سنگ كليه؛ علائم، دلايل ايجاد، درمان و روش‌هاي پيشگيري

سنگ كليه نتيجه تجمع مواد معدني محلول در پوشش دروني كليه‌ها است. در حقيقت سنگ كليه معمولا از اگزالات كلسيم تشكيل شده است، اما امكان دارد از چندين تركيب ديگر هم تشكيل شده باشد. سنگ كليه مي‌تواند ضمن حفظ ساختار تيز و كريستالي خود به اندازه يك توپ گلف رشد كند.

فراموش نكنيد شدت دردي كه يك فرد مبتلا به سنگ كليه تحمل خواهد كرد، كاملا به سايز سنگ كليه بستگي دارد؛ در حقيقت هر اندازه كه سايز سنگ بزرگ‌تر باشد، قطعا درد بيشتري را تجربه خواهد كرد. با اينكه ممكن است سنگ كليه كوچك باشد و ازطريق مجاري ادراري دفع شود، اما با خروج از بدن هم مي‌تواند موجب ايجاد درد شديد شود.

معمولا سنگ كليه تا زماني‌كه وارد مجاري ادراري مي‌شود، هيچ نشانه‌اي نخواهد داشت. هنگامي كه علائم سنگ كليه آشكار شود، معمولا نشانه‌هاي زير را مشاهده خواهيد كرد:

• درد شديد در كشاله ران يا در طرفين
• مشاهده خون در ادرار
• استفراغ و حالت تهوع
• مشاهده گلبول‌هاي سفيد يا عفونت در ادرار
• كاهش پيدا كردن ميزان ادرار
• احساس سوزش هنگام ادرار
• تكرر ادرار
• احتمال بروز تب و لرز به دليل وجود عفونت

توجه داشته باشيد كه وجود سنگ‌هاي كليه در داخل بدن هم مي‌تواند عوارض بسيار زيادي همانند انسداد لوله اتصال كليه به مثانه را ايجاد كند كه اين مسئله مي‌تواند باعث مسدود شدن راه خروج ادرار در بدن شود. براساس تحقيقات انجام شده، افراد مبتلا به سنگ كليه، خطر قابل توجهي از ابتلا به بيماري مزمن كليوي را تجربه خواهند كرد.

همان‌طور كه گفته شد، سنگ كليه‌ها از انديشه متخصصين اندازه متفاوت هستند. وجود سنگ‌هاي ريز در كليه مي‌تواند درد كمتري را به وجود آورد، اما سنگ‌هاي بزرگ‌تر ممكن است باعث ايجاد درد، خونريزي، التهاب يا عفونت شوند. البته اين علائم تا زماني‌كه سنگ كليه شروع به حركت نكند، بروز نمي‌كند. در ادامه به برخي علائم سنگ كليه اشاره خواهيم كرد كه مي‌توان آن‌ها را علائم زودهنگام هم به حساب آورد.

گاهي وقت‌ها امكان دارد يك سنگ در مجاري ادراري گير كند. بد نيست بدانيد مجراي ادرار يك لوله‌اي است كه ادرار را از كليه به مثانه منتقل خواهد كرد. وجود سنگ كليه باعث بازگشت مجدد ادرار به كليه خواهد شد كه نتيجه آن بروز درد فشار در قسمت تحتاني كمر مي‌شود. البته بسته به اينكه كدام كليه داراي سنگ است، ناحيه اين درد هم مي‌تواند متفاوت باشد.

براساس اعلام دانشگاه شيكاگو، معمولا درد يا فشار را مي‌توان به‌عنوان نخستين علائم سنگ كليه به حساب آورد. در برخي موارد هم ممكن است علائم ظريف باشند و به آرامي شكل گيرند. همچنين در برخي موارد هم ممكن است به‌طور ناگهاني بروز كنند و هيچ علائم هشداردهنده‌اي از خود نشان ندهند.

معمولا درد سنگ كليه شديد بوده و امكان دارد باعث حالت تهوع و استفراغ شود؛ البته در بسياري از موارد هم شاهد بروز هر دو نشانه به‌صورت هم‌زمان هم بوده‌ايم.

