دالبي اتموس چيست و چگونه مي توان از آن استفاده كرد؟
صداي باكيفيت نقش بسزايي در لذتبخشكردن تماشاي فيلم و انجام بازي و به وجدآوردن مخاطب دارد و اهميت آن اگر به اندازهي تصوير باكيفيت نباشد، كمتر از آن نيست. صداي فراگير فيلمها براي هر فردي ميتواند جذاب باشد. حتي ممكن است برخي از جلوههاي صوتي به قدري جذاب باشند كه مخاطب را براي بازگردادن فيلم به عقب و شنيدن چندبارهي آنها وسوسه كند يا مخاطب با شنيدن اين صدا در يك لحظه به اطراف يا پشت سر خود نگاه كند.
صداي فراگير كه به آن صداي دالبي يا سراند هم گفته ميشوند، تا حدود زيادي در خلق چنين لحظههاي شيريني براي علاقهمندان به فيلمهاي بلاكباستر موفق عمل كردهاند؛ اما ظاهرا طراحان صداي فراگير قصد دارند با فناوريهاي جديدتر صوتي، صداي فراگير را بيشازپيش تقويت كنند تا تصور حضور در فضاي فيلم براي افراد ملموستر شود.
تصور كنيد صداهايي مانند صداي سفينههاي موجودات فضايي در بالاي سر شما يا صداي تيرهاي كمان كه از بالا به سمت شما ميآيند يا صداي فروريختهشدن بخشي از يك ساختمان يا هر چيز ديگري را درست همانطور بشنويد كه افراد حاضر در فيلم ميشوند؛ قطعا حتي تصور چنين صحنهاي هم ميتواند هوش از سر عاشقان هيجان ببرد. براي ايجاد چنين تجربهي وصفناپذيري برخي از صداها بايد از بالاي سر فرد شنونده پخش شود.
سيستمهاي صداي فراگير كنوني قادر به ايجاد چنين صدايي نيستند و تنها ميتوانند صدا را از سمت جلو، چپ، راست و عقب يا به عبارت ديگر تنها در جهات افقي پخش كنند (البته برخي از سيستمهاي صوتي مانند سيستم صداي سراند 9.1 يا ساير سيستمهاي صداي فراگير ابداعي تا حدودي ميتوانند صدا را از بالا نيز پخش كنند)؛ اما استفاده از فناوري دالبي اتموس (Dolby Atmos) باعث ميشود صداي فراگير سهبعدي كاملا شما را احاطه كند.
اگر با خواندن اين چند بند براي آشنايي بيشتر با اين فناوري شگفتانگيز تشويق شديد؛ در ادامه با ما باشيد تا همراهبا يكديگر دالبي اتموس را كالبدشكافي كنيم!
تاريخچه
دالبي ري (Dolby Ray) خالق اين فناوري انقلابي است. تجهيزات دالبي اتموس براي نخستين بار در سال ۲۰۱۲ در سالن تئاتر دالبي در لس آنجلس آمريكا نصب و انيميشن Brave نخستين فيلمي بود كه با صداي دالبي اتموس نمايش داده است. پس از اين اتفاق تعداد سالنهاي مجهز به اين فناوري در سال ۲۰۱۲ به ۲۵، در سال ۲۰۱۳ به ۳۰۰ و در ماه آوريل سال ميلادي جاري به ۴۴۰۰ سالن رسيد. نخستين تجهيزات با قابليت ضبط و ميكس صداي دالبي اتموس در سال ۲۰۱۶ و نخستين موبايلهاي مجهز به اين فناوري در سال ۲۰۱۷ روانهي بازار شدند.
تعريف
دالبي اتموس صدايي سهبعدي و كاملا ۳۶۰ درجه ارائه ميدهد كه گاهي اوقات حتي بهتر از صداي واقعي است. در سيستمهاي دالبي اتموس صدايي غني و پويا با عمق زياد و جزئيات فراوان با حركت در تمام جهات، تمام فضاي اطراف فرد شنونده را پر ميكند يا به عبارت ديگر همهي صداها كاملا واقعي ميشوند و با روح و روان شما بازي ميكنند. با استفاده از اين صدا ميتوان حركت صدا را بهخوبي امكانپذير كرد .
گاهي اوقات صداي دالبي اتموس بهتر از صداي واقعي ميشود
درواقع در اين سيستم با اضافهشدن اسپيكرهايي كه در سقف نصب ميشوند يا اسپيكرهايي كه صدا را به سمت بالا هدايت ميكنند (اين اسپيكرها Upfiring Speakers نام دارند و به اسپيكرهايي از همين نوع كه قابليت پخش صداي دالبي اتموس را دارند نيز Atmos Modules speakers گفته ميشود) بعد جديدي به صدا افزوده ميشود و صدا عمق پيدا ميكند. درضمن ميتوان با استفاده از سيستم دالبي اتموس صدا را به گونهاي پخش كرد كه شنونده تصور كند كه منبع صدا در فاصلهاي دور از او يا نزديك قرار داد. با تماشاي كليپ كوتاه زير ميتواند بهصورت ملموستري با دالبي اتموس آشنا شويد؛ البته اين كليپ را حتما بايد با هدفون تماشا كنيد.
نحوهي ضبط، ايجاد و رمزگذاري صداي دالبي
مدتي است كه مفهوم جديدي تحتعنوان صداي شيگرا (object based audio) در صنعت صدابرداري ايجاد شده است كه يكي از اصول اصلي در شكلگيري صداي دالبي اتموس نيز محسوب ميشود. در ضبط صدا با استفاده از روش شيگرا برخلاف سيستم صداي مبتني بر كانال كه صدا از كانالهاي مشخصي ضبط ميشود (مثلا براي ايجاد صداي 5.1، شش كانال يا خروجي براي ضبط صدا درانديشه متخصصين گرفته ميشود)، صدا در فضايي سهبعدي ضبط ميگردد و هنگام ضبط صدا اطلاعاتي نيز دررابطهبا موقعيت مكاني ميكروفون و منبع صدا همراهبا صدا ثبت ميشود تا در هنگام پخش صدا، صدايي واقعي براي شنونده پخش شود.
پس از ضبط صدا، اشياي صوتي مختلف (audio objects) با استفاده از نرمافزارهاي خاص، بسته به تعداد اسپيكرهايي كه طراحان صدا قصد دارند صدا از آنها پخش شود، در كانالهاي مختلف ميكس ميشوند (ميتوان براي انجام اين كار از ۱۲۸ كانال مختلف استفاده كرد). يكي از ويژگيهاي جالب و متخصصدي اين نرمافزارها امكان مشاهدهي هر يك از اشياي صوتي در فضايي سهبعدي و حتي حركتدادن آنها است.
دالبي اتموس در سينما
دالبي اتموس در سينماها بسيار پيچيدهتر از سيستمهاي صوتي خانگي است و درواقع تنها در سينما ميتوانيد، دالبي اتموس حقيقي را تجربه و حركت صدا را كاملا احساس كنيد (مثلا زمانيكه هلكوپتري در فيلم دور محدودهي خاصي بچرخد)؛ زيرا تعداد اسپيكرهاي تشكيلدهندهي سيستم صداي فراگير در سينماها بسيار بيشتر از سيستمهاي خانگي است و تصور ذهني حضور در فضاي فيلم به اوج خود ميرسد.
برخي از سيستمهاي دالبي اتموس مورداستفاده در سينماها از ۶۴ يا حتي ۱۲۸ كانال با جهتها و زاويههاي مختلف تشكيل شدهاند كه باعث ميشوند بهمعني واقعي دالبي اتموس پي ببريد. در اين سيستمها اسپيكرهاي متعدد (كه تعداد آنها در برخي از سالنها به ۶۴ عدد ميرسد) در كنار هم تمام فضاي سقف و فضاي بالاي سالن در قسمتهاي جلو، عقب، راست و چپ آن را اشغال ميكنند (حتي در سينماهاي پيشرفته تعدادي از اسپيكرها در داخل پرده يا پشت آن تعبيه ميشوند كه صدايي بسيار شفاف و كريستالي هم دارند) و باعث ميشوند هر يك افراد در تمام نقاط سالن كوچكترين جزئيات صوتي (مثل صداي پرزدن پرنده يا حشرهاي كوچك) را به وضوح بشنوند.
در يكي از سينماهاي اودئون لندن ۴۰۰ اسپيكر در رديفهاي متعدد در ۱۲۰ موقعيت مكاني مختلف نصب شده است. تعداد زيادي از اين اسپيكرها در پشت پرده قرار گرفتهاند تا صدا را بهخوبي در فضاي سالن پخش كنند. در سينماي دالبي اِي اِم سي (Dolby Cinema AMC Theater) نيز تعدادي از اسپيكرها در داخل پرده و نمايشگر قرار گرفتهاند. در ايران نيز سينما ساحل اصفهان نخستين و تنها سينماي مجهز به سيستم دالبي اتموس در كشور با ۱۲۸ كانال است. البته پرديس سينمايي ايران مال نيز با فناوري صوتي بسيار مدرني ساخته شده اما از همراهي دالبي اتموس خبري نيست.
