مقايسه انواع واكسن كرونا از انديشه متخصصين نوع، ارزش، جدول زماني و كارايي
بر اساس گزارش‌هاي رسمي آژانس‌هاي بهداشت ملي، تا ۲۲ آوريل ۲۰۲۱، تعداد ۹۷۳٫۳۸ ميليون دوز واكسن كرونا در سراسر جهان تزريق شده است. آسترازنكا توليد ۳ ميليارد دوز، فايزر توليد ۱٫۳ ميليارد دوز و اسپوتنيك‌وي، سينوفارم، سينوواك و جانسون اند جانسون هريك توليد يك ميليارد دوز واكسن را در سال ۲۰۲۱ پيش‌بيني مي‌كنند. مدرنا و كن‌ساينو نيز پيش‌بيني كرده‌اند كه در سال ۲۰۲۱ به ترتيب ۶۰۰ و ۵۰۰ ميليون دوز واكسن توليد كنند. تا دسامبر ۲۰۲۰، كشورهاي مختلف بيش از ۱۰ ميليارد دوز واكس پيش‌خريد كرده‌اند و حدود نيمي از دوزها توسط كشورهاي پردرآمد خريداري شده است كه ۱۴ درصد از جمعيت جهان را تشكيل مي‌دهند.
مقاله مرتبط:
خلاصه‌ي مطلب پيش رو را مي‌توانيد در جدول زير ببينيد:
نوع، كارايي و ارزش انواع واكسن كرونا
يكي از موارد مهم از انديشه متخصصين كارايي واكسن‌ها، تأثير آن‌ها در برابر گونه‌هاي مختلف ويروس كرونا است كه ابتدا توضيح كوتاهي در مورد آن‌ها ارائه مي‌شود و در ادامه به واكسن‌هاي مهم كوويد ۱۹ مي‌پردازيم.
انواع ويروس كرونا
ووهان يا نوع وحشي: اولين سويه شناسايي‌شده كه از شهر ووهان چين منشأ گرفت.
بريتانيا: واريانت بريتانيا كه B.1.1.7 نام گرفته است، اولين‌بار در پاييز ۲۰۲۰ شناسايي شد. بر اساس مطالعاتي كه تاكنون انجام شده است، اين گونه نسبت به گونه‌هاي ديگر راحت‌تر و سريع‌تر منتشر مي‌شود و به‌طور بالقوه ۳۰ درصد كشنده‌تر از نوع وحشي است.
آفريقاي جنوبي: گونه‌ي آفريقاي جنوبي كه B.1.351 نام گرفته است، مستقل از گونه بريتانيا ظاهر شد و اولين‌بار در اوايل اكتبر ۲۰۲۰ در آفريقاي جنوبي شناسايي شد. برخي از جهش‌هاي موجود در اين گونه مشابه جهش‌هاي موجود در سويه بريتانيا است. در حال حاضر، اين گونه بيش از همه موجب نگراني شده است، زيرا به انديشه متخصصين مي‌رسد تأثير واكسن‌ها و درمان‌هاي آنتي‌بادي موجود در برابر آن كمتر باشد.
برزيل: گونه برزيلي P.1 ناميده مي‌شود و اولين‌بار در اوايل ژانويه در كشور ژاپن در مسافراني كه از برزيل مي‌آمدند، شناسايي شد. به انديشه متخصصين مي‌رسد اين گونه داراي جهش‌هاي اضافه‌اي باشد كه بر قابليت شناسايي شدن به‌وسيله‌ي آنتي‌بادي‌ها اثر مي‌گذارد.
نيويورك: اين گونه ابتدا در شهر نيويورك و سپس به‌طور پراكنده در شمال شرقي كشور آمريكا ظاهر شد و B.1.526 نام گرفته است. يكي از جهش‌هاي اين گونه مشابه جهشي است كه در گونه آفريقاي جنوبي ديده مي‌شود كه به انديشه متخصصين مي‌رسد به آن كمك كند تا از پاسخ بدن در برابر واكسن‌ها فرار كند.
