چه عواملي موجب خوشبختي يك كشور ميشود
وقتي دولتهاي سرتاسر جهان با اعمال محدوديتهاي ناشي از دنياگيري ويروس كرونا، افراد را به حفظ فاصلهي دو متر از يكديگر ملزم كردند، مردم فنلاند به شوخي اين سؤال را پرسيدند: «چرا نميتوانيم به همان چهار متر معمول پايبند بمانيم؟» فنلانديها، توصيفها از خودشان بهعنوان مردماني افسرده و تودار را پذيرفته و مدتها پيش از دنياگيري، استاد فاصلهگيري اجتماعي بودهاند. طبق ضربالمثلي مشهور در فنلاند، «خوشبختي همواره با اشك تمام خواهد شد.»
اما فنلاند به مدت چهار سال متوالي از سوي بنياد «شبكهي راهكارهاي توسعهي پايدار» بهعنوان خوشحالترين كشور جهان شناخته شده است. اين نهاد، گزارش سالانهاي براي ارزيابي خوشبختي مردم در سرتاسر جهان منتشر ميكند. تازهترين گزارش كه ماه گذشته منتشر شد، برخي فنلانديها را به اين پرسش واداشت كه «واقعا ما خوشحالترين هستيم؟» يوكا ليندستروم، نويسنده و استندآپ كمدين فنلاندي به نيويورك تايمز گفت: «چهار بار پشت سر هم واقعا زياد است. هوا [در فنلاند] هر روز مانند بدترين روز لندن است. قطعا چيزي در تاريخ ما وجود دارد كه موجب ميشود چنين عزت نفس پاييني بهعنوان يك ملت داشته باشيم و هميشه احساس بدبخت بودن كنيم.»
گزارش خوشبختي جهاني از دادههاي گردآوريشده از مصاحبه با بيش از ۳۵۰ هزار نفر در ۹۵ كشور جهان استفاده ميكند. اين مصاحبهها را شركت انديشه متخصصينسنجي مشهور گالوپ انجام ميدهد. اما رتبهبنديها نه براساس عواملي نظير درآمد يا اميد به زندگي، بلكه بر پايهي انديشه متخصصين خود افراد است. در واقع در مصاحبهها از افراد خواسته ميشود به خوشبختي خود از يك تا ۱۰ نمره بدهند.
شان وانگ، استاد دانشكدهي سياستگذاري عمومي و مديريت در مؤسسهي توسعه كره جنوبي و يكي از نويسندگان گزارش، به نيويورك تايمز گفت: «ما معتقديم كه اين ارزيابيهاي ذهني يا خودادراكانه، روشي مطمئنتر براي سنجيدن خوب بودن زندگي است.»؛ پرسشهايي شامل «آيا ديروز لبخند زديد يا خنديديد؟»، «آيا ديروز كار جالبي ياد گرفتيد يا انجام داديد؟» و «آيا كل ديروز با شما با احترام رفتار شد؟»
پرسشهاي ديگر به اعتماد مربوط هستند. پژوهشگران دريافتند فردي كه فكر ميكرد پليس يا غريبهها «به احتمال زياد» كيف پول گمشدهي او را بازميگردانند، بهطور متوسط نمرهي ارزيابي زندگي بسيار بالاتري از كسي داشت كه خلاف آن فكر ميكرد.
نويسندگان براي توضيح تفاوتها در خوشبختي بين كشورها به ۶ دستهبندي رسيدند:
- سرانهي توليد ناخالص داخلي
- حمايت اجتماعي
- اميد به زندگي
- آزادي انتخاب در زندگي
- سخاوت
- درك از سطوح فساد
به گفتهي دكتر وانگ، برخي نتايج غافلگيركننده بود: بخشهايي از اروپاي شرقي با وجود داشتن سطوح تقريبا مناسب درآمد، رتبهي نسبتا پاييني در فهرست به دست آوردند؛ درحاليكه در آمريكاي جنوبي عكس آن صادق بود؛ يعني افراد با وجود درآمد نسبتا پايين، احساس خوشبختي بالايي ميكردند.
در فنلاند كه جامعهاي نسبتا برابريطلبانه دارد، مردم معمولا در فكر «چشم و همچشمي نيستند.» آنتي كاپينن، استاد فلسفه در دانشگاه هلسينكي، ميگويد: «مردم اغلب عملكردي بسيار خوب در مقايسهي اجتماعي دارند. اين از يادگيري شروع ميشود: همه به يادگيري مناسب دسترسي دارند و اختلاف درآمد و ثروت نسبتا اندك است.»
