ورزش‌كردن براي بيماران تازه‌بهبوديافته از كوويد ۱۹ مي‌تواند خطرناك باشد

از تصاوير كدر اسكن قفسه‌ي سينه و نفس‌هاي بريده‌ي بيماراني كه به دستگاه تنفس مصنوعي متصل هستند، بدين‌نتيجه رسيده‌ايم كه كوويد ۱۹، نوعي بيماري شديد تنفسي است؛ اما اين بيماري به ريه محدود نمي‌شود. از روزهاي ابتدايي دنياگيري ويروس كرونا، پزشكان متوجه شدند كه اين عفونت ويروسي مي‌تواند ساير بخش‌هاي بدن همانند مغز و رگ‌هاي خوني و قلب را تحت تأثير قرار دهد. اطلاعات شيوع اوليه در چين و نيويورك و واشنگتن نشان مي‌دهد ۲۰ تا ۳۰ درصد از بيماران بستري‌شده ناشي از عفونت ويروسي كرونا دچار علائم آسيب قلبي بوده‌اند.

بيشتر افرادي كه به ويروس كرونا مبتلا مي‌شوند، انواعي از علائم كم‌خطر را شاهد خواهند بود. بر‌اساس آمارهاي منتشرشده، مي‌توان گفت از هر سه نفر، يك نفر هيچ علائمي از بيماري را احساس نخواهد كرد؛ اما درحال‌حاضر، شواهدي به‌دست‌آمده كه نشان‌دهنده‌ي توانايي ويروس در ايجاد ناراحتي‌هاي قلبي براي افراد مختلف است. اين مسئله در افرادي كه آلوده هستند و ورزش هم مي‌كنند، بيشتر از ساير افراد نمود پيدا كرده است.

ماه گذشته، ‌تعويق مسابقات ورزشي پاييز ۲۰۲۰ را شاهد بوديم كه يكي از دلايل مهمش، ميوكارديت بود. هنگامي‌كه ديواره‌هاي عضلاني قلب ملتهب شود، نتيجه‌اي به غير از تضعيف اين عضو و دشوارشدن پمپاژ خون نخواهد داشت. اين وضعيت كه ميوكارديت ناميده مي‌شود، به‌تازگي كشف نشده است و به‌ندرت ظاهر مي‌شود؛ اما اگر آشكار شود، علت اصلي آن را مي‌توان عفونت عنوان كرد. بايد در انديشه متخصصين گرفت كه پيداشدن ميوكارديت با منشأ ويروس، باكتري، مخمّر و كرم‌هاي مهاجم اثبات شده است. وجه مشترك آن‌ها را مي‌توان واداركردن سيستم ايمني بدن به قرارگيري در حالت تهاجم عنوان كرد كه همين مسئله مي‌تواند باعث بروز التهاب شود.

بيشتر وقت‌ها، فرد بيمار مي‌تواند با استراحت باعث فروكش‌كردن التهاب شود. در‌حقيقت با استراحت، عضلات قلب بهبود خواهند يافت؛ اما فعاليت‌هاي شديد هنگام ضعيف‌شدن قلب مي‌تواند موجب تورم در پاها، سرگيجه، تنگي نفس، نامنظم‌شدن ضربان قلب، ايست قلبي و مرگ ناگهاني شود. معمولا اين نتايج شديد در ورزش‌كاران مشاهده مي‌شود. اين مسئله را مي‌توان دليل اصلي درخواست متخصصان قلب و عروق از ورزش‌كاران براي رعايت اصول بهداشتي و توجه ويژه به بيماري دانست. مايكل اوجو بازيكن سابق بسكتبال ايالت فلوريدا كه در ليگ حرفه‌اي صربستان مشغول بازي بود، اندكي پس از بهبودي و رهايي از ويروس كرونا، در ۲۷ سالگي به‌علت عوارض قلبي ناشي از بيماري درگذشت. دكتر سوراب راجپال، متخصص قلب و استاديار طب داخلي در دانشگاه ايالتي اوهايو (OSU) مي‌گويد:

پزشكان دانشگاه ايالتي اوهايو براي جلوگيري از گسترش صدمات قلبي مشابه در ميان ورزش‌كاران، پروتكل‌هاي جديدي تهيه كرده‌اند. اين پروتكل‌ها تمام بازيكنان مبتلا به ويروس كرونا را به انجام معاينات باليني، آزمايش خون، الكتروكارديوگرام و MRI وادار مي‌كند. در ميان ماه‌هاي جون و آگوست، ۲۶ زن و مرد از تيم‌هاي فوتبال، بسكتبال و... پس از بهبودي از ويروس كرونا غربالگري شده‌اند. MRI انجام‌شده در ميان اين ۲۶ نفر، نشان‌دهنده‌ي ابتلاي چهار نفر از آن‌ها به ميوكارديت بود. همچنين، دو نفر از آن‌ها هرگز علائمي از ويروس كرونا را تجربه نكرده بودند.

ازآنجاكه قبل از عفونت ويروس كرونا هيچ‌كدام از آن‌ها سابقه‌ي MRI و ساير آزمايش‌ها را نداشتند، نمي‌توان قاطعانه گفت كه ويروس باعث آسيب‌ديدگي شده است، اما راجپال، يكي از نويسندگان مطالعه، اظهار كرد كه ساير عفونت‌هاي ويروسي هم مي‌توانند موجب ايجاد ميوكارديت شود. او افزود: «براي مردم مهم است بدانند آيا ويروس كرونا توانايي تأثيرگذاشتن بر قلب را دارد يا خير.»

