ارتفاع جديد اورست تقريبا يك متر بيشتر از محاسبات قبلي است
طبق محاسبات مشترك نپال و چين، ارتفاع كوه اورست، مرتفع‌ترين قله‌ي جهان درمقايسه‌با محاسبه‌ي قبلي ۰/۸۶ متر افزايش يافته و به ۸،۸۴۸/۸۶ متر رسيده است. اندازهگيري رسمي قبلي چين ۸،۸۴۴/۴۳ متر بود كه ارتفاع اين كوه را چهار متر كمتر از محاسبات نپالي ارزيابي كرده بود. اورست در مرز بين چين و نپال قرار دارد و كوه‌نوردان معمولا از دو طرف به‌سمت قله بالا مي‌روند. مقام‌هاي رسمي وزارت خارجه‌ي نپال و بخش نقشه‌برداري مي‌گويند نقشه‌برداران هر دو كشور با ارتفاع جديد موافق هستند. توافق بر سر اعلام مشترك اندازهگيري جديد مرتفع‌ترين نقطه‌ي زمين در بازديد رئيس‌جمهور چين از كاتماندو، پايتخت نپال، در سال گذشته انجام گرفت.
دليل اختلاف در ارتفاع رسمي چيست؟
به‌گفته‌ي مقام‌هاي چيني، ارتفاع اورست بايد براساس ارتفاع سنگيِ آن محاسبه شود؛ درحالي‌كه مقام‌هاي نپالي معتقدند پوشش برفي هم بخشي از ارتفاع است. نقشه‌بردارهاي چيني پس از اندازهگيري ارتفاع كوه در سال ۲۰۰۵، به محاسبات ادامه دادند. در سال ۲۰۱۲، چين مقام‌هاي نپالي را زيرفشار قرار داد تا ارتفاع چيني را بپذيرند؛ در‌نتيجه به اندازهگيري جامع و جديدي نياز داشتند. ارتفاع ۸،۸۴۸ متري نپال براي كوه اورست، براساس نقشه‌ي هندي در سال ۱۹۵۴ به‌دست آمد؛ اما حالا اين كشور اولين‌بار اندازهگيري خود از قله را انجام داده است. چهار نقشه‌بردار نپالي به‌مدت دو سال براي اين مأموريت يادگيري ديدند. دامادو داكال، سخن‌گوي بخش نقشه‌برداري نپال، دراين‌باره مي‌گويد:
قبل از اين مأموريت، اندازهگيري مستقلي نداشتيم. حالا تيمي متخصص و جوان داريم كه به قله‌ي اورست رفتند و اندازهگيري را انجام دادند.
خيملال گواتام، نقشه‌بردار ارشد نپالي، سال گذشته حين نصب تجهيزات اندازهگيري ارتفاع روي قله، انگشت پاي خود را بر‌اثر سرمازدگي از دست داد. گاوتام مي‌افزايد:
اندازهگيري بلندترين قله‌ي جهان براي فاتحان دستاورد بزرگي است و ما تازه در آغاز راه هستيم. برخلاف ديگر نقشه‌برداران اورست، ما ساعت سه بامداد را براي حداقل‌سازي خطاهاي نورخورشيد در طول روز انتخاب كرديم.
چرا ارتفاع زير سؤال مي‌رود؟
برخي زمين‌شناسان نشان دادند زلزله‌ي بزرگ سال ۲۰۱۵ بر ارتفاع كوه اورست تأثير گذاشته است. زلزله‌اي با دامنه‌ي ۷/۸ ريشتر، باعث كشتهشدن نزديك به ۹،۰۰۰ نفر در نپال و سقوط توده‌ي بهمني شد كه بخش‌هايي از كمپ‌هاي كوهستاني را مدفون كرد و به كشتهشدن ۱۸ كوه‌نورد منجر شد. به‌عقيده‌ي برخي از زمين‌شناسان، ممكن است اين زلزله باعث كاهش پوشش برفي اورست شده باشد. دانشمندان متوجه شدند ارتفاع برخي از ديگر قله‌هاي هيماليا، از‌جمله لانگ‌تانگ هيمال در قسمت شمال كاتماندو و نزديك به نقطه‌ي زمين‌لرزه، پس از زلزله تقريبا يك متر كاهش يافتند.
