ويرجين اوربيت با ارسال موشك به فضا از زير بوئينگ ۷۴۷، ايده پرتاب هوايي را زنده ميكند
يكشنبه صبح، ويرجين اوربيت (Virgin Orbit) به سومين شركت خصوصي آمريكايي و فعال در عرصهي فضا تبديل شد كه جسمي را به مدار زمين ميرساند. ويرجين اوربيت نخستين شركتي محسوب ميشود كه اين دستاورد را از ميانهي هوا رقم ميزند. لانچروان، موشك سوخت مايع ويرجين، از زير بال يك هواپيماي بوئينگ ۷۴۷ سفارشي به نام كازميك گرل (دختر كيهاني) و بر فراز ساحل فلوريدا پرتاب شد.
به گزارش وايرد، كلي لاتيمر (خلبان كازميك گرل) در ارتفاع حدود ۳۰ هزار پا (تقريبا ۹ كيلومتر) كه محدودهي پرواز جتهاي مسافربري معمولي است، از موشك جدا شد. لانچروان پس از چند ثانيه سقوط آزاد، موتورهايش را روشن و به فضا صعود كرد. موشك به محض رسيدن به مدار، محمولهي خود شامل ۱۰ كيوبست ساختهشده به دست پژوهشگران ناسا و چند دانشگاه آمريكايي را رها و در نهايت به سمت زمين سقوط كرد.
تيم ويرجين از زمان نخستين اقدام به پرتاب در بهار گذشته تاكنون با بدبياريهاي مختلف مواجه شده بود و از همينرو، پرتاب موفق اخير پيروزي خوشايندي براي آنها به شمار ميآيد. نخستين پرواز آزمايشي در ماه مي، چند ثانيه پس از رهاسازي موشك و به دليل شكستگي در لولهي سوخت آن لغو شد. پس از آنكه مهندسان اشكال را شناسايي و رفع كردند، مقامهاي شركت تصميم گرفتند پرتاب دوم را در ماه دسامبر انجام دهند؛ اما اين پرواز آزمايشي نيز به دليل گسترش شيوع كوويد ۱۹ در نزديكي مقر ويرجين اوربيت در لس آنجلس به تعويق افتاد.
دن هارت، مديرعامل ويرجين اوربيت، پيش از پرتاب يكشنبه در تماس با خبرنگاران گفت: «براي اطمينان از ايمني تيم، اقدامات فراواني انجام دادهايم و از همينرو بسياري از عمليات و فعاليتهاي پرتاب ما بهصورت مجازي پيگيري ميشود. پرتاب در ميانهي دنياگيري واقعا هيجانانگيز است.»
پرتاب اخير حاصل نزديك به يك دهه فعاليت مهندسان ويرجين اوربيت، يكي از دو شركت هوافضاي بنيانگذاري شده به دست ريچارد برانسون است. در سال ۲۰۱۸، ويرجين گلكتيك، شركت همتاي ويرجين اوربيت، با پرتاب هواپيمايي فضايي حامل دو انسان به لبهي فضا تاريخساز شد. برانسون بهوضوح به پرتاب اجسام و انسان با هواپيما علاقهي فراواني دارد و در هر دو شركت خود مهندسان و خلبانهايي كاركشته به كار گرفته است. اما اكنون پرسش اين است كه آيا پرتاب با هواپيما ميتواند به كسبوكاري پايدار تبديل شود؟
پرتاب هوايي معمولا با موشكهايي ارتباط دارد كه اهدافشان محدود به سطح زمين است؛ اما اين نوع پرتاب تاريخچهاي طولاني در صنعت فضا دارد. شركت اوربيتال ساينسز كورپوريشن كه بعدا به نورثروپ گرومن تبديل شد، در اوايل سال ۱۹۹۰ نخستين موشك پرتابشده از هوا به نام پگاسوس را به پرواز درآورد. پگاسوس همانند لانچروان چسبيده به قسمت زيرين جت مسافربري به آسمان پرواز ميكند و ميتواند تا نزديك به ۴۵۰ كيلوگرم محموله را به فضا برساند. اما درطول ۳۰ سال گذشته، پگاسوس فقط در ۴۴ مأموريت به پرواز درآمده است. به منظور مقايسه، اسپيس ايكس در يك دههي گذشته بيش از دو برابر اين تعداد، موشك به فضا فرستاده است.