در برخي موارد هم فرد مبتلا به سنگ كليه ممكن است متوجه بروز علائمي مشابه عفونت ادراري (UTI) شود كه شامل موارد زير هستند:

• تكرر ادرار يا ترشح ادرار
• احساس درد يا ناراحتي در هنگام دفع ادرار
• تغيير رنگ ادرار
• وجود خون در ادرار
• تب

هر فردي كه هر كدام از علائم بالا را تجربه كرده است، بايد به پزشك مراجعه كند. پزشكان مي‌توانند آزمايش‌هايي را براي مطالعه ادرار و تطبيق آن‌ها با علائم UTI انجام دهند. در صورتي كه عفونت وجود نداشته باشد، امكان دارد كه فرد در حال دفع ادرار باشد يا آن را دفع كرده است.

در صورتي كه سنگ كليه همراه عفونت وجود داشته باشد، مي‌تواند يك نگراني جدي براي پزشكان به وجود آورد و منجر به تجويز فوريت‌هاي درماني شود.

فردي كه سنگ كليه دارد، ممكن است در معده و دستگاه گوارش خود دچار اشكال شود. برخي از علائم دستگاه گوارش كه مي‌تواند نشان‌دهنده وجود سنگ كليه باشد را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• حالت تهوع
• استفراغ
• ناراحتي معده عمومي پايدار

براساس بنياد رسمي كليه در آمريكا، هر فردي كه علائم مربوطه را مشاهده كند، بايد مراجعه سريع به پزشك را در دستور كار خود قرار دهد.

يكي از مهم‌ترين دلايل ايجاد و شكل‌گيري سنگ كليه در بدن را مي‌توان كمبود مصرف آب دانست. اين سنگ‌ها بيشتر در افرادي ديده مي‌شوند كه در طول روز، كمتر از ۸ تا ۱۰ ليوان آب مصرف مي‌كنند. هنگامي كه آب كافي براي رقيق كردن اسيد اوريك وجود نداشته باشد كه يك جزء ادرار هم به حساب مي‌آيد، خواهيد ديد كه ادرار اسيدي‌تر مي‌شود. شكل‌گيري ادرار با مقدار اسيد بالا مي‌تواند سنگ كليه را به وجود آورد. شرايط پزشكي همانند بيماري كرون، عفونت ادراري، هايپرپاراتيروئيديسم و برخي از عوامل ديگر مي‌توانند خطر ابتلا به سنگ كليه را افزايش دهند.

اگر بخواهيم كمي در اين مسئله دقيق‌تر شويم، بايد بگوييم كه سنگ كليه انواع مختلفي هم دارد.در حقيقت ۴ نوع اصلي سنگ كليه شامل موارد زير مي‌شود:

سنگ‌هاي كلسيمي: اولين مورد از انواع سنگ‌هاي كليه را مي‌توان سنگ كلسيمي عنوان كرد. دو نوع سنگ كلسيمي وجود دارد كه شامل اگزالات كلسيم و فسفات كلسيم مي‌شود. اين دو مورد دركنار هم، تقريبا ۸۰ درصد كل سنگ‌هاي كليوي را تشكيل مي‌دهند.

سنگ‌هاي استروويتي (Struvite): تقريبا اين سنگ‌ها تشكيل‌دهنده ۱۰ درصد انواع سنگ كليه‌ها هستند. اين نوع سنگ را مي‌توان نتيجه UTI مزمن دانست كه مي‌تواند باعث قليايي‌تر شدن ادرار شود.

سنگ‌هاي اسيد اوريك: در حدود ۵ الي ۱۰ درصد سنگ كليه‌ها از نوع اسيد اوريك هستند كه نتيجه وجود اسيد اضافي در ادرار هستند.

سنگ‌هاي سيستين (Cystine): كمتر از يك درصد موارد ابتلا به سنگ كليه را سنگ‌هاي سيستين تشكيل مي‌دهند؛ يك بيماري ارثي نادر به‌نام سيستينوريا مانع جذب مجدد سيستين از ادرار به كليه خواهد شد. افرادي كه به اين بيماري مبتلا هستند، معمولا بيشتر از ساير افراد در معرض ابتلا به سنگ‌هاي سيستين خواهند بود.