اشكالات قلبي فقط ورزش‌كاران را تحت‌تأثير قرار نمي‌دهد. يكي از مطالعات بزرگ‌تري كه اوايل تابستان سال جاري در آلمان انجام شد، ۱۰۰ بيمار غيرورزش‌كار مبتلا به ويروس كرونا را مطالعه كرد كه ۷۸ نفر از آن‌ها، دچار التهاب و ساير ناهنجاري‌هاي قلبي ماندگار شده بودند. اريك توپول، يكي از متخصصان قلب و عروق آمريكا، با نويسندگان مقاله‌ي جديد مكاتبه كرده است. به‌گفته‌ي وي ۱۲ نفر از آن‌ها هيچ‌كدام از علائم ويروس كرونا را تجربه نكرده بودند. در‌حقيقت، دوره‌ي خفيف ابتلا به ويروس كرونا هم مي‌تواند به قلب آسيب بزند.

دانشمندان معتقدند با درانديشه متخصصينگرفتن بودجه‌ي كافي براي انجام آزمايش‌هاي گسترده‌تر مي‌توان نتايج بهتري به‌دست آورد؛ اما به‌انديشه متخصصين نمي‌رسد انجام اين كار براي دولت‌ها در اولويت قرار داشته باشد؛ چراكه ساير ويروس‌ها هم مي‌توانند موجب ايجاد ميوكارديت شوند. بااين‌حال به‌باور توپال، تفاوت در اين است كه اغلب ويروس‌ها نمي‌توانند در مدت ۶ ماه، ده‌ها ميليون نفر را آلوده كنند. او مي‌گويد درحال‌حاضر، تخمين زده مي‌شود در آمريكا بيش از ۵۰ ميليون نفر به ويروس كرونا آلوده شده باشند؛ ولي كمبود كيت‌هاي آزمايشگاهي موجب شده است كه تاكنون فقط ۶/۵ ميليون مورد ابتلا شناسايي شده باشند. اين در حالي‌ است كه براساس برآورد متخصصان، رقم واقعي بيماران ۱۰ برابر بيشتر است. حتي اگر تنها ۱ درصد از آمريكاييان نوعي اشكال قلبي را تجربه كرده باشند، اين عدد همچنان ۵۰۰ هزار نفر خواهد بود. وقتي ويروسي داريم كه بين افراد بسيار زيادي منتشر شده است، شيوع عوارض قلبي در شمار كمي از افراد نيز اشكالي جدي محسوب مي‌شود؛ به‌همين‌دليل، اين موضوع بايد سريع‌تر مطالعه شود.

دانشمندان هنوز نمي‌دانند التهاب مشاهده‌شده در بيماران مبتلا به ويروس كرونا آسيب ناشي از پاسخ سيستم ايمني بدن بوده يا ويروس به‌طور مستقيم مي‌تواند به بافت‌هاي قلب آسيب بزند. سلول‌هاي عضلاني قلب گيرنده‌هاي ACE2 دارند؛ يعني همان درگاه مولكولي كه ويروس كرونا از آن براي حمله به ميزبان‌هاي جديد استفاده مي‌كند. مطالعات كالبدشكافي ويروس در قلب بيماران فوتي كوويد ۱۹ اين مسئله را آشكار كرده است. اوايل ماه جاري ميلادي، دانشمندان مؤسسه‌ي Gladstone سان‌فرانسيسكو متوجه شدند ويروس كرونا زماني‌كه به سلول‌هاي قلبي انسان اضافه شود، باعث نابودي فيبرهاي عضلاني خواهد شد كه علت تپش قلب هستند. بروس كانكلين، يكي از پژوهشگران مطالعه‌ي جديد، مي‌گويد حجم تخريب برخلاف چيزي است كه در ساير بيماري‌ها مشاهده است؛ اما باز‌هم براي دست‌يافتن به نتيجه‌ي قطعي، بايد تحقيقات بيشتري انجام شود.

انجام تحقيقات بيشتر را مي‌توان نيازي بسيار مهم توصيف كرد كه بسيار حياتي است؛ زيرا تعداد زيادي از افراد مبتلا به ويروس كرونا بدون علائم هستند و از بيماري خود اطلاعي ندارند و ممكن است به‌صورت ناخواسته ورزش كنند كه بعد از عفونت، مي‌تواند آسيب جدي به قلب بزند. ورزش‌كاران رشته‌هاي دو‌و‌ميداني و آن دسته از افرادي كه مسافت‌هاي زيادي طي مي‌كنند؛ اما به غربالگري دسترسي ندارند، احتمالا درمعرض خطر‌هاي جدي قرار بگيرند؛ در‌حالي‌كه از آن بي‌اطلاع هستند.

راجپال پيشنهاد مي‌كند اگر براي دويدن‌هاي طاقت‌فرسا يا دوچرخه‌سواري يا ساير فعاليت‌هاي ورزشي به بيرون از خانه مي‌رويد، بايد توجه ويژه‌اي به بدن و سلامتي خود كند؛ به‌ويژه اگر بيماري‌هاي زمينه‌اي داريد. او در‌اين‌باره گفت: «در‌صورتي‌كه علائم مشكوك، همچون درد قفسه‌ي سينه يا تنگي نفس يا تپش قلب را تجربه كرديد، بايد به پزشك مراجعه كنيد.»

اگر آزمايش ويروس كرونا شما مثبت باشد، بايد چند هفته مرخصي بگيريد و قبل از بازگشت به تمرينات سابق خود هم، زيرانديشه متخصصين باشيد. در دانشگاه ايالتي اوهايو، ورزش‌كاران داراي علائم ميوكارديت در MRI سه ماه بايد استراحت اجباري كنند. همچنين در پايان دوره‌ي سه‌ماهه و براي اطمينان از كاهش التهاب، بارديگر اسكن خواهند شد و در اين صورت است كه اجازه خواهند داشت فعاليت ورزشي‌شان را ادامه دهند.