شركت داروسازي مرك ساخت واكسن كرونا را به‌دليل نتايج ضعيف متوقف مي‌كند
شركت داروسازي مرك امروز دوشنبه اعلام كرد كه تلاش‌هاي كنوني خود براي ساخت واكسنهاي كوويد ۱۹ را با استناد به واكنش ايمني ناكافي پس از تزريق آن‌ها متوقف خواهد كرد. فعاليت روي دست‌كم يكي از واكسن‌ها كه هم‌اكنون با همكاري نهاد بين‌المللي واكسن ايدز (IAVI) دردست ساخت است، ادامه خواهد داشت تا معلوم شود آيا استفاده از روش متفاوت مصرف موجب بهبود اثربخشي خواهد شد يا نه.
اعلام توقف ساخت واكسن مرك، شكستي تكان‌دهنده براي اين شركت داروسازي مشهور محسوب مي‌شود و نگراني‌ها پيرامون نتايج واكسنهاي ساخت ديگر شركت‌ها ازجمله جانسون اند جانسون و نواوكس را افزايش خواهد داد. بااين‌حال، مرك مي‌گويد همچنان به پژوهش روي كوويد ۱۹ متعهد است و بر توسعه‌ي دو درمان تمركز خواهد كرد. درمان اول، دارويي ضدويروسي براي كروناي عامل كوويد ۱۹ و درمان دوم كه در مطالعات باليني نويدبخش ظاهر شده، دارويي است كه قصد دارد با كاهش واكنش بيش از حد سيستم ايمني به ويروس به بيماران بستري در بيمارستان كمك كند.
نيك كارتسونيس، نائب‌رئيس ارشد واحد بيماري‌هاي عفوني و واكسن در آزمايشگاه‌هاي پژوهشي مرك در گفت‌وگو با خبرگزاري استت گفت «از نتيجه نااميد شده‌ايم؛ اما اين اتفاق درعين‌حال به ما امكان مي‌دهد تا تمركز بر كانديدهاي درماني را ادامه دهيم و ساخت آن‌ها را پيش ببريم. همچنين براي ادامه‌ي فعاليت آزاد هستيم تا دريابيم آيا مي‌توانيم به هر طريق به رفع بحران دنياگيري بپردازيم نه.»
نتايج فاز نخست كارآزمايي كه به‌طور مختصر در بيانيه‌ي مطبوعاتي مرك توصيف شد، به‌كلي نااميدكننده بود. اين اميد وجود داشت كه محصول منحصربه‌فرد مرك به‌دليل استفاده از ويروس‌هايي كه به‌محض ورود به بدن مي‌توانند تكثير شوند، واكسني تك‌دوزي با دوام بلندمدت باشد. ويروس‌هاي به‌كاررفته براي اين واكسن كه مرك با همكاري IAVI مي‌سازد، همان نمونه‌هاي استفاده‌شده در واكسن موفق اين شركت ضد بيماري ابولا هستند. واكسن ديگر كه از ويروس سرخك استفاده مي‌كند، نوعي از واكسن محسوب مي‌شود كه مرك براي دهه‌ها توليد كرده است.
بااين‌حال، هردو واكسن سطوح پاييني از پادتن‌هاي ضد ويروس كرونا را درمقايسه با ميزان پادتن قابل مشاهده در خون اشخاص بهبوديافته از كوويد ۱۹ توليد كردند. به‌گفته‌ي كارتسونيس، ازآنجا كه پژوهشگران براي اندازه‌گيري سطوح پادتن از آزمايش‌هاي متفاوتي استفاده كرده‌اند، مقايسه‌ي نتايج حاصل از مطالعات مختلف دشوار است. اما ظاهرا عملكرد هيچ‌يك از واكسنهاي مرك به‌خوبي واكسنهاي فايزر و بايون‌تك، مدرنا و آسترازنكا و آكسفورد نبوده است. دو واكسن آمريكايي نخست مي‌توانند تا چندبرابر سطوح مشاهده‌شده در خون بهبوديافتگان كوويد ۱۹، پادتن توليد كنند و تزريق واكسن آكسفورد نيز به توليد سطوح تقريبا برابر پادتن در افراد منجر مي‌شود.
به‌گفته‌ي مارك فاينبرگ، مديركل IAVI ازانديشه متخصصين زيست‌شناسي توجيهاتي پذيرفتني براي عملكرد پايين‌تر از حد انتظار واكسن مرك در فاز نخست كارآزمايي وجود دارد. فاينبرگ گفت واكسن به‌صورت تزريق عضلاني تجويز شد؛ درحالي‌كه روش تجويز خوراكي يا داخل بيني ممكن است نتايج بهتر درپي داشته باشد. به‌گفته‌ي او «هرچند داده‌ها نااميدكننده هستند، اين پايان برنامه براي ما نيست.»
- يك سال پس از دنياگيري، علم چگونه ويروس كرونا را شكست داد؟
- واكسنهاي معدودي از عفونت پيشگيري مي‌كنند، چرا اين مسئله اشكالي محسوب نمي‌شود؟
واكسن ساخت مرك و IAVI ويروسي بي‌ضرر براي انسان به‌نام وزيكولار استوماتيت را به‌كار مي‌گيرد تا پروتئين اسپايك ويروس كرونا را براي سيستم ايمني آماده كند. پروتئين‌هاي اسپايك كه روي سطح بيروني ويروس قرار دارند، براي ايجاد عفونت به سلول‌هاي انسان به‌خصوص سلول‌هايي با گيرنده‌هاي ACE-2 مي‌چسبند. به‌منظور آنكه واكسن كار كند، بايد توسط سلول‌هاي داراي اين گيرنده‌ها گرفته شود. اما درحالي‌كه مجاري بيني تعداد فراواني از اين نوع سلول‌ها را دارند، سلول‌هاي عضلاني فاقد آن‌ها هستند.
در مواقع معمولي، سازنده‌ي واكسني كه در مسير رسيدن به خط پايان از ديگر رقبا شكست خورده است، احتمالا پروژه‌ي ساخت واكسن را كنار مي‌گذارد و تلاش‌هاي مرك نيز شايد همين فرجام را داشته باشد. اما در جهاني كه تقاضا براي واكسن كوويد ۱۹ به‌شدت بالا و سرعت توليد و عرضه‌ي واكسن كمتر از حد انتظار است، وضعيت احتمالا به‌گونه‌اي ديگر رقم خواهد خورد.
خبر توقف ساخت واكسن مرك به ما يادآوري مي‌كند كه ساخت واكسنهاي جديد فرايندي بسيار دشوار دارد و جهان بسيار خوش‌شانس است كه دو واكسن نخست (فايزر و مدرنا) به‌شدت اثربخش بودند. درواقع، تخصص طولاني‌مدت در ساخت واكسن، برخلاف انتظار مزيت خاصي به‌شمار نمي‌آيد. به‌گفته‌ي متخصصان، براي واكسيناسيون كل جمعيت جهان، به واكسنهاي متعدد نياز داريم. به‌نقل از سازمان بهداشت جهاني، ۶۴ واكسن احتمالي فرايند كارآزمايي را پشت سر مي‌گذارند و بيش از ۱۰ نمونه از آن‌ها در مراحل پاياني به‌سر مي‌برند. انتظار مي‌رود نتايج واكسن جانسون اند جانسون به‌زودي منتشر شود.
هم انديشي ها