بروز سنگ كليه در مردان بيشتر از زنان ديده مي‌شود. افرادي كه در رده‌هاي سني ۳۰ الي ۵۰ سال هستند، بيشتر از ساير رده‌هاي سني سنگ كليه را تجربه خواهند كرد. البته سابقه خانوادگي يا مسائل مربوط به وراثت را هم نبايد در افزايش احتمال ابتلا به سنگ كليه ناديده گرفت.

در حقيقت ايجاد سنگ كليه در گذشته مي‌تواند زنگ خطري باشد كه در صورت عدم انجام اقدامات پيشگيرانه، مجددا اين اشكال به وجود آيد. برخي داروهاي خاص مي‌توانند خطر ابتلا به سنگ كليه را افزايش دهند. پژوهشگران بر اين باورند كه مصرف داروي Topamax كه معمولا براي درمان تشنج و سردردهاي ميگرني متخصصد دارد، مي‌تواند احتمال ابتلا به سنگ كليه را افزايش دهد.

همچنين ممكن است استفاده طولاني مدت از مكمل‌هاي ويتامين D و كلسيم هم در افزايش احتمال ابتلا به سنگ كليه نقش داشته باشد. البته نبايد تأثير مصرف رژيم‌هاي غذايي سرشار از پروتئين و سديم، زندگي بدون تحرك، چاقي، فشار خون بالا، اسهال مزمن، بيماري التهابي روده را در ايجاد سنگ كليه فراموش كرد.

اگر بخواهيم به‌صورت كوتاه اشاره‌اي به عوامل تأثيرگذار در ايجاد سنگ كليه داشته باشيم، بايد به موارد زير اشاره كنيم:

• مرد بودن
• داشتن سوابق خانوادگي سنگ كليه
• مصرف رژيم‌هاي غذايي سرشار از پروتئين حيواني
• مصرف مكمل‌هاي خاص همانند ويتامين C و كلسيم
• مصرف برخي داروهاي خاص همانند ديورتيك‌ها و آنتي اسيدها

توجه داشته باشيد كه برخي شرايط پزشكي هم مي‌توانند خطر ابتلا به سنگ كليه را در افراد افزايش دهند كه شامل موارد زير مي‌شوند:

• چاقي
• ديابت نوع دوم
• شرايط خاص روده همانند كوليت و بيماري كرون
• نقرس
• رشد غيرطبيعي يك يا هر دو غده پاراتيروئيد
• بيماري‌هاي كليوي كيستيك
• ناهنجاري كليه‌ها از زمان تولد همانند ناقص بودن يا عملكرد ناصحيح كليه‌ها

درمان سنگ كليه در درجه اول بر مديريت علائم متمركز است. در حقيقت دفع سنگ كليه مي‌تواند بسيار دردناك باشد. در صورتي كه يك فرد سابقه سنگ كليه داشته باشد، امكان دارد به درمان خانگي پاسخ مثبت دهد. افرادي كه تاكنون سابقه دفع سنگ كليه نداشته‌اند هم بهتر است با يك پزشك مشورت كنند. استفاده از داروهاي مسكن مي‌تواند در تحمل درد ناشي از دفع سنگ كليه مؤثر باشد. همچنين در افرادي كه حالت تهوع و استفراغ را تجربه مي‌كنند هم مي‌توان از داروهاي ضدميكروبي استفاده كرد.

در برخي موارد يك متخصص اورولوژي مي‌تواند ازطريق ليتوتريپسي، سنگ كليه را به قطعات كوچك‌تر تبديل كند تا امكان خروج آن امكان‌پذير شود. افرادي كه سنگ‌هاي كليه بزرگ دارند و امكان دارد كه ليتوتريپسي برايشان قابل انجام نباشد، احتمالا بايد با انديشه متخصصين پزشك، جراحي يا استفاده از لوله نازك در مجاري ادراري را تجربه كنند.

