داستان برند پي پال، آغازي براي امپراطوري ايلان ماسك

پي پال نامي شناخته‌شده و شايد شناخته‌شده‌ترين نام در‌زمينه‌ي پرداخت الكترونيك در جهان است. اين شركت با بيش از ۳۰۰ ميليون متخصص فعال در بيش از ۲۰۰ كشور جهان و ۱۰ ميليارد پرداخت در سال با استفاده از ۱۰۰ ارز مختلف جهاني، به غولي در صنعت تجارت الكترونيك تبديل شده است؛ غولي كه حتي وجود رقبايي مانند ارزهاي مجازي نيز به‌سختي بتوانند جايگاهش را متزلزل كنند. در اين مقاله، قصد داريم شما را با سفري نه‌چندان طولاني، اما جذاب و هيجان‌انگيز پي پال آشنا كنيم؛ اينكه اين سفر از كجا شروع شد و اكنون در كجاي مسير قرار دارد. پس، با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد.

تا آن زمان، اگر كسي تمايل داشت از سايت‌هاي خرده‌فروشي مانند اي‌بي (ebay) خريد كند، بايد چك پرداخت را با پست به فروشنده ارسال مي‌كرد؛ درنتيجه، زمان لازم براي دريافت محصول و پرداخت وجه به‌شدت افزايش پيدا مي‌كرد. كانفينيتي توانست راه‌حلي براي اين اشكال ارائه كند و به رشد درخورتوجهي در همان سال‌هاي ابتدايي دست يابد. مشاغل كوچك و تاجران الكترونيك و مصرف‌كنندگان به‌سرعت جذب سيستم شدند و پرداخت‌ها شروع شد. اين شركت در همان سه سال ابتدايي خود توانست سه‌ميليارد دلار پرداخت از ۱۰/۲ ميليون مصرف‌كننده را ثبت كند.

در نوامبر ۱۹۹۹، ايلان ماسك به‌همراه جمعي ديگر از نوابغ برنامه‌نويسي، سايت X.com را ايجاد كردند. عمده‌ي تمركز ماسك و همكارانش روي سرعت تراكنش‌ها و تسويه‌حساب‌ها بود. همچنين، آن‌ها سيستمي طراحي كرده بودند تا افراد تازه‌عضوشده در وب‌سايت مبلغ ۲۰ دلار و افراد معرفي‌كننده‌ي وب‌سايت به ديگران مبلغ ۱۰ دلار دريافت كنند.

X.com توانست در مدت بسيار كوتاهي به موفقيت چشمگيري دست پيدا كند؛ اما همچنان اشكال اصلي پابرجا بود: مردم نمي‌توانستند به‌راحتي به اين وب‌سايت اعتماد كنند؛ خصوصا بعد از رسوايي‌هايي كه براي اين شركت در‌زمينه‌ي نقل‌و‌انتقالات مشكوك و امنيت حساب‌ها پيش آمد. درنهايت، ايلان ماسك تصميم گرفت X.com با استارتاپ كانفينيتي ادغام شود و تمركزشان را به‌جاي رقابت روي بهبود عملكرد بگذارند.

در اكتبر ۲۰۰۰ و پس از مذاكرات فشرده، درنهايت دو استارتاپ با يكديگر ادغام شدند و براي بازسازي برند، نام پي پال را براي شركت جديد انتخاب كردند. پي پال تقريباً تمام خدماتي كه هر دو استارتاپ ارائه مي‌دادند، با كيفيتي به‌مراتب بهتر به مشتريان ارائه مي‌داد؛ از‌اين‌رو، حتي زماني‌كه مديران پي پال حق عضويت ۵ و ۱۰ و حتي ۲۰ دلاري دريافت كردند، مشتريان با كمال ميل اين حق عضويت را مي‌پرداختند. استقبال از پي پال به‌حدي بود كه در ماه‌هاي ابتدايي، رشد روزانه‌ي ۱۰ درصدي را در افزايش متخصصان رقم زدند و تعداد متخصصان پي پال از مارس ۲۰۰۰ تا تابستان همان سال، از يك‌ميليون به پنج‌ميليون نفر رسيد.

