فقط ۳ درصد از اكوسيستم‌هاي خشكي دست‌نخورده باقي مانده است
يكي از مواردي كه زيست‌شناسان را به هيجان مي‌آورد، مشاهده‌ي بخش‌هايي از جهان است كه هنوز عاري از آسيب انساني هستند. طي ۳۰ سال گذشته، دانشمندان با هدف حفاظت از تنوع زيستي زمين تلاش كرده‌اند اهداف حفظ و گسترش اين مناطق باقي‌مانده از طبيعت را ترويج بدهند.
اما طبيعت بكر چيست و چگونه بدانيم كه آن را پيدا كرده‌ايم؟ بيشتر مردم جايي را طبيعت بكر مي‌خوانند كه دورافتاده است و زيستگاه‌هاي انساني كمي در آن وجود دارد؛ اما براي دانشمندان تعريف آن پيچيده‌تر است.
بيشتر تعاريف علمي از طبيعت بكر بر مفهوم دست‌نخورده بودن تمركز دارد. اگر ساختار پايه‌اي زيستگاهي مانند يك جنگل دست‌نخورده باشد و شواهد اندكي از تأثير انساني موجود باشد، اغلب آن محل به‌عنوان طبيعت بكر در انديشه متخصصين گرفته مي‌شود.
در مطالعات انجام‌شده در دهه‌ي گذشته سعي شده است تا اكوسيستم‌هاي دست‌نخورده با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي در سطح جهان مشخص شود. بر اساس تخمين‌ها، بين ۲۰ تا ۴۰ درصد از سطح خشكي زمين مي‌تواند ازانديشه متخصصين اكولوژيكي دست‌نخورده در انديشه متخصصين گرفته شود؛ اما آنچه به‌وسيله‌ي ماهواره‌ها قابل تشخيص است، سنجه‌ي ضعيفي از ميزان وحشي بودن واقعي يك زيستگاه است. زير سابيان به‌ظاهر دست‌نخورده‌ي درختان، انقراض پرندگان و پستانداران بزرگ از طريق شكار و وارد كردن گونه‌هاي مهاجم و بيماري تنوع زيستي منطقه را به‌شدت كاهش داده است.
پژوهشگران در مطالعه‌‌ي جديد از تعريف متفاوتي از اكوسيستم‌هاي دست‌نخورده استفاده كرده‌اند. تعريف جديد آن‌ها اين موضوع را در انديشه متخصصين مي‌گيرد كه آيا تمام گونه‌هاي شناخته‌شده در منطقه هنوز در آنجا وجود دارند و اينكه آيا تعداد آن‌ها به‌حدي است كه نقش‌هاي اكولوژيكي خود مانند شكارچي رأس هرم غذايي يا پراكنش بذر را انجام بدهند. آن‌ها معيار AD1500 را در انديشه متخصصين مي‌گيرند كه بر اساس آن تنها قسمت‌هايي از زمين كه ازانديشه متخصصين اكولوژيكي مانند ۵۰۰ سال پيش خود است (با همان مجموعه از گونه‌ها در سطح مشابهي از فراواني) مي‌توانند به‌عنوان طبيعت بكر در انديشه متخصصين گرفته شوند.
پژوهشگران متوجه شدند كه فقط ۲٫۸ درصد از سطح خشكي‌هاي زمين با توصيف مذكور سازگار است. اين تكه‌ها كه وسعت هريك به ۱۰ هزار كيلومتر مربع يا بيشتر مي‌رسد، در مناطق مختلفي در جهان پراكنده شده‌اند. اين مناطق شامل پارك ملي نوابيل ندوكي در كنگو، سرنگتي انگورونگورو در تانزانيا، قلمرو بومي آلتو ريو نگرو در جنگل آمازون، پولينيا بزرگ سيبري در شمال روسيه و پارك ملي كاوسكار در جنوب شيلي مي‌شود. اين‌ها مناطقي بسيار نادر و خاص هستند كه بايد محافظت شوند؛ اما فقط ۱۱ درصد از آن‌ها درون مناطق حفاظت‌شده قرار دارند.
