رژيم غذايي گياهي يا وگان براي كودكان و مضرات احتمالي آن
درحال‌حاضر در انگلستان، بيش از يك‌ميليون نفر گياه‌خوار و پانصدهزار نفر وگان زندگي مي‌كنند و اين تعداد روبه‌رشد هم بوده است. وگان به كسي مي‌گويند كه گوشت و فراورده‌هاي حيواني را مصرف نمي‌كند.
اين آمار مربوط‌به پژوهش انجمن جامعه‌ي وگان انگلستان است و باتوجه‌به رشد اين اعداد، انتظار مي‌رود نوزادان و اطفال پرورش‌يافته با رژيم غذايي گياهي نيز افزايش يابند.
بااينحال، اطمينان از ميزان موادغذايي دريافتي نوزاد حتي با صرف‌انديشه متخصصين از محدوديت‌هاي موجود كار اشكالي است. در كشورهاي توسعه‌يافته، تعداد چشمگيري از نوزادان ويتامين‌ها و موادمعدني كافي را دريافت نمي‌كنند و شواهدي وجود دارد كه برپايه‌ي آن، رژيم غذايي وگان احتمالا اين آمار را به بيش‌ازاين هم افزايش مي‌دهد.
ازاين‌‌رو، اين پرسش مطرح مي‌شود: حل اشكال مذكور باتوجه‌به سليقه‌ي غذايي والدين وگان و گياه‌خوار، چقدر مي‌تواند اشكال باشد؟
كودكان به موادغذايي مقوي بسيار زيادي نياز دارند. آن‌ها در دوازده ماه اول از زمان تولد، به سه‌برابر جرم ابتدايي خودشان مي‌رسند. پيشنهادهاي خوراك سالم براي بزرگ‌سالان، افراد را به خوردن كمتر چربي و فيبر بيشتر دعوت مي‌كند. بااينحال، اين نوع رژيم براي كودكان زير دو سال مضر است.
نوزادان براي شش ماه ابتدايي بعد از تولد، همه‌ي مواد لازم بدنشان را از شير مادر يا شير خشك دريافت مي‌كنند. افزون‌براين، سازمان بهداشت جهاني شير مادر را تاحدممكن براي تغذيه‌ي كودك در اين دوران توصيه كرده است. پس از اين دوره، نوزادان به مكمل غذايي دركنار شير مادر نياز خواهند داشت.
رژيم غذايي آن‌ها بايد شامل منابعي غني از پروتئين و چربي و مخلوط با سبزيجات و ميوه‌ها و غلات باشد و به‌دليل خاصيت پركنندگي معده، از فيبر زياد پرهيز شود. همچنين، غذاهاي نمكي و فراوري‌شده براي كودكان در اين دوران مناسب نيست.
شكر مي‌تواند براي پاسخ‌گويي به نياز به انرژي مفيد باشد، اگر به‌عنوان يكي از اجزاي غذاي مغذي باشد. هرچه نوزاد از انواع غذاها بهره‌مند شود، احتمال كمبود يكي از مواد لازم بدنش كمتر است.
باور شايعي مبني بر نبود پروتئين كافي در غذاهاي وگان‌ها و گياه‌خوارها وجود دارد. تقريبا نيمي از پروتئين‌هاي دريافتي در كشورهاي توسعه‌يافته از گياهان به‌دست مي‌آيد.
گياهان، به‌جز بذرها، عمدتا از كربوهيدرات تشكيل شده‌اند و به‌جز سويا، حاوي مقادير كمتري از آمينواسيدهاي ضروري هستند. اين نكته‌ي صحيح و انكارناپذيري است. آمينواسيدها دركنارهم پروتئين‌ها را تشكيل مي‌دهند. اين درحالي است كه محصولات حيواني و سويا از ميزان درخورتوجهي از اسيدهاي آمينه در حجم كمي از اين موادغذايي بهره مي‌برند.
از آنچه گفته شد، مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه رژيم غذايي مبتني بر گياهان بايد تركيبي از منابع پروتئيني داشته باشد. به‌عنوان مثال، وعده‌هاي غذايي از لوبياي پخته‌شده با نان تُست، نخودفرنگي و برنج ماكاروني و عدس بولوناس مي‌تواند نياز بدن نوزاد را تأمين كند.
ويتامين و موادمعدني
تأمين موادي نظير ويتامين‌هاي B12 و D، آهن، كلسيم، يُد و زينك در رژيم پايه‌ي گياهي سخت به‌انديشه متخصصين مي‌رسد. در گياهان، نه‌تنها موادمعدني محدود است؛ بلكه اين مواد با چسبيدن به فيبرها، جذب آن براي بدن انسان سخت است.
