دستنوشته پزشكي ناياب از سالهاي پاياني ناپلئون ميگويد
ناپلئون بناپارت در اوايل قرن نوزدهم به اولين مقام سلطنتي خود دست يافت و در سالهاي پس از انقلاب فرانسه، بهتدريج جاي پاي خود را محكم كرد تا در سال ۱۸۰۴، يعني در ۳۵ سالگي، به مقام امپراتور فرانسه دست پيدا كند. در همين حال، مرگ امپراتور محبوب فرانسه و بزرگترين فرمانده نظامي تاريخ چندان شايستهي فردي با چنين جايگاه و مقامي نبود. او به جزيرهي دورافتادهاي در اقيانوس اطلس به نام سنتهلن تبعيد شد و سالهاي پاياني زندگاني خود را در رنج و عذاب و انزوا سپري كرد. ناپلئون سال ۱۸۲۱ در ۵۱ سالگي جان سپرد.
بهنقل از مجلهي اسميتسونيان، حال دستنوشتههاي بسيار نايابي كه اخيرا در يكي از حراجيهاي فروخته شده، ابعاد تازهاي از وضع وخيم سلامتي ناپلئون در سالهاي پاياني عمرش را آشكار كرده است. بهگزارش CNN، اخيرا بنگاه حراج هريتيج در دالاس آمريكا نامهاي بهقلم باري ادوارد اومارا، جراح ايرلندي را به ارزش دوهزار دلار به شهروند بريتانيايي فروخته شد. در اين دستنوشته كه ۴ ژوئن ۱۸۱۸ نوشته شده، شرح مبسوطي از وضع سلامت ناپلئون بناپارت آمده است.
اومارا در بخشي از اين نامه نوشت: «دريافتم ناپلئون ناپلئون در تب شديد ميسوزد و در چهرهاش اضطراب مشهود است و آشكارا متحمل رنج و عذاب جسمي بسياري است.» اين پزشك ايرلندي درادامه علائم امپراتور سابق فرانسه را چنين ذكر كرده است: «تشديد درد در طرف راست بدن، سردرد طاقتفرسا، اضطراب و پريشاني، جديدي بدن و خشكي پوست و تپش قلب كه همهي اين علائم از بيماري وخيمي حكايت ميكند.»
تابلو ناپلئون در بستر مرگ (۱۸۴۳) اثر چارلز ستوبين، نقاش آلماني
اومارا اشاره كرده است در پائيز سال قبل نيز يكي از دندانهاي عقل ناپلئون را كشيده است. دوران اقامت ناپلئون در جزيرهي سنتهلن دومين و آخرين تبعيدش بود. او ابتدا به جزيرهي البا تبعيد شد كه توانست سال ۱۸۱۵ و تنها پس از ۱۰ ماه از آنجا بگريزد و دوباره قدرت را در فرانسه قبضه كند. بااينحال، ناپلئون و سپاهيانش بعدها در نبرد واترلو شكست خوردند تا سرانجام او مجبور شود از سلطنت كنارهگيري و خود را تسليم انگليسيها كند. متعاقب آن ناپلئون به جزيرهاي دورافتاده تبعيد شد تا ۶ سال پاياني خود را در عزلت و تنهايي بهسر ببرد.
هوبرت اوكانر محقق و پزشكي است كه جزوه رايگاني دربارهي ارتباط پزشك ايرلندي و ناپلئون بهرشتهي تحرير درآورده است. اوكانر در جزوه رايگانش آورده است باري ادوارد اومارا از خانوادهاي ثروتمنده بود و در كالج ترينيتي در دانشگاه كمبريج انگلستان در رشتهي پزشكي تحصيل كرده است. باوجواين بهعقيدهي اوكانر، ازآنجاكه اين پزشك قبلا سابقهي مطرحكردن شايعات بياساس دربارهي ناپلئون را داشته، ممكن است گزارشهايش چندان مطمئ» نباشد.