البته فراموش نكنيد كه سنگ‌هاي كليه كوچك‌تر ممكن است نياز به درمان نداشته باشند و با مصرف مداوم آب و فعاليت، دفع شوند. حتي اين گروه از سنگ‌هاي كليه مي‌توانند درد كمتري هم ايجاد كنند. در صورتي كه سنگ‌هاي كليوي از بدن خارج نشوند، ممكن است در صورت عدم درمان باعث ايجاد عوارض شوند كه شامل موارد زير مي‌شود:

• عفونت
• انسداد يا باريك شدن مجراي ادراري
• تجمع ادرار كه فشار اضافي را به كليه‌ها وارد خواهد كرد
• افزايش خطر ابتلا به بيماري‌هاي كليوي

روش‌هايي براي درمان خانگي سنگ كليه وجود دارد. اولين و مهم‌ترين گام براي سنگ كليه را مي‌توان مصرف آب كافي معرفي كرد تا جايي كه رنگ ادرار، كاملا روشن شود. در صورتي كه رنگ ادرار يك فرد، زرد يا قهوه‌اي باشد، قطعا به اندازه كافي آب مصرف نكرده است. ممكن است برخي پزشكان از افراد مبتلا به سنگ كليه درخواست كنند كه ازطريق يك جوراب ساق بلند، ادرار را تحت كنترل قرار دهند تا بتوانند بخشي از سنگ كليه را پيدا كنند. اين كار مي‌تواند منجر به مطالعه نوع سنگ كليه شود و در نهايت مي‌تواند در يافتن بهترين نوع درمان، تأثيرگذار باشد.

غذاهاي مختلفي وجود دارد كه مي‌تواند تأثير بسيار مثبتي روي سلامت كليه‌ها داشته باشد. اين مواد غذايي مي‌تواند در كاهش خطر و تأثير سنگ كليه نقش مستقيم داشته باشد. برخي از مواد غذايي كه مي‌توانند از كليه‌ها در برابر سنگ كليه محافظت به عمل آورند را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• ريحان
• كرفس
• سيب
• انگور
• انار

مكمل‌هاي ويتامين B6 و مكمل‌هاي پيروكسيدين هم به‌عنوان درمان‌هاي مؤثر سنگ كليه توصيه شده‌اند.

براي افرادي كه از وضعيت سلامت خوبي برخوردار هستند، جلوگيري از ايجاد سنگ كليه مي‌تواند ساده و وابسته به مصرف آب باشد.

چندين آزمايش مختلف مي‌تواند وجود سنگ كليه را تأييد كند. معاينه فيزيكي مي‌تواند بروز درد در كشاله ران را به‌طور كامل نشان دهد؛ اين نشانه را مي‌توان به‌عنوان مهم‌ترين روش تشخيص سنگ كليه به حساب آورد.

تجزيه و تحليل ادرار هم مي‌تواند باعث شناسايي خون در آن شود. بد نيست بدانيد آزمايش خون، تجربه و تحليل داده‌هاي مرتبط با آن توسط پزشك هم مي‌تواند باعث شناسايي سنگ كليه شود.

يكي ديگر از روش‌هاي تشخيص سنگ كليه، سي تي اسكن است. در حقيقت انجام اين كار مي‌تواند اندازه و محل دقيق سنگ كليه را نشان دهد. همچنين سونوگرافي هم توانايي خود را در تشخيص سنگ كليه نشان داده و مي‌تواند بسياري از عوارض ناشي از آن را هم نمايش دهد. زنان باردار بايد به منظور دوري از تشعشعات غير ضروري، سونوگرافي را جايگزين سي تي اسكن كنند.

در حالت كلي مي‌توان گفت كه درد، تعيين كننده زمان مراجعه شما به پزشك است. سنگ‌هاي كليه كوچك‌تر ممكن است به خودي خود دفع شوند و ناراحتي بسيار كمي به وجود آورند، اما سنگ‌هاي بزرگ‌تر مي‌توانند باعث درد بسيار زيادتري شوند و همين مسئله باعث ايجاد خطر و بروز عوارض مختلف سلامتي شود.

