معرفي جزوه رايگان چرا مي خوابيم؛ «قدرت خواب و رويا»

خواب يكي از اصلي‌ترين اركان سلامت جسم و روان است. خواب، مقوله‌اي است كه اهميت آن تا‌به‌امروز، همچنان براي بسياري از ما سرشار از پرسش و ابهام است، بطوريكه بخش قابل توجهي از زندگي‌ خود را در خواب مي‌گذرانيم. خواب تاثير بسيار زيادي نيز بر آن بخش از زندگي كه در بيداري مي‌گذرد، دارد. تمام اين موارد، جزو دلايلي است كه به ما مي‌گويد چرا لازم است بيشتر درباره‌ي خواب بدانيم.

آيا آخرين‌باري را كه بدون زنگ ساعت يا موبايل از خواب بيدار شديد و براي هوشيار شدن به قهوه يا چاي نياز نداشتيد، به خاطر مي‌آوريد؟ مقدار خواب كافي و توصيه‌شده، هشت ساعت است و دو سوم افراد بالغ در كشورهاي توسعه‌يافته، به اين اندازه نمي‌خوابند. مسئله‌اي كه چندان عجيب نيست و شايد شما نيز جزو همين دسته از افراد بالغ باشيد؛ با‌اين‌حال، عواقب اين مسئله بسيار عجيب است. انواع و اقسام اختلالات ذهني و جسمي، كاهش توانايي‌هاي ذهني، ريسك بالاي انواع بيماري‌هاي ذهني و جسمي مانند آلزايمر يا سرطان، تا افزايش شديد هزينه‌هاي درماني و خسارت‌هاي جاني و مالي به‌ دليل افت عملكرد در يادگيري و درمان، از عوارض مادي و معنوي بي‌خوابي و كم‌خوابي است.

جزوه رايگان چرا مي خوابيم؛ «قدرت خواب و رويا»، كه توسط متخصصي برجسته به نام پروفسور متيو واكر، كه مدير آزمايشگاه خواب و عصب شناسي دانشگاه بركلي است، منتشر شده است، نشان مي‌دهد كه دليل خوابيدن چيست و چگونه مي توانيم با استفاده از قدرت خواب تغييري بزرگ در زندگي خود ايجاد كنيم. اين جزوه رايگان با زباني ساده و روان كه براي عموم مردم به راحتي قابل فهم است، دركي تازه از اهميت حياتي خواب و رويا در زندگي ارائه مي‌دهد. جزوه رايگان «چرا مي‌خوابيم» از زمان چاپ، بسيار پرطرفدار بود و تا مدت‌ها پرفروش‌ترين جزوه رايگان در نيويورك تايمز و سايت آمازون به شمار مي‌رفت.

در جزوه رايگان «چرا مي‌خوابيم؟»، پروفسور متيو واكر، مدير مركز علوم خواب انسان UC بركلي، براساس تحقيقاتي كه انجام داده است، توضيح مي‌دهد كه چگونه بي‌توجهي به خواب، روي خلاقيت، حل مسئله، تصميم‌گيري، يادگيري، حافظه، سلامت قلب، سلامت مغز، سلامت روان، سلامتي عاطفي، سيستم ايمني و ديگر ابعاد انسان تاثير مي‌گذارد.

دكتر توماس روت، از بيمارستان هنري فورد در ديترويت، در پاسخ به اين سوال كه آيا واقعا تمام افراد به هفت الي هشت ساعت خواب در شبانه روز نياز دارند با قاطعيت مي‌گويد: «تعداد افراد عادي كه مي توانند بدون پيدا كردن اشكال، ۵ ساعت يا كمتر در روز بخوابند، نزديك به صفر است و اين موضوع هيچ ربطي به اينكه چقدر و چطور خودشان را قانع كرده‌اند كه اين مقدار خواب برايشان كافي است، ندارد». در اين جزوه رايگان به كساني كه به خواب نيم‌روز عادت دارند، توصيه شده است كه از يك خواب كوتاه نيم‌روزي حوالي ساعت سه بعدازظهر لذت ببرند؛ زيرا براي سلامتي ذهن و بدن مفيد است. حضور نور آبي چراغ‌هاي led و دماي كمي خنك حدود ۱۸-۲۰ درجه نيز، براي داشتن كيفيت خواب بهتر توصيه شده است .