كاليفرنيا: اين گونه B.1.427٫B.1.429 نام گرفته است و از گونه بريتانيا متفاوت به انديشه متخصصين مي‌رسد. يكي از جهش‌هاي اين گونه كه L452R نام دارد، پروتئين اسپايك ويروس را تحت تأثير قرار مي‌دهد كه ممكن است به آن اجازه دهد تا به‌طور مؤثرتري به سلول‌ها حمله كند و واگيرداري آن بيشتر شود.
ارزش واكسن كرونا
به علت قراردادهاي متعدد با دولت‌هاي مختلف و نحوه‌ي بازپرداخت آن‌ها، تنوع قابل ملاحظه‌اي در ارزش واقعي واكسن‌هاي كوويد ۱۹ وجود دارد. ارزش برخي واكسن‌ها به‌طور مداوم در حال تغيير است. همچنين تفاوت‌هاي قابل‌توجهي در ارزش‌گذاري واكسن‌ها از كشوري به كشور ديگر وجود دارد.
واكسن فايزر بيوان‌تك
واكسن كوويد ۱۹ فايزر بيوان‌تك براي گرفتن مجوز استفاده‌ي اضطراري (EUA) در تاريخ ۲۰ نوامبر به سازمان غذا و دارو ارسال و در ۱۱ دسامبر تأييد شد. اين واكسن نوعي واكسن mRNA است كه كدكننده‌ي پروتئين اسپايك ويروس است و به شكل محصور در نانوذره ليپيدي وارد بدن مي‌شود. پس از تزريق، سلول‌ها پروتئين اسپايك را توليد مي‌كنند كه باعث مي‌شود سيستم ايمني ويروس را شناسايي كند. كارايي واكسن فايزر در كارآزمايي‌هاي مرحله سوم ۹۵ درصد بوده است. واكسن فايزر بايد در دماي حدود منفي ۷۰ درجه سانتي‌گراد نگه‌داري شود كه به فريزرهاي اختصاصي نياز دارد.
- نوع: mRNA
- دوز: دو دوز با فاصله ۲۱ روز
- ارزش: ۱۹٫۵ دلار براي هر دوز
- كارايي: حدود ۹۵ درصد. ظاهرا در پيشگيري از بستري شدن و مرگ ۱۰۰ درصد مؤثر است.
- گونه‌ها: داده‌هاي آزمايشگاهي نشان مي‌دهد كه در برابر گونه بريتانيا، آفريقاي جنوبي و گونه‌هاي آمريكاي لاتين كاملا مؤثر است.
واكسن مدرنا
در تاريخ ۱۶ نوامبر، مدرنا داده‌هاي مقدماتي واكسن خود را منتشر كرد كه نشان‌دهنده‌ي نرخ كارايي ۹۴٫۵ درصد بود. سازمان غذا و دارو در ۱۹ دسامبر آن را تأييد كرد. اين واكسن نيز همچون واكسن فايزر از نوع واكسن‌هاي mRNA است. اگرچه برخلاف واكسن فايزر، واكسن مدرنا تا ۳۰ روز در دماي ۲ تا ۸ درجه سانتي‌گراد يعني تقريبا در دماي يخچال پزشكي يا خانگي استاندارد مي‌ماند و براي ۶ ماه در دماي منفي ۲۰ درجه سانتي‌گراد قابل نگه‌داري است.
- نوع: mRNA
- دوز: دو دوز با فاصله ۲۸ روز
- ارزش: ۲۵ تا ۳۷ دلار به ازاي دوز
- كارايي: حدود ۹۵ درصد. در پيشگيري از بستري شدن و مرگ ظاهرا ۱۰۰ درصد مؤثر است.
- گونه‌ها: بر اساس داده‌هاي آزمايشگاهي، در برابر گونه بريتانيا و نيز گونه‌هاي آفريقاي جنوبي و آمريكاي لاتين كاملا مؤثر است.
