گزارش ساليانه ديجيكالا چه تصويري از بازار خردهفروشي الكترونيك ايران ترسيم ميكند؟
ديجيكالا لقب پرمخاطبترين فروشگاه الكترونيك ايران و خاورميانه را يدك ميكشد. گزارش عملكرد سالانهي اين فروشگاه باتوجهبه حوزهي عظيم پوشش آن، اهميت زيادي براي تحليلگران بازار خردهفروشي الكترونيك ايران دارد، از اينرو اين گزارش را بايد از ابعاد مختلف مطالعه كرد. گزارش سال ۹۸ هرچند دومين گزارش منتشر شده توسط بزرگترين فروشگاه اينترنتي كشور است، اما بايد آن را اولين گزارش سالانهاي خواند كه اين فروشگاه منتشر كرده است. انتشار گزارشهاي اين چنيني را بايد قدمهاي اوليه ديجيكالا در راستاي ورود به بورس خواند. براساس گزارش سال ۱۳۹۸ ديجيكالا در ۶ فصل تدوين شده كه مهمترين آمارها و تحليلها را ميتوان در بخشهاي رفتار متخصصان و همچنين بازارگاه كسبوكارهاي ايراني جستوجو كرد. بخش رفتار متخصصان، ميتواند نمايي كلي از استقبال مردم را از خردهفروشي الكترونيك نشان دهد و بازارگاه كسبوكارهاي ايراني، آيندهي روشن و قابلتوجهي را براي سيستمهاي بازارگاهي يا همان ماركتپليس، نمايان ميكند.
آمار خلاصهاي كه ديجيكالا از بازديد و خريد از پلتفرم خود منتشر ميكند، نشان از پيشرفت استقبال مردم از اين فروشگاه الكترونيك است. ديجيكالا در سال ۱۳۹۸ به ركورد ۲۶ ميليون بازديدكنندهي يكتا در ماه رسيده و براساس همين آمار، خود را پرمخاطبترين فروشگاه الكترونيك ايران و خاورميانه مينامد. آمار روزانهي بازديد از ديجيكالا، ۵/۴ ميليون بازديد عنوان ميشود كه بهصورت تجميعي از پلتفرمهاي وب و اپليكيشن به دست آمده است. درحالحاضر بيش از دو ميليون نوع محصول در ديجيكالا به فروش ميرسد كه اين مهم به مد اضافه شدن ماركتپليس به خردهفروشي ديجيكالا به دست آمده است. ديجيكالا سال ۱۳۹۷ و پيش از راهاندازي ماركتپليس، تنوع كالايي زير يك ميليون داشت كه پس از فعال شدن ماركت پليس، موفق به عبور از مرز يك ميليون كالا تا آخر سال ۱۳۹۷ شد. نكتهي مهم ديگري كه ارزش يك سرويس الكترونيك و معتبر را بهعنوان بازيگري مهم در اقتصاد ملي نشان ميدهد، تعداد فرصتهاي شغلي و كسبوكارهاي ايراني متصل به ديجيكالا است. درحالحاضر بيش از ۴ هزار فرصت شغلي مستقيم در ديجيكالا وجود دارد كه در تركيب با فرصتهاي شغلي موجود در بيش از ۶۱ هزار كسبوكار متصل به اين پلتفرم، حجم مناسب اشتغال در فضاي خردهفروشي الكترونيك را نشان ميدهد.
