آلايندههاي محيط داخلي ميتوانند خطرناكتر از آلايندههاي خارجي باشند
يكي از مزاياي دنياگيري كوويد ۱۹ و قرنطينه در سراسر جهان، كاهش آلودگي هوا بود. ميزان آلودگي از ايالات متحده تا چين بهشكل چشمگيري كاهش يافت؛ اما با برداشتهشدن محدوديتها، آلودگي مانند قبل از دنياگيري افزايش يافت. بااينهمه، آلودگي فضاي داخلي بيشتر انسان را تهديد ميكند. بهنقل از EPA (سازمان حفاظت از محيطزيست)، آلايندههاي فضاي داخلي ميتوانند دو تا پنجبرابر بيشتر از آلايندههاي فضاي خارجي باشند.
براساس تحليل دادههاي شهروندان آمريكايي و اروپايي بين مارس و اوايل مه ۲۰۲۰، سطح كربندياكسيد و ذرات معلق موسوم به تركيبهاي زيستي فرّار (VOCها) در بيش از هزار خانه در كشورهاي اروپايي، بهاندازهي ۱۵ تا ۳۰ درصد افزايش يافتند. ناگفته نماند آلايندههاي خارجي نيز ميتوانند به داخل خانه نفوذ كنند. برخي از انواع مهلك آلودگي مثل نيتروژناكسيدها و نانوذرات بهقدري كوچك هستند كه بهراحتي ميتوانند به ديوارههاي ريه و جريان خون نفوذ كنند.
بهنقل از سازمان جهاني بهداشت (WHO)، سالانه تقريبا ۳/۸ ميليون نفر براثر آلايندههاي داخلي ميميرند. كيفيت ضعيف هواي داخلي رابطهي مستقيمي با انواع بيماريها مثل آسم، سرطان، التهاب ريه و بيماريهاي قلبي عروقي دارد. آلودگي هواي داخل خانه حاصل فعاليتهاي متعددي مثل آشپزي (بهويژه سرخكردن و كبابكردن) و نظافت و روشنكردن شمع است. طبق تخمينها، در سراسر جهان سهميليارد نفر با آتشهاي روباز و اجاقهاي ساده و سوختهايي مثل نفت يا زغالسنگ يا زيستتوده آشپزي ميكنند كه ميتوانند به آلودگي داخلي بينجامند؛ اما حتي استفاده از اجاقهاي مدرن هم ميتواند خطرناك باشد.
افراد در محيط خانه درمعرض PM2.5 يا ذرات كوچك و مضر قرار دارند. اين ذرات هنگام آشپزي پخش ميشوند و سلامت دستگاه تنفسي را بهخطر مياندازند؛ بههميندليل، پژوهشگران هشدار ميدهند هنگام آشپزي هميشه از تهويه استفاده كنيد يا پنجرهها را باز بگذاريد. بخش زيادي از موادشيميايي معلق در هوا نيز در چسبها، رنگها، درزگيرها و چوب و مصالح ساختماني وجود دارند. همچنين، مجموعهاي از VOCها از محصولات پاككننده يا محصولات آرايشي بهداشتي مثل ژلهاي حمام، عطرها، جوهرها و خوشبوكنندههاي هوا آزاد ميشوند. برخي VOCها خطرناكتر هستند؛ اما تقريبا تمام آنها با نيتروژناكسيد واكنش ميدهند.
جاروبرقي منبع ديگري براي آلايندههاي داخلي است؛ مگر اينكه از فيلترهاي درجه يك استفاده شود؛ اما نظافت با محصولات پاككننده نيز ميتواند سطح موادشيميايي هوازي را افزايش دهد. آلايندههاي ديگر عبارتاند از: هاگ يا ذرات كپك يا گازهاي احتراقي مثل كربنمونواكسيد، كربندياكسيد و نيتروژناكسيد كه از اجاقگازها و حتي شمعها، چراغهاي نفتي يا دود تنباكو منتشر ميشوند. رادون كه گازي راديواكتيو و بيبو است، ميتواند ازطريق زمين يا شكافهاي ديوار وارد ساختمانها و درصورت تهويهي نامناسب، در فضاي داخل خانه انباشته شود. انتشار رادون در ايالات متحده يكي از عوامل اصلي سرطان ريه در ميان افراد غيرسيگاري است.
