دانشمندان كشف اخير مولكول نشانگر حيات در زهره را رد كردند
دو ماه پيش، پژوهشگران در مطالعه‌اي ادعاي شگفت‌انگيز يافتن نوعي مولكول مرتبط با حيات را در سياره زهره (ناهيد) مطرح كردند. بااين‌حال، اكنون گروهي ديگر از دانشمندان با ارزيابي دوباره و مستقل شيوه‌هاي به‌كاررفته در آن مقاله به نتايجي كاملا متفاوت دست يافته و مدركي آماري از ردپاي زيستي پيدا نكرده‌اند. همان زمان نيز برخي متخصص كارشناسان درباره‌ي ادعاي وجود حيات در سياره‌اي با دماي سطحي ۴۵۰ درجه‌ي سانتي‌گراد ترديد داشتند.
ماه سپتامبر، گروهي پژوهشي به سرپرستي جين گريوز، ستاره‌شناس از دانشگاه كارديف ولز، ادعا كرد كه مولكولي به‌نام فسفين را در زهره شناسايي كرده است. اين در حالي است كه دست‌كم تا آنجا كه مي‌دانيم، تنها موجودات ميكروسكوپي مي‌توانند اين گاز را روي زمين توليد كنند. پژوهشگران هرگز به‌صراحت ادعاي وجود حيات روي ناهيد را مطرح نكردند و صرفا آن را يكي از توجيه‌هاي وجود فسفين در اين سياره دانستند. بااين‌حال، به‌سرعت موجوداتي باكتري‌مانند را تصور كرديم كه در لايه‌هايي معتدل از ابرهاي زهره شناور هستند و گاز بدبو فسفين را از خود متصاعد مي‌كنند.
به‌نقل از پژوهشي تازه به سرپرستي ايگناس استلن، از دانشگاه ليدن هلند، چنين چشم‌اندازي احتمالا خيال‌پردازي محض است. بااين‌حال، مقاله‌ي جديد تيم استلن هنوز در مرحله‌ي پيش‌انتشار قرار دارد و تأييد اين نتيجه‌گيري كه «هيچ مدركي آماري» از فسفين در زهره موجود نيست، مستلزم گذراندن فرايند داوري همتا است.
ازآنجاكه كارل سيگن، ستاره‌شناس مشهور، هميشه مي‌گفت «ادعاهاي خارق‌العاده به شواهد خارق‌العاده نياز دارد»، ردكردن ادعاي وجود فسفين در زهره دورازانتظار نبود. پژوهشگران هلندي دراين‌باره مي‌گويند: «شواهد ارائه‌شده در مقاله‌ي گريوز نه خارق‌العاده و نه معمولي؛ بلكه صرفا به‌كلي نامطمئن است.»
مقاله‌ي گريوز كه در نشريه‌ي نيچر آسترونومي منتشر شد، از داده‌هاي آرايه‌ي ميلي‌متري بزرگ آتاكاما در شمال شيلي استفاده كرده است. استلن و همكارانش همين داده‌ها را مطالعه كردند كه تيم پژوهشي اصلي دراختيار آن‌ها قرار داده بود. آن‌ها هنگام تجزيه‌وتحليل دوباره‌ي سيگنال احتمالي فسفين كه در امتداد خط طيف‌سنجي در ۲۶۷ گيگاهرتز نمايان شد، دقيقا همان رويكرد روش‌شناختي را به‌كار گرفتند. سپس، گروه هلندي نتوانست نتايج گزارش‌شده در مقاله‌ي پيشين را تأييد كند.
استلن و همكارانش در مطالعه‌‌شان مي‌نويسند روش به‌كاررفته‌ي تيم گريوز به‌منظور مطالعه‌ي داده‌هاي طيفي روشي «ناصحيح» بود كه به نسبت اشتباه سيگنال به نويز بالا منجر مي‌شود. درواقع، ستاره‌شناسان پيوسته ناگزير هستند كه در داده‌هايشان با معضلات سيگنال به نويز كلنجار بروند. فضا مملو از انواع نويزهاي مزاحم نظير فوتون‌هاي سرگردان و انفجارهاي الكتريكي است كه مي‌توانند در عملكرد طيف‌سنج‌ها اختلال ايجاد كنند. داده‌هاي ستاره‌شناسي روي زمين نيز ممكن است تحت‌تأثير ديگر منابع منتشركننده امواج راديويي قرار گيرد.
تيم گريوز در پژوهش خود مدعي شد كه داده‌هاي مناسب‌تر بسيار بيشتري دراختيار دارد؛ اما تيم استلن اين ادعا را رد مي‌كند. آن‌ها درعوض استدلال مي‌كنند كه نسبت سيگنال به نويز سيگنال مطرح‌شده‌ي فسفين درواقع بيش از حد پايين است و نمي‌تواند معني‌دار قلمداد شود. نويسندگان مي‌نويسند در ستاره‌شناسي ويژگي‌هايي در چنين نسبت سيگنال به نويز كمي معمولا ازانديشه متخصصين آماري درخورتوجه تلقي نمي‌شوند. ويژگي‌هاي مشاهده‌شده در چنين سطوح پاييني معناي آماري ندارند.
- شناسايي فسفين در زهره؛ هرآنچه بايد درباره كشف نشانه احتمالي حيات در سياره همسايه بدانيد
- شركتي خصوصي آغازگر جستجوي حيات در سياره زهره خواهد بود
استلن و همكارانش اساسا ادعا مي‌كنند كه گروه گريوز اندازه‌گيري‌ها و محاسبه‌هاي اشتباهي انجام داده و به نتيجه‌اي بي‌اساس رسيده است. علاوه‌بر‌اين، تجزيه‌وتحليل آن‌ها نشان مي‌دهد كه دست‌كم شماري از ويژگي‌هاي اشتباه ديگر را نيز مي‌توان از روش آن‌ها به‌دست آورد؛ درنتيجه، پژوهشگران ناگزير بدين‌نتيجه رسيده‌اند كه مطالعه‌ي گريوز بنيان محكمي براي اشاره به وجود فسفين در جوّ زهره ارائه نمي‌دهد.
بااين‌حال، داستان به همين‌جا ختم نمي‌شود؛ زيرا گروه گريوز و احتمالا ديگر دانشمندان ممكن است ادعاي مطرح‌شده در مقاله‌ي استلن را رد كنند و البته مقاله‌ي جديد نيز خود بايد مرحله‌ي داوري همتا را پشت‌سر بگذارد. اين يعني ادعاهاي تازه را بايد با ديده‌ي شك‌و‌ترديد نگريست؛ اما ماهيت علم همين است.
هم انديشي ها