن چشمها، سياه شدن دور چشم و افتادگي پلكها جزو علائم ظاهري كمبود خواب هستند.
اگر مجددا به چرخهي خواب سالم بازگرديد علائم ظاهري كه از آنها حرف زديم بهمرور زمان از بين ميروند، زيرا همانطور كه گفتيم از نوع كوتاهمدت هستند؛ با اينحال آثار بلندمدتي كه كمبود خواب بههمراه ميآورد ممكن است براي مدتزماني طولاني با شما بماند، حتي درصورتي كه به چرخهي خواب سالم بازگرديد. همچنين هرچه مسنتر شويد آثار بلندمدت كمبود خواب مزمن بيشتر خودشان را نشان ميدهند.
هيچكس نميتواند با كمبود خواب تطبيق پيدا كند
نداشتن خواب كافي نحوهي ريكاوريشدن بدن شما (ازجمله پوست) پس از مواجهه با عوامل تنشزاي روزانه را تحت تأثير قرار ميدهد. از بين اين عوامل ميتوانيم به قرار گرفتن در معرض نور خورشيد، قرار گرفتن در معرض نور آبي مضر و سمهاي محيطي اشاره كنيم.
خواب ناكافي بهمرور زمان مانع توليد كلاژن و الاستين در بدن ميشود. بيشتر حجم پوست از سلولهاي كلاژن ساخته شده و جوانماندن پوست وابسته به اين نوع سلولها است. بر اساس شواهد علمي، كلاژن ميتواند پوست را محكم و لطيف نگه دارد. پوست بهلطف كلاژن، توانايي بازتوليد سلولهاي از دست رفته را دارد و خاصيت ارتجاعي خود را حفظ ميكند. الاستين نيز همچون كلاژن خاصيت ارتجاعي دارد. بدين ترتيب اگر بهاندازهي كافي نخوابيد، ميزان توليد كلاژن و الاستين پايين ميآيد كه در نتيجه، فرآيند بازتوليد سلولهاي پوست با سرعت كمتر و در حجم كمتر انجام ميگيرد.
كمبود خواب افزونبر اين موارد ميتواند روي فرآيند توليد برخي هورمونهاي خاص اثر منفي بگذارد؛ ازجمله هورمون رشد انسان و كورتيزول (كورتيزول روي سلامت پوست شما اثر مثبت ميگذارد). تمامي مواردي كه گفتيم در گذر زمان دستبهدست هم ميدهند و باعث پيري زودرس پوست شما ميشوند.
كمبود خواب ميكروبيوم شما را نابود ميكند
مطالعه دانشمندان نشان داده است خوابيدن يا نخوابيدن ميتواند روي ميكروبيوم رودهي شما اثر بگذارد؛ ميكروبيوم روده، تريليونها ميكروبي را كه در دستگاه گوارش شما زندگي ميكنند و نقش مهمي در سلامت كلي بدن دارند شامل ميشود. ميكروبهاي حاضر در دستگاه گوارش تا حد بسيار زيادي روي فرآيند هضم غذا، جذب ويتامين و مواد معدني، بهبود عملكرد سيستم ايمني، سلامت روان، سلامت پوست و تعادل هورمونها در بدن اثر ميگذارند و بههمين دليل است كه ميگوييم نقش مهمي در سلامت بدن دارند. اگر رودهي شما بههم بريزد، ممكن است هر يك از موارد مذكور را مختل كند و براي مثال ديگر نتوانيد بهدرستي فرآيند هضم را انجام دهيد يا اينكه تعادل هورمونهاي بدن حفظ نشود.
محققان با انجام آزمايشهاي دقيق متوجه شدهاند كمبود خواب باعث كاهش تنوع ميكروبهاي روده ميشود (هرچه تنوع ميكروبها بيشتر باشد، بهتر است) و درنهايت عملكرد روده را دستخوش تغيير ميكند. رودهي شما داراي ريتم شبانهروزي ويژهاي است كه همواره به آن پايبند ميماند تا بتواند كار خود را به نحو احسن انجام دهد. نتايج مطالعهها نشان ميدهد تغيير ريتم شبانهروزي مغز ميتواند به تغيير ريتم شبانهروزي روده و برهم خوردن عملكرد آن منتهي شود.