دالبي اتموس اين امكان را براي طراحان صداي فراگير فراهم ميكند كه محتواي خود را با مطلوبترين حالت ممكن به مخاطبان عرضه كنند. از سويي ديگر در صورت استفاده از دالبي اتموس براي پخش صدا، تركيبكردن كانالهاي مختلف صدا كه فرايند زمانبري هم است ديگر ضرورتي ندارد و اصلا نيازي به اين كار نيست؛ بنابراين مدت زمان مهندسي و پردازش صدا هم به ميزان محسوسي كاهش مي يابد.
سيستمهاي خانگي دالبي اتموس
شايد اكنون كه ميدانيد دالبي اتموس تا ۴۰۰ اسپيكر را هم همراهي كند، ديگر تمايلي به استفاده از سيستمهاي خانگي (كه حداكثر داراي ۹ يا ۱۱ اسپيكر هستند) نداريد و آنها را درمقايسهبا سيستمهاي پيچيده مورداستفاده در سينماها ابتدايي و بيفايده ميدانيد؛ اما در سيستمهاي خانگي دالبي اتموس نيز كانالهاي صدا در اسپيكرهاي مختلف تفكيك ميشود و صدايي كاملا فراگير و فراتر از تصورتان ايجاد ميشود.
براي تهيهي سيستم خانگي دالبي اتموس دو راه داريد؛ يا بايد اسپيكرها، ساب و دستگاه گيرندهي AV سيستم خود را جداگانه تهيه و تعداد اسپيكرها و نحوهي چيدمان آنها را خودتان مشخص كنيد يا يكي از سيستمهاي صوتي مجهز به اين فناوري را بخريد. در ادامه شما را با انواع مختلف سيستمهاي صوتي دالبي اتموس آشنا ميكنيم.
سيستمهاي صوتي غيرآماده
اجازه دهيد قبل از مطالعه سيستمهاي آمادهي دالبي اتموس، بهترين اسپيكرها و دستگاههاي گيرندهي AV مناسب براي سيستمي حرفهاي را معرفي و پس از آن شما را با روشهاي مختلف چيدمان اسپيكرها آشنا و نكات ضروري دررابطهبا اين سيستمها را بيان كنيم.
بهترين اسپيكرها براي دالبي اتموس
براي معرفي بهترين اسپيكرها براي ايجاد اين سيستم، ابتدا اسپيكرها را به دو دستهي اسپيكرهاي سراند (Surround) و اسپيكرها مورداستفاده براي پخش صدا از بالا دستهبندي ميكنيم و اسپيكرهاي دستهي دوم را نيز به دستهي اسپيكرهاي سقفي، اسپيكرهاي كه صدا را به سمت بالا هدايت ميكنند (Upfiring) و اسپيكرهاي ديواري (Height) تقسيم ميكنيم.
يادآوري ميشود اسپيكرهاي مناسب براي ايجاد صداي فراگير و دالبي اتموس بهصورت ست آماده هم به فروش ميرسند كه از ميان آنها ميتوان به سيستمهاي توليد شده توسط كليپش (Klipsch) اشاره كرد. به دليل اينكه اين اسپيكرها با يكديگر سازگار و هماهنگ هستند، پيشنهاد ميكنيم بيشتر در مورد آنها فكر كنيد؛ البته اگر اشكال مالي نداريد!
اسپيكرهاي سراند (جلو، عقب، چپ و راست)
به دليل اينكه در سيستم دالبي اتموس، پخش صدا از بالا نسبت به پخش صدا از سمت جلو، عقب، چپ و راست فرد اهميت بيشتري دارد، در انتخاب اسپيكرهاي سراند چندان حساس نباشيد؛ البته پخش صداي مناسب از اين اسپيكرها نيز مهم است. درصورتيكه سيستم صداي دالبي ۵٫۱ يا ۷٫۱ مناسبي داريد، نيازي نيست اسپيكرهاي سراند جديدي بخريد و ميتوانيد تنها با ارتقاي گيرندهي خود و افزودن اسپيكرهاي جديد با قابليت پخش صداي دالبي اتموس، سيستم خود را ارتقا دهيد.
از ميان بهترين برند اسپيكرهاي ساراند ميتوان به برند Onkyo و Enclave Audio اشاره كرد كه در اين ميان برند Enclave Audio گزينههاي بيسيم نيز ارائه ميكند. البته اسپيكرهاي بيسيم كاملا بيسيم نيستند؛ اين اسپيكرها به استفاده از سيم به دستگاه گيرندهي بيسيم وصل ميشوند و خود دستگاه هم بايد به برق متصل شود. براي ايجاد سيستم دالبي اتموس در فضاها و اتاقهاي بزرگ هم برند Onkyo گزينه مناسبتري خواهد بود.
اسپيكرهاي مناسب براي پخش و شنيدهشدن صدا از بالا
حالا كه از اهميت بالاي بلندگوهاي سقفي آگاه شدهايد، زمان آن فرارسيده تا درباره بلندگوهاي سقفي براي ساخت مجموعه دالبي اتموس خانگي صحبت كنيم.
اسپيكرهاي سقفي
اسپيكرهاي سقفي (Ceiling) ميتوانند صداي دالبي اتموس را به بهترين شكل ممكن ارائه دهند. دراينزمينه شركتهاي كليپش (Klipsch) و Polk Audio گزينههاي مناسبي بهشمار ميروند. علاوهبراين اسپيكرهاي بدون قاب بوز (Bose) نيز يكي از بهترين اسپيكرها براي پخش صداي دالبي اتموس هستند. تمام اين اسپيكرها صدايي شفاف و پرقدرت توليد و در همه جا پخش ميشود.
از مزاياي اسپيكرهاي كليپش ميتوان به قابلتنظيمبودن جزئيات و شفافيت صدا اشاره كرد. اگر ميخواهيد اسپيكرهاي شما در سقف مشخص نباشد از اسپيكرهاي پولك اوديو و بوز استفاده كنيد؛ زيرا اين بلندگوها داراي توري خاصي هستند كه ميتوان آن را رنگ زد تا كاملا در سقف استتار شوند؛ اسپيكرهاي بوز هم علاوهبر اينكه داراي اين توري مخصوص هستند، حاشيهي باريكي نيز دارند؛ بنابراين ميتوان از آنها در سقفهاي نقاشيشده نيز بهراحتي استفاده كرد.
اسپيكرهاي Upfiring
صداي اين اسپيكرها به اندازهي اسپيكرهاي سقفي تاثيرگذار نيست؛ اما استفاده از آن راحتها است و ميتوان آنها را روي اسپيكرهاي ساراند جلو قرار داد يا آنها را در فاصلهي كمي از اين اسپيكرها در بالاي آنها نصب كرد. با استفاده از اين اسپيكرها ديگر نيازي است به سقف خانه آسيب بزنيد و آن را سوراخ كنيد. از ميان بهترين برند اسپيكرهاي آپ فارينگ ميتوان به سوني و انكيو (Onkyo) اشاره كرد. براي گزينههايي مقرونبهصرفهتر سراغ اسپيكرهاي برند ELAC برويد و مدلهاي برند KEF نيز با ارائه كيفيت بالا دركنار ارزش مناسب ميتوانند انتظارات شما را برطرف كنند.
اسپيكرهاي Height
اسپيكرهاي Height كه روي ديوار نصب ميشوند، كمتر در سيستم دالبي اتموس مورد استفاده قرار ميگيرند؛ اما در برخي از سيستمها از قابليتهاي اين اسپيكرها استفاده ميشود؛ اسپيكرهاي كليپش (Klipsch) و اسپيكرهاي اس وي اس پرايم الويشن (SVS Prime Elevation) ميتوانند در سيستمهاي دالبي اتموس صداي بدون نقصي را ايجاد كنند. درضمن ميتوان از آنها بهعنوان بلندگوي سراند جلو، عقب و چپ و راست هم استفاده كرد.
قبل از خريد اسپيكرها و گيرنده بايد به اين نكته توجه كنيد كه تمام آنها با يكديگر سازگار و به اصطلاح «مچ» باشند. در ضمن براي پخش صدا يا هدايت آن به سمت بالا حتما اسپيكرهايي را خريداري كنيد كه با فناوري دالبي اتموس سازگار باشند. در هنگام نصب اسپيكرها هم درمورد مكان و زاويهي قرارگيري آنها و همچنين فاصلهي آنها از يكديگر و صندليتان كاملا دقت كنيد.
بهترين گيرندههاي AV
گيرندهي AV مهمترين بخش سيستمهاي صوتي است
گيرندههاي AV يا AV receiver مهمترين پخش سيستمهاي صوتي هستند؛ زيرا وظيفهي رمزگشايي صدا و تفكيك آن بين اسپيكرهاي مختلف را برعهده دارند و به نوعي فرمانده سيستمهاي صوتي محسوب ميشوند. توصيه ميكنيم براي اينكه صداي دالبي اتموس شما را كاملا دربرگيرد، حداقل از ۱۱ اسپيكر استفاده كنيد (۷ اسپيكر سراند و ۴ اسپيكر براي پخش صدا از بالا). گيرندههاي AV دنون (Denon) كه از ۱۱ اسپيكر همراهي ميكنند با ارزش تقريبي ۲۵۰۰ دلار بهفروش ميرسند كه از محتواي 4K و صداي سهبعدي نيز همراهي ميكنند (البته تمام گيرندههاي سازگار با دالبي اتموس از محتواي 4K، صداي سهبعدي و ديسك بلوري همراهي ميكنند).
