باستان‌شناسان از وجود حكاكي‌هاي نفرين مومياييها در مقبره‌هاي سقاره خبر دادند
مصريان باستان هزاران سال قبل در شهر باستاني سقاره مردگان خود را دفن مي‌كردند تا براي هميشه در آرامش باشند. كاهنان مصري اجساد مردگان را درون جعبه‌هاي چوبي بسيار زيبايي منقش به خطوط هيروگليف مي‌گذاشتند و سپس به‌دقت تابوت‌ها را مُهر‌وموم و در مقبره‌هايي از‌پيش‌آماده دفن مي‌كردند. حال باستان‌شناسان در سه ماه گذشته، ۱۶۰ تابوت را در اين محوطه‌ي باستاني كشف كرده‌اند. آنان قصد دارند به‌زودي اين تابوت‌ها را در موزه‌هاي مختلف مصر درمعرض ديد عموم مردم قرار دهند.
تاكنون، باستان‌شناسان حتي درِ چند تابوت را باز كرده‌اند. به‌گفته‌ي متخصص كارشناسان، روي ديواره‌هاي برخي از مقبره‌هاي تازه‌كشف‌شده نفرين‌هايي براي هشدار‌دادن به سارقان و مزاحمان مقبره حكاكي شده است. سليمه اكرام، مصرشناسي از دانشگاه آمريكايي قاهره، قبلا برخي از حيوانات موميايي‌شده را در سقاره كشف كرده است. وي اعتقاد دارد اين اخطارها براي ترساندن و هشدار‌دادن به برهم‌زنندگان آرامش مردگان نگاشته شده‌اند.
اكرام مي‌گويد به‌طوركلي، نفرين‌هاي موميايي چنين گفته‌اند كه نبايد افراد ناپاك وارد حريم مقبره‌ها شوند؛ وگرنه «شوراي ايزدان خاطيان و مزاحمان را سخت عقوبت مي‌دهد» و «گردن آنان را چون گردن غاز مي‌پيچاند».
تابوت‌هاي تازه‌كشف‌شده در سقاره كه درمعرض ديد عموم قرار گرفته‌اند
نفريني كه اكرام به آن اشاره مي‌كند، در مقبره‌ي آنخ‌ماهور، وزير ارشد كشف شده است. گفتني است وزير ارشد عالي‌ترين مقام خادم فرعون محسوب مي‌شد. آنخ‌ماهور در‌حدود چهارهزار سال قبل در دوران دودمان ششم مصر زندگي مي‌كرده است. تابوت وزير ارشد در «آرامگاه مصطبه» دفن شده بود. مصطبه‌ها مقبره‌هايي مستطيل‌شكل بودند كه در روزگاران باستان، در سرتاسر مصر ازجمله نزديكي اهرام جيزه نمونه‌هايي از آن ساخته شده بود.
اين نفرين براي محافظت از آنخ‌ماهور كه شخصيتي والامقام و محترم بود، روي مقبره‌اش نگاشته شده بود. در اين نفرين، به مزاحمان و برهم‌زنندگان آرامش وزير ارشد فرعون هشدار داده شده كه «هر آنچه بر سر مقبره بياورند، بر سر خودشان خواهد آمد». در‌ادامه‌ي اين نفرين به مزاحمان درباره‌ي دانش شگرف آنخ‌ماهور از طلسم و جادوهاي ترسناك هشدار داده و عنوان شده است كه مبادا با هتك حرمت به مقبره موجبات ترس ابدي خود را فراهم كنند. اكرام مي‌گويد اين نفرين‌ها كه نمونه‌هاي زيادي از آن تا‌به‌حال كشف شده، براي ترساندن سارقان و مزاحمان مقبره نگاشته شدند. اكرام در مستند جديد شبكه‌ي تلويويوني نتفليكس با عنوان «اسرار مقبره‌ي سقاره» توضيح داده است كه در مصر باستان، مقبره‌ها به چشم خانه‌هاي ابدي مردگان در دنياي پس از مرگ ديده مي‌شدند.
مبادا با برهم‌زدن آرامش مردگان موجبات ترس ابدي خود را فراهم كنيد
در قسمتي از اين مستند تلويزيوني، اكرام مي‌گويد كه اگر شخصي در مصر باستان مي‌خواست زندگي پس از مرگ اعجاب‌آوري داشته باشد، مقبره‌اي اعجاب‌آور نيز براي خود تدارك مي‌ديد. اين مقبره‌ها معمولا با نقوشي بسيار آراسته و اشياي گران‌بهايي همراه‌با مردگان دفن مي‌شدند و دزدان و مزاحماني كه وارد حريم مردگان مي‌شدند و تلاش مي‌كردند اشياي ارزشي را بدزدند، به فراخور جرم خود مجازات مي‌شدند. اين مجازات براي بي‌احترامي و هتك حرمت به مقبره‌هاي سلطنتي معمولا مرگ بود.
