جنگلهاي آمازون در آستانه فروپاشي در آينده‌اي نزديك
گرفتاري ميان گسترش بهره‌برداري از منابع و آتش‌سوزي‌هاي ناشي از تغييرات اقليمي آينده‌ي جنگل باراني آمازون و مجموعه‌ي حيات حيرت‌آور موجود در آن را در مسير ناگواري قرار داده است. رابرت تووي واكر، زمين‌شناس دانشگاه فلوريدا، در گزارش جديدي پژوهش‌هاي اخير درباره‌ي جنگلهاي باراني آمازون را مطالعه كرده و به نتيجه‌‌ي ناخوشايندي رسيده است.
به‌زودي، طولاني‌شدن فصول خشك ديگر آن پنج سال زمان موردنياز ميان فصول خشك را به سايبان‌هاي جنگل باراني نخواهد داد تا از آتش‌سوزي‌ها بهبود يابند و موجب مي‌شود علف‌ها و بوته‌هاي اشتعال‌پذير جاي آن‌ها را بگيرند. واكر در گزارشش نوشت: «انتظار مي‌رود با سرعت كنوني طولاني‌شدن فصل خشك، منطقه‌ي جنوبي جنگل آمازون در زماني قبل از سال ۲۰۶۴ به نقطه‌ي سرازيري برسد.»
به‌گزارش ساينس آلرت، تعداد آتش‌سوزي‌هاي سال ۲۰۲۰ در آمازون از فصل آتش‌سوزي وحشتناك سال قبل فراتر رفت. انسان‌ها در چهار ماه نخست اين سال ۱،۲۰۲ كيلومترمربع ديگر از جنگلهاي بزريل را نابود كردند كه ۵۵ درصد بيشتر از مدت مشابه سال گذشته است. مدل‌ها پيش‌بيني مي‌كند وقتي سطح جنگل‌زدايي در جنوب جنگلهاي آمازون به ۳۰ تا ۵۰ درصد برسد، مقدار بارندگي در غرب تا ۴۰ درصد كاهش پيدا مي‌كند و اين امر موجب تغييرات زيست‌محيطي مي‌شود و جنگلهاي گرم‌سيري را به جنگلهاي باز و ساوانا تغيير مي‌دهد.
واكر گفت: «بهترين راه براي فكر‌كردن درباره‌ي اكوسيستم جنگل اين است كه تصور كنيم مانند پمپ عمل مي‌كند. جنگل رطوبتي را به‌جريان مي‌اندازد كه از بارندگي منطقه‌اي حمايت مي‌كند. اگر تخريب جنگل ادامه پيدا كند، ميزان بارندگي كاهش مي‌يابد و درنهايت، پمپ خراب مي‌شود.»
اگر سناريو وحشتناك يادشده عملي شود، امنيت آب براي بيش از ۳۵ ميليون نفر از بين مي‌رود كه اين منطقه را خانه‌ي خود مي‌خوانند. واكر گفت: «مردم اين منطقه وقتي مجبورند بابت وعده‌‌ي غذايي بعدي‌شان نگران باشند، بابت تنوع زيستي يا محيط‌زيست نمي‌توانند چندان نگران باشند.» در اين وضعيت، گياهان و جانواران بيشتري به‌سمت انقراض كشيده مي‌شوند.
در اوايل سال جاري، گزارش منتشرشده در مجله‌ي Nature Communications نشان داد آمازون، يكي از مناطق متنوع و غني از كربن روي زمين، در دوران حيات ما در مسير رسيدن به نقطه‌ي بي‌بازگشتي قرار دارد و توانايي‌اش ازانديشه متخصصين جذب كربن اضافي جهان با سرعت درحال‌كاهش است و پيش‌بيني مي‌شود در‌حدود سال ۲۰۳۵ از مخزن ذخيره‌ي كربن به منبع انتشار كربن تبديل شود.
در دوران گذشته، جنگل باراني آمازون از دوره‌هاي اقليمي بسيار گرم‌تري جان سالم به‌در برده است؛ اما آن وضعيت بدون تأثير ناشي از آسيب‌هاي شديدي بوده است كه به‌واسطه‌ي فعاليت انساني ايجاد مي‌شود. همچون مسئله‌ي بحران اقليمي، سياست‌هاي دولت و شركت‌هاي بزرگ يا فقدان سياست‌هاي مرتبط، از بزرگ‌ترين علل اين اشكالات هستند. معاملات تجاري با كشورهايي مانند آمريكا و اتحاديه‌ي اروپا انگيزه‌هاي وسوسه‌انگيزي براي كشاورزي در مقياس وسيع در برزيل ايجاد مي‌كند. در اين منطقه، بسياري از افراد حتي قبل از درگيري با دنياگيري ويروس كرونا ازانديشه متخصصين زندگي با اشكال مواجه بودند. سونيا گواجاجارا، نماينده‌ي ۳۰۰ گروه بومي بزريل گفت:
دولت مي‌خواهد سرزمين‌هاي ما را به‌منظور كشاورزي در مقياس وسيع بگيرد. آن‌ها نه‌تنها سياستِ ندادن زمين را درقبال ما اجرا مي‌كنند؛ بلكه مي‌كوشند زمين‌هايي را از ما بگيرند كه از قبل ازآنِ خودمان است. درحالي‌كه قبلا درگيري‌هاي خشونت‌آميزي بر سر زمين وجود داشت، اكنون اين درگيري‌ها با سخنان منفور دولت شعله مي‌گيرد. آن‌ها هر روز به خشونت دامن مي‌زنند. مردم فكر مي‌كنند حق كشتن ديگران را دارند و مجازات نمي‌شوند.
واكر توضيح مي‌دهد پروژه‌هاي زيربنايي كنوني دولت برزيل و اتخاذ‌نكردن سياست‌هاي زيست‌محيطي موجب تخريب ۲۵ درصد از جنگلهاي باراني در آينده نزديك مي‌شود. پژوهشگران هشدار داده‌اند اين سطح از نابودي مي‌تواند نقطه‌ي سراشيبي به‌سمت فروپاشي وسيع‌تري باشد. واكر نوشت: «ساير كشورهاي حوزه‌ي آمازون، خصوصا اكوادور، با ذخاير گسترده‌ي هيدروكربن از بولسونارو، رئيس‌جمهور برزيل، در زمينه‌ي استخراج منابع منطقه‌ي آمازون پيروي مي‌كنند.»
اشكال مذكور به‌هيچ‌عنوان به آمريكاي‌جنوبي منحصر نيست. همه‌ي ما در محاصره‌ي اكوسيستم‌هايي قرار داريم كه بقايشان به‌خطر افتاده است. از هر پنج كشور، يك كشور در مسير فروپاشي اكوسيستم قرار دارد. حتي كشورهاي ثروتمندي مانند استراليا، از انجام اقدامات لازم براي محافظت از محيط‌زيست امتناع مي‌كنند.
علاوه‌بر از‌دست‌دادن بسياري از موجودات شگفت‌انگيز و ايجاد آشفتگي بيشتر در سيستم‌هاي اقليمي، كشاندن اكوسيستم‌ها به اين محدوده‌ها تهديدهاي جهاني ديگري نيز به‌همراه دارد. جوامع جانوري ضعيف و زير استرس به محلي براي پرورش عوامل بيماري‌زاي خطرناك تبديل مي‌شوند. شواهد زيادي نشان مي‌دهد كه تجاوز انسان به محيط‌هاي زير فشار با بيماري‌هاي نوظهوري مانند ويروس كرونا ارتباط دارد.
هم انديشي ها