دانشمندان با جست‌وجوي كاوشگرهاي فرازميني يك قدم به هدف خود نزديك مي‌شوند
سال‌ها است كه دانشمندان در حال جست‌وجوي گونه‌هايي شبيه انسان (حداقل تا اندازه‌اي) هستند. در چشم‌انداز كهكشاني، تلاش انسان براي جست‌وجوي تمدن فرازميني تاكنون ناكام مانده است. با توسعه‌ي ارتباطات راديويي و ليزري در دهه‌هاي گذشته، جست‌وجوي هوش فرازميني (SETI) بر سيگنال‌هاي راديويي و ليزري از اعماق فضا متمركز شده است.
در سال‌هاي گذشته، كاوشگرهايي مثل وويجر ۱ و ۲ و پايونير ۱۰ و ۱۱ و فضاپيماي نيوهرايزنز به‌سمت فضاي ميانستارهاي رهسپار شدند. شايد اين كاوشگرها با تمدن‌هاي فرازميني برخورد كنند و از وجود انسان خبر دهند؛ اما رونالد بريسول در مقاله‌اي كه در مجله‌ي Nature منتشر كرده است، به آغاز عصر فضا (دهه‌ي ۱۹۶۰) بازمي‌گردد و به جست‌وجوي تمدن‌هاي فرازميني پيشرفته با استفاده از كاوشگرهاي فيزيكي در فضاي ميانستارهاي اشاره مي‌كند. بنابراين، SETI هم مي‌تواند از اين روش براي كشف موجودات فرازميني استفاده كند كه اخيرا با كشف امواج گرانشي به روشي پيشتاز تبديل شده است.
روش اكتشافي يادشده را مي‌توان به دو شيوه به‌كار برد. به‌لطف داده‌هاي جمع‌آوري‌شده از تلسكوپ كپلر مي‌دانيم تقريبا نيمي از ستاره‌هاي خورشيدمانند ميزبان سياره‌هاي سنگي زمين‌مانند در كمربند حيات خود هستند. در اين كمربند، دماي سطحي سياره براي همراهي از آب سطحي مايع و ويژگي‌هاي شيميايي لازم براي حيات كافي است. معادله‌ي معروف دريك به اندازه‌گيري احتمال دريافت سيگنال‌هاي راديويي از تمدن‌هاي ديگر كهكشان راه شيري اختصاص دارد؛ البته اين معادله با ابهامات زيادي همراه است. باوجوداين، بر كاوشگرهاي فيزيكي واقع در نزديكي ما اعمال نمي‌شود. اين تمايز مشابه تفاوت بين مكالمه‌ي تلفن‌همراه و سرعت نور و ارسال نامه از‌طريق پست است.
با‌توجه‌به آنچه گفته شد، مي‌توان چنين ضميمه‌اي را به معادله‌ي دريك اضافه كرد: تعداد كاوشگرهاي موجود در فضاي ميانستارهاي را مي‌توان به‌صورت تعداد ستاره‌ها ضرب در تعداد ميانگين كاوشگرهايي محاسبه كرد كه هر سال توليد مي‌شوند (N). نزديك‌ترين منظومه‌ي ستاره‌اي، آلفاي قنطورس، زوج ستاره‌ي خورشيدمانند (A و B) و يك كوتوله‌ي سفيد (C) را شامل مي‌شود. اين منظومه‌ي ستاره‌اي سه‌تايي تقريبا چهار سال نوري از زمين فاصله دارد؛ اما نزديك‌ترين كاوشگر ممكن است در فاصله‌ي نزديك‌تري قرار داشته باشد.
هر تمدن به‌ازاي طول عمر متوسط ستاره‌اش يك كوادريليون (N=105) كاوشگر توليد مي‌كند. اگر وزن هر كاوشگر يك گرم باشد، جرم كلي يك كوادريليون كاوشگر را مي‌توان با وزن سياركي در اندازه‌ي يك كيلومتر هم‌ارز دانست. چنين سياركي معمولا هر نيم ميليون سال با زمين برخورد مي‌كند و اندازه‌ي آن بر‌اساس ضريب دَه برابر كمتر از سيارك چيكسولوب است كه به نابودي دايناسورها در‌حدود ۶۶ ميليون سال پيش منجر شد. واضح است تعداد واقعي كاوشگرهاي ميانستارهاي به فراواني و طول عمر تمدن‌هاي پيشرفته به‌ازاي هر ستاره و وزن هر كاوشگر و پيچيدگي فناوري توليد آن وابسته است.
