جهان در دستيابي به اهداف تعيينشده در يك دهه گذشته براي حفظ زمين ناكام مانده است
بهنقل از سازمان ملل، كشورها در برنامهريزي دَهسالهي خود براي حفاظت از محيط و گوناگوني زيستي زمين شكست خوردند. تأثير انسان بر محيطزيست در پنج دههي گذشته فاجعهبار بود؛ بهگونهاي كه براساس ارزيابي WWF، از سال ۱۹۷۰ درحدود ۷۰ درصد حيوانات و پرندگان و ماهيان حياتوحش ناپديد شدند.
طبق هشدار هيئت IPBES (هيئت گوناگوني زيستي سازمان ملل)، در سال گذشته بهدليل مصرف بيرويهي زمين و فعاليتهاي انساني، تقريبا يكميليون از گونهها درمعرض خطر انقراض قرار دارند. ۱۹۰ كشور عضو كنوانسيون گوناگوني زيستي سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ به طرحي براي محدودكردن آسيب به محيطزيست تا سال ۲۰۲۰ متعهد شدند. بيست هدف شامل حذف سوبسيد سوختهاي فسيلي و محافظت از ماهيها متغير بودند؛ اما طبق جديدترين چشمانداز تنوع زيستي جهاني (GBO)، هيچكدام از اهداف برآورده نشدند. آن لاريگادري، دبير اجرايي IPBES ميگويد: «انسان بهطور نظاممند در حال حذف تمام جانداران زنده است.» باتوجهبه برآوردهنشدن اهداف دَهسالهي تنوع زيستي، تلاشهاي مربوط به حل اشكال تغييرات اقليمي هم ناديده گرفته خواهند شد.
انسان؛ خطرناكترين گونه
دنياگيري ويروس كرونا در سال جاري برنامههاي حفاظت از گوناگوني زيستي را مختل كرد كه هدف آنها بهبود اقدامات بينالمللي در همين زمينه بود. ناگفته نماند اين برنامه تا سال ۲۰۲۱ بهتعويق افتاد. بهگفتهي اليزابت ماروما مرما، دبير اجرايي كنوانسيون گوناگوني زيستي، جوامع بايد بيشتر به محيطزيست اهميت بدهند. او ميافزايد:
دنياگيري كوويد ۱۹ بهوضوح نشان داد جنگلزدايي و تجاوز انسان به حياتوحش بر زندگي روزمرهي ما تأثير ميگذارد. انسان خطرناكترين گونه است و تنها انسان ميتواند با اعمال فشار بر صنايع تغيير مثبتي در اين روند ايجاد كند.
ارزيابيهاي جديد مسير معكوسسازي نابودي طبيعت را تا سال ۲۰۳۰ روشن ميكنند. اين مسير اعمال تغييراتي در سيستم مزرعهداري و كاهش ضايعات غذايي و جلوگيري از مصرف بيرويه را شامل ميشود. يكي از بخشهاي مهم حفاظت از محيطزيست، جمعيتهاي بومي هستند كه معمولا ۱۸۰ درصد از گوناگوني زيستي سراسر جهان را كنترل ميكنند. اندي وايت، هماهنگكنندهي اتحاديهاي جهاني شامل بيش از ۱۵۰ گروه است كه بهدنبال تقويت قدرت بومي هستند. او ميگويد:
ديگر هيچ توجيهي براي سرمايهگذارينكردن بر جوامع بومي پذيرفتني نيست. آنها بايد تمركز خود را بر تقويت حقوق بومي قرار دهند كه راهحلي اثباتشده براي حفاظت از اكوسيستمها است كه قلب سلامت زمين و مردم آن هستند.
بهنقل از GBO، در دههي گذشته گامهاي مثبتي نيز براي محافظت از محيطزيست برداشته شد. براي مثال، نرخ جنگلزدايي درمقايسهبا دههي گذشته به يكسوم كاهش يافت. از سال ۲۰۰۰ در بازهاي ۲۰ ساله، مناطق حفاظتشده از ۱۰ درصد به ۱۵ درصد براي زمينها و از ۳ درصد تا حداقل ۷ درصد براي اقيانوسها رسيدند. باوجوداين در ميان خطرهاي زيستمحيطي، كمكهزينههاي دولت براي سوختهاي فسيلي ادامه دارند و براساس تخمين مؤلفان، به ۵۰۰ ميليارد دلار در سال ميرسند. اندي پورويس، از بخش علوم طبيعي موزهي تاريخ طبيعي بريتانيا، در واكنش به ارزيابي سازمان ملل ميگويد:
شوكهكننده است كه جهان هيچكدام از بيست هدف خود براي محافظت از منابع طبيعي را عملي نكرده است. در وضعيت اورژانسي سيارهي زمين قرار داريم كه نهتنها تمام گونهها از بين ميروند؛ بلكه اكوسيستمها نيز بهقدري آسيب ميبينند كه نميتوانند نيازهاي جامعهي انساني را پوشش دهند.
هم انديشي ها