يادگيري ورود به بايوس در انواع لپ تاپ و كامپيوتر
يكي از چالشهاي متخصصان در هنگام استفاده از كامپيوتر يا لپتاپ، نحوهي ورود به بايوس است. متخصصان ممكن است بهمنظور دسترسي به مهمترين پيكربنديهاي كامپيوتر و قطعات مختلف در سطح سختافزار و اعمال برخي تغييرات خاص نياز به ورود به اين ناحيه داشته باشند. معمولا تغيير اولويت بوت دستگاههاي مختلف بهمنظور نصب ويندوز يا بوتكردن ويندوز از روي درايو يا دستگاه متصلشده ديگر از مهمترين دلايل ورود به BIOS هستند و متخصص نيز معمولا پساز خريد رايانهاي كه بهصورت پيشفرض فاقد سيستمعامل است لازم است كه در اولين مرحله استفاده از آن، براي انجام برخي تغييرات به منظور نصب ويندوز به اين محيط مراجعه كند.
با اينحال سازندگان از كليدهاي متفاوتي براي ورود به اين محيط استفاده ميكنند و همين مسئله موجب ميشود كه متخصصان براي ورود به BIOS دستگاه خود گيج شوند، بهخصوص در كامپيوترهاي جديد هيچ راهنمايي در ابتداي روشنكردن دستگاه براي ورود به BIOS نشان داده نميشود يا زمان POST بهقدي كوتاه است كه متخصص نميتواند در همان لحظه براي اينكار اقدام كند و بلافاصله سيستمعامل بوت ميشود. بههمين منظور در اين مطلب قصد داريم روشهاي مختلف ورود به BIOS را در برندهاي مختلف كامپيوتر را يادگيري دهيم.
- بايوس (BIOS) چيست؟
- UEFI چيست؟
- چگونه وارد تنظيمات بايوس يا UEFI شويم؟
- ورود به BIOS و UEFI با استفاده از ميانبرهاي كيبورد
- ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي ايسوس
- ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي لنوو
- ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي ايسر
- ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي اچپي
- ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي اماسآي
- ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي دل
- ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي گيگابايت
- ورود به بايوس در لپتاپهاي سوني
- ورود به بايوس در لپتاپهاي سامسونگ
- ورود به بايوس در مادربوردهاي ASRock
- ورود به بايوس در لپتاپ و تبلتهاي سرفيس
- ورود به UEFI با استفاده از منوي Advanced Startup در ويندوز
- ورود به UEFI در لينوكس
- رفع اشكالات ورود به بايوس
- كلام آخر
بايوس (BIOS) چيست؟
BIOS كه كوتاه شده عبارت Basic Input/Output System محسوب ميشود، برنامهاي است كه بهصورت ثابت روي يك حافظه فقط خواندني يا EPROM نوشته ميشود و به همين منظور در دسته ثابتافزار يا Firmwareها قرار ميگيرد. فرمورها رابطي هستند كه بتوان بهوسيلهي آنها كنترل قطعات سختافزاري را در سطح پايين يا Low-level بهدست گرفت. بنابراين BIOS نوعي فرمور است كه حاوي دستورعملهايي براي راهاندازي و نحوه ارتباطات قطعات مختلف كامپيوتر است تا سيستمعاملها از طريق آن بتوانند با سختافزار ارتباط برقرار كنند و روي كامپيوتر نصب شوند. بايوس همچنين پساز روشن شدن كامپيوتر طي فرايندي كه POST يا Power-On Self-Test ناميده ميشود، قطعات را از انديشه متخصصين سلامت و سازگاري با مادربورد مطالعه و سپس اجازه بوتشدن را ميدهد.
UEFI چيست؟
Unified Extensible Firmware Interface يا بهاختصار UEFI، فرمور جديدتر و پيشرفتهتري نسبت به BIOS محسوب ميشود و هدف از توسعهي آن، هماهنگي بيشتر با سيستمعامل، سرعت، امنيت و انعطافپذيري بيشتر و استفاده از ظرفيتهاي بالاتر سختافزار است. بوت منيجر نسخههاي جديد ويندوز و يا سيستمعاملهاي ديگر، بهعنوان يك برنامه EFI (برنامه تحت رابط UEFI) در ابتداي روشنكردن رايانه اجرا ميشوند تا سيستمعامل بلافاصله و در كمترين زمان ممكن بوت شود و تقريبا گپميان روشن شدن سيستم تا فراخواني سيستمعامل از بين برود و همين امر، نحوه ورود به تنظيمات BIOS يا UEFI آنها را متفاوت از قبل ميكند.