اما مهمترين فاكتوري كه در اين گزارش نيز به مطالعه آن ميپردازيم، سهم خردهفروشي الكترونيك است؛ برآوردهاي ديجيكالا براساس دادههاي بانك مركزي، حجم معادلات شاپركي كسبوكارهاي اينترنتي و حجم فروش، نشان از اين دارد كه تنها ۲ درصد از سهم خردهفروشي در كشور، ازطريق سرويسهاي الكترونيك سرويسهاي الكترونيك، علاوه بر بيش از ۳۱ هزار فروشگاه الكترونيك ثبتشده و داراي نماد اعتماد الكترونيكي، شامل فروشگاههاي كوچك فعال در شبكههاي اجتماعي همچون تلگرام و اينستاگرام هم ميشوند؛ از اينرو بايد به اين نكته اشاره كرد كه سهم خردهفروشي الكترونيك تنها حاصل فعاليت ۳۱هزار فروشگاهي نيست كه داراي نماد اعتماد الكترونيكي هستند، بلكه در اين محاسبات، سهم فروشگاههاي فعال در شبكههاي اجتماعي چون اينستاگرام نيز محاسبه شده و به انديشه متخصصين ميرسد سهم خرده فروشي الكترونيك توسط فروشگاههاي الكترونيك فعال تنها يك درصد است كه اين عدد بسيار كوچك است.
از سويي ديگر، با نگاه به آمار ارائه شده توسط ديجيكالا، ميتوان ديد كه بازديد يكتاي ماهانه از اين فروشگاه را ۲۶ ميليون اعلام شده است. با مقايسهي اين آمار و سهم پايين خردهفروشي الكترونيك از كل بازار خردهفروشي، چند نتيجهگيري مهم به دست ميآيد. ديجيكالا بهعنوان بزرگترين فروشگاه الكترونيك ايران، موفقيتهاي زيادي در جذب مردم عادي به فرهنگ خريد الكترونيك داشته است، اما هنوز بسياري از مردم از اين وبسايت و بسياري فروشگاههاي الكترونيك ديگر، تنها براي جستوجوي كالا يا مشاهده و مقايسهي ارزشها استفاده ميكنند. درواقع درصد بسيار پاييني از بازديدهاي الكترونيك، به خريد منجر ميشود كه دليل عمدهي آن را ميتوان در عدم فرهنگسازي پيرامون مزيتهاي خريد الكترونيك مشاهده كرد.
سهم خردهفروشي الكترونيك در بازار ايران تنها ۲ درصد است
يكي از دلايل ديگري كه در سالهاي اخير، با وجود افزايش قابلتوجه تعداد فروشگاههاي اينترنتي، شاهد افزايش فروش الكترونيك نيستيم، ترجيح بيشتر متخصصان به خريد فيزيكي است. اگرچه ديجيكالا و بسياري فعالان ديگر با فراهم كردن قابليتهاي متعدد، سعي در شفافسازي فروش الكترونيك داشتهاند، اما هنوز بسياري از مردم عادي، خريد الكترونيك را راهكاري مناسب براي تهيهي مايحتاج خود نميبينند. ازطرفي در سيستم ماركتپليس كه ديجيكالا از فعالان جدي آن محسوب ميشود، هنوز آگاهي لازم بين متخصصان وجود ندارد و بسياري از شكايتهاي خريد الكترونيك، بهخاطر عدم آگاهي متخصصان از سازوكار ماركتپليس (يا بازارگاه) نشأت ميگيرد. فراموش نكنيد كه وضعيت كشور ما ازلحاظ تعداد متخصصان الكترونيك نامناسب نيست و طبق آخرين آمار، ۷۵/۳ ميليون مشترك اينترنت موبايل در كشور فعال هستند. تعداد تراكنشهاي الكترونيك هم در سال گذشته با رشد حدود ۳۲ درصدي همراه بود، اما هنوز راه زيادي تا افزايش سهم خردهفروشي الكترونيك در پيش داريم.
