چرا مصريان باستان تحت‌تأثير گربه‌ها بودند؟
مصريان باستان به‌خاطر علاقه به گربه‌ها معروف هستند. در مصر باستان، تقريبا همه نوع مجسمه يا شيء گربه‌اي پيدا مي‌شود؛ از مجسمه‌هاي بزرگ تا جواهرات ظريف و پيچيده. اين اشياء پس از گذشت هزاران سال از زمان حكمراني فراعنه بر نيل سالم باقي مانده‌اند. مصريان باستان تعداد زيادي از گربه‌ها را موميايي مي‌كردند و اولين مقبره‌هاي جهان براي حيوانات را ساختند. چرا گربه‌ها در مصر باستان از ارزش خاصي برخوردار بودند؟ به‌نقل از هرودوت، مورخ يوناني، احتمالا مصريان ابروهاي خود را به نشانه‌ي احترام هنگام عزاداري براي گربه‌ي خانوادگي خود مي‌تراشيدند.
براساس نمايشگاهي كه سال ۲۰۱۸ درباره‌ي اهميت گربه‌هاي مصر باستان در موزه‌ي ملي اسميتسونيان واشنگتن برگزار شد، بخش زيادي از احترام به گربه‌ها از اين باور سرچشمه مي‌گرفت كه مصريان باستان تصور مي‌كردند خدايان و فرمانروايانشان از ويژگي‌هاي گربه‌ها برخوردار هستند. گربه‌ها خلق‌و‌خوي دوگانه‌اي دارند: از يك سو مي‌توانند وفادار و مراقب و پرورش‌دهنده باشند و از سوي ديگر ستيزه‌جو و مستقل و تندخو.
ويژگي‌هاي مذكور گربه‌ها را به موجودات خاصي براي مصريان تبديل كردند؛ به‌همين‌دليل، مجسمه‌هاي زيادي از آن‌ها ساخته‌اند. اسفنيكس بزرگ جيزه با طول ۷۳ متر كه چهره‌ي مرد و بدن شير دارد، شايد مهم‌ترين نمونه از چنين يادواره‌اي باشد؛ گرچه در واقعيت مورخان دقيقا نمي‌دانند چرا مصريان دردسر حجاري اسفنيكس را به جان خريدند. همچنين، خداي نيرومند «ساخمت» به شكل سر شير روي بدن زن به‌تصوير كشيده شده است. او خداي حمايتي به‌ويژه در لحظات گذار، از‌جمله طلوع و غروب است. خداي ديگري به نام «باستت» اغلب به‌صورت شير يا گربه نمايش داده شده است كه به‌باور مصريان باستان، گربه‌ها اين خدا را تقديس كرده‌اند.
گربه‌ها به‌دليل توانايي شكار موش‌ها و مارها بسيار محبوب بودند. اين موجودات بسيار ستايش مي‌شدند؛ به‌طوري‌كه مصريان باستان نام كودكانشان را براساس آن‌ها انتخاب مي‌كردند. يكي از اين نام‌هاي دخترانه «ميت» (به‌معني گربه) است. هنوز مشخص نيست گربه‌ها دقيقا چه زماني در مصر اهلي شدند؛ اما باستان‌شناسان مقبره‌هايي از گربه‌ها را كشف كردند كه قدمتشان به ۳۸۰۰ سال پيش از ميلاد مي‌رسد.
براساس پژوهش‌ها، تأثيرپذيري از گربه‌ها هميشه مثبت نبود و جنبه‌هاي شومي هم داشت. بين سال‌هاي ۷۰۰ پيش از ميلاد تا ۳۰۰ ميلادي، صنعت‌هايي به پرورش ميليون‌ها گربه با هدف قربانيو موميايي شدن اختصاص يافتند تا مُرده‌ها در‌كنارشان دفن شوند. در پژوهشي كه سال گذشته در مجله‌ي Scientific Reports منتشر شد، دانشمندان سيتي اسكن و اسكن اشعه‌ي ايكس را روي حيوانات موميايي، از‌جمله گربه‌ها انجام دادند. بدين‌ترتيب، به چهره‌ي دقيقي از ساختار اسكلتي و مواد به‌كار‌رفته در فرايند موميايي‌سازي گربه‌ها رسيدند.
دانشمندان متوجه كوچكي بيش‌از‌اندازه‌ي گربه‌ها شدند. ريچارد جانستون، مؤلف ارشد پژوهش و استاد پژوهش‌هاي مواد دانشگاه اسوانسي بريتانيا، درباره‌ي اين موضوع مي‌گويد:
گربه‌ي مطالعه‌شده بسيار جوان بود و قبل از انجام اسكن متوجه اين موضوع نشده بوديم؛ زيرا مقدار موميايي زياد بود و تقريبا ۵۰ درصد از اندازه‌ي گربه را تشكيل مي‌داد. با مطالعه صفحه‌نمايش متوجه شديم گربه هنگام مرگ كمتر از پنج ماه داشته و گردنش شكسته است. اين مشاهده كمي شوكه‌كننده بود. گويا در آن زمان قرباني‌كردن گربه‌ها امري نادر نبوده است و اغلب اين موجودات را براي همين هدف پرورش مي‌دادند.
در آن زمان، گربه‌ها متخصصدي صنعتي داشتند و مزارعي براي فروششان اختصاص يافته بود؛ به‌همين‌دليل، بسياري از موجودات زنده به‌عنوان نذر در راه خدايان مصر باستان قرباني مي‌شدند. قرباني واسطه‌اي براي كمك‌خواستن از خدايان در پاسخ به نيازها و دعاهايشان بود. متأسفانه هنوز مشخص نيست چرا مردم به دفن‌شدن همراه با گربه‌ها علاقه‌مند بودند؛ اما ارتباط بين احترام و شيفتگي به گربه‌ها مشخص شد.
پژوهش فوق در Live Sicence منتشر شد.
هم انديشي ها