روش‌هاي غيردارويي براي درمان افسردگي

دكتر مت استرائوس، استاد دانشگاه تورنتو در مورد درمان افسردگي بدون استفاده از دارو صحبت مي‌كند. صحبت‌هاي او را در ادامه از زبان خودش مي‌خوانيم:

زمستان پيش روي ماست، فصلي كه همراه با بدتر شدن علايم افسردگي است. در آمريكا سهم خودكشي در گرفتن جان انسان‌ها نسبت به سلاح‌هاي گرم بيشتر است و ميزان خودكشي تقريبا در تمام ايالت‌هاي آمريكا رو به افزايش است. مركز كنترل و پيشگيري از بيماري در آمريكا، گزارش كرده كه مرگ ناشي از خودكشي از سال ۱۹۹۹ تاكنون در حدود سي درصد افزايش داشته است و همين روند در كانادا نيز مشاهده مي‌شود. جالب اينكه اين افزايش طي دوره‌ي زماني اتفاق افتاده كه ميزان استفاده از داروهاي ضدافسردگي تا ۶۵ درصد افزايش پيدا كرده است. تا سال ۲۰۱۴، از هر هشت آمريكايي بالاي سن ۱۲ سال، يك نفر سابقه مصرف داروهاي ضدافسردگي داشت. من در بخش مراقبت‌هاي ويژه‌ي بيمارستاني در گلف كانادا فعاليت مي‌كنم. متاسفانه ۱۵-۱۰ درصد از عمليات‌هاي مراقبتي من در ارتباط با بازگرداندن و حمايت از زندگي افراد خودكشي كرده و بيماراني است كه مصرف بيش از حد دارو داشته‌اند. اين موضوع كه بيماران داروهاي ضدافسردگي كه براي پيشگيري از خودكشي براي آن‌ها تجوير شده است را بيش از حد مصرف كنند، غيرمعمول نيست. ناتواني داروهاي ضدافسردگي بخشي آشكار از تجربيات باليني من است.

من اين قضاوت را به خوانندگان واگذار مي‌كنم تا به مقياس درجه‌بندي افسردگي هميلتون نگاه كنند و خودشان تصميم بگيرند كه آيا اين كاهش ۲/۵ نقطه‌اي ارزش به جان خريدن اثرات جانبي زياد اين داروها از جمله افزايش وزن، اختلال نعوذ و خونريزي داخلي را دارند يا خير. مصرف يك داروي ضدافسردگي به‌انديشه متخصصين نمي‌رسد كه موجب كاهش خطر خودكشي شود.

نكته‌ي جالب اين است كه روش‌هاي درمان غيردارويي موثري در اين زمينه وجود دارد.

در مطالعه‌اي كه در سال ۲۰۰۷ انجام شد، بيماران مبتلا به افسردگي به‌طور تصادفي به سه گروه تقسيم شدند. افراد گروه اول سه‌بار در هفته و هر بار به‌مدت ۳۰ دقيقه پياده‌روي يا دويدن آهسته را انجام مي‌دادند. به گروه دوم يك داروي ضدافسردگي رايج (زولوفت) داده شد. گروه سوم نيز يك شبه‌دارو دريافت كردند. نتايج نشان داد كه ورزش موثرتر از قرص بود. نتايج يك مطالعه‌ي مروري روي پژوهش‌هايي كه در زمينه‌ي ورزش و افسردگي انجام شده بود نيز تاييدگر اين موضوع بود كه ورزش درمان موثري براي افسردگي است.

آيا مي‌دانيد چرا پس از قرار گرفتن در هواي آفتابي احساس بهتري داريد؟ احتمالا چيزي در آن وجود دارد. نوردرماني تلاشي براي افزايش اثرات مطلوب خورشيد در رويكردي كنترل شده است. در اين روش به‌طور معمول از بيماران مبتلا به افسردگي خواسته مي‌شود كه هر روز صبح به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقيقه در مقابل يك جعبه‌ي نور كه در حدود ۱۰ هزار لوكس نور توليد مي‌كند، بنشينند. در يك مطالعه‌ي مروري در مورد مطالعاتي كه از اين روش درمان استفاده كرده بودند، اثر معني‌داري مشاهده شد. در بزرگ‌ترين مطالعه، كاهش ۲/۵ نقطه‌اي در مقياس HDRS يعني چيزي برابر نتيجه‌اي كه در اثر استفاده از داروي ضد‌افسردگي مشاهده شده بود، گزارش شد. خورشيد در يك روز آفتابي ۱۰۰ هزار لوكس نور مي‌تاباند و من معتقدم خود خورشيد در اين زمينه مفيد است.

پژوهشگراني در استراليا بيماران افسرده را به‌طور تصادفي در گروه دريافت مشاوره تغذيه و گروه حمايت اجتماعي به همراه دريافت شبه‌دارو تقسيم‌بندي كردند. متخصصان تغذيه يك رژيم غذايي مديترانه‌اي را توصيه مي‌كنند كه شامل غذاهاي محلي فرآوري نشده است. ۳۲ درصد از بيماران افسرده‌اي كه مشاوره رژيم غذايي دريافت كرده بودند، احساس بهبودي كردند. ميزان بهبودي در گروهي كه فقط حمايت اجتماعي دريافت كرده بودند، ۸ درصد بود.

اين روش بهترين روش درمان افسردگي است و شواهد آن غير قابل انكار است. درمان شناختي‌رفتاري (CBT) روشي موثر ولي گران است. وقتي مصرف داروهاي ضدافسردگي قطع شود، اثر آن‌ها از بين مي‌رود ولي اثر روش CBT ظاهرا تدام بيشتري دارد.

در حالي كه بيش‌بيني شده است كه داروهاي ضدافسردگي تا سال ۲۰۲۰، بار ۱۷ ميليارد دلاري در صنعت دارويي به ارمغان بياورند، روش‌هاي توصيه‌شده در اينجا هزينه‌اي ندارند و من معتقدم كه حداقل با قرص‌ها برابري مي‌كنند. پزشكان مسئول هستند كه حداقل قبل از تجويز دارو به بيماران، اين گزينه‌ها را به آن‌ها پيشنهاد كنند.