در ابتداي دنياگيري كوويد ۱۹ در ماه مارس، پزشكي بهنام جفري وانوينگن در ويدئويي ۱۳ دقيقهاي، به نكاتي اشاره كرد كه باعث ترس همگان شد. اين ويدئو در يوتيوب ۲۶ ميليون بازديد داشت. وانوينگن از مردم درخواست كرد پس از بازگشت از سوپرماركتها، تمام كالاهاي خود را به مدت سه روز بيرون از خانه رها كنند، با الكل تمام محصولات را ضدعفوني كنند و آنها را با آب و صابون بشويند. منطق او اين بود كه كالاها ممكن است حاوي ويروس جديد كرونا باشند و مردم را آلوده كنند.
۶ ماه بعد دانشمندان اطلاعات بيشتري را دربارهي نحوهي شيوع كوويد ۱۹ آموختند و مشخص شد بخش زيادي از نكات وانوينگن غيرضروري و حتي برخي از آنها خطرناك بودند. بزرگترين ريسك ابتلا به كرونا از تنفس سرچشمه ميگيرد؛ بنابراين وسواس نسبت به اشياء و سطوح كاري بيهوده است. در نگاه اول جابهجايي ويروس ازطريق هوا ترسناك بهانديشه متخصصين ميرسد؛ اما خبر خوب اين است كه راهي كمهزينه و ايمن براي جلوگيري از اين خطر وجود دارد: استفاده از ماسك. در ادامه به سه راه اصلي انتقال و انديشه متخصصين متخصص كارشناسان دربارهي آنها در طول شش ماه گذشته اشاره شده است.
سطوح اهميت زيادي ندارند
تنها يك احتمال براي ابتلا ازطريق سطوح وجود دارد: شخص مبتلا عطسه يا سرفه كند. سپس ذرات ويروس روي سطوح نزديك به او بنشينند. اگر شخص ديگري بلافاصله سطح آلوده و سپس بيني، دهان يا چشم خود را لمس كند به ويروس مبتلا خواهد شد. بههميندليل بايد قبل از آمادهسازي يا خوردن غذا يا بعد از حضور در وسايل حملونقل عمومي يا لمس دستگيرههاي در بهويژه در فصل آنفولانزا و سرماخوردگي، دستهاي خود را بشوييد.
اما طبق پژوهشها جديد، ويروس كروناي جديد كاملا شكننده است. طبق مقالهي NEJM، نيمهعمر ويروس نسبتا كوتاه و تقريبا ۶ ساعت است؛ يعني هر ۶ ساعت، پنجاه درصد از رطوبت ويروس از بين ميرود و به ويروسي غيرفعال يا غيرمسري تبديل ميشود؛ بنابراين اگر در آغاز، ۱۰۰ ذرهي ويروسي وجود داشته باشد، پس از شش ساعت اين مقدار به پنجاه ذره كاهش مييابد. مجدداً باگذشت ۶ ساعت، ۲۵ ذرهي ويروسي باقي ميماند و پس از ۲۴ ساعت تعداد ذرات به ۱۰ عدد ميرسند. بااينحال، اين مقدار كمي اغراقآميز است. در حالت واقعگرايانهتر، تعداد ذرات بين ۱۰ و ۱۰۰ است. به طوركلي احتمال ابتلا ازطريق سطوح بسيار پائين است؛ زيرا سلسلهمراتبي از رويدادها بايد دست به دست هم دهند تا شخصي مبتلا شود. بههميندليل، شستشوي دستها حداقل براي رعايت بهداشت فردي توصيه ميشود اما نيازي به زيادهروي يا براي مثال ضدعفوني كل كالاهاي خريداريشده نيست.
ذرات در فاصلهي نزديك، انديشه متخصصينيهاي جديد
هنگام بازدم هوا ازطريق عطسه، سرفه، صحبت، آواز خواندن، فرياد زدن يا حتي تنفس، ذرات كوچك بزاق به بيرون ترشح ميكنند. ذرات سنگينتر با سرعتي نسبتا بالا روي زمين ميافتند و در گروه قطرهها قرار ميگيرند، درحاليكه ذرات كوچكتر به مدت طولانيتري در هوا شناور ميشوند. هنگام صحبت و تنفس، ذرات معمولا بين يك تا دو متر جابهجا ميشوند كه همان فاصلهي توصيهشده براي فاصلهگذاري اجتماعي است. اگر ذرات با نيروي بيشتري مثل عطسه يا سرفه خارج شوند ميتوانند مسافت طولانيتري را طي كنند.