دركنار دنون ميتوانيد نگاهي هم به محصولات شركت باسابقه سوني داشته باشيد كه تقريبا با ارزشي مشابه بهفروش ميرسند. بهعنوان گزينههايي مقرونبهصرفهتر هم نگاهي به محصولات شركت اونكيو و پايونر داشته باشيد. البته درصورتيكه قصد داريد صداي دالبي اتموس را از تلويزيون يا هر پلير ديگري به گيرنده انتقال دهيد، گيرنده حتما بايد مجهز به درگاه HDMI eARC باشد (در بخش بعدي مقاله درمورد اين درگاه توضيح خواهيم داد).
همچنين توصيه ميكنيم در صورت امكان اتاق خود را آكوستيك كنيد (نصب عايقهاي صوتي روي ديوارهاي اتاق براي جلوگيري از ورود صدا به اتاق يا خروج از آن) تا هم بدون نگراني از اذيتشدن ديگران با خيال راحت با صداي بلند از تماشاي فيلم لذت ببريد و هم جزئيات صدا را با وضوح كامل بشنويد. شما ميتوانيد با انجام كارهايي مثل پوشاندن ديوارهاي اتاق خود با موادي مثل شانهي تخممرغ، فومهاي پلي اتيلن، پنلهاي عايق صدا و پردههاي ضخيم مخملي و پشمي و پوشاندن درزها با نوارها و مواد پلاستيكي، تاحدودي اتاق خود را اكوستيك كنيد؛ البته توصيه ميكنيم كمي بيشتر هزينه كنيد و اين كار تخصصي را به دست متخصصان آن بسپاريد تا بهترين نتيجه را بگيريد.
چيدمانهاي مختلف اسپيكرهاي سيستم دالبي اتموس خانگي غيرآماده
در سيستم دالبي اتموس برخلاف سيستمهاي صداي دالبي متداول كنوني مانند سيستم ۵٫۱ و ۷٫۱، ميتوان اسپيكرها را با چينشهاي متفاوت در نقاط مختلف قرار دارد؛ حتي ميتوان تعداد اسپيكرها را افزايش يا كاهش داد. در ادامه برخي از چينشهاي ممكن براي سيستم دالبي اتموس را مطالعه ميكنيم.
در سيستم دالبي اتموس براي پخش صدا از بالا حتما از اسپيكرهاي سازگار با اين فناوري استفاده كنيد
يادآوري ميشود در تمام چينشها حداقل دو اسپيكر براي پخش صدا از بالا يا هدايت صدا به سمت بالا و منعكسشدن آن به سمت پايين مورد استفاده قرار ميگيرد (براي پخش صدا از اسپيكرهاي ماژول اتموس استفاده كنيد). همانطور كه گفتيم بلندگوهاي ديواري نيز ميتوانند گزينههاي خوبي براي پخش صدا از بالا باشند؛ در صورتيكه از سينماي خانوادهي ۷٫۱ استفاده ميكنيد (در اين نوع از سينماي خانواده علاوهبر اسپيكرهاي سراند جلو و عقب، دو اسپيكر سراند ديگر هم در سمت راست و چپ فرد قرار ميگيرد)، ميتوانيد از دو اسپيكر سراند چپ و راست بهعنوان بلندگوي سقفي استفاده كنيد؛ البته درصورت انجام چنين كاري شايد نتوانيد از جلوههاي ايجادشده براي صداي دالبي اتموس، لذت حقيقي را ببريد.
چنانچه براي پخش و شنيدهشدن صدا از چهار اسپيكر بهجاي دو اسپيكر استفاده شود؛ واقعيبودن و هيجان صدا به مراتب بيشتر ميشود؛ بنابراين توصيه ميكنيم در صورت امكان از چهار اسپيكر سقفي يا ماژول اتموس استفاده كنيد؛ حتي ميتوان از شش اسپيكر سقفي هم براي نزديكتر كردن صدا به واقعيت استفاده كرد (دو اسپيكر در جلو، دو اسپيكر در ميان و دو اسپيكر هم در انتهاي سقف).
سيستم ۵٫۱٫۲ و ۵٫۱٫۴
در سيستم ۵٫۱٫۲ در مجموع ۷ اسپيكر و يك سابووفر استفاده ميشود كه شامل سه اسپيكر در جلو (اسپيكر مياني و اسپيكرهاي سمت چپ و راست)، دو اسپيكر در سمت عقب و دو اسپيكر در سقف (يا دو اسپيكري را صدا را به سمت بالا هدايت ميكنند) ميشود.
اما در سيستم ۵٫۱٫۴ علاوهبر دو اسپيكر سقفي جلويي، دو اسپيكر مشابه جلويي هم در سمت عقب استفاده ميشود.
چيدمان اسپيكرهاي هر دو سيستم
اسپيكر مياني بايد درست مقابل فرد و اسپيكرهاي سراند بايد در فاصلهي يكسان با اسپيكر مياني و در زاويهي ۲۲ تا ۳۰ درجه در سطح گوش قرار بگيرند؛ اسپيكرهاي سراند پشتي هم بايد در زاويهي ۹۰ تا ۱۱۰ درجه از فرد و ۳۰ تا ۶۰ سانتيمتر بالاتر از گوش فرد قرار بگيرند. فاصلهي تمام اسپيكرها از فرد بايد يكسان باشد؛ بنابراين نبايد در يك خط صاف كنار هم قرار بگيرند؛ درضمن بايد زاويهي قرارگيري اسپيكرهاي سراند به گونهاي باشد كه بهصورت زاويهدار و ضربدري (اسپيكر سمت راست جلو در مقابل اسپيكر سمت چپ عقب و اسپيكر سمت راست عقب در مقابل اسپيكر سمت چپ جلو قرار بگيرند) در مقابل يكديگر باشند. درواقع اسپيكرها بايد به صورتي در كنار هم قرار گيرند كه حالت دايره شكلي را ايجاد كنند.
در صورتيكه براي پخش صدا از بالا از بلندگوهاي سقفي استفاده ميكنيد، بايد آنها را در سمت راست و چپ قسمت جلوي سقف و بالاي اسپيكرهاي سراند جلو در ارتفاع ۱٫۲ متري نصب كنيد (بلندگوهاي سقفي عقب سيستم ۵٫۱٫۴ نيز بايد به همين صورت نصب شوند)؛ چنانچه اسپيكرهاي شما اسپيكرهاي Upfiring هستند يا آنها را درست بالاي اسپيكرهاي ساراند و در ارتفاع ۹۰ سانتيمتري از آنها قرار دهيد و پس از نصب آنها مطمئن شويد كه صدا را به سمت سقف هدايت ميكنند و بازتاب صدا درست به سمت همان نقطهاي است كه شما نشستهايد؛ توصيه ميكنيم براي ايجاد سيستم دالبي اتموس از فردي متخصص در اين زمينه كمك بگيريد تا صداي فراگير ۳۶۰ درجه را به بهترين شكل ممكن تجربه كنيد.
در مورد مكان قرارگيري سابووفرهم بايد بگوييم كه مكان قرارگيري اين بخش از سينماي خانواده اهميت چنداني ندارد؛ اما بهتر است آن را در گوشهي ديوار قرار دهيد؛ براي كسب اطلاعات بيشتر درمورد چيدمان اسپيكرهاي صداي دالبي به مقالهي «راهنماي چيدمان اسپيكرها در سينماي خانگي و سيستمهاي صوتي» مراجعه كنيد.
سيستم ۷٫۱٫۲ و ۷٫۱٫۴
در سيستم ساراند ۷٫۱ علاوه بر اسپيكرهاي ساراند جلو و عقب دو اسپيكر نيز در سمت چپ و راست استفاده ميشوند؛ فاصلهي اين دو اسپيكر با فرد شنونده نيز بايد به اندازهي فاصلهي ساير اسپيكرها با باشد. در سيستم ۷٫۱٫۲ از دو و در سيستم ۷٫۱٫۴ از چهار اسپيكر براي پخش صدا از بالا استفاده ميشود كه چيدمان آنها درست مانند اسپيكرهاي سقفي سيستم ۵٫۱٫۲ و ۵٫۱٫۴ است و بلندگوهاي سقفي عقب بايد بالاي بلندگوهاي سراند عقب نصب شوند.
سيستم ۹٫۱٫۲
در اين سيستم دو اسپيكر ساراند اضافه با زاويهي ۵۰ تا ۷۰ درجه در ميان اسپيكرهاي سراند جلو و سراند چپ و راست، در يك خط با آنها قرار ميگيرند و دو اسپيكر هم براي پخش صدا از بالا استفاده ميشوند. شما ميتوانيد مطابق با ميل خود چيدمانهاي ديگري را نيز انتخاب كنيد؛ البته در انتخاب چينش خود بايد به تعداد كانالها و چيدماني كه گيرندهي AV شما از آن همراهي ميكند، نيز دقت كنيد.
سيستمهاي آماده
اگر درمورد چيدمان و تعداد اسپيكرهاي سيستم خود چندان حساس نيستيد يا قصد ايجاد سيستمي فوق حرفهاي نداريد و فقط ميخواهيد صداي دالبي اتموس را تجربه كنيد، توصيه ميكنيم خود را درگير خريد اسپيكر، گيرنده و سابووفر نكنيد و با خريد يك سيستم آماده كار خود را راحت كنيد.