واكسن آسترازنكا-دانشگاه آكسفورد
در تاريخ ۲۳ نوامبر، آسترازنكا و دانشگاه آكسفورد نتايج تجزيه‌و‌تحليل موقت واكسن كوويد ۱۹ خود را كه AZD1222 نام دارد، منتشر كردند. تجزيه‌و‌تحليل مربوط به كارآزمايي‌هايي در بريتانيا و برزيل بود و كارايي ۹۰ درصدي را نشان مي‌داد. واكسن در پيشگيري از كوويد ۱۹ مؤثر بود و موارد بستري يا بيماري شديد در افرادي كه آن را دريافت كردند، مشاهده نشد. در تاريخ ۲۵ مارس ۲۰۲۱، آسترازنكا تجزيه‌و‌تحليل مقدماتي را منتشر كرد كه نشان مي‌داد كارايي واكسن در برابر كوويد ۱۹ داراي علامت، ۷۶ درصد، در برابر بيماري شديد يا بحراني و بستري شدن، ۱۰۰ درصد و در برابر كوويد ۱۹ داراي علامت در افراد ۶۵ ساله و مسن‌تر ۸۵ درصد است.
واكسن آسترازنكا را مي‌توان در شرايط عادي يخچال يعني در دماي حدود ۲ تا ۸ درجه سانتي‌گراد به مدت حداقل شش ماه نگه‌داري كرد و در محيط‌هاي مراقبتي موجود از آن استفاده كرد.
براي ساخت واكسن آسترازنكا و دانشگاه آكسفورد از فناوري شركت واكسيتِك (Vaccitech) استفاده شده است. اين فناوري از نوعي وكتور ويروسي شامپانزه كه فاقد قدرت تكثير است، بر اساس نسخه تضعيف‌شده‌اي از نوعي ويروس سرماخوردگي (آدنوويروس) استفاده مي‌كند كه در شامپانزه‌ها موجب عفونت مي‌شود. اين وكتور حاوي مواد ژنتيكي كدكننده پروتئين اسپايك است. پس از واكسيناسيون، سلول‌ها پروتئين اسپايك را توليد مي‌كنند و سيستم ايمني را براي حمله به ويروس SARS-CoV-2 تحريك مي‌كنند.
- نوع: مبتني بر آدنوويروس
- دوز: دو دوز با فاصله ۲۸ روز
- ارزش: ۲٫۱۵ دلار در اتحاديه اروپا، ۳ تا ۴ دلار در بريتانيا و آمريكا، ۵٫۲۵ دلار در آفريقاي جنوبي
- كارايي: حدود ۷۰ درصد
- گونه‌ها: حداقل يك مطالعه نشان مي‌دهد كه تأثير كمي در برابر گونه آفريقاي جنوبي دارد، اما در برابر گونه‌هاي بريتانيا و برزيل مؤثر به انديشه متخصصين مي‌رسد.
واكسن جانسون اند جانسون
جانسون اند جانسون در تاريخ ۱۵ نوامبر اعلام كرد كه دومين كارآزمايي جهاني مرحله‌ي سوم واكسن كوويد ۱۹ جانسن را آغاز كرده است. نتايج اوليه نشان داد كه دوز واحدي از واكسن موجب پاسخ ايمني قوي مي‌شود و به‌خوبي تحمل مي‌شود. رژيم دو دوزي واكسن نيز ارزيابي شده است. كارآزمايي مرحله سوم نشان داد كه واكسن تك‌دوزي در پيشگيري از كوويد ۱۹ متوسط تا شديد، ۲۸ روز پس از واكسيناسيون، ۶۶ درصد مؤثر است. كارايي واكسن در پيشگيري از بيماري شديد پس از ۴۹ روز، ۱۰۰ درصد بود.
درحالي‌كه سه واكسني كه قبلاً به آن‌ها اشاره شد، به دو دوز با فاصله‌ي حدود ۲۸ روز نياز دارند، واكسن جانسون اند جانسون فقط به يك دوز نياز دارد. اين واكسن از پلتفرم AdVac استفاده مي‌كند كه براي ساخت واكسن تأييدشده ابولا و نيز كانديداهاي واكسن زيكا، RSV و HIV استفاده مي‌شود. اين رويكرد مبتني بر استفاده از نوعي ويروس سرماخوردگي غيرفعال شده است كه مانند ويروسي است كه در برنامه استرازنكا و آكسفورد از آن استفاده مي‌شود.