بههميندليل، تماس نزديك با افراد ديگر خطر بزرگتري نسبت به لمس سطوح است؛ زيرا احتمال زندهماندن ويروس در ذرات هواي بازدم بيشتر از ويروسي است كه چندين ساعت روي دستگيرهي در قرار دارد. بههميندليل، فاصلهگذاري اجتماعي يكي از روشهاي توصيهشده براي پيشگيري از انتقال است. باتوجهبه اين انديشه متخصصينيه معمولا اغلب افراد ويروس را از شخصي ميگيرند كه با او تماس نزديك دارند. طبق پژوهشي چيني، احتمالا ابتلاي اشخاص ازطريق افراد خانواده ۱۷/۲ درصد و ازطريق شخصي بيرون از خانه ۲/۶ درصد است.
انتقال ويروس ازطريق هوا بيش از گذشته مورد تأييد است
با وجود مشاهدات، بسياري از متخصص كارشناسان معتقد بودند ويروس كرونا ازطريق هوا منتقل نميشود. بخشي از اين ناباوري ريشه در تاريخ دارد. به مدت قرنها، پزشكها و دانشمندان، اطلاعي از چگونگي گسترش بيماريها نداشتند؛ اما اگر ويروس كرونا در هوا وجود دارد چرا به اندازهي سرخك مسري نيست؟ ويروسهاي سرخك ويروسهاي سختتري هستند و ميتوانند مدت زيادي را در ذرات هوا دوام بياورند. علاوه بر اين دو ويروس در ميزان دز واگير متفاوت هستند. دز واگير به حجم موردنياز ويروس براي ابتلا گفته ميشود. دانشمندان هنوز دقيقا نميدانند چه ميزان از ويروس جديد كرونا براي بيمار شدن اشخاص لازم است.
چگونه از خود در برابر راههاي انتقال محافظت كنيد
تاكنون دانشمندان و متخصص كارشناسان بهداشت همه به اين تفاوت رسيدهاند كه ويروس جديد كرونا ميتواند از هر دو طريق قطرهها و ذرات هوا بهويژه در فواصل نزديك منتقل شود، گرچه هنوز مشخص نيست كدام يك مسير غالب براي انتقال ويروس هستند.
نكتهي حائز اهميت، چگونگي محافظت از خود در برابر ويروس است. خوشبختانه، گامهاي پيشگيري براي تمام مسيرهاي انتقال تقريبا يكسان هستند: حفظ فاصلهگذاري اجتماعي و استفاده از ماسك. طبق شواهد، ماسكها نهتنها ميتوانند ذرات بازدم را به دام بيندازند، بلكه از ورود ذرات آلودهي بيروني به بدن هم جلوگيري ميكنند. حتي اگر ذرات ويروسي به داخل ماسك نفوذ كنند، دز ويروس به قدري اندك است كه براي ابتلاي شخص به بيماري جدي كافي نيست.
نمونهي واضحي از مزاياي ماسك، شيوع اخير در يكي از شعبههاي استارباكس كرهي جنوبي بود. زني، ۲۷ مشتري ديگر را بهدليل عدم استفاده از ماسك آلوده كرد؛ اما هيچ كدام از كاركنان مبتلا نشدند؛ زيرا از ماسك استفاده كرده بودند.
انتقال كرونا ازطريق هوا، نكتهي مهم ديگري را يادآوري ميكند: استفاده از تهويهي مناسب. جريان هوا و ورودي هواي جديد به داخل اتاق يا فيلتر كردن هوا ميتواند هر نوع ذرهي آلودهاي را پراكنده كند. باتوجهبه اطلاعات فوق ميتوانيد از انديشه متخصصين روحي و فيزيكي خود را براي فصل پاييز و زمستان آماده كنيد. هنوز راه زيادي تا پيروزي بر ويروس جديد كرونا باقي مانده است؛ اما حداقل بيشتر از ۶ ماه گذشته دربارهي اين ويروس ميدانيم.
هم انديشي ها