بهترين سينما خانگيهاي دالبي اتموس
سينماي خانواده فوكال سيب اوُ (Focal Sib Evo Home Cinema System)
سينماي خانوادهي فوكال سري سيب او (Sib Evo) با بهرهمندي از اسپيكرهاي دالبي و ساراند ميتوانند صدايي سهبعدي و غني در فضايي كوچك ايجاد كند؛ محصولات اين سري بهسادگي نصب و آماده ميشود و طراحي شيكي نيز دارند.
سينماي خانواده كليپش سري رفرنس پريمير (Klipsch Reference Premiere Home Theater System)
محصولات كليپش با برخورداري از اسپيكرهاي دالبي اتموس و سابووفر صدايي سهبعدي فراگيري با باس قوي ايجاد ميكنند. متخصصان اين سري از سينماي خانگي كليپش ميتوانند بااستفاده از وايفاي، بلوتوث و فناوري Airplay بهراحتي هر وسيلهاي را به اين سيستم متصل و موسيقي و ساير فايلهاي صوتي خود را با آن پخش كنند.
ساندبارهاي دالبي اتموس
بدون ترديد اين ساندبارها صدايي قدرتمند و شفافي توليد ميكنند؛ اما صداي آنها در حد انتظار، سهبعدي و فراگير نيست و صداي دالبي اتموس ايجادشده توسط اين سيستمهاي صوتي، مجازي و شبيهسازيشده است. درواقع بلندگوي تعبيهشده در سمت بالا و چپ و راست ساندبارها، صدا را به سمت سقف و ديوارها هدايت ميكنند و فرد با شنيدن انعكاس اين صداها، تصور ميكنند كه صدا از سمت بالا و از سمت چپ و راست پخش ميشود؛ بنابراين درصورتيكه متمايل به استفاده از اين ساندبار دالبي اتموس هستيد؛ ديوارها و سقف اتاق يا منزل شما بايد با موادي پوشانيده شوند كه بتوانند صدا را به خوبي منعكس كنند.
ساندبارهاي دالبي اتموس صداي سهبعدي را تنها شبيهسازي ميكنند
طبيعتاً صدايي كه سيستمهاي صداي فراگير با استفاده از اسپيكرهاي متعدد در اطراف و سقف اتاق ايجاد ميكنند؛ به مراتب واقعيتر و پوياتر از صداي ساندبارها است؛ اما اگر فضا و بودجه زيادي نداريد، ساندبارهاي دالبي اتموس نيز ميتوانند گزينهي خوبي باشند و درمقايسهبا سيستمهاي دالبي اتموس كاملا حرفهاي ارزش نسبتا مناسبي دارند. توصيه ميكنيم قبل از خريد ساندبارها حتما محتوايي با صداي دالبي اتموس با آن بشنويد تا ببينيد عملكرد آن در ايجاد صداي فراگير و سهبعدي تا چه اندازه مناسب است يادآوري ميشود تمام ساندبارهاي دالبي اتموس از محتواي 4K همراهي ميكنند.
بهترين ساندبارهاي دالبي اتموس
سامسونگ/هارمان كاردون
برخي از ساندبارهاي اين شركت به بلوتوث و وايفاي مجهز هستند و برخورداري از بلندگوهاي ماهوارهاي ساراند عقب باعث شده تا بلندگو بتواند صداي ساراند واقعي ايجاد كند. در ضمن وجود بلندگوهاي Upfiring روي ساندبار و بلندگوهاي ماهوارهاي سراند عقب باعث ميشود، پخش مجازي صدا از بالا بهخوبي احساس شود.
سنهايزر
برند سنهايزر (Senheiser) برندي بسيار مطرح و پيشتاز در زمينهي توليد سيستمهاي صوتي است. ساندبار دالبي اتموس اين شركت از ۱۳ اسپيكر مختلف تشكيل شده كه همهي آنها در خود ساندبار قرار گرفتهاند و ميتوانند صدايي كاملا سهبعدي ايجاد كنند. در هنگام استفاده از اين ساندبارها احساس ميكنيد صدا از همه جهتها پخش ميشود.
ويزيو
ساندبارهاي دالبي اتموس ويزيو (Vizio) ساندبارهايي مقرونبهصرفه توليد ميكند كه البته به اندازهي ساندبارهاي سامسونگ طراحي شيك و زيبايي ندارند؛ اما عملكرد آن در توليد صداي دالبي اتموس قابلقبول است؛ البته در برخي مدلها حجم توليدي صداي اسپيكرهاي Upfiring بهاندازه اسپيكرهاي سراند آن نيست اما صداي دقيق و واضحي پخش ميكنند؛ به همين دليل صدايي كه از بالا احساس ميكنيد ممكن است كمتر باشد.
تفكيك صدا در اسپيكرهاي مختلف
هدف اصلي ايجاد سيستم صداي سراند و دالبي اتموس تفكيك صدا از كانالهاي مختلف يا همان اسپيكرها است. دالبي اتموس بهصورتي طراحي شده تا صداهايي مانند بارش باران يا صداي انفجار هواپيمايي در آسمان يا هر صداي ديگري كه از بالا شنيده ميشود را از اسپيكرهاي بالا پخش كند.
ساير اصوات فيلم مثل ديالوگها و موسيقيها از اسپيكر مركزي، صداهاي محيطي و پسزمينهاي (مثل صداهاي پرندگان، آب، جمعيت و صداهاي اين چنيني كه در هر محيطي وجود دارند) از اسپيكرهاي سراند جلويي و چپ و راست (در سيستم ۷٫۱) و جلوههاي ويژهي صوتي (مثل صداي انفجارها يا هر صداي ساختگي اين چنيني ديگر كه هيجان فيلم را دوچندان ميكنند) از اسپيكرهاي سراند عقبي پشتي پخش ميشوند.
مزايا و معايب دالبي اتموس
مزايا
اگرچه دالبي اتموس باعث شده است تا صداي فراگير و سهبعدي پيش از بيش تحسين ما را برانگيزد و كوچكترين جزئيات صدا به ما منتقل شود؛ اما در كنار مزاياي خود معايبي دارد كه ممكن است ما را كمي درمورد استفاده از آن مردد كند؛ حتما با مطالعهي مقاله تا اينجا با مزاياي اين فناوري آشنا شدهايد؛ علاوهبر مزاياي اشارهشده در طول مقاله ميتوان گفت همراهي تلويزيونها، پليرها و كنسولهاي جديد از اين فناوري، امكان پخش محتواي دالبي اتموس در همهي پليرها از ديگر مزاياي دالبي اتموس بهشمار ميروند. (البته صداي دالبي اتموس تنها در پليرهايي بهصورت سهبعدي و از بالا پخش ميشود كه از اين فناوري همراهي كنند و در ساير پلير بهصورت صداي فراگير معمولي يا حتي استريو پخش ميشود).
معايب
ارزش بالاي تجهيزات
با اينكه چندسالي از ورود دالبي اتموس به سيستمهاي صوتي گذشته است اما همچنان بهعلت ارزش بالا خريداران كمتري را بهخود جذب ميكند. بنابراين اين روند كند كاهش ارزشها درنهايت روند رشد متخصصان را نيز محدود هنوز در ابتداي راه قرار دارد و استفاده از آن هنوز مثل سيستمهاي صداي فراگير متداول فراگير نشده است؛ به همين دليل ارزش بالاي سيستمهاي دالبي اتموس درحالحاضر تا حدودي منطقي است؛ البته قطعا در آيندهاي نزديك ارزش آنها كاهش محسوسي خواهد شد؛ حتي ميتوان گفت روند كاهش ارزش اين تجهيزات از همين زمان نيز آغاز شده است.
اسپيكرها و گيرندههاي AV مناسب براي سيستم دالبي اتموس در ايران با ارزش بسيار بالايي عرضه ميشوند
درحالحاضر ارزش يك سيستم آمادهي ۵٫۱٫۲ كه حداقل سيستم لازم براي ايجاد صداي دالبي اتموس محسوب ميشود، درحدود ۲۰۰۰ دلار است و ارزش يك سيستم ۷٫۱٫۴ براي لذت بيشتر از صداي باكيفيتتر درحدود ۷۸۰۰ دلار ميشود كه هزينه بسيار زيادي محسوب ميشود؛ از سويي ديگر در ايران سيستمهاي صوتي دالبي اتموس بهصورت آماده عرضه نميشوند و بايد تجهيزات آن را بهصورت جداگانه بخريد. با يك تبديل ساده و باتوجه به ارزش دلار و حاشيه سود دلالها، ارزش يك گيرندهي ۱۰۰۰ دلاري دالبي اتموس در ايران حداقل برابر با ۵۰ ميليون تومان خواهد شد و جمع اين اين رقم با ست كامل اسپيكرهاي ۷٫۲٫۴ كه هزينهاي چندصد ميليون توماني دارند، درنهايت عددي نجومي را رقم ميزند كه عموم مردم امكان خريد آن را ندارند.