- نوع: مبتني بر آدنوويروس
- دوز: يك
- ارزش: ۱۰ دلار به ازاي هر دوز
- كارايي: در كارآزمايي باليني جهاني جانسون اند جانسون، كارايي واكسن در پيشگيري از عفونت‌هاي علامت‌دار كوويد ۶۶ درصد به دست آمد. كارايي آن در آمريكا كمي بالاتر و ۷۲ درصد بود. به انديشه متخصصين مي‌رسد در پيشگيري از بستري شدن و مرگ ۱۰۰ درصد مؤثر باشد.
- گونه‌ها: بر اساس مطالعات باليني در آفريقا، بريتانيا و آمريكاي لاتين، شواهدي وجود دارد كه واكسن در برابر گونه‌هاي مختلف مؤثر است، اگرچه تأثير آن در برابر سويه‌هاي آفريقاي جنوبي و آمريكاي لاتين كمتر است.
واكسن اسپوتنيك وي
در تاريخ ۱۱ نوامبر، مركز تحقيقات همه‌گيرشناسي و ميكروب‌شناسي روسيه ادعا كرد كه كارايي واكسن آن‌ها كه اسپوتنيك وي نام دارد، پس از دومين دوز ۹۲ درصد است. روسيه در ماه آگوست استفاده از واكسن مذكور را مجاز دانست (پيش از آغاز كارآزمايي باليني مرحله سوم). سازمان در تاريخ ۲۴ نوامبر ادعا كرد كه كارايي واكسن بر اساس داده‌هاي مقدماتي جديد ۹۵ درصد است. آن‌ها در ۱۴ دسامبر، ۲۰۲۰، كارايي واكسن را ۹۱٫۴ درصد گزارش كردند. در تاريخ ۲ فوريه ۲۰۲۱، مجله‌ي لنست داده‌هاي مرحله‌ي سوم را منتشر كرد كه نشان مي‌داد كارايي واكسن در برابر سويه‌ي اصلي ويروس ۹۱٫۶ درصد است. آن‌ها همچنين پيشنهاد كردند كه يكي از دو وكتور آدنوويروسي انساني خود را با شركت آسترازنكا به اشتراك بگذارند تا كارايي واكسن آسترازنكا افزايش پيدا كند.
به انديشه متخصصين مي‌رسد بيشتر تمركز مؤسسه تحقيقات گاماليا روسيه روي بازاريابي جهاني واكسن باشد. اين سازمان اعلام كرد كه يك دوز واكسن بيش از ۱۰ دلار هزينه نخواهد داشت كه حدود نصف ارزش واكسن فايزر است. سازمان همچنين پيش‌بيني كرده است كه در سال آينده مي‌توانند يك ميليارد دوز واكسن توليد كنند. اين واكسن به كشورهاي مختلفي مانند هند، كره، برزيل، چين و مجارستان فروخته خواهد شد. دولت مجارستان تنها كشور اتحاديه‌ي اروپا است كه تاكنون ابراز علاقه كرده است.
- نوع: مبتني بر آدنوويروس
- دوز: دو
- ارزش: ۱۰ دلار به ازاي دوز
- كارايي: ۹۱٫۴ درصد
- گونه‌ها: ناشناخته. داده‌هاي كارآزمايي باليني عمدتاً در روسيه پيش از ظهور گونه‌هاي مهم انجام شد.
واكسن سينوفارم
در ۱۳ ژانويه ۲۰۲۱، شركت چيني سينوواك بيوتك گزارش كرد كه واكسن كوويد ۱۹ آن‌ها در كارآزمايي‌هاي باليني مرحله‌ي آخر در برزيل ۵۰٫۳۸ درصد كارايي داشت. كارآزمايي‌هاي باليني مختلف اين شركت نرخ كارايي متفاوتي را نشان مي‌دهند. در كارآزمايي محلي در كشور اندونزي، نرخ كارايي ۶۵ درصد براي واكسن سينوفارم به دست آمد، اما در اين كارآزمايي فقط ۱۶۲۰ نفر حضور داشتند. تركيه در دسامبر ۲۰۲۰ نرخ كارايي ۹۱٫۲۵ درصد را گزارش كرد. در كارآزمايي ديگري كه در برزيل با همكاري مؤسسه بوتانتان انجام شد، كارايي ۷۸ درصد در پيشگيري از موارد خفيف و ۱۰۰ درصد در پيشگيري از عفونت‌هاي شديد و متوسط گزارش شد. واكسن كوويد سينوواك نوعي واكسن غيرفعال‌شده است كه در آن از ويروس‌هاي غيرفعال‌شده SARS-CoV-2 استفاده مي‌شود.
