اولين پشه‌هاي اصلاح‌شده ژنتيكي در آمريكا رها شدند

پس از يك دهه مبارزه براي گرفتن تأييد نظارتي و پذيرش عمومي، يكي از شركت‌هاي بيوتكنولوژي اولين‌بار پشه‌هاي مهندسي‌شده ژنتيكي را در هواي باز آمريكا آزاد كرده است. اين آزمايش كه هفته جاري در فلوريدا كيز آغاز شد، روشي براي سركوب جمعيت‌هاي پشه‌هاي آئدس اجيپتي (Aedes aegypti) را آزمايش مي‌كند. پشه‌ي مذكور مي‌تواند بيماري‌هايي مانند زيكا، دنگ، چيكونگونيا و تب زرد را منتقل كند.

به‌گزارش نيچر، اوكسيتك شركت مستقر در بريتانيا پشه‌ها را توليد و قبلا نيز اين حشرات را در برزيل، پاناما، جزاير كيمن و مالزي به‌صورت ميداني آزمايش كرده است. باوجوداين، تاكنون به‌‌دليل تصميم‌هاي نظارتي و مخالفت ساكنان فلوريدا، پشه مهندسي‌شده ژنتيكي در آمريكا آزمايش نشده بود. البته اين كشور قبلا اجازه آزمايش نوعي شب‌پره پشت‌الماسي (Plutella xylostella) را در نيويورك و نيز كرم سرخ پنبه (Pectinophora gossypiella) را در آريزونا داده است كه هر دو را اوكسيتك ساخته بود. آنتوني جيمز، متخصص زيست‌شناسي مولكولي، در دانشگاه كاليفرنيا در ارواين روي مهندسي زيستي پشه‌ها كار مي‌كند. وي با اشاره به واكنش منفي مردم دربرابر چنين آزمايش‌هايي مي‌گويد اين واقعيت بسيار مهم است كه اوكسيتك توانست آزمايش را در زمين آمريكا انجام دهد.

شركت بيوتكنولوژي اوكسيتك براي نظارت‌ بر آزمايش ميداني پشه‌هاي اصلاح‌شده ژنتيكي خود در حال همكاري نزديك با بخش كنترل پشه‌هاي فلوريدا كيز است.

پشه‌هاي آئدس اجيپتي حدود ۴ درصد از جمعيت پشه‌ها را در كيز تشكيل مي‌دهند كه زنجيره‌اي از جزاير گرم‌سيري است و در انتهاي جنوبي فلوريدا قرار دارد اما اين پشه مسئول تقريبا تمام بيماري‌هايي است كه در اين منطقه از راه پشه‌ها به انسان منتقل مي‌شود.

پژوهشگران و تكنسين‌هايي كه روي پروژه كار مي‌كنند، پشه‌هاي نر مهندسي‌شده آئدس اجيپتي را آزاد مي‌كنند تا با ماده‌هاي وحشي جفت‌گيري كنند و مسئول نيش‌زدن طعمه و انتقال بيماري هستند. نرهاي مهندسي‌شده ژني را حمل مي‌كنند كه به فرزندان آن‌ها منتقل مي‌شود و فرزندان ماده آن‌ها را در مراحل اوليه لاروي از بين مي‌برند. فرزندان نر اين پشه‌ها نمي‌ميرند؛ اما ناقل ژن مذكور خواهند بود و آن را به نسل‌هاي آينده منتقل خواهند كرد. با مرگ ماده‌ها، جمعيت آئدس اجيپتي كاهش پيدا خواهد كرد.

بخش كنترل پشه‌هاي فلوريدا كيز (FKMCD) براي آزمايش رويكرد خود در كيز با اوكسيتك همكاري كرد؛ زيرا فلوريدا در گذشته با افزايش در بيماري‌هاي منتقله ازطريق پشه رو‌به‌رو بوده و اكنون نيز همين وضعيت را دارد. سال ۲۰۰۹، اين ايالت شاهد مواردي از بيماري دنگ بود كه به‌طور محلي منتقل مي‌شد و چند سال بعدتر، اين وضعيت براي زيكا نيز اتفاق افتاد.