اگرچه ارزش ساندبارهاي دالبي اتموس بهمراتب كمتر از سينما خانوادهي دالبي اتموس است؛ اما باز هم نسبت براي بسياري از افراد سيستمهاي گرانارزشي محسوب ميشوند؛ بهعنوان مثال خريد ساندبار دالبي اتموس ۵٫۱٫۲ جيبيال هزينهاي ۳۳ ميليون توماني (با دلار ۴۵ هزار توماني) دارد! البته باز هم بايد يادآور شويم كه صداي دالبي اتموس مجازي ايجادشده توسط ساندبارها اصلا درحد و اندازهي صداي اسپيكرهاي واقعي دالبي اتموس نيست. اگرچه سينماهاي خانواده ۵٫۱ و ۷٫۱ متداول نيز چندان ارزان ارزش نيستند؛ اما ارزش آنها درمقايسهبا سيستمهاي خانگي دالبي اتموس حقيقتا ناچيز است.
لاخبار تخصصي ارتقاي سيستمهاي صوتي فعلي
همانطور كه گفتيم با ارتقاي سينما خانوادهي فعلي خود ميتوانيد از فناوري دالبي اتموس بهرهمند شويد؛ اما همانطور كه گفتيم خريد يك گيرندهي AV با قابليت همراهي از دالبي اتموس، ارزش بسيار بالايي دارد؛ علاوهبراين شما حداقل به دو اسپيكر براي پخش صدا از بالا با قابليت پخش صداي دالبي اتموس نياز داريد (مثل اسپيكرهاي سقفي، ديواري يا Upfiring) كه هر كدام از آنها نيز ارزش بالايي دارند.
كمبود محتوا
اگرچه درحالحاضر ميزان محتواي ارائهشده براي دالبي اتموس نسبتا كافي است؛ اما هنوز مانند محتواي توليدشده براي صداي سراند معمولي متنوع و گسترده نيست؛ البته قطعا در سالهاي آتي اين اشكال برطرف خواهد شد.
تأخير در انتقال صدا از اسپيكري به اسپيكر ديگر
به دليل اينكه اسپيكرهاي سيستم دالبي اتموس كمي با يكديگر فاصله دارند؛ انتقال صدا از اسپيكري به اسپيكر ديگر با كمي تأخير انجام ميشود؛ البته بسياري از افراد اصلا متوجهي اين تأخير نميشوند و تنها در صورتي اين تأخير را احساس ميكنيد كه صدا با سرعت كمي پخش شود.
محتواي دالبي اتموس
متاسفانه درحالحاضر تنها فيلمها و بازيهاي 4K حجيم با صداي دالبي اتموس منتشر ميشوند و محتواهاي Full HD از صداي فراگير سهبعدي بيبهره است. در ادامه شما را با سرويسهاي عرضهكنندهي دالبي اتموس آشنا و فيلمها، بازيها و موسيقيهاي داراي صداي دالبي اتموس را معرفي ميكنيم.
سرويسهاي ارائهدهندهي صداي دالبي اتموس
درحالحاضر سرويسهاي پخش الكترونيك نتفلكيس، آمازون پرايم و +Apple TV جزو مطرحترين سرويسهاي ارائهدهندهي محتواي دالبي اتموس هستند؛ البته استفاده از اين سرويسها در ايران بهسختي امكانپذير است و به دليل سرعت پايين اينترنت در كشور، دسترسي به محتواهاي 4K سختتر نيز ميشود؛ البته با جستجوي عبارتهايي نظير Dolby Atmos Demo يا Dolby Atmos Trailer يا عبارتهاي مشابه ديگر در موتورهاي جستوجو، بهراحتي ميتوانيد نمونههاي صداي دالبي اتموس را بيابيد و آنها را دانلود كنيد.
فهرست فيلمهاي داراي صداي دالبي اتموس
براي مشاهدهي تمام فيلمهاي داراي صداي دالبي اتموس به اين لينك مراجعه كنيد. در مورد فيلمهاي سينمايي ايراني هم بايد گفت كه تاكنون هيچ يك از اين فيلمها با صداي دالبي اتموس منتشر نشدهاند؛ اما انيميشن «آخرين داستان» كه داستان كاوهي آهنگر و ضحاك ماردوش (يكي از محبوبترين داستانهاي شاهنامه) را به تصوير ميكشد؛ نخستين انيميشن ايراني با صداي دالبي اتموس است.
فهرست بازيهاي دالبي اتموس
بازيهاي همراهي كننده از صداي دالبي اتموس شامل ليست نسبتا بلندي ميشوند كه ميتوانيد عناوين آن را از اين لينك مشاهده كنيد.
در بخش بعدي مقاله درمورد نحوهي بهرهگيري از دالبي اتموس در بازيها و نحوهي انجام بازيهاي دالبي اتموس در كامپيوتر توضيح خواهيم داد.
توجه: كنسول پلياستيشن ۴ و پلياستيشن ۵ از دالبي اتموس همراهي نميكنند و به همين دليل نام اين دستگاه در فهرست پلتفرمهاي بازيهاي مذكور بيان نشده است.
موسيقيهاي دالبي اتموس
دالبي اتموس در زمينه موسيقي نيز استفادههاي فراواني دارد و تجربهاي بينظير از صدايي سهبعدي و فراگير را دراختيار شنونده ميگذارد. درميان سرويسهاي استريم موسيقي پلتفرمهاي اپل موزيك، تايدال و آمازون موزيك محتواهاي دالبي اتموس را ارائه ميكنند. البته اسپاتيفاي نيز بهصورت محدودتري از اين استاندارد همراهي ميكند. براي اطلاعات بيشتر درباره دالبي اتموس در دنياي موسيقي اين لينك مراجعه كنيد.
دستگاههاي همراهيكننده از دالبي اتموس
پخش صداي دالبي اتموس تنها نيازمند استفاده از سيستمهاي صوتي مجهز به اين فناوري نيست، بلكه همراهي دستگاههاي پخشكنندهي محتواي 4K مانند تلويزيونها، پليرهاي سختافزاري و كنسولها از اين فناوري نيز ضروري است. در اين بخش وسايل و پليرهاي مختلفي را كه از دالبي اتموس همراهي ميكنند به شما معرفي خواهيم كرد.
دستگاههاي همراهيكننده از دالبي اتموس
در سال ۲۰۲۳ بسياري از دستگاهها بههمراه همراهي از دالبي اتموس معرفي و عرضه ميشوند و تشخيص همراهي دستگاه شما از اين فناوري نيز امري دشوار نيست و تنها كافي است تا در جدول مشخصات محصول در وبسايت سازنده يا ازطريق دفترچه راهنما، جعبه محصول يا جستجو در گوگل به اين موضوع پيببريد.
نحوهي انتقال محتواي دالبي اتموس
قطعا كيفيت تجهيزات مورداستفاده براي انتقال صداي دالبي اتموس از پلير به سيستم صوتي بهاندازهي كيفيت خود سيستمهاي صوتي مهم است؛ براي انتقال صداي دالبي اتموس تنها بايد از كابل HDMI استفاده كنيد و انتقال آن برخلاف صداي سراند معمولي با كابل اپتيكال امكانپذير نيست؛ زيرا صداي دالبياتموس بيتريت بسيار بالايي دارد (متوسط بيتريت صداي دالبي اتموس درحدود ۴۷۰۰ كيلوبيت در ثانيه است و حداكثر ميزان آن به ۸۳۰۰ كيلوبيت در ثانيه هم ميرسد) و كابلهاي اپتيكال توانايي انتقال اين ميزان از اطلاعات را ندارند.
صداي دالبي اتموس تنها براي محتواي 4K عرضه ميشود و تنها بايد از كابل HDMI 2.1 براي انتقال اين صدا استفاده كنيد. درضمن امكان انتقال صداي دالبي اتموس با استفاده از درگاه HDMI ARC وجود ندارد؛ زيرا اين درگاه تنها ميتواند صداي ۸ كاناله (۷/۱) با حداكثر بيتريت ۳ مگابيت در ثانيه را انتقال دهد؛ بنابراين HDMI ARC اصلا براي انتقال صداي دالبي اتموس مناسب نيست و درصورت استفاده از آن براي انتقال صداي فراگير سهبعدي اصلا نميتوانيد از حداكثر كيفيت ممكن صداي دالبي اتموس لذت ببريد و تنها ميتوانيد براي انتقال تركهاي صوتي دالبي اتموس كه از حداقل بيتريت و تعداد كانال ممكن (صداي ۸ و ۶ كاناله) برخوردارهستند، از اين درگاه استفاده كنيد.
البته درصورتي كه درگاه HDMI ARC پلير (معمولا تنها تلويزيونها داراي اين درگاه هستند) و گيرندهي AV سيستم صوتي شما از حالت Common Mode براي انتقال صدا استفاده كند، انتقال صداي دالبي اتموس با بيتريت بالا نيز با آن امكانپذير است؛ زيرا اين نوع از درگاههاي HDMI ARC توانايي انتقال صدايي با بيتريت ۱۲ مگابيت در ثانيه هم برخوردار هستند؛ البته حتي اين درگاهها نيز توانايي انتقال صدايي با بيش از ۸ كانال را ندارند.