سال ۲۰۰۲، پي پال در بورس نزدك (Nasdaq) عرضه شد. در عرضه‌ي اوليه اين شركت، ارزش هر سهم ۱۳ دلار تعيين شده بود؛ بااين‌حال در همان سال، ارزش پي پال بيش از ۵۰ درصد افزايش پيدا كرد. اين رشد باعث تحير بسياري از تحليلگران شد و چشم جهان را به‌سمت اين استارتاپ تازه‌كار خيره كرد.

رشد خيره‌كننده‌ي پي پال بسياري از شركت‌هاي بزرگ را به‌سمت اين شركت گسيل كرد. دراين‌ميان، اي‌بي كه سابقه‌ي همكاري طولاني‌مدت‌تري با پي پال داشت، در‌نهايت، موفق شد اين استارتاپ را با پرداخت مبلغ ۱/۵ ميليارد دلار بخرد. اين اتفاق آن‌قدر سروصدا به‌پا كرد كه عده‌اي از آن به پيوند بزرگ‌ترين حراجي الكترونيك و بزرگ‌ترين سرويس‌دهنده خدمات مالي الكترونيك تعبير كردند.

همكاري اي‌بي و پي پال توانست پي پال را به‌سرعت به بزرگ‌ترين سيستم پرداخت الكترونيك در آمريكا و جهان تبديل كند؛ به‌طوري‌كه بيش از ۷۰ درصد خريدهاي الكترونيك در اي‌بي به‌واسطه‌ي سيستم پي پال انجام مي‌گرفت. در سال ۲۰۰۵، پي پال توانست سيستم پرداخت وريساين (Verisign) را براي افزايش امنيت پرداخت‌هايش به‌دست آورد. همچنين در سال ۲۰۰۷، پي پال همكاريش با مستر كارت (Mastercard) را آغاز كرد. اين همكاري به متخصصان اجازه مي‌داد در وب‌سايت‌هايي پرداخت انجام دهند كه مستقيماً پي پال را نمي‌پذيرند. اين دو واقعه جهشي ديگر در درآمدهاي پي پال ايجاد كرد؛ به‌طوري‌كه در پايان سال ۲۰۰۷، اين شركت ۱/۸ ميليارد دلار درآمد كسب كرد.

تا سال ۲۰۱۰، پي پال بيش از ۱۰۰ ميليون نفر متخصص فعال در ۱۹۰ بازار و ۲۵ ارز مختلف داشت. يك سال بعد و در سال ۲۰۱۱، پي پال اعلام كرد قصد دارد خدماتش را براي خريد آفلاين و فروشگاهي نيز ارائه دهد. در پايان سال ۲۰۱۲، كل حجم معاملات بر بستر پي پال به رقم فوق‌العاده‌ي ۱۴۵ ميليارد دلار رسيده بود.

با شروع سال ۲۰۱۳، زمزمه‌هايي مبني‌بر اختلافات مديريتي ميان مديران پي پال و اي‌بي شكل گرفت. همچنين، بحران مديريتي در پي پال باعث شد كارل ايكهان، يكي از سرمايه‌گذاران پي پال، كمپيني براي جدايي پي پال از اي‌بي به‌راه بيندازد. ايكهان معتقد بود ارزش پي پال بسيار بيشتر از اي‌بي است و اداره‌ي آن به‌دست اي‌بي مانع از آن مي‌شود كه پي پال به ارزش واقعي خود در بازار سهام دست يابد.

در ژوئيه‌ي ۲۰۱۴، ايكهان موفق و پي پال بارديگر به‌عنوان سهام عمومي از اي‌بي مستقل شد. پي پال زمان زيادي لازم نداشت تا نشان دهد حدس ايكهان صحيح است. در مدت كوتاهي پس از جدايي از اي‌بي، اين شركت با رشد نزديك به ۵۰ ميليارد دلاري ارزشي بالاتر از اي‌بي در بازار كسب كرد. البته طبق توافقي كه دو طرف پيش از جدايي امضا كرده‌اند، خدمات پي پال تا سال ۲۰۲۰ همچنان به‌شيوه‌ي قبل در اي‌بي انجام خواهد شد؛ اما پس از اتمام اين زمان، طرفين بايد بارديگر بر سر چندوچون ادامه‌ي همكاري با يكديگر مذاكره كنند.

