پنج نشانهي مهم براي بازديد سيستم ترمز خودرو
هنگاميكه در يك روز آفتابي با سرعت ۱۰۰ كيلومتربرساعت در بزرگراه مشغول رانندگي هستيد و از موسيقي لذت ميبريد، احتمالا به اين نكته توجه نميكنيد كه درون محفظهاي از جنس فلز و شيشه حبس شدهايد و فاصلهتان ميان مرگ و زندگي تنها به عملكرد صحيح چند قطعهي مكانيكي وابسته است. در شرايط عملكرد صحيح و دقيق سيستم ترمز خودرو، از لحظهي ترمزگيري در سرعت ۱۰۰ كيلومتربرساعت تا لحظهي توقف كامل بهطورمتوسط حدود ۹۱ متر طي ميشود.
اين اتفاق هرروز در سراسر دنيا بهدليل شرايط اضطراري مختلف بهوقوع ميپيوندد و كافي است در يكي از اين شرايط سيستم ترمز به هر دليلي از عملكرد استاندارد خود فاصله داشته باشد تا فاجعه رخ دهد. بههميندليل، مراقبت از سيستم ترمز در خودروها و رسيدگي به آنها بسيار مهم است و رانندگان بايد بهمحض وجود نشانههايي از نقص در اين سيستم آن را مطالعه و رفع كنند.
خوشبختانه نشانههاي واضحي از ضعف در عملكرد سيستم ترمز وجود دارد كه از مهمترين آنها ميتوان به روشنشدن چراغ هشدار سيستم ترمز روي صفحهي كيلومترشمار و احساس طولانيترشدن مسافت توقف خودرو هنگام ترمزگيري اشاره كرد. در هريك از اين حالات، راننده بايد بهسرعت به مكانيك مراجعه و سيستم ترمز را تعمير كند. بااينحال، نشانههاي ضعف در سيستم ترمز به اين موارد محدود نميشود و راننده بايد با ساير نشانهها نيز آشنا باشد. در اين مقاله، سعي ميكنيم پنج نشانهي مهم و غيرمعمول براي شناسايي ضعف در سيستم ترمز خودرو را معرفي كنيم تا از بروز تصادفات جبرانناپذير جلوگيري شود.
خوردگي لنتها
امروزه، اغلب خودروها به سيستم ترمز ديسكي مجهزند. در اين سيستم، ديسك ترمز ميان قطعهاي بهنام كليپر (Caliper) قرار ميگيرد. كليپر ترمز بهوسيلهي پيستون تعبيهشده در آن وظيفهي فشردن لنتها به سطح ديسك را برعهده دارد و اصطكاك ناشي از تماس لنتها با سطح ديسك موجب كاهش سرعت خودرو يا توقف آن ميشود. با گذشت زمان، اصطكاك سبب خوردگي لنتها و كاهش ضخامت آنها ميشود. براي اطمينان از ضخامت مناسب لنتها، نياز است گهگاه لنتها و ديسك ترمز مطالعه شود. براي اين امر كافي است فرمان را بهطوركامل به يك سو بچرخانيد و سپس سطح ديسك را از انديشه متخصصين ظاهري كنترل كنيد.
سطح ديسك بايد صيقلي و عاري از هرگونه خطوخش عميق يا ساير ايرادات واضح ظاهري باشد. سپس بايد از ميان كليپر لنتها كنترل ظاهري شود. در اين حالت، تعيين ضخامت دقيق لنتها ساده نيست؛ اما بهطوركلي حداقل ضخامت ايمن لنتها حدود هفت ميليمتر است. كاهش بيشازحد ضخامت لنتها ميتواند سبب بروز نشانههاي هشدار ديگري نظير افزايش طول توقف خودرو و سوتكشيدن شود. درصورت كاهش ضخامت لنت، بهتر است سريعتر آنها را تعويض كنيد تا علاوهبر افزايش ايمني، از واردآمدن خسارت به سطح ديسك جلوگيري كنيد.