فقط بخش كوچكي از اكوسيستم‌هاي خشكي روي زمين مانند ۵۰۰ سال پيش خود دست‌نخورده باقي مانده است. احياي آن‌ها به چه چيزي نياز دارد؟
واضح است جايي كه گونه‌اي منقرض شده باشد، نمي‌توان طبيعت بكر اوليه را احيا كرد؛ اما جايي كه گونه‌ها در آن به‌طور محلي از بين رفته‌اند ولي در مناطق ديگر زنده مانده‌اند، با وارد كردن مجدد آن‌گونه‌ها مي‌توان به احياي اكوسيستم اميدوار بود. اين امر به تعهد قابل توجهي از سوي دولت‌ها و نهادهاي بين‌المللي نياز دارد؛ زيرا وارد كردن مجدد گونه‌ها مي‌تواند پرهزينه و دشوار باشد. علاوه بر اين، براي دستيابي به موفقيت، تهديدهاي اصلي حيات وحش بايد حذف شود.
بر اساس محاسبات دانشمندان، مي‌توان تا ۲۰ درصد از اكوسيستم‌هاي خشكي را كه هنوز داراي جوامع حيات‌وحش و فعاليتي در سطوح مشابه با دوران قديم هستند، مي‌توان احيا كرد.
پژوهشگران با تمركز روي مناطقي از جهان كه در آن زيستگاه‌ها از روي تصاوير ماهواره‌اي دست‌نخورده به انديشه متخصصين مي‌رسد، مناطقي را شناسايي كردند كه در آن پنچ يا تعداد كمتري گونه حيوان بزرگ از بين رفته‌اند و امكان بازگرداندن آن‌ها نيز وجود دارد. براي مثال، برخي از مناطق محافظت‌شده در حوزه‌ي كنگو فيل‌هاي جنگلي را از دست داده‌اند؛ اما اين مناطق هنوز به اندازه‌ي كافي بزرگ و دورافتاده هستند و زيستگاه‌هاي دست‌نخورده زيادي براي حمايت از اين گونه دارند. اگر بتوان شكار را تحت كنترل درآورد، بازگرداندن فيل‌ها مي‌تواند موفقيت‌آميز باشد.
ورود مجدد يك تا پنج گونه به طبيعت بكر مي‌تواند دست‌نخوردگي اكولوژيكي بسياري از مناطق را بهبود ببخشد
همان‌طور كه جهان چارچوب جديدي براي مديريت تنوع زيستي در انديشه متخصصين مي‌گيرد، انسجام اكوسيستم به‌عنوان هدفي مهم ظاهر مي‌شود. سازمان ملل همچنين دهه‌ي ۲۰۲۰ را به‌عنوان دهه‌ي احيا نام‌گذاري كرده است كه در آن تلاش‌هاي ملي بايد به سمت ترميم زيستگاه‌هاي تخريب‌شده هدايت شود.
بي‌ترديد ترميم آسيب‌ديده‌ترين زيستگاه‌هاي جهان مهم است؛ اما فرصتي براي بازگرداندن زيستگاه‌هاي نسبتا دست‌نخورده به چيزي شبيه حالت باشكوه قبلي آن‌ها وجود دارد. پژوهشگران پيشنهاد مي‌كنند كه به جاي هدف محافظت صرف از مناطق مذكور، بلندپرواز باشيم و سعي كنيم اين مناطق نادر و دست‌نخورده را با وارد كردن مجدد حيوانات قديمي آن‌ها گسترش بدهيم. در صورت موفقيت، اين مناطق دست‌نخورده مي‌توانند به‌عنوان يادآور ارزشمندي از آنچه ساير جهان از دست داده است و معيار مفيدي براي اندازه‌گيري آنچه واقعا وحشي است، عمل كنند.
هم انديشي ها