پس از جدايي پي پال از اي‌بي، اين شركت به‌دنبال استارتاپ‌هاي موفق درزمينه‌ي مالي رفت. در اين مدت، اين شركت توانست استارتاپ‌هايي مانند xoom ،venmo ،Paydiant و modest را بخرد و سرمايه‌گذاري روي تكنولوژي‌هاي پرداخت همتا‌به‌همتا و بلاك‌چين را افزايش دهد تا بتواند جاي پاي خود را در اين فناوري‌هاي نوظهور محكم كند.

اگرچه امروزه با ظهور استارتاپ‌هاي متعدد درزمينه‌ي فينتك و حضور ارزهاي ديجيتال جايگاه پي پال بسيار متزلزل شده است و هر لحظه امكان دارد اين استارتاپ‌ها بتوانند جايگزين روش‌هاي پرداخت پي پال شوند، پشتوانه‌ي مالي مستحكم و سابقه‌ي طولاني درزمينه‌ي انجام تبادلات مالي باعث مي‌شود به‌سختي بتوانيم حكمي قطعي درباره‌ي آينده پي پال بدهيم. آنچه فعلاً وجود دارد، اين است كه پي پال با سرعت و شتاب به پيش مي‌رود و رقيبان با فاصله نسبتاً زيادي با آن در حال جلو آمدن هستند.

• در سال ۲۰۰۳، پي پال به‌صورت داوطلبانه خدمات مالي به‌عنوان واسطه در فرايندهاي قماربازي را متوقف كرد. در آن زمان، پي پال بزرگ‌ترين خدمات‌دهنده‌ي الكترونيك پرداخت براي شركت‌هاي قماربازي الكترونيك بود. البته در سال ۲۰۱۰، اين خدمات‌دهي از سر گرفته شد؛ اما تنها به كشورهايي محدود شد كه قماربازي در آن‌ها كاملاً آزاد بود و شركت‌هايي كه دستور قضايي براي فعاليت داشته باشند؛
• در سال ۲۰۱۰، پي پال حساب يكي از توسعه‌دهندگان بازي ماينكرفت را بدون هيچ توضيحي مسدود كرد؛
• در سال ۲۰۱۰، مستركارت، شريك تجاري پي پال، حساب‌هاي كمك مالي به ويكي‌ليكس را مسدود كرد. همچنين، پس از آنكه وزارت خارجه‌ي آمريكا فعاليت ويكي‌ليس را غيرقانوني اعلام كرد، پي پال تمام حساب‌هاي متخصصي اين بنياد را محدود و مسدود كرد. اين اقدام آسيب زيادي به تأمين مالي ويكي ليكس زد كه عمدتا ازطريق دونيت و كمك‌هاي خيرخواهانه انجام مي‌شد. البته هكرهاي طرفدار ويكي‌ليكس هم بيكار ننشستند و با حمله‌اي حساب‌شده، باعث متوقف‌شدن عمليات پي پال شدند؛
• در سال ۲۰۱۳، دانش‌آموز ۱۷ ساله‌ي آلماني متوجه خطايي (باگ) در يكي از سيستم‌هاي پي پال شد و آن را گزارش داد؛ اما پي پال از پرداخت پاداش به وي خودداري كرد. سران پي‌پال ادعا كردند پيش‌تر متوجه اين باگ شده بودند؛
• در سال ۲۰۱۳، پي پال كمك‌هاي مالي به يكي از پادكست‌ها و وب‌سايت‌ها را به جرم اشاعه‌ي تنفر و تبعيض نژادي و قوميتي در جامعه مسدود كرد؛
• در سال ۲۰۱۴، پي پال حساب مؤسسه‌ي حقوق بشري در روسيه (RosUznik) را مسدود كرد.

