ديوار: سياستهاي بانك مركزي به تورم دامن ميزند، نه درج ارزش در پلتفرمهاي الكترونيك
ارديبهشت سال جاري، پلتفرمهاي آگهي الكترونيك با شكايت وزارت صمت و به دستور مراجع قضايي مجبور به حذف ارزش از آگهيهاي فروش خودرو و مسكن شدند. پلتفرمهاي الكترونيك از ابتدا در مورد بيتأثير بودن اين تصميم در تغييرات ارزش بازار و عواقب نامطلوبي مانند ايجاد بازار غير شفاف، افزايش هزينه تماس براي ارزشگيري، افزايش هزينههاي جستوجو و اتلاف وقت متخصصان هشدار داده بودند.
اوايل ماه جاري، مجلس براي بازگشت ارزش خودرو و مسكن به پلتفرمهاي نيازمندي الكترونيك چراغ سبز نشان داد. البته ازآنجاكه اين محدوديت با دستور قضايي اعمال شده است، تنها دستور قضايي ميتواند آن را لغو كند؛ اما مجلس به دنبال تسهيل اين روال است.
پس از گذشت نزديك به هشت ماه از حذف ارزشها، ديوار گزارشي در خصوص تغيير رفتار متخصصان پلتفرم خود منتشر كرده و به ارائهي آمار جالبي از نوسان ارزشها پرداخته است. ديوار گزارش ميدهد كه «با توجه به گزارش تحولات بازار مسكن شهر تهران كه ماهانه از سوي بانك مركزي منتشر ميشود، متوسط ارزش خريد و فروش يك متر مربع زيربناي واحد مسكوني معاملهشده از طريق بنگاههاي معاملات ملكي شهر تهران در فاصلهي ۶ ماه پس از حذف ارزشها (يعني از ارديبهشت تا آبان ۱۳۹۹) بيش از ۶۰ درصد افزايش يافته است. اين در حالي است كه در همين بازهي زماني، شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي حدود ۳۰ درصد و نرخ ارز حدود ۴۷ درصد افزايش داشته است.»
به گفتهي ديوار، بر اساس مباني علم اقتصاد، بخش عمدهي تغييرات ارزش در بازار مسكن در كوتاهمدت و بلندمدت توسط متغيرهايي مانند نرخ تورم، حجم پول، تعداد ساختمانهاي تكميلشده، شاخص ارزش خدمات ساختماني، شاخص ارزش داراييهاي جايگزين و درآمد سرانه خانوار توضيح داده ميشود. بنابر اين نمايش يا عدم نمايش ارزش مسكن در آگهيهاي ثبتشده روي پلتفرمهاي الكترونيك تأثيري بر هيچيك از متغيرهاي عنوانشده ندارد؛ همانگونه كه دستور احتمالي مبني بر حذف ارزشها از ويترين فروشگاهها و مجبور كردن تكتك خريداران به ارزشگيري از فروشنده تأثيري روي ارزشهاي بازار ندارد و تنها به سردرگمي و اتلاف وقت خريداران منجر ميشود.
ديوار رشد شتابان ارزش مسكن در سال ۹۹ را عمدتا ناشي از رشد افسارگسيختهي حجم نقدينگي عنوان ميكند كه علت آن را نميتوان در نوع فعاليت پلتفرمهاي الكترونيك جستوجو كرد؛ بلكه بايد به سياستهاي مرجع پولي كشور رجوع كرد كه توسط بانك مركزي اتخاذ ميشود.
ديوار تغييرات ارزش در بازار خودروي صفر كيلومتر داخلي و وارداتي را نيز در ماههاي پس از حذف ارزشها مطالعه كرده است كه دوباره، تأثيرپذيري ارزشهاي بازار خودرو از تغييرات نرخ رشد نقدينگي را نشان ميدهد.