در صورت بروز علائم زير بايد هرچه سريع‌تر به پزشك مراجعه كرد:

• درد شديد و مداوم در ناحيه كمر يا پهلو
• ادرار حاوي مقاديري از خون
• احساس سوزش در زمان ادرار
• تب و لرز
• استفراغ

كليه‌ها مسئول اصلي ازبين‌بردن اوره و مواد معدني اضافي از خون هستند. معمولا بدن اين مواد اضافي را ازطريق ادرار دفع خواهد كرد. بااين‌حال در برخي موارد، مقادير زيادي از اين مواد معدني در كليه‌ها جمع خواهند شد و موجب تشكيل سنگ‌هاي كريستالي مي‌شوند.

همان‌طور كه گفته شد، امكان دارد سنگ‌هاي كليه كوچك‌تر بدون هيچ اشكالي دفع شوند و باعث بروز درد نشوند. همان اندازه هم ممكن است سنگ‌هاي بزرگ‌تر باعث ايجاد درد شوند. عوامل زيادي وجود دارند كه مي‌توانند روي سرعت عبور و دفع سنگ كليه تأثيرگذار باشند. در ادامه شما را با اين عوامل مهم و تأثيرگذار آشنا خواهيم كرد.

اندازه سنگ كليه نقش مهمي در عبور سريع آن از بدن ايفا خواهد كرد. در حالت كلي سنگ‌هاي كليه كوچك‌تر، سريع‌تر و با درد كمتري عبور خواهد كرد. در اين بخش يك جدول زمان‌بندي تقريبي مربوط به دفع سنگ كليه را آورده‌ايم كه مي‌تواند راهنماي خوبي باشد:

• چيزي در حدود ۸۰ درصد سنگ‌هاي كليوي كوچك‌تر از ۴ ميلي‌متر با گذشت ۳۱ روز به خودي خود دفع مي‌شوند.
• تقريبا ۶۰ درصد از سنگ‌هاي كليه كه ابعاد آن‌ها معادل ۴ الي ۶ ميلي‌متر است، با گذشت ۴۵ روز و به خودي خود دفع مي‌شوند.
• حدود ۲۰ درصد از سنگ‌هاي كليوي كه سايز آن‌ها از ۶ ميلي‌متر بزرگ‌تر است، با گذشت ۱۲ ماه و به خودي خود دفع مي‌شوند. بااين‌حال اگر سايز سنگ كليه شما بزرگ است، بهتر است به‌دنبال ساير روش‌ها باشيد كه البته بايد با پزشك مشورت كنيد.

توجه داشته باشيد كه محل قرارگيري سنگ در كليه هم نقش زيادي در زمان دفع و در حالت كلي امكان‌پذير بودن اين مسئله دارد. سنگ‌هاي كليه كه در قسمت فوقاني مجراي ادراري تشكيل مي‌شود در فاصله كمي به كليه قرار دارد. آن‌هايي كه در قسمت پايين شكل مي‌گيرند هم نزديك به مثانه هستند. براساس نتايج يكي پژوهش‌هاي انجام شده در سال ۲۰۱۴ ميلادي مي‌توان گفت ۴۸ درصد از سنگ‌هاي نزديك به كليه بدون مداخله دفع خواهند شد و اين درصد براي سنگ‌هاي نزديك به مثانه تا ۷۹ درصد افزايش خواهد يافت.

بهترين راه براي كمك كردن و تسريع دفع سنگ كليه، مصرف آب زياد است. مايعات اضافي باعث ايجاد ادرار زياد مي‌شود و همين مسئله باعث تأثير زيادي در حركت سنگ كليه خواهد داشت. همچنين فرد مبتلا مي‌تواند براي جلوگيري از ايجاد سنگ‌هاي جديد يا جلوگيري از بزرگ‌تر شدن آن‌ها، اقدامات زير را انجام دهد:

• محدود كردن مصرف پروتئين
• كاهش ميزان مصرف كلسيم
• كاهش مصرف نمك
• افزايش مصرف مركبات

سنگ كليه هنگام دفع مي‌تواند درد زيادي را ايجاد كند و به همين علت، مصرف برخي از داروهاي بدون نسخه پزشك همانند ايبوپروفن مي‌توانند در كاهش درد مؤثر باشند. در صورتي كه درد ناشي از سنگ كليه زياد باشد، بايد پس از مشورت با پزشك، داروهاي خاص تجويز شده مصرف شود.