چگونه وارد تنظيمات بايوس يا UEFI شويم؟
اكنون با توجهبه متفاوت بودن سازوكار BIOS و UEFI نحوه ورود به تنظيمات آنها نيز متفاوت خواهد بود. در سيستمهاي قديمي كه از BIOS استفاده ميكنند پساز روشنكردن دستگاه تا زماني كه لوگوي سازنده نمايش داده ميشود بايد از يكي از كليدهاي Esc ،F1 ،F2 ،F10 ،F11 ،F12 يا Delete براي ورود به تنظيمات استفاده كرد. در كامپيوترهايي كه از UEFI بهره ميبرند، معمولا يا از كليدهاي تركيبي پيشاز روشنكردن دستگاه يا كليدي جداگانه براي ورود به تنظيمات UEFI استفاده ميشود يا اينكه ميتوان از طريق خود سيستمعامل ميتوان به رابط تنظيمات UEFI دسترسي پيدا كرد كه در ادامه هر كدام از آنها را شرح خواهيم داد.
ورود به BIOS و UEFI با استفاده از ميانبرهاي كيبورد
همانطور كه گفتهشد، در كامپيوترهاي قديمي كه از BIOS بهره ميبرند، تنها راه ورود به تنظيمات بايوس استفاده از ميانبرهاي كيبورد است و از آنجايي كه اين ميانبر براي هر مدل كامپيوتر و سازنده متفاوت است، قاعدهي خاصي براي ورود به بايوس وجود ندارد. بهطور مثال، در دستگاههاي ايسوس فشردن كليد F2 ممكن است شما را به منوي بايوس ببرد؛ اما براي رفتن به همين منو در رايانههاي اچ پي بايد از كليد F10 استفاده كنيد.
اگر از ميانبر بايوس رايانهي خود اطلاع نداريد، دقت كنيد در اولين صفحهاي كه بعد از روشن كردن سيستم ظاهر ميشود، احتمالا اطلاعاتي در اين خصوص وجود دارد. اين كليد معمولا يكي از ۱۲ كليد DEL ،F، اينتر يا ESC است؛ اما معمولترين كليدها DEL و F2 هستند؛ با اين حال ممكن است براي پيدا كردن كليد ميانبر بايوس اختصاصي سيستم خود مجبور شويد چند بار سيستم را خاموش و روشن كنيد.
اما علاوهبر همهي اين مسائل، در برخي كامپيوترها مدت زمان نمايش لوگو يا POST بسيار كوتاه خواهد بود، بنابراين اساسا بايد پيشاز روشن كردن كامپيوتر، كليد ميانبر مربوط به ورود به بايوس را پشتسر هم فشار دهيد يا نگه داريد تا موفق به اينكار شويد. اگر در اين زمان نميتوانيد راهنماي كليد مربوط به ورود به بايوس يا منوي بوت را مشاهده كنيد، يا سيستم شما از رابط UEFI بهره ميبرد ميتوانيد از راهنماي زير بهتفكيك برندهاي سازنده براي اينكار بهره بگيريد.
ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي ايسوس
در كليه مادربوردها و لپتاپهاي ايسوس ميتوان به وسيلهي يكي از كليدهاي Delete يا F2 در زمان روشن شدن كامپيوتر وارد منوي بايوس شد. اگر لپتاپ از رابط UEFI استفاده ميكند، بايد پيشاز روشن كردن لپتاپ كليد F2 را نگه داشته و كليد روشن كردن لپتاپ را فشار دهيد و پساز مشاهده كردن لوگو، كليد F2 را رها كنيد.
ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي لنوو
نحوه ورود به بايوس در سريهاي مختلف محصولات لنوو متفاوت است:
- سري IdeaPad: روشنكردن كامپيوتر و بلافاصله فشردن كليد F2 يا Fn+F2 بهصورت متوالي
- سريهاي ThinkPad ،ThinkCentre و ThinkStation: روشنكردن كامپيوتر و بلافاصله فشردن كليد F1 بهصورت متوالي در زمان نمايش لوگو
- دسكتاپ و All-in-Oneهاي لنوو: روشنكردن كامپيوتر و بلافاصله ۵ الي ۱۰ مرتبه فشردن كليد F1 بهصورت متوالي در زمان نمايش لوگو
ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي ايسر
در لپتاپهاي ايسر ميتوان با فشردن كليد F2 و در دسكتاپها نيز با كليد Delete پساز روشنشدن سيستم و مشاهده لوگو وارد محيط بايوس يا UEFI شد.
ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي اچپي
در كليه لپتاپها و دسكتاپهاي HP ميتوان با فشردن متوالي يكي از كليدهاي Esc يا F10، پساز روشن كردن سيستم، وارد منوي بايوس شد. در بسياري از مدلها با فشردن يكي از دكمههاي مذكور، منوي ديگري تحتعنوان Startup Menu ظاهر ميشود كه ميتوان با فشردن كليد F10 يا انتخاب گزينهي BIOS Setup وارد اين ناحيه شد.
ورود به بايوس در لپ تاپ و كامپيوترهاي اماسآي
كليه لپتاپها و مادربوردهاي شركت MSI با انتخاب كليد Delete پساز روشنشدن و نمايش لوگوي سازنده وارد تنظيمات بايوس ميشوند.
ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي دل
معمولا محصولات شركت Dell براي ورود به بايوس با ميانبر F2 پيكربندي شدهاند و با انتخاب اين كليد پساز روشنشدن و نمايش لوگوي سازنده وارد تنظيمات ميشويد اما برخي دسكتاپها مانند سري Optiplex و Dimenstion ممكن است از كليد Delete استفاده كنند.
اگر با استفاده از دو ميانبر بالا موفق به ورود به بايوس نشديد، ميتوانيد از كليد F12 براي فراخواني منوي بوت و سپس انتخاب گزينهي System Setup يا BIOS Setup استفاده كنيد.
ورود به بايوس در لپتاپ و كامپيوترهاي گيگابايت
محصولات شركت GIGABYTE از كليد Delete براي ورود به بايوس استفاده ميكنند. كافي است كه بلافاصله پساز روشنشدن دستگاه و مشاهده لوگو، اين كليد را چند مرتبه فشار دهيد. ضمنا براي مادربوردهايي كه از بايوس ثانويه برخوردار هستند، پساز انتخاب Delete و فشردن كليد F8 ميتوان وارد منوي بايوس ثانويه شد.
ورود به بايوس در لپتاپهاي سوني
براي ورود به محيط بايوس لپتاپهاي وايو سوني، پيشاز روشن كردن لپتاپ، كليد F2 را نگه داشته و پساز روشنكردن آن و مشاهده لوگو، كليد F2 را رها كنيد يا اينكه پساز روشنكردن بهصورت متوالي كليد F2 را بفشاريد.
برخي لپتاپهاي سوني داراي كليد Assist در كيبورد خود هستند. يك راه ديگر براي ورود به بايوس، فشردن و نگه داشتن كليد Assist در زمان خاموشي كامل لپتاپ تا زمان مشاهده لوگوي VAIO است. در ادامه وارد منويي تحتعنوان VAIOCare | Rescue Mode خواهيد شد كه از آنجا نيز ميتوان با انتخاب كليد F10 وارد تنظيمات بايوس يا UEFI شد.
ورود به بايوس در لپتاپهاي سامسونگ
در لپتاپهاي سامسونگ نيز ميتوان با روشنكردن دستگاه و بلافاصله فشردن كليد F2 بهصورت متوالي وارد محيط تنظيمات بايوس شد
ورود به بايوس در مادربوردهاي ASRock
در مادربوردهاي ازراك، با فشردن متوالي يكي از دكمههاي F2 يا Delete پساز روشنكردن سيستم و مشاهده لوگو به تنظيمات بايوس منتقل ميشويد.
ورود به بايوس در لپتاپ و تبلتهاي سرفيس
در زماني كه لپتاپ يا تبلت خاموش است، دكمه افزايش صدا روي لبه دستگاه يا كيبورد را فشار داده و در حين اينكه نگه داشتهايد، دكمه پاور را فشار دهيد و پساز مشاهده لوگوي مايكروسافت يا سرفيس، دكمه افزايش صدا را رها كنيد تا وارد محيط Surface UEFI شويد.
ورود به UEFI با استفاده از منوي Advanced Startup در ويندوز
در نسخههاي جديد ويندوز، بهدليل امكان دسترسي كامل سيستمعامل به رابط UEFI، امكان ريستارتكردن كامپيوتر به اين رابط از محيط Windows Recovery Environment وجود دارد. بنابراين اگر تلاش شما براي ورود به تنظيمات اين رابط با استفاده از كليدهاي ميانبر با شكست مواجه شده است، ميتوانيد از اين مسير استفاده كنيد.
حتي اگر ويندوز خراب شده و امكان بوت آن وجود نداشته باشد، بهصورت خودكار به محيط Startup Repair و بعد از آن منوي Advanced Startup هدايت خواهيد شد. براي اينكار مراحل زير را دنبال كنيد.