خواب حمام‌هاي عصبي شيميايي پيچيده‌اي ايجاد مي‌كند كه به روش‌هاي مختلفي، مغز ما را بهبود مي‌بخشند. خواب سلاحي است كه سيستم ايمني بدن ما را مجددا بازسازي مي‌كند و به جلوگيري از عفونت و جلوگيري از هرگونه بيماري، كمك مي‌كند. به عبارت ديگر، خواب به طريقي كه نمي‌توانيم ببينيم، تناسب اندام تكامل ما را بسيار تقويت مي‌كند.

به طور معمول، خواب شبانه‌ي كمتر از شش يا هفت ساعت، به سيستم ايمني بدن شما آسيب مي‌زند و خطر ابتلا به سرطان را بيش از دو برابر مي‌كند. خواب ناكافي يكي از عوامل مهم در سبك زندگي است و تعيين مي‌كند كه آيا شما به بيماري آلزايمر مبتلا خواهيد شد يا خير. خواب ناكافي، و حتي كاهش اندك آن فقط به مدت يك هفته، سطح قند خون را به شدت مختل مي‌كند؛ تا جايي كه در زمره‌ي پيش‌ديابتي‌ها طبقه‌بندي مي‌شويد. خواب كوتاه احتمال انسداد و تنگ شدن رگ‌هاي قلب را افزايش مي‌دهد و شما را در معرض بيماري‌هاي قلبي عروقي، سكته و نارسايي قلبي قرار مي‌دهد.

با درانديشه متخصصينگرفتن مجموع پيامدهاي مربوط به سلامتي كه مطرح شد، پذيرفتن اين رابطه‌ي اثبات شده آسان‌تر مي‌‌شود: هرچه خواب شما كوتاه‌تر باشد، طول عمرتان هم كوتاه‌تر خواهد بود. خواب يكي از آخرين رازهاي بزرگ بيولوژي، باقي مانده است. افرادي كه دقيق‌ترين ذهن‌ها را داشته‌اند، از جمله فرانسيس كريك، برنده‌ي جايزه‌ي نوبل، كه به ساختار پيچ خورده و نردباني DNA پي برده بود، كويتي ليان، استاد مشهور و سخندان رومي، و حتي زيگموند فرويد، همگي توانايي خود را در گشودن راز مبهم خواب امتحان كردند، اما هيچ كدام به نتيجه‌اي نرسيدند.

جزوه رايگان «چرا مي‌خوابيم؛ قدرت خواب و رويا» آشكار مي‌كند كه خواب بي‌نهايت پيچيده‌تر و عميقا جالب‌تر از چيزي است كه تصورش مي‌كنيم. به انديشه متخصصين نمي‌رسد يك عضو اصلي در بدن يا فرايندي در مغز وجود داشته باشد كه به واسطه‌ي خواب بهينه نشود و اگر به اندازه‌ي كافي نخوابيم، دچار اختلال نشود. اينكه هر شب چنين وفوري از فوايد مربوط به سلامتي را دريافت مي‌كنيم، نبايد جاي تعجب داشته باشد. از طريق رشد سريع اكتشافات در طي بيست سال گذشته متوجه شده‌ايم كه خواب، بيشتر از آن‌چه تصور كنيم، براي زيستن لازم است. خواب در رابطه با سلامتي مزاياي بسياري دارد، مزايايي كه خودتان بايد در هر بيست و چهار ساعت آن‌ها را به دست آوريد.

هنگام خوابيدن، مغز عملكردهاي متنوع از جمله يادگيري، حفظ كردن، تصميم‌گيري و انتخاب منطقي را تقويت مي‌كند. خواب، با خدمت خيرخواهانه به سلامت روان، مدارهاي هيجاني مغز ما را مجددا تنظيم مي‌كند و به ما اين امكان را مي‌دهد كه چالش‌هاي اجتماعي و رواني روز بعد را با خويشتن‌داري و خونسردي هدايت كنيم. ما حتي در مراحل آغازين خواب، در حال درك غيرقابل نفوذ‌ترين و جنجالي‌ترين تجربه‌ي آگاهانه هستيم: رويا. رويا ديدن شامل مجموعه‌اي از مزاياي منحصربه فرد براي  انسان‌هاست كه به اندازه‌ي كافي خوش شانس هستند كه آن را تجربه كنند. رويا شكلي از فعاليت تخيلي محسوب مي‌شود كه عموم مردم و تمام گروه‌هاي سني را دربر مي‌گيرد. مباحثه رويا در روانشناسي، تحت‌تاثير روانشناس معروف فرويد است كه عقيده داشت رويا راه اصلي جهت دستيابي به ناخودآگاه انسان است. از انديشه متخصصين فرويد، انسان مي‌تواند از طريق تحليل و تفسير رويا، اطلاعاتي درباره‌ي آرزوهاي ناخودآگاه و اميال سركوب شده‌ي خود به دست آورد.