كمبود خواب قدرت قضاوت و يادگيري را مختل ميكند
ميخواهيد چيزهاي جديد ياد بگيريد، در حرفهاي كه مشغول آن هستيد بهتر شويد و بتوانيد خودتان را به آدمي پربازدهتر تبديل كنيد؟ پيشنهاد ميكنيم به رختخواب برويد و مطمئن شويد كه در هر شب بين ۷ تا ۹ ساعت ميخوابيد تا بدنتان بهخوبي استراحت كند. نتايج مطالعههاي زيادي نشان داده است كه كمبود خواب ميتواند بهرهوري شما و تمركزتان روي كارها در روز بعد را دچار اشكال كند.
اگر شب به اندازهي كافي نخوابيد، روز بعد بدن و ذهنتان سر حال نخواهد بود
نكات مهم ديگري كه ممكن است براي برخي افراد، ناشناخته باشد اين است كه كمبود خواب كمكم روي توانايي شما براي قضاوت كردن تأثير منفي ميگذارد و حافظه و يادگيري را نيز مختل ميكند. اين يعني اگر شب بهاندازهي كافي نخوابيد، ذهنتان در طول روز سر حال نخواهد بود و نخواهيد توانست بيشتر چيزهايي را كه ياد ميگيريد بعدا بهخاطر بياوريد.
مطالعهها نشان ميدهد كمبود خواب ميتواند تقريبا تكتك بخشهاي مغز شما را تحت تأثير قرار دهد، با اينحال مطالعهاي ويژه بهوضوح نشان ميدهد كمبود خواب آثاري جدي روي هيپوكمپوس (بخشي از دستگاه ليمبيك مغز كه وظيفهي يادگيري را برعهده دارد) ميگذارد. بدين ترتيب كمبود خواب ميتواند يادگيري شما را به شدت تحت تأثير قرار دهد.
از آنجايي كه كمبود خواب ميتواند روي قدرت قضاوت بهشكلي عميق اثر منفي بگذارد و عملا آن را مختل كند، افرادي كه با اين اشكال مواجه ميشوند در اكثر اوقات توانايي اتخاذ تصميم ندارند يا بهيكباره باعث بروز تصادف ميشوند. اگر شغلي داريد كه در آن بايد تصميمهاي مهم را در زماني سريع بگيريد، كمبود خواب ميتواند كمكم زندگي شغليتان را نيز بهسمت نابودي ببرد.
كمبود خواب روي وزن شما اثر ميگذارد
كمبود خواب ميتواند به روشهاي زيادي بهصورت مستقيم فرآيند كاهش وزن را مختل كند. بدون داشتن خواب كافي، احتمال اينكه بخواهيد روز بعد ورزش كنيد پايين ميآيد؛ ممكن است بهدليل خستگي نخواهيد غذاي سالم و مناسب بخوريد و سراغ غذاهاي آماده يا ناسالم برويد؛ بهعلاوه بدون خواب كافي ممكن است روز بعد كالريهاي زيادي مصرف كنيد و امكان سوزاندن آنها برايتان فراهم نباشد. كمبود خواب بهطور كلي ميتواند روي انگيزهي شما براي سالمزندگيكردن، اثر منفي شديدي بگذارد.
افزونبر عادتهاي غذايي ناسالم و كمتر ورزش كردن، دانشمندان معتقد هستند كه ميتوان بين كمبود خواب و افزايش وزن ارتباطات مستقيمي پيدا كرد. كمبود خواب به برهم خوردن تعادل هورمونها، انتقالدهندههاي عصبي و ديگر مواد شيميايي مهم موجود در بدن منتهي ميشود كه درنهايت روي سيگنالهاي گشنگي و سيري شما اثر منفي ميگذارد. اين يعني ممكن است سير باشيد، اما سيگنال سيري به مغزتان نرسد و همچنان به غذا خوردن ادامه دهيد.
