هرآنچه بايد درباره واكسن كرونا مدرنا بدانيد

روز دوشنبه مدرنا، شركت مستقر در ماساچوست، نتايج اوليه اميدواركننده‌ي كارآزمايي واكسن ويروس كروناي خود را گزارش كرد. اين اعلاميه كه درست يك هفته پس از خبر مشابهي از سوي شركت‌هاي فايزر و بيوان‌تك منتشر شد، بالافاصله روي بازار سهام تأثير گذاشت. اين نتايج موجب اميدواري بيشتر دراين‌باره شد كه راهي براي رهايي از دنياگيري وجود دارد.

 شركت مدرنا همچون فايزر فقط داده‌هاي اوليه‌ي كارآزمايي خود را منتشر كرده است و قبل از اينكه مشخص شود آيا واكسن واقعا ايمن و مؤثر است، مطالعه‌هاي بيشتري بايد انجام شود. حتي اگر واكسن تأييد سازمان غذا و دارو ايالات متحده را بگيرد، توزيع گسترده‌ي آن چندين ماه طول مي‌كشد. در ادامه به برخي از موضوعات مرتبط با ساخت واكسن‌هاي ويروس كرونا پرداخته شده است.

دانشمندان به‌طور تصادفي به برخي داوطلبان واكسن مدرنا را تزريق كردند و برخي به‌طور تصادفي دارونما دريافت كردند. اين كارآزمايي كور بود؛ يعني نه شركت‌كنندگان و نه افرادي كه كارآزمايي را اجرا مي‌كردند، نمي‌دانستند هر فردي كدام‌يك از آن‌ها را دريافت مي‌كند. با گذشت زمان، برخي داوطلبان دچار كوويد ۱۹ شدند. براي مطالعه نحوه‌ي پيشرفت كارآزمايي، گروهي مستقل از متخصص كارشناسان، ۹۵ داوطلب اولي كه بيمار شده بودند، مورد مطالعه قرار داد. ۹۰ نفر از آن‌ها دارونما دريافت كرده بودند و فقط به ۵ نفر از آن‌ها واكسن تزريق شده بود. براساس اين داده‌ها، متخصص كارشناسان تخمين زدند كه واكسن ۹۴/۵ درصد مؤثر است.

در كوتاه‌مدت، خير. زودترين زماني‌كه واكسن ويروس كرونا ممكن است بتواند به‌طور گسترده دردسترس قرار گيرد، احتمالا بهار خواهد بود. اما اگر واقعا واكسن‌هاي مؤثر دردسترس قرار گيرند و درصورتي‌كه بيشتر مردم آن را دريافت كنند، دنياگيري مي‌تواند به‌شدت كوچك شود. با كمياب‌تر شدن عفونت‌هاي ويروس كرونا، زندگي مي‌تواند به‌تدريج به حالت عادي برگردد.

كوويد ۱۹ مي‌تواند به بيماري خفيفي منجر شود يا موجب مورد شديدي شود كه به بستري شدن و حمايت اكسيژن نياز داشته باشد. از ۹۵ نفري كه در مطالعه‌ي مدرنا بيمار شدند، ۱۱ نفر دچار بيماري شديد شدند. هيچ‌يك از اين ۱۱ نفر واكسينه نشده بودند. به‌ عبارت‌ ديگر، ۵ فرد واكسينه‌شده‌ي اول كه بيمار شدند، فقط علائم خفيفي داشتند و تمام موارد شديد، شركت‌كنندگان گروه دارونما بودند. اين نتيجه نشان مي‌دهد واكسن شركت مدرنا در بيشتر موارد فقط ويروس را مهار نمي‌كند؛ بلكه از افرادي كه بيمار مي‌شوند نيز در برابر بدترين پيامدهاي بيماري محافظت مي‌كند. اين نتايج موجب كاهش نگراني از اين موضوع مي‌شود كه واكسن كوويد ۱۹ ممكن است موجب بدتر شدن بيماري شود.

مدرنا ۳۰ هزار داوطلب را از سراسر آمريكا براي شركت در كارآزمايي خود به‌ كار گرفت. يك‌چهارم از شركت‌كنندگان داراي سن ۶۵ سال و بالاتر هستند. افراد سفيدپوست ۶۳ درصد از داوطلبان را تشكيل مي‌دهند؛ ۲۰ درصد از شركت‌كنندگان از هيسپانيك‌ها (مردم اسپانيايي‌زبان و پرتغالي‌زبان آمريكا) و ۱۰ درصد سياه‌پوست و ۴ درصد آسيايي-‌آمريكايي‌ هستند. ۹۵ نفري كه دچار كوويد ۱۹ شدند، تنوع داوطلبان مدرنا را نشان مي‌دهد: ۱۵ نفر داراي سن ۶۵ سال و بالاتر بودند. اين گروه همچنين شامل ۱۲ داوطلب هيسپانيك، ۴ شركت‌كننده سياه‌پوست، ۳ آسيايي-‌آمريكايي و يك فرد چندنژادي بود. به‌گفته‌ي شركت مدرنا، كارآيي و ايمني در تمامي گروه‌ها مشابه بود. اما پژوهشگران بايد براي تأييد اين يافته منتظر پيشرفت بيشتر كارآزمايي باشند.