آوي لوئب، نويسنده‌ي اصلي اين مقاله، در جزوه رايگان خود با عنوان فرازميني (Extraterrestrial)، داستان كشف اومواموا را نقل مي‌كند. اين جرم به‌عنوان اولين جرم ميانستارهاي نزديك به زمين، برخلاف بسياري از دنباله‌دارها و سيارك‌هاي قبلا ديده‌شده در منظومه‌ي شمسي ظاهري عجيب داشت. جزوه رايگان لوئب به جزئيات مربوط به ويژگي‌هاي عجيب اومواموا اشاره مي‌كند:
اين جرم شكلي مسطحي با ويژگي‌هاي اغراق‌آميز داشت كه قبلا در ميان دنباله‌دارها يا سيارك‌هاي ديگر ديده نشده بود. همچنين، از سرعت غيرمعمول و سطحي درخشان بهره مي‌بُرد. امواموا بايد يك‌دهم از جرم خود را از دست مي‌داد تا با قدرت راكت بتواند حركت كند. برخلاف جت‌هاي دنباله‌دار، شواهدي از مولكول‌هاي كربني يا تغييري در دوره‌ي چرخش در اين جرم ديده نشد.
سپتامبر ۲۰۲۰، جرم عجيب ديگري را Pan STARRS كشف كرد. اين جرم 2020 SO ناميده شد و مانند امومواموا بي‌قيد نبود؛ بلكه مانند زمين در مداري به دور خورشيد مي‌چرخيد. بعدا مشخص شد 2020 SO تقويت‌كننده‌ي راكتي است كه از برخورد ماه‌نشين سوروير ۲ با سطح ماه در سال ۱۹۶۶ به‌جا مانده است. طبق اين كشف مي‌توان به اين نتيجه رسيد كه اشياي مصنوعي با نسبت سطح به جرم بزرگ را مي‌توان از اجرام طبيعي بر‌اساس نيروي رانشي خورشيد تفكيك كرد. ازاين‌رو با‌توجه‌به اندازه و انحراف مسير امواموا، نمي‌توان گفت اين جرم منشأ زميني داشته است. لوئب بيان مي‌كند:
هنگام تعطيلات در ساحل دريا، از مطالعه صدف‌هاي طبيعي لذت مي‌برم؛ اما گاهي با بطري‌هاي پلاستيكي هم روبه‌رو مي‌شوم. به‌همين‌ترتيب، ستاره‌شناسان معمولا هنگام مطالعه سيارك‌ها يا دنباله‌دارهاي منظومه‌ي شمسي، سنگ‌هاي طبيعي را مطالعه مي‌كنند؛ اما شايد امواموا اولين برخورد با بطري پلاستيكي براي انسان باشد كه تمدني پيشرفته آن را ساخته است. بادبان‌هاي خورشيدي را مي‌توان به‌گونه‌اي طراحي كرد كه به‌ازاي دَه‌ها متر‌مربع مساحت سطح، تنها يك گرم به وزن آن‌ها اضافه شود كه با مساحت امواموا مقايسه‌شدني است.
كاوشگرهاي ميانستارهاي مي‌توانند در مسيرهاي منتخبشان حركت كنند كه بر‌اساس توزيع تصادفي نيستند. در اين صورت، نيروي جاذبه‌ي ستاره‌اي آن‌ها را به‌سمت خود مي‌كشد. در پوشش خارجي منظومه‌ي شمسي، چنين كاوشگرهاي كُندي معمولا در ميان تعداد زيادي از سنگ‌هاي يخي ابر اورت مخفي مي‌شوند كه رابطه‌‌شان با خورشيد سست است و در مسير آلفا قنطورس قرار دارند.
اگر فرستندگان كاوشگرها ترجيح دهند گم‌نام بمانند، امكان شناسايي كاوشگرها دشوار خواهد بود. بااين‌حال، داده‌هاي مربوط به امواموا ناقص هستند و براي پي بردن به ماهيت امواموا، اجرام مشابه را در آسمان بايد جست‌وجو كرد. اين جمله‌ي معروف كه «ما در دنيا تنها نيستيم» مي‌تواند مفاهيم چشمگيري براي اهداف جست‌وجوي فرازميني‌ها به‌دنبال داشته باشد. آيا روزي خواهد رسيد كه به وجود فرازميني‌هاي هوشمندتر از خود در راه شيري پي ببريم؟ تنها راه پي‌بردن به اين راز، مطالعه آسمان شب و جست‌وجوي كاوشگرهاي مربوط به فرازميني‌ها است.
هم انديشي ها