- نوع: ويروس غيرفعال‌شده SARS-CoV-2
- دوز: دو
- ارزش: ۲۹٫۷۵ دلار به ازاي دوز
- كارايي: بسته به كارآزمايي باليني، ۵۰٫۳۸ تا ۹۱٫۲۵ درصد
- گونه‌ها: ناشناخته، اگرچه مطالعه‌اي در برزيل نشان داد در پيشگيري از عفونت‌هاي داراي علامت ۵۰٫۴ درصد مؤثر است.
واكسن نوواوكس
در ۲۸ ژانويه ۲۰۲۱، شركت آمريكايي نوواوكس اعلام كرد كه واكسن كوويد ۱۹ اين شركت كه NVX-CoV2373 دارد، در كارآزمايي باليني مرحله‌ي سوم در بريتانيا كارايي ۸۹٫۳ درصد را به دست آورده است. واكسن نوواوكس از نوع واكسن‌هاي مبتني بر پروتئين است. اين واكسن كارايي باليني بالايي را در برابر گونه‌هاي آفريقاي جنوبي و بريتانيا نيز نشان داده است. واكسن مذكور حاوي پروتئين اسپايك در حالت ساختار پيش از ادغام و ورود به سلول است كه با استفاده از فناوري نانوذره نوتركيب شركت و ماده كمكي مبتني بر ساپونين Matrix-M ساخته شده است. اين واكسن در دماي ۲ تا ۸ درجه سانتي‌گراد پايدار است و به شكل فرمولاسيون آماده مصرف ارسال مي‌شود.
- نوع: واكسن مبتني بر پروتئين
- دوز: دو
- ارزش: ۱۶ دلار براي هر دوز
- كارايي: ۸۹٫۳ درصد
- گونه‌ها: در برابر گونه بريتانيا و آفريقاي جنوبي مؤثر است
كن‌ساينوبايو
واكسن كن‌ساينوبايو با همكاري ارتش چين ساخته شده است. اين واكسن در پيشگيري از موارد داراي علامت، نرخ كارايي ۶۵٫۷ درصد دارد.
كارايي واكسن كن‌ساينو در پيشگيري از بيماري شديد در كارآزمايي باليني مرحله‌ي سوم كه شامل ۳۰ هزار شركت‌كننده بوده، ۹۰٫۹۸ درصد به دست آمده است. اين واكسن تنها به يك دوز نياز دارد. كن‌ساينو موافقت كرده است كه ۳۵ ميليون دوز از واكسن كوويد خود را به مكزيك بدهد و براي ۳٫۵ ميليون دوز با مالزي در حال مذاكره است. پاكستان در حال انجام يكي از بزرگ‌ترين كارآزمايي‌ها است و قراردادي براي دريافت ۲۰ ميليون دوز بسته. شركت مذكور همچنين در حال برنامه‌ريزي براي يك انجام كارآزمايي با همكاري روسيه است با هدف تعيين اين موضوع آيا تعويض دوز دوم واكسن اسپوتنيك وي روسيه با واكسن كن‌ساينو محافظت مشابه يا بهتري فراهم خواهد كرد.
- نوع: وكتور ويروسي، بارگذاري آنتي‌ژني از ويروس SARS-CoV-2 درون يك آدنوويروس
- دوز: يك
- ارزش: نامشخص
- كارايي: ۶۵٫۷ درصد از پيشگيري از موارد علامت‌دار، ۹۰٫۹۸ درصد كارايي در پيشگيري از بيماري شديد
- گونه‌ها: ناشناخته
هم انديشي ها