كمبود خواب روي قواي جنسي اثر منفي ميگذارد
دانشمندان متوجه شدهاند مردان و زناني كه بهاندازهي توصيهشده توسط متخصصان حوزهي سلامت نميخوابند، نسبتبه مردان و زناني كه بيشتر ميخوابند، ميل جنسي كمتري دارند. احتمال ميرود كه اثر منفي كمبود خواب روي ميل جنسي به نوسانات هورموني و برخي از عملكردهاي سيستم عصبي ارتباط داشته باشد. بهعلاوه در بسياري از مواقعي كه خسته باشيد، برقراري رابطهي جنسي برايتان لذتبخش نخواهد بود. اين موارد در كنار هم به كاهش ميل جنسي ميانجامند.
كمبود خواب تعادل هورمونهاي بدن را برهم ميزند
مواردي كه گفتيم چيزهايي هستند كه مردم كمتر دربارهي آنها حرف ميزنند. اگر به اندازهاي كمخواب شدهايد كه ممكن است هرگز ميل جنسي پيدا نكنيد، بهتر است فورا به برنامهي زندگي خود نگاهي دوباره بيندازيد و خوابيدنتان را تنظيم كنيد و بفهميد كه چرا چنين اتفاقي رخ داده است. لاخبار تخصصيا قرار نيست بدون برقراري رابطهي جنسي مكرر نتوانيد زندگي شاد و موفق داشته باشيد، اما كاهش ميل جنسي قطعا اشكالاتي براي رابطهي شما بههمراه ميآورد و حتي باعث پايين آمدن اعتمادبهنفس ميشود. بنابراين حتما به اين نكته توجه داشته باشيد و اگر اشكالي وجود دارد، آن را با شريك زندگي خود و درصورت نياز با مشاور در ميان بگذاريد.
كمبود خواب باعث بروز احساس ناخوشي ميشود
در اين زمينه صادق باشيد: وقتي شب به اندازهي كافي استراحت نميكنيد، فردا چقدر شاد هستيد؟ حتي اگر اين موضوع را در شخص خودتان نبينيد، قطعا ميتوانيد رفتار و طرز برخورد شخصي را مثال بزنيد كه طي چند وقت اخير به اندازهي كافي نخوابيده. چنين فردي قطعا تا حد زيادي بدخلق است و ممكن است شما را ناراحت كند، دربارهي قضاياي مختلف انديشه متخصصيناتهايي عجيب و نامناسب داشته باشد و بهخاطر برخي اتفاقات عادي و دلايل جزئي، بهشدت عصباني شود.
دانشمندان همچنين بارها كمبود خواب را به اختلالات روحي نظير افسردگي و اضطراب ربط دادهاند. اين گفته بدين معني نيست كه اگر كم بخوابيد حتما دچار افسردگي ميشويد؛ صرفا بهتر است بدانيد كه مطالعهها نشان دادهاند بين اين دو، ارتباط وجود دارد.
حتي درصورت ايجاد نشدن اختلالات روحي، كمبود خواب ميتواند اشكالاتي بههمراه داشته باشد. دانشمندان تاكنون بارها كمبود خواب را به افزايش عصبانيت ربط دادهاند و برخي از مطالعهها نيز ميگويند نداشتن خواب كافي ميتواند فرآيند درك و پردازش احساسات را تحت تأثير قرار دهد.
مجموعهمقالات اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران دربارهي كمخوابيتاثير كمبود خواب روي احساس تنهاييليستي طولاني از پيامدهاي خواب ناكافي: مرگ ناگهاني تا اختلالات ذهني و روانيكمخوابي چه بلايي سر مغز ما ميآورد؟ عوارض كم خوابي در زندگي روزمرهآيا كمخوابي منجر به افزايش دردهاي بدن ميشود؟
نكاتي كه در اين مقاله گفته شدند صرفا براي اهداف يادگيري و اطلاعرساني متخصصد دارند و نبايد به آنها بهعنوان توصيهي بهداشتي يا پزشكي نگاه كنيد. اگر هرگونه سؤال در اين زمينهها يا موارد مشابه داريد حتما آنها را با پزشك يا ديگر افراد حوزهي بهداشت كه صلاحيت لازم را دارند در ميان بگذاريد تا به صحيحترين اطلاعات دست پيدا كنيد.
هم انديشي ها