در اواخر آوريل سال جاري، پژوهشگران پروژه جعبه‌هاي حاوي تخم پشه‌هاي اوكسيتك را در شش محل در سه منطقه در كيز قرار دادند. انتظار مي‌رود اولين نرها در دو هفته‌ي اول ماه مي پديدار شوند. در دوره ۱۲ هفته‌اي، هر هفته حدود ۱۲ هزار پشه نر از جعبه‌ها خارج خواهند شد. به‌گفته‌ي اوكسيتك، در مرحله‌ي دوم كه اواخر سال جاري انجام مي‌شود، با قصد جمع‌آوري داده‌هاي بيشتر تقريبا ۲۰ ميليون پشه در دوره‌ي ۱۶ هفته از تخم خارج خواهند شد.

پشه‌هاي مهندسي‌شده ژنتيكي جايگزيني براي حشره‌كش‌ها هستند كه در آمريكا براي كنترل جمعيت حشرات به‌شدت استفاده مي‌شوند. اين امر موجب تكامل پشه‌هايي شده است كه دربرابر حشره‌كش‌ها مقاوم هستند.

اوكسيتك جعبه‌هاي حاوي تخم‌هاي پشه را براي محافظت دربرابر خرابكاري در محل‌هاي نامعلوم قرار داده است.

آندره ليل، مدير اجرايي FKMCD، در كنفرانس مطلوعاتي هفته گذشته گفت: «متأسفانه به‌دليل ايجاد مقاومت، كوچك‌شدن جعبه ابراز خود در مبارزه با پشه‌ها را شاهد هستيم؛ به‌همين‌دليل، براي كنترل پشه‌ها به ابزارهاي ابتكاري و راه‌هاي جديد روي آورده‌ايم.»

پژوهشگران براي نظارت بر پيشرفت آزمايش از دستگاه‌هايي براي به‌دام‌انداختن پشه‌ها و مطالعه‌ي آن‌ها استفاده مي‌كنند. آنان اندازه‌گيري مي‌كنند كه پشه‌هاي نر تا چه فاصله‌اي از جعبه‌ها سفر مي‌كنند، طول عمر آن‌ها چقدر خواهد بود، كارايي‌شان در كاهش جمعيت پشه‌هاي ماه چقدر است و آيا تمامي ماده‌هايي كه آن ژن را دريافت مي‌كنند، واقعا خواهند مُرد. پشه‌هاي اوكسيتك حامل ژن نشانگر فلورسنتي هستند كه وقتي درمعرض نوري با رنگ خاص قرار مي‌گيرند، مي‌درخشند و موجب مي‌شوند شناسايي‌شان آسان‌تر شود.

شركت بيوتكنولوژي اوكسيتك قصد دارد نتايج خود را به سازمان حفاظت از محيط‌زيست ايالات متحده آمريكا (EPA) ارائه دهد كه چراغ‌سبز انجام كارآزمايي را به آن‌ها نشان داده است. داده‌هاي حاصل به EPA كمك خواهد كرد تا تعيين كند آيا اوكسيتك مي‌تواند پشه‌ها را به‌طور گسترده‌تري در آمريكا منتشر كند يا خير. شركت هنوز در حال آزمايش پشه‌ها در برزيل و كشورهاي ديگر است.

مخالفت برخي از ساكنان كيز دربرابر كارآزمايي ميداني فلوريدا شديد بوده است. برخي افراد در پي نگراني بابت نيش‌خوردن از اين پشه‌ها يا اينكه اين حشرات اكوسيستم فلوريدا را به‌هم بريزند و به‌طوركلي ناخشنودي از اين موضوع كه محل زندگي آن‌ها به‌عنوان مكان آزمايش انتخاب شده است، تهديد كرده‌اند كه آزمايش‌ها را با پاشيدن حشره‌كش‌ در نزديكي محل آزادكردن حشرات تخريب مي‌كنند.

كوفلر اميدوار است داده‌هاي كافي براي ارزيابي تأثير پشه‌ها ازجمله تأثير آن روي گونه‌هاي ديگر و اكوسيستم‌هاي محلي جمع‌آوري و اين كار به روشي شفاف انجام شود تا اعضاي جامعه درباره‌ي آن احساس بهتري پيدا كنند. كاركنان اوكسيتك با قراردادن جعبه‌هاي پشه در مكان‌هاي خصوصي و حصاركشي‌شده و آشكارنكردن مكان دقيق آن‌ها براي عموم مردم، اقدامات احتياطي را دربرابر خراب‌كاري انجام داده‌اند.