همچنين پايين‌تر از مغز، خواب در بدن و جسم نيز باعث تجديد قواي سيستم ايمني مي‌شود و به مبارزه با غده‌هاي بدخيم مي‌پردازد و در جلوگيري از عفونت و دفاع در برابر هرگونه بيماري نقش دارد. خواب، با تنظيم دقيق تعادل انسولين و گردش گلوكز، وضع متابوليك بدن را اصلاح مي‌كند. خواب اشتهاي ما را نيز تنظيم مي‌كند و از طريق انتخاب مواد غذايي سالم، و نه تحركات عجولانه، به كنترل وزن بدن كمك مي‌كند. خواب فراوان، از ميكروارگانيسم‌هاي رشد‌كننده در روده، كه مي‌دانيم بيشتر سلامت غذايي ما از آنجا شروع مي‌شود، محافظت مي‌كند. همچنين به اندازه خوابيدن، با سلامتي سيستم قلبي و عروقي ما پيوند نزديك دارد. ضمن اينكه خوابيدن قلبمان را در وضع خوبي قرار مي‌دهد و فشارخون را هم پايين مي‌‌آورد.

خواب تنها كار اثربخشي است كه مي‌توانيم هر روز براي بازگرداندن سلامتي مغز و بدنمان انجام دهيم و بهترين تلاش مادر طبيعت عليه مرگ است. متاسفانه، شواهد واقعي كه كليه‌ي خطرات ناشي از كمبود خواب در افراد و جوامع را روشن مي‌كند، به طور واضح در معرض ديد عموم قرار نگرفته است. اين چشم‌گيرترين غفلت در مباحثه‌هاي معاصر در حوزه‌ي سلامت است. در واكنش به اين غفلت، اين جزوه رايگان قصد دارد به عنوان يك نوآوري علمي دقيق در جهت رفع اين نياز خدمت كند و هدف نويسنده اين است كه درك ما از خواب را مطالعه و غفلت ما را اصلاح كند.

اگر هنگام خواندن اين جزوه رايگان، احساس خواب‌آلودگي داشته باشيد و بخوابيد، نويسنده برخلاف بيشتر نويسندگان دلسرد نخواهد شد. در واقع، براساس موضوع و محتواي جزوه رايگان چرا ميخوابيم، به طور جدي نويسنده قصد دارد اين نوع رفتار را در شما ترغيب كند. با دانستن آنچه نويسنده در مورد رابطه‌ي خواب و حافظه مي‌داند، عالي‌ترين تعريف و تمجيد از وي اين است كه بداند شما، خواننده‌ي اين جزوه رايگان، نمي‌توانيد در برابر اين اصرار به تقويت شدن مقاومت كنيد و بنابراين با خوابيدن، آنچه را كه به شما مي‌گويد، به ياد مي‌سپاريد.

بخش اول اين جزوه رايگان از خواب رمزگشايي مي‌كند و چيستي‌ خواب را مطالعه مي‌كند. نويسنده مي‌گويد كه چه كساني مي‌خوابند، چقدر مي‌خوابند، انسان چگونه بايد بخوابد و اينكه چگونه كيفيت خواب در طول زندگي شما يا فرزندتان تغيير مي‌كند و به سمت بهتر شدن يا بدتر شدن مي‌رود.