در ادامه بد نيست اشاره‌اي به روش‌هاي پيشگيري از ايجاد سنگ كليه هم داشته باشيم.

با اينكه ايجاد سنگ كليه مي‌تواند دلايل زيادي داشته باشد و به نوع رژيم غذايي و سبك زندگي افراد وابسته است، اما روش‌هايي براي پيشگيري از آن وجود دارد كه در اين بخش به ۱۰ مورد از آن‌ها اشاره خواهيم كرد.

هنگامي كه ادرار حاوي مايعات بيشتري باشد، احتمال رسوب مواد معدني و نمك‌ها كه نتيجه آن تشكيل سنگ كليه است، كمتر خواهد بود. هر اندازه ادرار تيره‌تر باشد، يعني بدن دچار كم آبي بيشتري شده است. زماني‌كه رنگ ادرار، زرد كمرنگ باشد، مي‌توان گفت شرايط ايدئال است؛ البته فراموش نكنيد كه تمام سعي شما در مصرف آب بايد به گونه‌اي باشد كه رنگ ادرار، سفيد باشد.

پزشكان معتقدند كه هر فرد در طول روز بايد به‌صورت ميانگين، ۸ ليوان آب مصرف كند. البته تمام رنگ‌هاي ادرار داراي معاني خاصي هستند كه بيان هر كدام از آن‌ها از حوصله اين مقاله خارج است.

سديم يا نمك مي‌تواند باعث شود كه بدن دچار كم آبي شود. سازمان غذا و داروهاي ايالات متحده آمريكا (FDA) اعلام كرده است كه بزرگسالان بايد مصرف نمك خود را پايين‌تر از ۲۳۰۰ ميلي‌گرم در طول روز حفظ كنند؛ اين ميزان معادل يك قاشق چاي‌خوري است.

بانوان در منزل كه معمولا وظيفه مهم آشپزي را بر عهده دارند، بايد به اين مسئله توجه ويژه داشته باشند. مصرف نمك زياد و دركنار آن، مصرف پايين مايعات، نتيجه‌هاي بسيار بدي را به‌دنبال خواهد داشت كه يكي از آن‌ها مي‌تواند سنگ كليه باشد.

اضافه وزن يا چاقي مي‌تواند استرس زيادي به كليه‌ها وارد كند. بااين‌حال، كاهش وزن تدريجي بسيار مهم‌تر از كاهش وزن سريع است كه قطعا خطر زيادي را به‌دنبال خواهد داشت. توجه داشته باشيد كه رژيم‌هاي غذايي سرشار از پروتئين حيواني مي‌توانند خطر سنگ كليه را افزايش دهند.

البته اين مسئله بدان معنا نيست كه نبايد تحت هيچ شرايطي اين پروتئين‌ها را مصرف كرد، زيرا بدن انسان به اين مواد غذايي هم نياز دارد، اما بايد به‌صورت مديريت‌شده مصرف شوند تا هيچگونه اشكالي هم ايجاد نشود.

يكي از رايج‌ترين انواع سنگ كليه شامل اگزالات كلسيم مي‌شود. در يكي از مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۴ ميلادي، چيزي در حدود ۴۴ هزار سنگ كليه مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد ۶۷ درصد آن‌ها ناشي از اگزالات كلسيم هستند. معمولا پزشكان محدود كردن ميزان مصرف اگزالات كلسيم را براي كساني كه در معرض سنگ كليه قرار دارند يا كساني كه سطح اگزالات بالايي دارند، توصيه مي‌كنند. مصرف كلسيم دركنار مواد غذايي سرشار از اگزالات ممكن است با اتصال مواد شيميايي به يكديگر قبل از رسيدن به كليه، خطر ابتلا به سنگ كليه را كاهش دهند.