در همين حال، مجازات براي دستبرد به مقبره‌ي اشراف و افراد والامقام نيز معمولا تنبيه بدني، ازجمله بريدن بيني بود. افزون‌براين، سارقان ملزم بودند اموال مسروقه را پس بدهند. بااين‌حال، در متن نفرين آنخ‌ماهور از كساني به‌گرمي استقبال شده است كه با نيت خير وارد حريم مقبره‌ها شده‌اند. چنانكه در نفرين منتسب به اين وزير ارشد فرعون عنوان شده كه او در درگاه ازيريس، ايزد زندگاني پس از مرگ، حافظ آنان خواهد بود.
به‌باور مصريان باستان هنگامي‌كه ارواح مردگان به دنياي پس از مرگ مي‌رفتند، بايد از تالار ازيريس عبور مي‌كردند و قضاوت مي‌شدند و تنها كساني مي‌توانستند به «سرزمين آرامش يا بهشت ازيريس» راه پيدا كنند كه روحي پاك و كرداري شايسته داشتند.
باستان‌شناس مصري در حال مطالعه يكي از تابوت‌هاي كشف‌شده در سقاره
به‌گفته‌ي اكرام، نفرين‌هاي مشابهي كه در چندين مقبره ديگر در سرتاسر مصر باستان كشف شده‌اند، عمدتا به دوران پادشاهي كهن مصر (بين سال‌هاي ۲۵۷۵ تا ۲۱۵۰ق‌م) تعلق دارند. البته نفرين‌هايي كه در مقبره‌هايي همچون مقبره آنخ‌ماهور يافت مي‌شوند، شباهتي با نفرين مومياييها در فيلم‌هاي سينمايي، همچون فيلم موميايي (۱۹۳۲) به نيروي سادهداني كارل فروند و ديگران ندارند.
اين‌ها نفرين‌هايي هستند كه باستان‌شناسان به‌طور ناخواسته با بازكردن مقبره‌ها گرفتارشان مي‌شوند. هنوزهم بسياري از بازكردن مقبره‌هايي اكراه دارند كه براي بيش از دوهزار سال دست‌نخورده باقي مانده‌اند. بااين‌حال، اكرام مي‌گويد احتمال آلودگي به‌وسيله ميكروب‌ها و قارچ‌هاي باستاني با دست‌زدن به مومياييها كم است و اگر از دست‌كش و ماسك استفاده شود، اشكالي پيش نمي‌آيد.
باور به اين موضوع كه مقبره‌هاي باستاني مومياييها ممكن است انواع ميكروب‌ها و عوامل بيماري‌زا را داشته باشند، تا حد زيادي پس از كشف مشهور هوارد كارتر به‌وجود آمده است. كارتر همان باستان‌شناس مشهوري است كه موفق شد در سال ۱۹۲۲، مقبره توت‌عنخ‌آمون را كشف كند. جورج هربت، يكي از اعزاي گروه كارتر، شش هفته پس از بازگشايي مقبره‌ي توت‌عنخ‌آمون به‌‌طورغيرمنتظره‌اي درگذشت. به‌دنبال اين اتفاق، بسياري از محققان به اين نتيجه برسند كه مقبره حاوي نوعي سم باستاني بوده است.
ماجراي يادشده باعث شد داستان نفرين مومياييها دوباره بر سر زبان بيفتد؛ داستاني كه لوييزا مي الكات حدود پنج دهه قبل درباره‌اش تحقيق كرده بود. مي الكات نويسنده‌ي قرن‌نوزدهمي و خالق رمان مشهور «زنان كوچك» است كه پس از تحقيقات گسترده‌اش درباره‌ي موميايي‌هاي مصر، داستان كوتاهي به‌نام «گمشده در اهرام يا نفرين موميايي» را نوشت. به‌عقيده‌ي بسياري، اين داستان يكي از آثار برجسته‌اي محسوب مي‌شود كه درباره‌ي نفرين مومياييها نگاشته شده است؛ ولي تا همين دو دهه قبل كمتر شناخته شده بود.
علاوه‌براين، بايد بگوييم روي ديواره‌هاي مقبره توت‌عنخ‌آمون اثري از نفرين به‌چشم نمي‌خورد. كارتر نيز هيچ‌گاه زير‌بار اين ماجرا نرفت و تمام شايعات درباره‌ي نفرين‌هاي باستاني را بي‌اساس دانست. او تا ۶۴ سالگي در سلامت كامل زندگي كرد و بيش از ۲۰ سال پس از كشف مشهورش درگذشت.
هم انديشي ها