صداي سوت يا جيغ
روي لنتها قطعهاي فلزي وجود دارد كه هنگام كاهش بيشازحد ضخامت لنت با سطح ديسك تماس پيدا ميكند و موجب توليد صداي بلند سوت مانندي ميشود. علاوهبراين، اگر هنگام ترمزگيري صدايي شبيه تماس دو فلز با يكديگر و خراشيدن سطوح حس شد، بهتر است هرچهسريعتر به مكانيك مراجعه شود. معمولا اين حالت زماني رخ ميدهد كه لنتها كاملا مصرف ميشوند و سطوح فلزي كليپر يا پايهي لنتها با ديسك ترمز تماس پيدا ميكنند. در اين وضعيت، ضمن تعويض لنتها احتمالا بايد هزينهي هنگفت تعويض ديسك را نيز متحمل شويد.
كشيدهشدن خودرو به يك سو
تمايل خودرو براي حركت به جهتي خاص بدون آنكه فرمان به آن سو چرخيده باشد، ميتواند ناشي از وجود ايراد در سيستم ترمز باشد. اگرچه اين نقص دلايلي ديگري نظير تنظيمنبودن باد تايرها، لاستيكسايي، ايراد در سيستم فنربندي خودرو و تنظيمنبودن فرمان دارد، مطالعه سيستم ترمز از مهمترين كارهايي است كه بايد انجام شود. درصورتيكه خودرو هنگام حركت و بدون اعمال ترمزها به يك سو تمايل داشته باشد، امكان دارد يكي از كليپرها گير كرده و سبب چسبيدن لنت به سطح ديسك شده باشد. در اين حالت، خودرو تمايل دارد بهسوي چرخي حركت كند كه كليپر آن گير كرده است. اگر هنگام اعمال ترمزها خودرو به يك سو متمايل شود، ميتواند نشاندهندهي وجود نقص در سيستم توزيع فشار روغن ترمز يا برابرنبودن ضخامت لنتها باشد. در هر حالت، بايد به مكانيك مراجعه و نواقص رفع شود.
لرزش
ترمزگيري اضطراري در خودرو مجهز به سيستم ترمز ضدقفل (ABS) سبب لرزش شديد پدال زير پاي راننده ميشود. اين لرزشها بهواسطهي قطعووصل سريع اعمال فشار روغن روي كليپرها ايجاد ميشود و نشاندهندهي سلامت سيستم ترمز ضدقفل است. در شرايط ترمزگيري عادي و غيراضطراري، اگر لرزش پدال وجود دارد ميتواند بيانگر وجود ايراد در سيستم ترمز باشد. لرزش ترمز معمولا بهدليل تاب برداشتن و وجود نقص در ديسك ترمز ايجاد ميشود.
ديسك ترمز، تنها در شرايط سخت نظير افزايش بيشازحد دما ناشي از ترمزگيري زياد در شيبها يا حمل بار سنگين و ترمزگيريهاي پيدرپي دچار تغييرشكل ميشود. اگر تاكنون ديسك خود را درمعرض چنين تنشهايي قرار ندادهايد، احتمال دارد لرزش خودرو ناشي از تنظيمنبودن فرمان باشد. در هر حال بهتر است سريعتر به مكانيك مراجعه كنيد.
نقص در پدال ترمز
بروز نشانههايي در پدال ترمز يكي از اساسيترين هشدارها براي وجود نقص در سيستم ترمز است. درصورتيكه هنگام ترمزگيري پدال بهطور نامعمول پايين رود، ميتواند نشاندهندهي كاهش ضخامت لنتها يا وجود ايراد در سيستم هيدروليك ترمز نظير نشتي روغن ترمز يا نفوذ هوا به سيستم ترمز باشد. براي اطمينان از نقص نشت روغن ترمز ميتوان بهدنبال نشانههاي روغن روي محل پارك خودرو بود.
درمقابل، اگر ترمز به كمترين اعمال فشار روي پدال حساسيت بيشازحد نشان دهد، ميتواند نشانهاي از خوردگي ناهمسان يكي از ديسكها يا آلودگي يا جذب رطوبت به روغن ترمز باشد. براي رفع اين ايراد، كافي است روغن ترمز خودرو كاملا تعويض و سيستم ترمز براي وجود ساير نقصها بازبيني شود.
اگر ميان فشردن پدال ترمز و عكسالعمل سيستم ترمز وقفهي معناداري وجود داشته باشد، ميتواند نشاندهندهي نقصي در سيستم بوستر ترمز يا لولههاي هيدروليك باشد. اغلب گرفتگي در لولهها ميتواند سبب بروز اين اشكال شود. در هريك از حالات ذكرشده، بايد سريعتر به مكانيك مراجعه كنيد.
هم انديشي ها