ديويد فيستر، معمار اهل اتريش كه در يكي از حومههاي هلسينكي به نام اولونكيلا زندگي ميكند، فنلانديها را مردماني داراي رضايت خاطر و قانع توصيف ميكند؛ اما به عقيدهي او بهسختي ميتوان گفت آنها خوشحال هستند. ورا اولينيمي، معلم و همسر فيستر، ميگويد: «بچه خوشبختي ما را افزايش داده است.» يانه برليني، ۴۹ ساله و يكي ديگر از ساكنان اولونكيلا به نيويورك تايمز گفت بهقدر كافي خوشحال است: «من شغل دارم و مسائل اصلي سر جاي خود است.»
ساري پويهونن، استاد زبانشناسي در دانشگاه ييواسكيلا، ميگويد مردم در فنلاند معمولا انتظارات واقعبينانه نيز از زندگيهايشان دارند؛ اما وقتي چيزي در زندگي از حد انتظار فراتر برود، مردم اغلب با فروتني رفتار ميكنند و خودكوچكبيني را بر خودنمايي ترجيح ميدهند. به گفتهي پويهونن، فنلانديها طرفدار مخفي نگاه داشتن خوشبختيشان هستند.
گزارش خوشبختي امسال، توجه كمي از رسانههاي خبري فنلاند دريافت كرد. ايلتا سانومات، يك روزنامه فنلاندي در صفحهي ۱۹ خود صرفا مقالهاي كوتاه با اين عنوان نوشت: «فنلاند همچنان خوشبختترين كشور در جهان است.»
تمام كشورهايي كه در جايگاه اول تا ۱۰ قرار گرفتهاند شامل چهار كشور اروپاي شمالي، همگي در مقايسه با كشوري مثل ايالات متحده كه در رتبهي ۱۹ فهرست و پايينتر از ايرلند و بالاتر از فرانسه است، از فلسفههاي سياسي متفاوتي برخوردار هستند. به گفتهي دكتر وانگ، سطوح پايينتر خوشبختي در آمريكا ميتواند ناشي از ناسازگاري اجتماعي، اعتياد به مواد مخدر، فقدان دسترسي به مراقبتهاي بهداشتي و نابرابري درآمدي باشد.
اوضاع در فنلاند با شرايط بينقص فاصلهي زيادي دارد. همانند ديگر بخشهاي اروپا، مليگرايي راست افراطي در حال گسترش و نرخ بيكاري ۸٫۱ درصد، بالاتر از نرخ متوسط بيكاري ۷٫۵ درصد در اتحاديهي اروپا است؛ اما وضعيت از برخي جنبههاي ديگر واقعا عالي است. سيستم مدرسهي دولتي فنلاند كه بهندرت از كودكان آزمون ميگيرد، در ميان بهترين سيستمهاي جهان قرار دارد. دانشگاه رايگان است، سيستم مراقبتهاي بهداشتي فراگير و مناسب وجود دارد و نگهداري از كودك مقرونبهصرفه است. فنلاند همچنين يكي از كشورهاي اروپايي با كمترين تأثير از دنياگيري محسوب ميشود. متخصصان اين امر را ناشي از اعتماد بالا به دولت و مقاومت اندك در برابر محدوديتهاي وضعشده ميدانند.
هيكي آيتوكوسكي، خبرنگار امور بينالملل در هلسينگين سانومات، بزرگترين روزنامهي فنلاندي، ميگويد پس از سفر به كشورهايي نظير بريتانيا، بوتان، كاستاريكا، بوتسوانا، دانمارك و ايالات متحده با هدف پژوهش در زمينهي خوشبختي، آنچه او را شوكه كرد، بديهي پنداشته شدن جنبههاي عادي زندگي فنلاندي بود. بهعنوان مثال، مردم به يكديگر اعتماد دارند. هر صبح، ديدن كودكان هفتساله كه با احساس امنيت كامل بهتنهايي با كولهپشتيهايشان به مدرسه ميروند، معمول است. بهگفتهي آيتوكوسكي: «خوشبختي فنلاندي در همين خلاصه ميشود. چيزي وجود دارد كه ما درست انجام دادهايم.»
هم انديشي ها