در سال ۲۰۱۷ نسل جديد درگاه HDMI ARC تحتعنوان HDMI eARC معرفي شده است كه با استفاده از آن ميتوانيد صداي دالبي اتموس را بهراحتي انتقال دهيد؛ زيرا اين درگاه از صداي چند كاناله با كانالهاي متعدد (تا ۳۲ كانال) و صداي ۲۴ بيتي ۱۹۲ كيلوهرتزي تا بيتريت ۳۸ مگابيت در ثانيه همراهي ميكند؛ بنابراين بدون هيچ اشكالي ميتوانيد صدايي با وضوح بسيار بالا را با سرعت بالا با آن انتقال دهيد؛ درحالحاضر تنها تعداد معدودي از دستگاهها مجهز به پورت HDMI eARC هستند؛ البته اكثر دستگاههايي كه از فناوري دالبي اتموس همراهي ميكنند، اين درگاه را نيز در خود جاي دادهاند.
يادآوري ميشود، تنها كابل HDMI 2.1 از فناوري HDMI eARC همراهي ميكند؛ درضمن براي انتقال سريع محتوا بايد از كابلهايي استفاده كنيد كه فوق سريع باشند و از فناوري Ethernet نيز همراهي كنند؛ از ميان بهترين كابلهاي HDMI 2.1 ميتوان به كابلهاي زير اشاره كرد:
در بازار ايران كابلهاي HDMI مختلفي با ارزشهاي متفاوتي وجود دارد كه عموما محدود به استاندارد HDMI 2.0 ميشوند. بنابراين اگر بهدنبال استاندارد HDMI 2.1 هستيد بايد كابل موردانديشه متخصصين را از برندهاي معتبر تهيه كنيد كه البته بهدليل محدوديت عرضه ارزش بسيار بالايي نيز دارند. درحال حاضر در بازار كشور برند بيسوس يكي از برندهاي معتبر با ارزش معقولانه است كه كابلهايي با استاندارد HDMI 2.1 ارائه ميكند. درزمان خريد حتما به لوگوي HDMI 2.1 روي جعبه محصول دقت كنيد.
دالبي اتموس در صنعت بازي
در بخش اول مقاله عناوين بازيهاي داراي صداي دالبي اتموس را معرفي كرديم. استفاده از صداي دالبي اتموس در بازيها موجب ميشود، بازيكن كنترل بسيار بهتري روي بازي داشته باشد؛ مخصوصا در بازيهاي تيراندازي اول شخص؛ زيرا سهبعدي بودن صدا به بازيكنان اين بازيها كمك ميكند موقعيت دشمنان خود را براساس صدا بهتر تشخيص دهند و اين موضوع ميتواند در مرگ و زندگي و برد و باخت او تأثير بسزايي داشته باشد!
همانطور كه در بخش قبلي گفتيم، كنسولهاي بازي مايكروسافت شامل كنسولهاي نسل هشتمي ايكسباكس وان ايكس و ايكسباكس وان اس و همچنين كنسولهاي نسل نهمي ايكس باكس سري ايكس و سري اس از دالبي اتموس همراهي ميكنند؛ اما متاسفانه درحالحاضر يك هيچ از بازيهاي منتشرشده براي نسخههاي مختلف پلياستيشن ۴ پرو و پلياستيشن ۵ از دالبي اتموس همراهي نميكنند. البته براي تماشاي فيلم دالبي اتموس با كنسول بازي سوني هيچ اشكالي وجود ندارد و تنها با انجام يكسري تنظيمات صوتي و برخي از تنظيمات ديگر در ديسكهاي بلوري ميتوانيد بهراحتي از صداي سهبعدي لذت ببريد.
براي فعالكردن صداي دالبي اتموس در كنسولهاي بازي مايكروسافت ايكسباكس وان ايكس و وان اس ابتدا اپليكيشن Dolby Access را از مايكروسافت استور دريافت، نصب و اجرا كنيد.
پس از اجراي اپليكيشن صفحهاي نمايش داده ميشود كه ميتوانيد با انتخاب گزينهي With my home theater يا گزينهي With my headphones صدا را از سينماي خانواده يا هدفون خود پخش كنيد.
در صورت انتخاب گزينهي With my home theater، در صفحهي بعد گزينهي Continue را انتخاب كنيد.
در صفحهي بعد با انتخاب گزينهي Go to Xbox settings وارد صفحهي تنظيمات پخش صداي دالبي ميشويم.
در اين صفحه گزينهي HDMI Audio را روي حالت Bitstream Out قرار دهيد.
گزينهي Bitstream format را روي حالت (Dolby Atmos for home theater (HDMI only قرار دهيد (گزينهي Optical Audio را تغيير ندهيد و آن را غيرفعال باقي بگذاريد).
پس از انجام اين تنظيمات در صورت تمايل ميتوانيد تنظيمات پخش صداي فيلمهاي بلوري دالبي اتموس را نيز انجام دهيد؛ البته درصورتي كه صداي فيلم دالبي اتموس باشد، صدا بهصورت خودكار سهبعدي پخش ميشود و تنظيمات پخش اين صدا بهصورت پيشفرض فعال هستند.
سپس با مراجعه به صفحهي Home و بازكردن اپليكيشن Dolby Access عناوين بازيهاي دالبي اتموس را مشاهده كنيد. در ضمن با مراجعه به سرويس نتفليكس از طريق اپليكيشن Xbox ميتوانيد تريلرهاي جذابي را نيز با صداي دالبي اتموس تماشا كنيد؛ البته براي دسترسي به سرويس نتفليكس در ايران با چالشهايي روبهرو خواهيد بود كه در كنسول ايكسباكس بهدليل نبود نرمافزارهاي تغيير IP اين روند دشوارتر نيز خواهد شد.
توجه: اين اپليكيشن رايگان نيست و براي استفاده از بايد ۱۴٫۹۹ دلار پرداخت كنيد؛ البته امكان استفاده ۳۰ روزهي رايگان وجود دارد كه نيازمند كارت اعتباري مانند PayPal و MasterCard خواهد بود.
دالبي اتموس در صنعت موسيقي
موسيقي دالبي اتموس نيز مانند صداي فيلم كاملا شما را كاملا دربرميگيرد؛ اجازه دهيد مثالي را براي درك بهتر موضوع بيان كنيم؛ زمانيكه درحال گوشدادن كنسرت ضبطشده با اين فناوري هستيد، با شروع كنسرت ابتدا صداي يك يا چند ساز را از مقابل ميشنويد؛ اما با ادامه يافتن موسيقي صداي سازها را هر طرف ميشنويد يا ممكن است از هر طرف صداي يك ساز خاص را بشنويد، حتي ممكن است صداي افراد حاضر در كنسرت كه ترانه را زمزمه ميكنند، از پشت سر خود بشنويد؛ قطعا موسيقي دالبي اتموس تجربهاي باورنكردني براي شما رقم خواهد زد و حتي ممكن است لذت شما از موسيقي بيشتر از زماني باشد كه در سالن كنسرت حضور داريد.
هدفونهاي دالبي اتموس
بايد اين مژده را به شما بدهيم كه حتي با هدفون هم ميتوانيد صداي دالبي اتموس را بشنويد؛ البته صدايي كه اين هدفونها ايجاد ميكنند، مانند صداي ساندبارهاي دالبي اتموس، مجازي و شبيهسازي شده است و درواقع با تكنيك جالبي تحتعنوان صداي باينرال (Binaural Audio) مغز شما را فريب ميدهد؛ تكنيك Binaural Audio تكنيكي براي شبيهسازي صداي سهبعدي و ۳۶۰ درجه است.
در اين تكنيك صدا بهصورت استريو و با استفاده از دو ميكروفون كه در فاصلهي ۱۸ سانتيمتري از يكديگر قرار دارند (فاصلهي معمول بين دو گوش انسان) ضبط ميشوند؛ در برخي از استوديوهاي حرفهاي ميكروفونها در دو طرف سر يك مانكن و در داخل دو گوش مصنوعي با ساختاري مانند گوش واقعي قرار ميگيرند تا تمام فركانسهاي صدايي كه انسان ميشود، ضبط شوند.
در اين تكنيك، صدا درست همانطور كه ميشنويم ضبط ميشود و وقتي اين صدا را با هدفون ميشنويم، تصور ميكنيم كه كاملا واقعي است و در محيط حضور فيزيكي داريم؛ البته براي شنيدن صداي سهبعدي ايجادشده به اين روش حتما بايد از هدفون استفاده كنيد و اسپيكرها نميتوانند اين صدا را سهبعدي پخش كنند.
هدفونهاي دالبي اتموس از تكنيكهاي صداي باينرال حداكثر استفاده را ميكنند تا بتوانند صداي سهبعدي را به نحو احسن به متخصص منتقل كنند. هدفونهاي دالبي اتموس ميتوانند با واقعيكردن صداي انفجارها و تيراندازيها و پخش دقيق صداي اشخاص براساس مكان آنها، به بازيكنان كمك كنند تا موقعيت مكاني شخصيتهاي بازي را بهتر تشخيص دهند و نسبت به اتفاقات پيرامون خود در محيط بازي واكنش سريعتري داشته باشند. درحالحاضر استفاده از هدفونهاي دالبي اتموس براي تجربهي بهتر صداي فراگير بازيهاي داراي اين صدا در ويندوز ۱۰ و كنسولهاي ايكسباكس وان ايكس و ايكسباكس وان اس متداول شده است.