در‌مقايسه ‌با مدرنا، فايزر در اطلاعيه‌ي هفته‌ي گذشته‌ي خو جزئيات كمتري ارائه داد. هيئت متخصص كارشناسان مستقل فايزر ۹۴ داوطلب را مطالعه كردند و تخمين زدند كه كارآيي واكسن بيش از ۹۰ درصد است. آن‌ها مشخص نكردند چه تعداد از افرادي كه بيمار شدند، واكسن يا دارونما دريافت كرده بودند. با‌اين‌حال برآوردهاي هر دو واكسن به‌وضوح در يك محدوده قرار دارد. علاوه‌بر‌اين، هر دو بسيار فراتر از حد مورد نياز تأييد سازمان غذا و دارو (واكسن داراي اثربخشي ۵۰ درصد يا بالاتر) هستند. فايزر گزارش نكرد چه تعداد از داوطلبان دچار كوويد ۱۹ شديد شدند يا چه نسبتي از آن افراد واكسن را دريافت كرده بودند. انتظار مي‌رود اين يافته‌ها طي چند هفته‌ي آينده منتشر شود.

روز چهارشنبه يكي از حاميان واكسن روسي Sputnik V اعلام كرد كه واكسن مبتني‌ بر آدنوويروس آن‌ها، بيش از ۹۰ درصد مؤثر بوده است. البته متخصص كارشناسان مستقل مي‌خواهند داده‌هاي بيشتري ببيند؛ زيرا اين اعلاميه بر اساس فقط ۲۰ داوطلب بيمار بود كه بسيار كمتر از داوطلبان بيمار شركت‌هاي مدرنا و فايزر است.

شركت‌هاي آسترازنكا و جانسون اند جانسون نيز در حال انجام كارآزمايي‌هاي مرحله‌ي سوم روي آدنوويروسي هستند كه ژن پروتئين اسپايك را حمل مي‌كند. شركت‌هاي ديگر از جمله نواواكس و مديكاگو در حال انجام كارآزمايي‌هاي پيشرفته روي واكسن‌هايي هستند كه پروتئين اسپايك يا قطعه‌اي از آن را به بدن مي‌‌رساند.

نمي‌دانيم. هم مدرنا و هم فايزر كارآزمايي‌هاي خود را در ۲۷ جولاي آغاز كردند و تاكنون توانسته‌اند داوطلبان خود را براي چندين ماه مورد پيگيري قرار دهند. ممكن است واكسن‌ها محافظت طولاني‌مدتي فراهم كنند يا اينكه تأثير آن‌ها كمتر از يك سال و به دوز يادآور نيازمند باشد.

فايزر و مدرنا از طرح اوليه‌ي يكساني براي ساخت واكسن‌هاي خود استفاده كردند. هر دو واكسن حاوي مولكول ژنتيكي هستند كه RNA پيام‌رسان ناميده مي‌شود و در حبابي روغن پنهان شده است. حباب مي‌تواند با سلول عضلاني در هم بياميزد و RNA را تحويل سلول دهد. مولكول RNA حاوي دستورالعمل‌هاي ساخت پروتئين اسپايك ويروس كرونا است. وقتي سلول واكسينه‌شده نسخه‌هايي از پروتئين اسپايك را آزاد مي‌كند، سيستم ايمني ياد مي‌گيرد كه آنتي‌بادي‌هايي عليه آن بسازد.

دانشمندان سال‌ها روي واكسن‌هاي mRNA كار كرده‌اند؛ اما هنوز هيچ واكسني از اين نوع، به‌عنوان واكسني مؤثر و بي‌خطر براي استفاده در انسان‌ تأييد نشده است. وقتي مدرنا و ديگر سازندگان واكسن طراحي واكسن‌هاي mRNA براي ويروس‌هاي كرونا را شروع كردند، افراد بدبين از خوبي عملكرد آن‌ها متعجب شدند.

دو گزارش اوليه مدرنا و فايزر نشان مي‌دهد اين نوع واكسن ممكن است بسيار خوب عمل كند. در هيچ‌يك از كارآزمايي‌ها عوارض جانبي جدي از واكسن مشاهده نشده است؛ اگرچه مطالعه درمورد بي‌خطر بودن آن‌ها ادامه دارد.

كارآزمايي‌هاي مدرنا و فايزر ادامه پيدا مي‌كند تا داده‌هاي بيشتري از مطالعات بزرگ به دست آيد. اين دو شركت انتظار دارند طي هفته‌هاي آينده درخواست دريافت مجوز استفاده‌ي اضطراري از واكسن را براي سازمان غذا و دارو بفرستند تا واكسيناسيون مردم را آغاز كنند. سازمان غذا و دارو قبل از تصميم‌گيري، درخواست‌ها را مورد مطالعه قرار خواهد داد و با كميته‌هاي مستقلي از متخصص كارشناسان مشورت خواهد كرد. اگر واكسن‌ها مجوز دريافت كنند (همان‌طور كه متخصص كارشناسان انتظار آن را دارند)، كميته‌اي در مركز كنترل و پيشگري از بيماري در اين خصوص كه چه كساني بايد اول واكسن را دريافت كنند، توصيه‌هايي ارائه مي‌كند. ممكن است توزيع يك يا هر دو واكسن تا پايان سال آغاز شود.