طبق گزارش متخصص كارشناسان آلودگي هوا در سال گذشته، نزديك به نيمي از خانههاي بريتانيا درمعرض آلودگي هواي داخلي قرار دارند. طبق دادههاي ۴۷ خانه در بيرمنگام و لندن و ديگر استانهاي انگلستان، تقريبا يكپنجم خانهها انباشته از فرمالدهيد هستند كه مقدار اين ماده دوبرابر سطح ايمن است. تقريبا ۴۵ درصد از خانهها نيز افزايش سطوح VOC را شاهد هستند. بهطور كلي، شايد آلودگي هوا در فضاي داخلي گاهي اوقات به سطح زيادي برسد؛ اما برخي تركيبها ميتوانند به سطوح سمّي برسند. مقدار آلودگي براي هر خانه و هر شخص متناسب با فعاليتها و عادتها متفاوت است. آلاستير لويس، مدير علمي مركز علوم جوّي بريتانيا، دراينباره ميگويد:
در فضاي خارج از خانه، هرروز شاهد آلودگي هوا هستيم؛ اما از آلودگي داخلي خبري نداريم. در خانههايي با تهويهي ضعيف مقدار ذرات آلوده ميتوانند بيشتر از ذرات موجود در فضاي خارجي باشند.
بهعقيدهي متخصص كارشناسان، دو معيار اصلي براي كاهش آلايندههاي هواي داخلي، حذف منشأ آلودگي و تهويهي مناسب هستند. بن برت، سخنران ارشد سلامت عمومي و محيطي كالج لندن ميگويد:
در اغلب مواقع، دو راهحل واضح براي منابع آلودگي هواي داخلي وجود دارد كه راهحل اول، حذف منشأ آلودگي است. براي مثال، ميتوان از اجاقبرقي بهجاي اجاقگازي استفاده كرد. همچنين، نبايد در مصرف محصولات پاككننده زيادهروي كرد يا زياد شمع روشن كرد. در درجهي دوم، درصورت مشاهدهي آلودگي بايد از تهويه استفاده يا پنجرهها را باز كرد.
اگر در نزديكي خياباني شلوغ در مركز شهر زندگي ميكنيد، بازكردن پنجره ميتواند باعث افزايش آلودگي شود. در اين نمونه، توصيهي متخصص كارشناسان استفاده از فيلترهايي مثل HEPA است كه ميتوانند ذراتي بهاندازهي ۰/۳ ميكرومتر يا بزرگتر را بهطور بهينه حذف كنند. بااينحال، ذرات ۰/۳ ميكرومتري بسيار بزرگتر از نيتروژناكسيدها يا نانوذرات هستند؛ درنتيجه، فيلتر HEPA راهحل كاملي نيست.
اشكال ديگر درستي ادعاي شركتهاي توليدكنندهي پاككننده و تهويهي هوا است. بسياري از آنها ادعا ميكنند محصولشان ۹۹ درصد از آلايندهها را حذف ميكند. درمقابل، بسياري از معماران براي بهينهسازي انرژي و كاهش نشر كربني بهسمت ساختمانهاي نفوذناپذير گرايش پيدا كردهاند. هوا نميتواند به داخل اين ساختمانها نفوذ كند يا از آن خارج شود؛ اما در اين معماري كيفيت هواي داخلي بهخطر ميافتد.
بهمرورِزمان و با افزايش دوركاري، اغلب افراد ۹۰ درصد از زمان خود را در محيطهاي داخلي ميگذرانند؛ درنتيجه، كيفيت هواي داخلي اهميتي ويژه پيدا ميكند. همچنين، تراكمهاي بيشتر آلايندهها در محيط داخلي درمقايسهبا محيط خارجي ميتواند هشداري براي نبود قوانين كنترلي مناسب در اين زمينه باشد؛ درنتيجه، بايد افكار عمومي را دربارهي رابطهي بين كيفيت هواي داخلي و سلامت آگاه كرد.
هم انديشي ها