اتاق نشيمن، رستوران و كلاس؛ ويروس كرونا چگونه از طريق هوا منتقل ميشود
ويروس كرونا بهويژه در فضاهاي بسته ازطريق هوا منتشر ميشود. هرچند اين ويروس به اندازهي سرخك واگيردار نيست؛ دانشمندان اكنون به نقش آئروسلها در انتقال كوويد ۱۹ آشكارا اذعان ميكنند. آئروسلها، ذرات بسيار ريزي هستند كه در اثر بازدم فرد آلوده منتشر ميشوند و در هواي محيطهاي داخلي معلق باقي ميمانند. اما انتقال آئروسل (هوابرد) ويروس كرونا چگونه انجام ميشود و مهمتر اينكه چگونه ميتوان آن را متوقف كرد؟
تماشا در يوتيوب | تماشا در IGTV
در حال حاضر مقامهاي بهداشتي سه عامل انتقال ويروس كرونا را به رسميت ميشناسند: قطركها يا قطرههاي بسيار كوچك ناشي از صحبت كردن يا سرفه كه ميتوانند به چشمها، دهان يا بيني افراد ايستاده در نزديكي شخص آلوده راه پيدا كنند. سطوح آلوده (ناقل بيجان)؛ البته مركز كنترل و پيشگيري از بيماريهاي ايالات متحده (CDC) اشاره ميكند كه انتشار از سطوح آلوده، نامحتملترين راه گرفتن ويروس است.
مركز كنترل و پيشگيري از بيماريهاي اروپا (ECDC) با اشاره به اينكه هيچ مورد ابتلايي به كوويد ۱۹ ازطريق ناقلهاي بيجان مشاهده نشده است، نتيجهگيري CDC را تأييد ميكند. راه سوم انتقال ويروس كرونا، انتشار آئروسل است؛ ذرات نامرئي كه از دهان بيمار كوويد ۱۹ خارج ميشوند و ديگران با استنشاق آنها به ويروس آلوده ميشوند. بدون تهويه، آئروسلها در هوا معلق باقي ميمانند و با گذر زمان تراكم آنها افزايش پيدا ميكند.
تنفس، صحبت و فرياد زدن
در ابتداي دنياگيري كوويد ۱۹، تصور ميشد قطرههاي بزرگي كه هنگام سرفه يا عطسه به بيرون ميفرستيم، عامل اصلي انتقال ويروس كرونا هستند. اما اكنون ميدانيم فرياد زدن و آواز خواندن در فضاهاي داخلي و فاقد تهويهي مناسب در طولانيمدت، خطر سرايت ويروس را افزايش ميدهد؛ زيرا هنگام صحبت كردن ۵۰ برابر بيشتر از وقتي كه اصلاً حرف نميزنيم، ذرات ويروسي منتشر ميكنيم. اين آئروسلها اگر ازطريق تهويه پراكنده نشوند، بسيار متراكم ميشوند و همين امر خطر آلودگي را افزايش ميدهد.
دانشمندان نشان دادهاند كه اين ذرات بسيار ريز معلق در هوا (كه حتي با نفس كشيدن ساده هم در هوا منتشر ميشوند و ميتوانند در صورت استفادهي نامناسب از ماسك به بيرون درز كنند)، قادر به آلوده كردن افرادي هستند كه به مدت بيش از چند دقيقه در شعاع ۵ متري شخص آلوده حضور داشتهاند. در مثال زير، چگونگي افزايش خطر سرايت ويروس در وضعيتهاي مختلف تشريح شده است.
در فصل بهار، مقامهاي بهداشتي در تمركز بر انتقال آئروسل ناموفق بودند؛ اما مقالههاي اخير دانشمندان، سازمان بهداشت جهاني (WHO) و CDC را ناگزير كرد انتقال ويروس كرونا ازطريق هوا را به رسميت بشناسند. بهتازگي مقالهاي در نشريهي معتبر ساينس منتشر شده است كه براساس آن، شواهد انكارناپذيري وجود دارد كه انتقال هوابرد، روش اصلي انتقال ويروس كرونا است. CDC اشاره ميكند كه ظاهراً آئروسلها تحت شرايط خاص، افراد حاضر در فاصلهي بيش از دو متر را آلوده كردهاند. اين نوع انتقال در فضاهاي بستهاي اتفاق ميافتد كه تهويهي كافي ندارند.
انتقال آئروسل در رستوران
شيوع ويروس كرونا در مراسم و محلهايي نظير بار و رستوران، مسئول شمار مهمي از سرايتها در محيطهاي اجتماعي است. اين فضاها از كانونهاي اصلي انتقال كوويد ۱۹ محسوب ميشوند؛ بهنحوي كه وقوع هر شيوع در گردهماييهاي بزرگ نظير مراسم عروسي بهطور متوسط ۲۷ نفر را آلوده ميكند؛ درحاليكه اين عدد در دورهميهاي خانوادگي يا دوستانه تنها ۶ نفر است. در مثال زير ميتوانيد چگونگي انتقال ويروس كرونا در رستوران را مشاهده كنيد.