اين ويتامين‌ها و موادمعدني در لبنيات و تخم‌مرغ يافت مي‌شوند؛ بنابراين، رژيم گياهخواري متنوع و دربردارنده‌ي اين غذاها، درصورت تمايل مناسب كودكان نگراني خاصي در اين‌باره به‌وجود نمي‌آورد.
زماني‌كه نوزادان شروع به خوردن غذاهاي جامد مي‌كنند، دريافت آهن كافي نگراني ويژه‌اي به‌حساب مي‌آيد؛ چون آن‌ها درمقايسه‌با بزرگ‌سالان و كودكان بزرگ‌تر از خودشان به ميزان بيشتري از آهن نيازمندند. كم‌خوني ناشي از كمبود آهن، به‌عنوان شايع‌ترين فقر موادغذايي در سراسر جهان به‌شمار مي‌رود و كودكان كمتر از پنج سال بيشتر درمعرض اين خطر قرار دارند.
حتي رژيم متنوع وگان هم ممكن است براي نوزاد اشكالاتي ايجاد كند
كودكان مي‌توانند آهن را از تخم‌مرغ و حبوباتي مانند عدس، كره‌ي بادام‌زميني (درصورت حساسيت‌نداشتن) و گياهان تيره‌رنگ مانند بروكلي و غلات غني‌شده و شير دريافت كنند.
بااينحال، كار براي وگان‌ها در اين زمينه اشكال است؛ چراكه حتي رژيم متنوع وگان هم ممكن است در رشد نوزادان اشكالاتي ايجاد كند.
نخوردن لبنيات و تخم‌مرغ، يكي از راه‌هاي آسان براي تأمين مواد لازم بدن را مختل مي‌كند. رژيم غذايي وگان از مقادير بسيار كم چربي (منبع مهم انرژي كودكان درحال‌رشد) برخوردار است. اين رژيم همچنين به‌دليل نداشتن شير، عاري از قندهاي طبيعي است.
بدون مصرف هرگونه محصولات حيواني، تنها منبع ويتامين B12 مكمل‌هاي غني‌شده‌ي غذايي يا دارويي است، نخوردن اين ويتامين خطر آسيب‌هاي عصبي را افزايش مي‌دهد. همچنين، بدون فراورده‌هاي حيواني، جذب يُد در بدن دشوار به‌انديشه متخصصين مي‌رسد، يُدي كه براي تكامل ذهني نوزادان ضروري است. فرد بزرگ‌سال مي‌تواند نمك يُددار تهيه و مصرف كند؛ ولي اين گزينه براي كودكان مناسب نيست. البته، قرص‌هاي يُد نيز عرضه مي‌شوند؛ اما اين قرص‌ها هم با خطر ورود بيش‌ازحد به بدن كودكان همراه هستند.
يكي ديگر از راه‌هاي تأمين يُد، جلبك دريايي است كه روش تهيه‌ي آن در آشپزخانه به يادگيري نياز دارد. برخي شيرهاي گياهي هم با مقاديري از يُد غني شده‌اند؛ ولي نه همه‌ي آن‌ها.
رژيم صرفا گياهي رژيم غذايي ايده‌آلي نيست
كودكان به‌طور شگفت‌انگيزي منعطف هستند و در شرايط كمتر از ايده‌آل هم زنده مي‌مانند. باوجوداين آنچه همه مي‌خواهيم به آن برسيم، ديدن شواهد رشد و تكامل كودكانمان است. تكيه بر رژيم صرفا گياهي براي رشد كودك ايده‌آل نيست. بااينحال، نمي‌توانيم چنين رژيمي را به‌طور مطلق ناكارآمد و غيرعملي برشماريم. هنوز مدارك كافي براي فهم و دريافت اين موضوع نداريم كه رژيم‌هاي وگان چگونه بر سلامت نوزادان تأثير مي‌گذارند.
پيداكردن نمونه‌هايي از اين رژيم‌ها دشوار نيست؛ نمونه‌هايي كه باعث اشكالاتي براي نوزادان شده‌اند. پژوهش‌هايي در هلند روي كودكاني با رژيم غذايي وگان ماكروبيوتيك انجام شده و فقر موادغذايي و كمبود رشد را در بين سنين شش تا هجده‌ماهگي گزارش كرده‌اند. حتي در نمونه‌هايي، والدين وگان به كودك‌آزاري درباره‌ي اشكالات رشدي فرزندانشان متهم شده‌اند.
بااينحال، اگر والدين گياه‌خوار و وگان نگرش صحيح و معقولي داشته باشند، بايد به رشد كودكانشان اهميت بدهند و دركنار رژيم متنوع گياهي، شير و تخم‌مرغ را در برنامه‌ي غذايي فرزندشان لحاظ كنند.
هم انديشي ها