بخش دوم، جزئيات خوبي‌ها، بدي‌ها و مرگ‌ومير ناشي از خواب و كمبود خواب را مطرح مي‌كند. ما در اين فصل، تمام مزاياي حيرت‌انگيز خواب براي مغز و بدن را مطالعه مي‌كنيم و مي‌بينيم كه ابزار همه كاره‌ي خواب براي سلامتي و تندرستي درواقع چيست. سپس اين فصل به اين موضوع مي‌پردازد كه چگونه و به چه دليل كمبود خواب به باتلاق ناخوشايندي از ناخوشي‌هاي مزاجي، بيماري و مرگ زودهنگام منجر مي‌شود. اين فصل به عبارتي هشداري درمورد خواب است.

بخش سوم از مانديشه متخصصين علمي مطالبي را در مورد گذرگاهي ايمن از خواب به دنياي خيالي روياها بيان مي‌كند. در اين فصل، از مواردي مانند نگاه كردن به مغز افرادي كه در حال رويا ديدن هستند، ايده‌هايي كه جهان را دگرگون مي‌كنند، امكان‌پذير بودن كنترل روياها و اينكه چگونه خواب‌ها الهام بخش ايده‌هاي برنده‌ي جايزه نوبل مي‌شوند، صحبت مي‌شود.

بخش چهارم  جزوه رايگان، ابتدا ما را در كنار تختخواب قرار مي‌دهد و اختلالات بي‌شماري را درمورد خواب، از جمله بي‌خوابي توضيح مي‌دهد. اين فصل دلايل بديهي و نه چندان بديهي درباره‌ي خواب بيان مي‌كند. براي مثال، اينكه چرا براي بسياري از ما داشتن يك خواب خوب در شب دشوار است. در ادامه، بر اساس داده‌هاي علمي و باليني و نه براساس شايعات يا پيام‌هاي برند‌هاي تجاري، مباحثهي صريح در مورد قرص‌هاي خواب مطرح مي‌شود. سپس به جزئيات روش‌هاي درماني جديد و بدون دارو مي‌پردازد كه براي داشتن خوابي بهتر، ايمن‌تر و مؤثرتر هستند. در نهايت نيز با گذر از رختخواب به سطح خواب در جامعه مي‌پردازد و متعاقبا از تأثير تأمل برانگيز خواب ناكافي در يادگيري، پزشكي و مراقبت‌هاي بهداشتي و كسب‌وكار، صحبت مي‌كند.

بايد خاطرنشان كرد كه نيازي نيست شما جزوه رايگان «چرا مي‌خوابيم» را در اين چرخه‌ي روايي چهار بخشي بخوانيد. در بيشتر بخش‌ها، هر فصل مي‌تواند به صورت جداگانه و خارج از ترتيب خوانده شود، بدون اينكه مفهوم زيادي از آن از بين برود. بنابراين، مي‌توان اين جزوه رايگان را به طوركامل يا جزئي خواند. اينكه آن را به سبك سلف‌سرويسي بخوانيد يا به‌ترتيب، به سليقه‌ي شخصي شما بستگي دارد.

متيو واكر نويسنده‌ي جزوه رايگان «چرا مي‌خوابيم» دانشمند علوم اعصاب است. واكر در انگلستان به دنيا آمد و در رشته‌ي فيزيولوژي مغز و اعصاب، از دانشگاه نيوكاسل دكترا گرفت. در ژوئن ۲۰۰۴، واكر استاد روانپزشكي در دانشكده پزشكي هاروارد شد. او سه سال با همين سمت در هاروارد ماند و پژوهش‌هايي در زمينه‌ي خواب انجام داد. سپس در ژوئيه‌ي ۲۰۰۷ به عنوان استاد علوم اعصاب و روانشناسي در دانشگاه كاليفرنيا تدريس كرد. جزوه رايگان چرا مي‌خوابيم اولين جزوه رايگان متيو واكر است.

تحقيقات او بر تاثير خواب بر سلامت انسان و بيماري تاكيد دارد. وي همچنين بنيان‌گذار و مدير مركز علوم خواب انسان است. وي جوايز مالي از بنياد ملي علوم و مؤسسات ملي بهداشت دريافت كرده است. واكر تاكنون بيش از ۱۰۰ تحقيق پژوهشي علمي منتشر كرده است. انتشارات نوين در سال ۱۳۹۶، اين جزوه رايگان را در دسته‌بندي پزشكي، خواب و زمان، روانشناسي و سبك زندگي در ۵۱۴ صفحه با ترجمه‌ي محمدهادي آقاجاني منتشر كرد.