مواد غذايي كه حاوي مقادير بسيار زيادي از اگزالات هستند را مي‌توان موارد زير عنوان كرد، از جمله:

• آب گريپ فروت
• سيب زميني
• سويا
• اسفناج
• برخي از آجيل‌ها همانند بادام زميني
• شكلات
• چغندر
• مارچوبه
• انواع توت‌ها
• كرفس و جعفري
• غلات كامل
• چاي

كافئين باعث افزايش سوخت و ساز بدن مي‌شود و درنتيجه مي‌تواند كم آبي را براي بدن به ارمغان آورد. پژوهشگران ميزان مناسب مصرف كافئين را ۴۰۰ ميلي‌گرم در طول روز عنوان كرده‌اند كه حدودا معادل ۴ فنجان قهوه است. بد نيست يادآوري كنيم كه نوشابه‌هاي خاص، شكلات‌ها، چاي و ساير نوشيدني‌هاي انرژي‌زا هم مي‌توانند مقادير قابل توجهي از كافئين را داشته باشند.

نتايج برخي از مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه نوشيدني‌هاي حاوي شكر با فروكتوز بالا مي‌توانند تأثير زيادي در پيشرفت سنگ كليه داشته باشند. حداقل نيمي از مصرف مايعات هر فرد بايد از آب خالص باشد. برخي تحقيقات نشان مي‌دهند كه نوشيدني‌هاي كافئين‌دار مي‌توانند خطر ابتلا به سنگ كليه را افزايش دهند، همان‌طور كه مي‌توانند نوشيدني‌ها و نوشابه‌ها را شيرين كنند.

با اينكه اگزالات كلسيم را مي‌توان رايج‌ترين تركيب سنگ كليه عنوان كرد، اما مصرف اندكي كلسيم در رژيم غذايي مي‌تواند در كاهش خطر ابتلا به سنگ كليه هم مؤثر باشد. بخش زيادي از لبنيات را مي‌توان به‌عنوان منبع مناسبي از كلسيم به حساب آورد.

چيزي در حدود ۶۰ درصد از افراد مبتلا به سنگ كليه هم داراي اسيد سيتريك پايين هستند.

ادرار بسيار اسيدي مي‌تواند خطر سنگ كليه‌هاي اسيد اوريك را افزايش دهد و حتي درد بيشتري را هم به وجود آورد. همچنين مقادير زياد اسيد در ادرار هم كليه‌ها را به جذب مجدد سيترات به‌جاي دفع آن سوق مي‌دهد. اگر با سيترات آشنا نيستيد، بهتر است بدانيد كه مي‌تواند تأثير زيادي در دفع سنگ‌هاي كليه كلسيمي داشته باشد و حتي رشد آن‌ها را هم كاهش دهد.

غذاهايي كه شامل مقادير زيادي اسيد هستند را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• گوشت قرمز
• مرغ
• انواع ماهي‌ها
• بيشتر پنيرها
• تخم مرغ

توجه داشته باشيد كه اين مواد غذايي منابع بسيار خوبي از پروتئين هستند و افراد به پروتئين نيازمند هستند. بااين‌حال و در صورتي كه يك فرد به‌صورت مداوم با سنگ كليه دست‌وپنجه نرم كند، بايد ميزان مصرف اين مواد غذايي را تا حد ممكن كاهش يا بهتر بگوييم، مديريت و كنترل كند.

آيا مي‌دانستيد كه طيف وسيعي از مكمل‌ها و ويتامين‌هاي طبيعي دردسترس قرار دارند كه مي‌توانند از ايجاد سنگ كليه جلوگيري كنند؟

برخي از اين مكمل‌ها و ويتامين‌ها را مي‌توان موارد زير عنوان كرد:

• پتاسيم سيترات
• ويتامين B6 كه در غذاهايي همانند موز، انبه، سويا، آووكادو موجود است
• ساير ويتامين‌هاي گروه B همانند ريبوفلاوين، تيامين و B12
• ويتامين D
• كلسيم
• روغن ماهي

بااين‌حال، بهتر است قبل از استفاده از اين مكمل‌ها و ويتامين‌ها، ابتدا با پزشك مشورت كنيد تا بتوانيد انتخاب صحيحي داشته باشيد.