اين دو بهدنبال تسليمشدن ناپلئون در جولاي ۱۸۱۵، در كشتي اچاماس بلروفون با يكديگر ديدار كردند. وقتي امپراتور فرانسه اطلاع پيدا كرد انگليسيها ميخواهند او را در نقطهاي دورافتادهاي زنداني كنند، درخواست كرد اومارا بهعنوان پزشك شخصي او را همراهي كند. اومارا همان كسي است كه بعدها شايعه كرد امپراتور فرانسه را با سَم آرسنتيك كشتهاند؛ ادعايي كه تا امروز همچنان از ادعاهاي بياساس بهشمار ميرود. اين پزشك ادعاي ديگري هم مطرح كرده و گفته بود كه فرماندار سنتهلن، سر هادسون لو، به او دستور داده بود زندگي ناپلئون را كوتاه كند.
در همين حال، ناپلئون قصد داشت با ادعاي اينكه آبوهواي جزيره براي وضع سلامتياش مضر است، از آنجا بگريزد و ميخواست اين ادعا را با اختيارات پزشكي اومارا اثبات كند. بااينحال پس از اتهاماتي كه اومارا به لو نسبت داد، فرماندار سنتهلن او را اخراج كرد و پزشك ديگري را بهجاي او نشاند. اومارا همچنان دست از ادعايش برنداشت و حتي بعدا در سال ۱۸۲۲ جزوه رايگاني دربارهي دسيسهچينيهاي انگليسيها براي قتل ناپلئون نوشت.
كليد و پاكت نامه و يادداشتهايي كه در صندوقچهاي قديمي پيدا شدند
ساندرا پالومينو، مدير نسخ خطي تاريخي بنگاه حراجي هريتيج، به CNN گفت اين دستنوشتهي پزشك ناپلئون توانسته ابعاد تازهاي از زندگي دولتمرد بزرگ و رهبر نظامي فرانسه را آشكار كند؛ بههميندليل، نميتوان بهراحتي از اهميت تاريخياش چشمپوشي كرد. درحالحاضر، پذيرفتهترين فرضيه دربارهي علت مرگ ناپلئون سرطان معده است؛ علتي كه پس از كالبدشكافي جسدش بهدست گروهي متشكل از هفت پزشك در سال ۱۹۲۱ تعيين شد.
در تحقيق ديگري هم كه در سال ۲۰۰۷ انجام گرفت، محققان نتيجه گرفتند ناپلئون احتمالا دراثر خونريزي دستگاه گوارشي و درماننشدن سرطان معده جان سپرده است. اَندرو رابرتز، مورخ بريتانيايي، دراينباره گفته است سرطان ناپلئون از اوايل سال ۱۸۱۸ آغاز شده است.
از ديگر وسايل مرتبط به ناپلئون بنارپارت كه اخيرا زير چكش حراجي رفت، كليدي آهني بود كه تصور ميشود قفل درِ اتاقي با آن باز شده باشد كه ناپلئون در آن جان سپرده است. BBC دربارهي اين موضوع گزارش داده است چارلز ريچاد فوكس كه در روزگار ناپلئون بهعنوان سرباز در سنتهلن خدمت ميكرد، اين كليد را همراه خود به ادينبرو (اسكاتلند) برده است. حال بازماندگان سرباز بعد از پيداكردن اين كليد اسرارآميز در صندوقچهاي قديمي تصميم گرفتند آن را به حراج بگذراند.
ديويد مَكدونالد، از متخصصان حراجخانهي ساتبيز، دراينباره ميگويد: «همواره در حراجيها شاهد وسايلي مرتبط با ناپلئون هستيم؛ از نقاشيها و تصاوير ارزشمند گرفته تا وسايل منازل و كاخهاي امپراتور افسانهاي.» بههرحال، اين كليد باتوجهبه پيشينهي اسرارآميز و اينكه كليد اتاقي است كه ناپلئون در آن جان سپرده است، جاذبهاي مبهوتكننده دارد.
هم انديشي ها