اما به انديشه متخصصين ميرسد كه در ماههاي اخير و با شيوع ويروس كرونا در كشور همچون ساير نقاط جهان، پرندهي اقبال روي شانههاي فروشگاههاي الكترونيك نشسته و فرصتي مناسب براي بهرهبرداري از اين شرايط ايجاد شده است. هرچند پيامدهاي اقتصادي متعددي از اين بحران مخفي ماندهاند، اما يك نكتهي مثبت را هم ميتوان در تغيير وضعيت پيشآمده بهخاطر همين همهگيري مشاهده كرد. استقبال مردم از خريد الكترونيك، بهخاطر محدوديتهاي متعدد اعمالشده در ماههاي ابتدايي سال، افزايش قابلتوجهي داشت. ديجيكالا هم پيشبيني ميكند كه همين تغيير روند، به افزايش اقبال عمومي از خريد الكترونيك در ماههاي پيشرو منجر خواهد شد. نكتهي مهم اينكه ديجيكالا و ديگر فعالان بازار خردهفروشي الكترونيك، بايد از فرصت پيشآمده در شرايط كنوني حداكثر استفاده را داشته باشند تا تجربهي شيريني را از خريد الكترونيك براي متخصصان فراهم كنند و درنهايت، خريد الكترونيك به عادتي ماندگار براي متخصصان تبديل شود.
سهم پايين خردهفروشي الكترونيك در ايران، يك نكتهي مثبت و اميدواركننده هم براي فعالان و علاقهمندان به اين صنعت دارد. سهم يك تا دو درصدي فروش الكترونيك در كشور ما، در مقايسه با سهم ۲۵ درصدي چين (بيشترين سهم فروش الكترونيك در جهان) بسيار ناچيز است. كشور ما حتي در مقايسه با كشورهاي درحال توسعهي ديگر همچون هند (۳ درصد) و اندونزي (۴ درصد) نيز آمار خوبي از اين لحاظ ندارد. درنتيجه ميتوان پيشبيني كرد كه خردهفروشي الكترونيك در ايران هنوز فرصتهاي بيشماري براي پيشرفت دارد و ظهور رقبايي براي ديجيكالا، دور از انتظار نخواهد بود. همين رقبا ميتوانند به رشد بيشتر صنعت و بهبود وضعيت بازار و اقبال مردمي هم كمك كنند.
يكي از نكات جالب توجهي كه در ديجيكالا به آن اشاره شده، بالا بودن متوسط ارزش هر سفارش در استانهاي مختلف است. با نگاهي به نمودار مربوط، ميتوان نتيجهگيري كرد كه محدوديت دسترسي به خريد برخي اقلام در برخي استانها باعث شده تا متخصصان به ديجيكالا روي آورده و كالاي مورد انديشه متخصصين خود را به انديشه متخصصين ميرسد جزو كالاهاي گران ارزشي است كه در استان يا شهر متخصصان موجود نيست، از ديجيكالا خريداري كنند. با كسر دو استان البرز و تهران كه امكان خريد كالاهاي تندمصرف را از ديجيكالا دارند، ميتوان مشاهده كرد كه در بيش از ۵۵ درصد استانها، ارزش سفارش متخصصان بيشتر از ميانهي كشوري است. همين موضوع نشان از اين دارد كه در صورت خدماترساني مناسب، فروشگاه هاي اينترنتي از شانس مناسبي براي استقبال از سوي متخصصان روبرو هستند.
همچنين بايد به خالص فروش ريالي ديجيكالا نيز اشاره كرد كه طي هشت سال فعاليت اين شركت، سالانه شاهد رشد متوسط ۱۰۶ درصدي بوده است. نرخ ۱۰۶ درصد براي نرخ مركب رشد سالانه (CAGR) به اين معني است كه ارزش خالص فروش ريالي ديجيكالا هر سال در مقايسه با سال گذشته بيش از دو برابر افزايش پيدا كرده است. دو برابر شدن ارزش خالص فروش طي هشت سال به معناي ۱۲۸ برابر شدن ارزش خالص فروش ريالي سال ۹۸ در مقايسه با سال ۹۱ است. هرچند بخشي از اين رشد را بايد به پاي كاهش ارزش ريال در برابر دلار نوشت، اما با نگاه دقيقتر ميتوان پتانسيل بالاي خرده فروشي الكترونيك در كشور را ديد كه همچنان نيازمند حضور پررنگتر بازيگران اين حوزه است.
ميتوانيد گزارش ديجيكالا را از اينجا دانلود كنيد.
هم انديشي ها