برخي ديگر معتقدند كوه اورست ممكن است مانند ديگر قله‌هاي هيماليا به‌مرور‌زمان و به‌دليل حركت صفحات تكتونيكي رشد كرده باشد؛ اما به‌‌باور متخصص كارشناسان، زلزله‌هاي بزرگ مي‌توانند اين فرايند را معكوس كنند. داكال مي‌گويد: «زلزله‌ي سال ۲۰۱۵، يكي از نگراني‌ها و دلايل اصلي براي اندازهگيري مجدد اورست بود.»
اندازهگيري مجدد اورست
ارتفاع كوهستان‌ها معمولا براساس سطح دريا به‌عنوان سطح پايه محاسبه مي‌شود؛ بنابراين، بيشتر اندازهگيري نقطه‌ي پايه اهميت دارد تا قله. نپال خليج بنگال را به‌عنوان سطح دريا در انديشه متخصصين گرفت؛ اما هند قبلا از نقطه‌اي نزديك به اورست در مرز هند و نپال اندازهگيري را انجام داده بود. نقشه‌برداران نپالي از اين نقطه شبكه‌اي از ايستگاه‌هاي خط ديد را درست كردند كه تا ۲۵۰ كيلومتر نزديك اورست كشيده مي‌شود و زنجيره‌اي از نقاط اندازه‌گيري‌شدني را تشكيل دادند كه با يكديگر جمع بسته مي‌شوند.
نقشه‌برداران چيني هم از درياي زرد در استان شرقي شاندونگ به‌عنوان سطح درياي پايه براي اندازهگيري استفاده كردند. نقشه‌برداران در هر دو طرف از فرمول‌هاي مثلثاتي براي محاسبه‌ي ارتفاع قله استفاده كردند. براساس اين فرمول‌ها، ارتفاع مثلث ازطريق ضرب پايه و زاويه‌هاي آن به‌دست مي‌آيد.
براي افزايش دقت كار، بايد شخصي بالاي قله باشد. نقشه‌برداران نپالي سال گذشته به قله صعود كردند؛ درحالي‌كه نقشه‌برداران چيني ماه مي به اورست صعود كردند. آن‌ها تنها تيمي بودند كه در سال ۲۰۲۰ به اورست صعود كردند؛ زيرا كشور نپال به‌دليل شيوع ويروس كرونا راه‌هاي صعود به اورست را بسته و چين هم ورود مسافران خارجي را ممنوع كرده بود.
مقام‌هاي نپالي از ۱۲ قله‌ي پايين‌تر از اورست براي محاسبات مثلثاتي خود و دستيابي به نتيجه‌اي دقيق استفاده كردند. براساس گزارش رسانه‌هاي چيني، نقشه‌برداران چيني هم از همين روش استفاده كردند. جيانگ تائو، پژوهشگر آكادمي چيني نقشه‌برداري، دراين‌باره مي‌گويد:
پس از قراردادن راهنما روي قله، نقشه‌برداران در ايستگاه‌هاي اطراف قله فاصله را از شش نقطه تا نقطه‌ي راهنما اندازهگيري كردند؛ در‌نتيجه حداقل شش مثلث براي اندازهگيري ارتفاع كوه محاسبه شدند.
هر دو طرف چيني و نپالي از سيستم‌هاي ماهواره‌اي هدايت سراسري براي دستيابي به داده‌هاي ارتفاع گيرنده‌هاي مختلف در محاسبات خود استفاده كردند. چين قبلا دو بار ارتفاع كوهستان اورست را اندازهگيري كرده بود: يك بار در سال ۱۹۷۵ و بار‌ديگر در سال ۲۰۰۵. اعضاي تيم نقشه‌برداري دوم هم نسخه‌ي چيني دستگاه GPS را روي قله نصب كردند. اين بار نقشه‌بردارهاي چيني از سيستم ماهواره‌اي هدايت BeiDou استفاده كردند كه رقيب نمونه‌ي آمريكايي، يعني سيستم موقعيت‌يابي سراسري يا همان GPS است. سازمان خبري شينهوا بيان مي‌كند:
با استفاده از سيستم ماهواره‌اي، عمق برف و آب‌و‌هوا و سرعت آب اندازهگيري مي‌شوند. اين داده‌ها به نظارت بر يخچال‌ها و محافظت از زيست‌بوم كمك مي‌كنند.
نقشه‌برداران نپالي از سيستم GPS براي محاسبات خود استفاده كردند. داكال افزود: «ما داده‌ها را با استفاده از روش بين‌المللي پذيرفته‌شده براي اندازهگيري كوه اورست پردازش كرديم.»
هم انديشي ها