انتقال آئروسل در مدرسه
به نقل از سازمان بهداشت جهاني، مدارس هرچند سهم بزرگي در انتقال ويروس كرونا ندارد، ميتوانند همچنان از جمله محيطهاي خطرناك به شمار آيند. پويايي انتقال كوويد ۱۹ ازطريق آئروسلها در كلاس درس، بسته به اينكه فرد آلوده يا بيمار صفر، دانشآموز يا معلم است، بهكلي تغيير ميكند. معلمها بسيار بيشتر از دانشآموزان صحبت ميكنند و براي اينكه صدايشان شنيده شود، آن را بالا ميبرند كه همين امر ميزان خروج ذرات بالقوه آلوده را چندبرابر ميكند؛ درحاليكه در مقايسه، دانشآموز آلوده تنها گهگاهي صحبت ميكند. هرچند تهويهي هوا در ماههاي سردتر سال ممكن است ناراحتي ايجاد كند، انجام آن در كلاسهاي درس (چه بهطور طبيعي چه با واحدهاي تهويهي مطبوع) توصيه ميشود.
بهمنظور محاسبهي احتمال انتقال ويروس بين افراد در وضعيتهاي درخطري كه در تصاوير مشاهده ميشود، از ابزاري بهنام برآوردگر انتقال هوابرد كوويد استفاده شده است كه گروهي از دانشمندان در دانشگاه كلرادو آن را ساختهاند. هدف اين ابزار، تأكيد بر اهميت اقداماتي است كه ميتوانند از انتقال آئروسل جلوگيري كنند. هرچند محاسبه براساس اين ابزار كامل نيست و متغيرهاي متاثر بر انتقال را پوشش نميدهد، از آن براي توضيح اين مسئله استفاده شده است كه چگونه ميتوان خطر سرايت را با تغيير برخي شرايط تحت كنترل تغيير داد.
درجريان شبيهسازيها، سوژهها فاصلهي ايمن توصيهشده را رعايت كردند و خطر انتقال ويروس ازطريق قطرههاي كوچك را از بين بردند؛ اما اگر تمام اقدامات پيشگيرانهي احتمالي را همزمان بهكار نگيرند، همچنان ممكن است آلوده شوند؛ ازجمله تهويهي صحيح، كاهش ملاقاتها، كاهش شمار شركتكنندگان در گردهماييها و استفاده از ماسك صورت. سناريوي ايدهآل، برگزاري گردهمايي در محيط باز خواهد بود كه ذرات عفوني در آن بهسرعت پراكنده ميشود. اگر فاصلهي ايمن از فرد آلوده رعايت نشود، احتمال انتقال ويروس چندبرابر ميشود؛ زيرا خطر سرايت نه فقط از آئروسلها، بلكه از قطرههاي كوچك نيز وجود خواهد داشت. اگر دو نفر به يكديگر نزديك باشند، حتي بهكارگيري تهويه براي پراكندهسازي آئروسلها كافي نخواهد بود.
مقالههاي مرتبط:
- ابهام برسر انتشار آئروسل: ويروس كرونا واقعاً ازطريق هوا منتقل ميشود؟
- معماي ابرناقلها؛ چرا برخي بيماران كوويد ۱۹ بيش از بقيه ويروس را انتقال ميدهند؟
مورد بسيار برجسته در رابطه با درك پويايي انتقال ويروس در محيطهاي داخلي، طغيان ويروس در ماه مارس در يك گروه سرود در ايالت واشنگتن آمريكا است. در آن زمان از ۱۲۰ عضو گروه سرود تنها ۶۱ نفر در تمرين شركت كردند و تلاش شد فاصلهي ايمن و اقدامات بهداشتي رعايت شود. اما افراد گروه بدون آنكه بدانند، در پرخطرترين سناريوي ممكن حضور داشتند: بدون استفاده از ماسك و تهويه، آوازخواني و حضور در فضايي بسته به مدت طولاني. تنها يك فرد آلوده ويروس را در مدت دو ساعت و نيم به ۵۳ نفر انتقال داد. برخي از افرادي كه آلوده شدند، در فاصلهي ۱۴ متري از بيمار قرار داشتند؛ درنتيجه تنها انتشار آئروسل، انتقال ويروس به افراد حاضر در تمرين گروه سرود را توجيه ميكند. دو تن از افرادي كه ويروس را گرفتند، بعدا از دنيا رفتند.
دانشمندان پس از مطالعهي دقيق مورد گروه سرود، توانستند محاسبه كنند كه در صورت بهكارگيري اقدامات پيشگيرانه دربرابر انتقال هوابرد، تا چه حد امكان كاهش ميزان خطر وجود داشت. بهعنوان مثال، اگر از ماسك استفاده شده بود، خطر انتقال ميتوانست به نصف كاهش يابد و بهجاي ۸۷ درصد، تقريباً تنها ۴۴ درصد از افراد حاضر درمعرض ويروس قرار ميگرفتند. اگر تمرين در زماني كوتاهتر و در فضايي با تهويهي بيشتر انجام ميشد، تنها دو آوازخوان به ويروس آلوده ميشدند. اين سناريوهاي ابرانتقالي بهطور فزاينده بهعنوان يكي از مهمترين عوامل گسترش و انتشار دنياگيري كوويد ۱۹ شناخته شدهاند؛ بدين معني كه دراختيار داشتن ابزارهايي براي جلوگيري از انتقال گسترده ويروس در چنين رويدادهايي، اهميت بالايي در كنترل كوويد ۱۹ دارد.
هم انديشي ها