عموماً هنگامي‌كه اسم مافيا به‌گوش ما مي‌خورد، به‌ياد فيلم‌هايي مانند «پدرخوانده»، «رفقاي خوب» يا «صورت زخمي» مي‌افتيم؛ اما در دنياي تجارت نيز، مافيا وجود دارد؛ البته داستان مافياي پي پال از نوع مافيايي نيست كه به‌دنبال حذف رقيبان هستند. درواقع، مافياي پي پال تعدادي از نوابغ تجارت و برنامه‌نويسي هستند كه توانستند با كمك پي پال از بحران دات‌كام در اوايل قرن بيستم به سلامت عبور كنند و پس‌از‌آن نبض بازار ديجيتال را دراختيار بگيرند. اين در ‌حالي است ‌كه بسياري از نوابغ برنامه‌نويسي كه در زمان بحران فعال بودند، اكنون به متخصصان كوچك تبديل شده‌اند. اعضاي مافياي پي پال عبارت‌اند از:

• پيتر تيل: بنيان‌گذار و مدير اجرايي اسبق پي پال كه به او لقب «دُن» داده‌اند. پيتر تيل اكنون علاوه‌بر نوشتن جزوه رايگان‌هاي موفق درزمينه‌ي راه‌اندازي استارتاپ، در سرمايه‌گذاري هم بسيار موفق عمل كرده و ثروتي افزون‌بر دوميليارد دلار دارد؛
• ماكس لوچين: بنيان‌گذار و مدير ارشد فناوري پي پال كه بعدها در پايه‌گذاري وب‌سايت اسلايد (Slide) فعال بود؛
• ايلان ماسك: بعدها شركت‌هاي بزرگي مانند تسلا و اسپيس ايكس و اوپن اَي آي (OpenAI) را تأسيس كرد و رئيس شركت سولارسيتي شد؛
• ديويد اوساكس: بعدها وب‌سايت يامر و جني دات‌كام (Geni.com) را تأسيس كرد؛
• جاويد كريم، استيو چن و چاد هورلي: بعدها يوتيوب را تأسيس كردند. فيلم «من در باغ‌وحش هستم» را كه جاويد در سال ۲۰۰۵ در يوتيوب بارگذاري كرد، به‌عنوان اولين ويدئو يوتيوب شناخته مي‌شود؛
• ريد‌هافمن: مدير سابق اجرايي پي پال كه بعدها لينكدين را تأسيس كرد؛
• جو لنسديل: به‌عنوان بنيان‌گذار استارتاپ‌هايي مانند Palantir و Addepar و OpenGov شناخته مي‌شود؛
• ديويد مك‌كلور: مدير سابق بازاريابي پي پال كه به مشاور سرمايه‌گذاري فوق‌العاده روي استارتاپ‌هاي نوپا تبديل شده است؛
• جرمي استوپلمن: معاون سابق فناوري پي پال كه استارتاپ يلپ (Yelp) را تأسيس كرد؛
• ييشان وونگ: مدير سابق مهندسي در پي پال كه بعدها در فيسبوك كار كرد و مديرعامل رديت شد.

در سال ۲۰۰۷، مجله‌ي فورچون (Fortune) مقاله‌اي درباره‌ي مافياي پي پال نوشت و آن را همراه‌با عكسي از اعضاي سابق پي پال منتشر كرد كه لباس‌هايي شبيه مافياي ايتاليايي پوشيده‌اند. ايلان ماسك به‌دليل برخي ملاحظات رسانه‌اي در اين عكس حاضر نشد؛ اما مي‌توان اين عكس را نمادي از دنيايي جديد دانست؛ دنيايي كه در آن ايده‌هاي خلاقانه، همكاري مؤثر، دوستي و همراهي مي‌تواند رمز موفقيت جوانان باشد؛ جواناني از مليت‌هاي مختلف از هند گرفته تا شرق و مركز اروپا. در اين عكس، ۶ ميلياردر جوان و بنيان‌گذار چندين استارتاپ ميليارددلاري حاضر هستند و مي‌توانند الهام‌بخش بسياري از جوانان باشند.