- روي گزينه زير كليك كنيد تا تنظيمات ريكاوري ويندوز براي شما باز شود.
- از قسمت Advanced startup روي Restart Now كليك كنيد.
- پساز ريستارت شدن در حالت WinRE، روي گزينه Troubleshoot كليك كنيد.
- روي Advanced Options كليك كنيد.
- روي گزينهي UEFI Firmware Settings و سپس روي Restart كليك كنيد تا كامپيوتر در مرحله بعدي وارد منوي تنظيمات UEFI شود.
- همچنين ميتوانيد در منوي استارت CMD را تايپ كرده، روي آن راست كليك كرده و Run as administrator را انتخاب كنيد و در مرحله بعدي عبارت زير را تايپ و اينتر بزنيد تا دستگاه مستقيما وارد تنظيمات UEFI شود.
ورود به UEFI در لينوكس
اگر توزيع لينوكس مورد استفاده شما اوبونتو، دبيان، فدورا يا هر توزيع مبتنيبر آرچلينوكس باشد كه از systemd استفاده ميكند، ميتوانيد از دستور زير براي ورود به تنظيمات UEFI در ترمينال استفاده كنيد:
رفع اشكالات ورود به بايوس
چناچه با استفاده از راهكارهاي بالا موفق به بازكردن صفحه ستاپ بايوس نشديد، موارد زير را درانديشه متخصصين داشته باشيد، سپس مجدد براي اينكار تلاش كنيد:
- برخي از لپتاپها عملكرد كليدهاي Function بهصورت پيشفرض با عملكردها و ميانبرهاي تنظيمات سريع جايگزين شده است و در اين مواقع بايد از تركيب كليد Fn يا Function Lock كيبورد با ميانبر نسبتدادهشده براي ورود به بايوس استفاده كرد، براي مثال اگر طبق اعلام سازنده، ميانبر ورود به بايوس دستگاهي F2 باشد، بايد هنگام روشنشدن دستگاه، همزمان كليد Fn و F2 را نگه داريد تا وارد محيط بايوس شويد.
- گاهي بايد پيشاز روشنكردن دستگاه، ميانبر ورود به بايوس را فشار داده و در حين نگهداشتن آن، دستگاه را روشن كنيد، در برخي موارد نيز بايد اين كليد را مرتب پشت سر هم فشار دهيد و اگر موفق به ورود به بايوس نشديد، بلافاصله با ميانبر Ctrl+Alt+Delete سيستم را ريستارت و از بوتشدن ويندوز جلوگيري كنيد و مجددا مراحل را تكرار كنيد.
- چنانچه گزينهي Fast startup در ويندوز فعال باشد، اين احتمال وجود دارد كه سيستم در هنگام روشنشدن به ميانبرها هيچ واكنشي نشان ندهد، بنابراين براي رفع اين اشكال ميتوانيد از مسير زير اين گزينه را غيرفعال كنيد:
۱. با كليدهاي تركيبي Win+R پنجره Run را باز كرده و عبارت powercfg.cpl را وارد كنيد و اينتر بزنيد.
۲. از سمت چپ گزينه Choose what the power buttons do را انتخاب كنيد.
۳. روي Change settings that are currently unavailable كليك كنيد.
۴. گزينهي Turn on fast startup را خاموش كنيد و روي Save changes كليك كنيد.
- گاهي نيز برخي بايوسها به دليل همراهي نكردن از كيبوردهاي USB يا قابليت USB Legacy Support، دستورات كيبورد را دريافت نميكنند، از اينرو بايد از كيبوردهايي با پورت PS2 براي اينكار استفاده كنيد.
- در برخي از سيستمهاي قديمي ميتوان با تكرار مكرر يك كليد خاص براي مثال Esc يا Enter در هنگام روشن كردن كامپيوتر و حين فرايند چكينگ POST، باعث بروز خطا در بايوس شد، در اين حالت منوي Startup Interrupt Menu يا مشابه آن ظاهر ميشود كه از اين منو ميتوان به BIOS Setup دسترسي پيدا كرد يا اينكه مستقيما وارد محيط BIOS Setup شد.
كلام آخر
از هر روشي كه براي ورود به بايوس استفاده ميكنيد، دقت داشته باشيد كه در ايجاد تغييرات در گزينههاي اين منو با احتياط و آگاهي عمل كنيد؛ چرا كه ممكن است ناخواسته اجزاي كليدي سيستم را از كار بياندازيد.
هم انديشي ها