بازيكنان با كمك هدفونهاي دالبي اتموس موقعيت مكاني دشمنان را بهتر تشخيص ميدهند
براي استفاده از هدفون دالبي اتموس جهت شنيدن صداي بازيهاي ايكسباكس وان، بايد پس از اجراي اپليكيشن Dolby Access و انتخاب گزينهي With my headphones، گزينهي Headset Audio را روي حالت Dolby Atmos for Audio قرار دهيد و در صورتيكه هدفون شما از طريق HDMI و كابل اپتيكال به كنسول متصل ميشود، بايد گزينهي Using HDMI or optical audio headset را نيز فعال كنيد. در نهايت براي شنيدن صداي دالبي اتموس بايد به صفحهي قبل بازگرديد و گزينهي Continue را بزنيد.
از ميان برترين هدفونهاي دالبي اتموس ميتوان به هدفون ترتل بيچ (Turtle Beach) و هدفونهاي پلنترونيك (Plantronic) اشاره كرد كه در بازه ارزشي ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار بهفروش ميرسند.
دالبي اتموس در موبايلها
چند سالي است كه موبايلهاي دالبي اتموس نيز روانهي بازار شدهاند. صداي سهبعدي در اين موبايلها كه برخي از آنها مجهز به چهار اسپيكر هستند، بهخوبي حركت ميكند و متخصصان صداي كاملا فراگير، بدون نويز و واضحي ميشنوند (البته صداي دالبي اتموس ايجادشده توسط موبايلها نيز مانند صداي ساندبارها و هدفونهاي دالبي اتموس، مجازي و غيرواقعي است). اسپيكر اين موبايلها حتي محتوي عادي را غنيتر و عميقتر پخش ميكنند. از ديگر قابليتهاي اين بلندگوها ميتوان به حذف صداهاي مزاحم و تقويت صداي اصلي و مكالمهها در جزوه رايگانهاي صوتي، پادكستها و پيامهاي صوتي اشاره كرد. اين موضوع درمورد ويديوها نيز صدق ميكند.
فعالكردن دالبي اتموس در موبايلهاي مجهز به دالبي اتموس
كاربران موبايلهاي سامسونگ ميتوانند قابليت دالبي اتموس موبايلهاي خود را در صفحهي دوم نوار نوتيفيكيشنها فعال كنند. درصورتيكه اين ويژگي وجود ندارد، ميتوانند با مراجعه به بخش Advanced Sound Settings در بخش Sound & Vibrations تنظيمات موبايل، قابليت دالبي اتموس را در بخش Sound Quality and Effects فعال كنند. در ساير موبايلهاي اندرويدي نيز تنظيمات فعال كردن دالبي اتموس با كمي تفاوت به همين صورت است.
ايجاد قابليت دالبي اتموس در موبايلهاي اندرويدي فاقد دالبي اتموس
جالب است بدانيد متخصصاني كه موبايلهاي آنها فاقد فناوري دالبي اتموس است نيز ميتوانند با استفاده از ترفندي ساده و صرف چند دقيقه وقت تاحدودي از اين ترفند استفاده كنند؛ در برخي از منابع گفته شده ايجاد اين فناوري صوتي جديد روي موبايلها مستلزم روتكردن موبايل است؛ اما درحقيقت هيچ نيازي به اين كار نيست.
باتوجه بهاينكه از امنيت فايلهاي Zip قابل فلش كه در اينترنت به عنوان Dolby Installer وجود دارند اطلاعي در دسترس نيست، پيشنهاد ميكنيم تا تنها درصورت اطمينان از منبع فايل اقدام به فلش كردن آن كنيد.
باتوجه بهاينكه ما در اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران بهدليل مسايل امنيتي يادگيري فلش Dolby Installer از طريق كاستوم ريكاوري را يادگيري نميدهيم، همچنان ميتوانيد با يك جستجو در گوگل به نتايج مختلفي دست پيدا كنيد.
پخش محتواي دالبي اتموس در كامپيوتر
همانطور كه گفتيم، انتقال محتواي دالبي اتموس نيازمند استفاده از درگاه HDMI 2.1 و HDMI eARC است. درحالحاضر كارت هاي گرافيك انويديا از سري RTX 3000 به بعد و AMD از سري RX 6000 به بعد از HDMI 2.1 همراهي ميكنند و بسياري از مادربرد عرضه شده از سال ۲۰۲۱ به بعد نيز از HDMI 2.1 همراهي ميكنند؛ بنابراين با خريد تجهيزات مناسبت ميتوانيد در كامپيوتر شخصي خود نيز دالبي اتموس را تجربه كنيد.
البته درحالحاضر براي پخش دالبي اتموس در كامپيوتر اشكال و محدوديتي وجود ندارد و ميتوانيد با استفاده از پليرهايي نظير Microsoft Movies & TV (كه در ويندوز ۱۰ از قبل نصب شده است و در ويندوز ۱۱ Media Player نام دارد) و VLC player (از نسخهي موجود در استور مايكروسافت استفاده كنيد) محتواي دالبي اتموس را پخش كنيد. درحالحاضر امكان نصب دالبي اتموس در ويندوزهاي ۷، ۸، ۱۰ و ۱۱ وجود دارد.
بهروزرساني Creators ويندوز 10 از دالبي اتموس همراهي ميكند
كاربران ويندوز از نسخهي Windows 10 Creators Update به بعد ميتوانند با بهرهگيري از ويژگي Dolby Atmos for headphones، صداي فراگير سهبعدي را با هرگونه هدفون و بدون نياز به هدفون دالبي اتموس تجربه كنند. البته صدايي كه بهواسطهي اين ويژگي ايجاد ميشود، صدايي مجازي است. درضمن بازيهايي مثل بازي Overwatch از ويژگي Dolby Atmos for headphones همراهي ميكنند؛ در چنين سناريويي نيازي به استفاده از نسخهي Creators نيست و ميتوانيد تنها با دنبالكردن مسير Options > Sound > Dolby Atmos for Headphones در تنظيمات بازي، اين ويژگي را فعال كنيد.
در ويديوي زير نحوهي فعالكردن دالبي اتموس بهصورت رايگان در ويندوز ۱۰ و ۱۱ نمايش داده شده است. نحوهي انجام در ويندوز ۸ و ويندوز ۷ نيز به همين صورت است.
فعالكردن دالبي اتموس در ويندوز ۱۰ و ۱۱
براي فعالكردن دالبي اتموس در ويندوز ۱۰ و ۱۱ نيز بايد از اپليكيشن Dolby Access استفاده و آن را از ويندوز استور دريافت كنيد. درصورتيكه در اپليكيشن گزينهي With my home theater را انتخاب كنيد، لينكي براي فعال كردن گزينهي Dolby Atmos for home theater در تنظيمات صوتي ويندوز در كنترل پنل دريافت خواهيد كرد. بعد از انجام تنظيمات بايد سيستم صوتي خود را انتخاب و آن را كالبيره كنيد.
يكي ديگر از روشهاي پخش دالبي اتموس در كامپيوتر استفاده از اپليكيشن K-light classic player است. در زمان نصب اين اپليكيشن، ابزاري نيز تحتعنوان Codec Tweak Tool نصب خواهد شد. پس از اجراي اين ابزار مراحل زير را دنبال كنيد.
چنانچه ميخواهيد از هدفون براي شنيدن صداي سهبعدي استفاده كنيد، بايد كارت صدا شما از پلتفرم صداي سهبعدي ويندوز ۱۰ همراهي كند.
اگر متخصص ويندوز ۱۰ هستيد و ميخواهيد بهصورت رايگان از شنيدن صداي سهبعدي با هدفون لذت ببريد، ميتوانيد از ويژگي رايگان Windows Sonic for Headphones استفاده كنيد. براي فعالكردن اين ويژگي ابتدا روي آيكون اسپيكر در نوار وظيفه راستكليك و سپس گزينهي Playback Devices را انتخاب كنيد. پس از انتخاب گزينهي Playback Devices دستگاه خود را انتخاب و روي گزينهي Properties كليك كنيد و با انتخاب گزينهي Windows Sonic for Headphones در سربرگ Spatial sound از صداي سهبعدي لذت ببريد.
درصورت استفاده از ويندوز ۱۱ نيز ميتوانيد با كليك راست روي آيكن بلندگو در نوار وظيفه و انتخاب گزينه Sound Settings، دستگاه فعال را انتخاب و در انتهاي منوي باز شده و در قسمت Spatial audio گزينه Windows Sonic for Headphones را انتخاب كنيد.
دالبي اتموس و Windows Sonic چندان با يكديگر متفاوت نيستند و انتخاب آنها به سليقهي شخصي افراد بستگي دارد؛ برخي تصور ميكنند كه صداي دالبي اتموس عمق زيادي ندارد و برخي ديگر معتقدند كه Windows Sonic صداها را اغراقآميز پخش ميكند؛ اما هر دو فناوري در بخش صداي سهبعدي با وضوح بالا كاملا موفق عمل ميكنند.
فناوري صوتي Windows Sonic جايگزين مناسبي براي دالبي اتموس است
يادآوري ميشود علاوه بر موبايلها، برخي از لپتاپها نيز با فناوري دالبي اتموس عرضه شدهاند؛ چينش بلندگوهاي اين لپتاپها باعث ميشود صدا در جهات مختلف پخش شود و فرد تصور ميكند كه صدا كاملا او را احاطه كرده است.