منبع دادهها: مطالعههاي ميداني معاملات در مراكز تعويض پلاك و معاملات روزانه نمايشگاهداران خودرو
نمودار نشان ميدهد كه متوسط ارزش خودروي صفر كيلومتر داخلي و وارداتي در پايان آبان ۱۳۹۹ به ترتيب حدود ۶۵ درصد و ۱۲۵ درصد بيشتر از متوسط ارزش آنها در پايان تير ۱۳۹۹ شده و در ماههاي آذر و دي اندكي در مقايسه با آبان افت كرده است.
خودداري بانك مركزي از انتشار آمار نرخ تورم
به گزارش ديوار، بانك مركزي در آذر ۱۳۹۷ همزمان با افزايش شديد شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي خانوارهاي شهري، از انتشار آمار طبق سنت هميشگي خودداري كرد. البته اين آمار از سوي مركز آمار منتشر شد و تغييرات شاخص تورم نقطهبهنقطه نشان داد كه سير صعودي ارزشها تا ۶ ماه پس از توقف انتشار آمار ادامه يافت و با كاهشي موقت در پاييز و زمستان سال ۹۸، مجددا از ابتداي سال ۹۹ روند افزايشي با شيب تندي را آغاز كرد.
درصد تغيير شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي خانوارهاي شهري نسبت به ماه مشابه سال قبل بر مبناي سال پايه ۱۳۹۵=۱۰۰. منبع: مركز آمار ايران
ديوار در توضيح اين موضوع مينويسد: «مطابق مباني علم اقتصاد، تورم يك پديده پولي است. تغييرات شاخص بهاي كالاها و خدمات مصرفي ناشي از تغييرات پايه پولي، حجم پول و نقدينگي است و نرخ تغييرات آن (يعني نرخ تورم) رابطهي مستقيمي با نرخ رشد حجم نقدينگي دارد. در دورههايي كه نرخ رشد نقدينگي شدت گرفته، نرخ تورم هم به دنبال آن افزايش يافته و بهعكس. انتشار يا عدم انتشار اين شاخص تأثيري در افزايش يا كاهش نرخ رشد حجم نقدينگي - و در نتيجه افزايش يا كاهش نرخ تورم - ندارد و تغييرات نقدينگي تابع مستقيم سياستهاي پولي اعمالشده توسط مقامات بانك مركزي است.»
رفتار متخصصان ديوار پس از حذف ارزشها
ديوار تفاوت رفتار متخصصان در دستهي فروش آپارتمان مسكوني در دو ماه پس از حذف ارزشها در مقايسه با دو ماه پيش از آن در شهر تهران را (كه حذف ارزشها در آگهيهاي آن اتفاق افتاد) با رفتار متخصصان شهر كرج (كه همچنان ارزش آگهيهاي فروش آپارتمان در آن مشاهده ميشود) مقايسه كرده است. اين مقايسه نشان ميدهد:
- متوسط تعداد تماسهاي تلفني بهازاي هر آگهي و متوسط تعداد تماسهاي تلفني هر متخصص بيش از دو برابر شده؛ كه به معناي حدود ۱٫۵ ميليون تماس اضافه در ماه است
- متوسط تعداد چتهاي انجامشده براي هر آگهي و متوسط تعداد چتهاي هر متخصص بيش از ۳ برابر شده است
- تعداد دفعات پرسش در مورد ارزشِ مسكنِ آگهيشده در چت بيش از ۱۲ برابر شده است
ديوار ميگويد درصورتيكه متخصصان ميتوانستند بدون هزينه و صرف وقت اضافي، به اطلاعات دست پيدا كنند، حال ۲۵ هزار ساعت بيشتر وقت صرف كسب اطلاعات كردهاند و اين در حالتي است كه تنها يك دقيقه وقت صرف تماس تلفني شود.
ديوار در پايان اظهار اميدواري كرده است كه مقامات مسئول، اينگونه تصميمها را مبتني بر رويكردهاي علمي و مشورت بيشتر با متخصصان حوزههاي مختلف اتخاذ كنند تا تبعات آنها سبب ايجاد نارضايتيهاي گسترده و قابل پيشبيني متخصصان پلتفرمهاي الكترونيك نشود.
هم انديشي ها