مقايسهي كلي و مختصر دالبي اتموس با فناوريهاي مشابه
DTS X و Auro 3D دو فناوري مشابه دالبي اتموس هستند. هر سه فناوري صدايي كاملا فراگير و سهبعدي ايجاد ميكنند. مهمترين تفاوت DTS X و دالبي اتموس اين است كه در فناوري DTS X قانون خاصي براي چيدمان اسپيكرها وجود ندارد و افراد ميتوانند اسپيكرها را مطابق با سليقهي خود طوري در اطرافشان قرار دهند كه بهترين صداي ممكن را بشنوند و ديگر لازم نيست اسپيكرها را با چيدمانهايي مثل ۵٫۱٫۲ يا ۷٫۱٫۲ يا ساير چيدمانهاي خاص در اطراف قرار دهند.
يكي ديگر از مزاياي ديگر DTS X نسبت به دالبي اتموس، نياز نداشتن به اسپيكرهاي مخصوص براي پخش صدا از بالا (مثل اسپيكرهاي سقفي، اسپيكرهاي upfiring يا اسپيكرهاي height) و امكان استفاده از اسپيكرهاي ساراند معمولي براي پخش صداي دالبي است.
درضمن در فناوري DTS X امكان تنظيم حجم اصوات مختلف نيز وجود دارد؛ بنابراين ميتوان در صحنههايي كه ديالوگهاي زيادي وجود دارد و از انديشه متخصصين جلوههاي صوتي و اصوات محيطي نيز غني هستند، با انجام تنظيمات مختلف صداي شخصيتها را بهخوبي شنيد. DTS X نسبت به دالبي اتموس كه فناوري نسبتا جديدي است، بيشتر همراهي ميشود و دستگاههاي بيشتري توانايي پخش آن را دارند. DTS X نسبت به دالبي اتموس انعطافپذيري بيشتري دارد و استفاده از آن نسبت به دالبي اتموس هزينهي كمتري دارد؛ اما با اينكه بهانديشه متخصصين ميرسد DTS X برتري دارد، دالبي اتموس محبوبتر و متداولتر است. دركل DTS X بهصورت دقيقتري رمزگذاري ميشود و نسبت به دالبي اتموس كيفيت بالاتري دارد؛ اما اين برتري اصلا محسوس نيست؛ درمقابل محتواي دالبي اتموس بهلطف روش اختصاصي فشردهسازي شركت دالبي با حجم كمتري توليد ميشوند.
Auro 3D به نسبت دالبي اتموس و DTS X كمتر مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين فناوري نيز بايد اسپيكرها با چيدمان خاصي نصب شوند و مهمترين تفاوت اين فناوري با دالبي اتموس هم به اين موضوع مربوط ميشود.
در فناوري Auro 3D برخلاف دالبي اتموس از سه لايه اسپيكر استفاده ميشود. لايهي اول اسپيكرهاي سراند معمولي هستند؛ لايهي دوم مربوط به اسپيكرهايي است كه روي ديوار نصب ميشود (اسپيكرهاي height) و لايهي سوم از اسپيكرهاي سقفي تشكيل ميشود. تفاوت ديگر دالبي اتموس و Auro 3D، نحوهي چينش اسپيكرهاي سقفي و تعداد آنها است. همانطور كه گفتيم، در سيستمهاي صوتي دالبي اتموس دو يا چهار اسپيكر در سمت جلو يا جلو و عقب سقف نصب ميشوند؛ اما در سيستم Auro 3D تنها يك اسپيكر سقفي در مركز سقف قرار ميگيرد؛ در سيستم Auro 3D نميتوان از چند اسپيكر سقفي يا اسپيكرهاي upfiring براي انعكاس صدا به سمت بالا استفاده كرد.
يكي ديگر از تفاوتهاي Auro 3D با دالبي اتموس، ميزان استفاده از اسپيكرهاي ديواري يا همان اسپيكرهاي Height است؛ معمولا در سيستم دالبي اتموس يا از اسپيكرهاي ديواري اصلا استفاده نميشود يا بهجاي اسپيكرهاي سقفي استفاده ميشوند؛ اما اين اسپيكرها در سيستم Auro 3D نقش بسيار مهمي دارند و در اين سيستم حداقل ۴ عدد از آنها (دو اسپيكر در قسمت جلو درست بالاي اسپيكرهاي سراند جلو و دو اسپيكر در پشت بالاي اسپيكرهاي سراند عقب) با زاويهاي درحدود ۲۵ درجه نصب ميشوند.
طراحان Auro 3D معتقد هستند صداهايي كه بهصورت كاملا عمودي پخش ميشوند، چندان طبيعي بهانديشه متخصصين نميرسند و انسان درحالت طبيعي بيشتر صداهايي را ميشود كه از اطراف يا كمي بالاتر از سطح گوش او (با زاويهاي تا حداكثر ۳۰ درجه) به گوش برسند؛ بنابراين تنها از يك اسپيكر سقفي در اين سيستم استفاده شده است و حتي در برخي از سيستمها اسپيكر سقفي اصلا استفاده نميشود.
چينشهاي متفاوتي براي سيستم Auro 3D وجود دارد كه از ميان آنها ميتوان به سيستم ۹٫۱ (سيستم صداي سراند ۵٫۱ به اضافهي چهار اسپيكر ديواري)، سيستم ۱۰٫۱ (يك اسپيكر در سقف به سيستم اضافه ميشود) و سيستم ۱۳٫۱ اشاره كرد (سيستم صداي سراند ۷٫۱ به اضافهي چهار اسپيكر ديواري).
از ميان گيرندههاي AV مجهز به فناوري Auro 3D ميتوان به گيرندههاي دنون (Denon) اشاره كرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد Auro 3D و عناوين فيلمهاي ارائهشده با اين فناوري صوتي به اين لينك مراجعه كنيد.
Auro 3D توانايي رقابت با دالبي اتموس را ندارد؛ زيرا در اين فناوري صدا حداكثر ميتواند در ۱۳ كانال تفكيك شود؛ اما صداي دالبي توانايي تفكيكشدن تا ۱۲۸ كانال مختلف را نيز دارد. درضمن صداي Auro 3D بهاندازهي صداي دالبي اتموس پويا نيست و در بين كانالهاي مختلف حركت نميكند. اگر بخواهيم اين سه فناوري را انديشه متخصصين كيفيت ردهبندي كنيم، DTS X، دالبي اتموس و Auro 3D به ترتيب در جايگاه اول تا سوم قرار ميگيرند؛ اما از انديشه متخصصين محبوبيت و متخصصد بيشتر، برتري كامل با دالبي اتموس است.
آيندهي دالبي اتموس
درحالحاضر تنها ۴۸۰۰ سينما در سراسر جهان مجهز به فناوري دالبي اتموس هستند كه درصد كمي از سينماهاي مدرن را تشكيل ميدهند؛ بدون ترديد در آينده تعداد بيشتري از سينماهاي جهان مجهز به صداي دالبي ميشوند. از سوي ديگر همانطور كه صداي فراگير از آغاز پيدايش تاكنون پيشرفت زيادي داشته است، صداي دالبي اتموس نيز در آينده تكامل مييابد و به واقعيت نزديكتر خواهد شد. تيم طراح اين فناوري با تكيه بر تجربهي غني ۵۰ سالهي شركت دالبي، پيوسته درحال تلاش براي تقويت صداي سهبعدي هستند؛ بنابراين قطعا در آينده صداي سهبعدي پوياتر، غنيتر و واقعيتري خواهيم شنيد.
آيا دالبي اتموس ارزش پرداخت پول دارد؟
قطعا صداي سهبعدي لذت تماشاي فيلم يا بازيكردن را به مراتب بيشتر ميكند و براي شنيدن چنين صدايي ناگزير به استفاده از سختافزارهاي و نرمافزارهاي همراهيكننده از دالبي اتموس و فناوريهاي مشابه آن هستيد. اگرچه سازندگان سيستمهاي صداي دالبي ۷٫۱ مدعي هستند كه محصول آنها توانايي ايجاد صداي سهبعدي را دارد، چنين ادعايي تنها يك حقهي تبليغاتي براي افزايش فروش اين دستگاهها است؛ زيرا يكي از اصول ايجاد صداي سهبعدي، پخش صدا از بالا و بهصورت عمودي جهت افزودن بعد جديدي به صداي فراگير است و سيستمهاي صداي فراگير متداول توانايي انجام اين كار را ندارند.
نكتهي حائز اهميت ديگر اينكه ساندبارها، هدفونها، موبايلها و لپتاپها توانايي خلق صداي سهبعدي واقعي را ندارند و براي تجربهي صداي ۳۶۰ درجه بايد به فكر تهيهي گيرندهي AV حرفهاي و اسپيكرهايي با قابليت پخش صداي دالبي اتموس باشيد؛ البته ايجاد چنين سيستمي هزينهي زيادي دارد.
سخن آخر
قطعا هرچقدر صداي دالبي اتموس را توصيف كنيم، نميتواند به اندازهي تجربهي واقعي اين فناوري تأثيرگذار باشد؛ به همين دليل از شما مخاطبان عزيز تقاضا داريم درصورتي كه صداي دالبي اتموس را از نزديك تجربه كردهايد، انديشه متخصصينها و تجربههاي خود را در بخش هم انديشي ها بيان كنيد.
هم انديشي ها