ويل پومرانتز، نائبرئيس پروژههاي ويژه در ويرجين اوربيت، پيش از نخستين اقدام به پرتاب در ماه مي به وايرد گفت: «وقتي مطالعه مطالعات امكانسنجي و فكر كردن دربارهي لاخبار تخصصي انجام اين كار را شروع كردم، پگاسوس تابلويي نئوني بود كه ۲۴ ساعت شبانهروز و هفت روز هفته در مقابل چشمانم چشمك ميزد. از مانديشه متخصصين متخصص، پگاسوس موفقيتي عظيم است؛ اما از نگاه بازار احتمالا نه.»
پومرانتز ميگويد دليل شكست پگاسوس در جذب تعداد زياد مشتري، اين بود كه وقتي موشك كارش را شروع كرد، آن مشتريان اصلا وجود نداشتند. صنعت ماهوارههاي كوچك تجاري در چند سال گذشته بهطور خيرهكننده رشد كرده است و اكنون صدها شركت بهدنبال سفر ارزان به فضا هستند. در دههي ۱۹۹۰، ناسا براي هر پرتاب پگاسوس ۱۶ ميليون دلار پرداخت ميكرد: درحاليكه امروز اين هزينه به نزديك ۶۰ ميليون دلار رسيده است. حتي با محاسبهي تورم، اين مبلغ تقريبا سه برابر شده و پرداخت آن فراتر از توان مالي اغلب شركتهاي كوچك ماهوارهساز است. پرتاب هوايي زماني ايدهاي جلوتر از زمان خود بود: اما پومرانتز باور دارد كه اكنون زمان آن فرارسيده است.
ويرجين اوربيت براي هر پرتاب، هزينهي تقريبي ۱۲ ميليون دلار تعيين كرده است؛ اما اين بدان معنا نيست كه رقابت وجود ندارد. لانچروان ميتواند اندكي بيش از ۴۵۰ كيلوگرم محموله حمل كند: بدين معنا كه در طيف اندازهي محموله، در جايگاه تقريبا ميانه قرار ميگيرد. اسپيس ايكس عمدتا ماهوارههاي بزرگي پرتاب ميكند كه خارج از ظرفيت لانچروان هستند: اما اين شركت بهتازگي با ارائهي خدمات سفر اشتراكي، ماهوارههاي كوچك را به همراه محمولهي بزرگتر در يك موشك به فضا ميفرستد. در انتهاي سبكتر طيف پرتاب، راكتلب قرار دارد. موشك اين شركت به نام الكترون، ميتواند تقريبا تا ۲۲۵ كيلوگرم محموله را به فضا حمل كند.
اما پومرانتز ميگويد ويرجين اوربيت مزيتي ارائه ميدهد كه هيچكدام از رقبا از آن برخوردار نيستند: آزادي. پايگاههاي فضايي انگشتشماري در جهان ميتوانند موشكها را به فضا پرتاب كنند و همهي آنها نميتوانند ماهوارهها يا فضاپيماها را به مقصد مورد نيازشان برسانند. بهعنوان مثال اگر بخواهيد وسيلهاي براي ايستگاه فضايي بينالمللي پرتاب كنيد، بهترين گزينه برخاستن از مركز فضايي كندي در فلوريدا است. اگر بخواهيد ماهوارهاي در مدار فراز قطبها قرار بدهيد، احتمالا بايد آن را از آلاسكا يا كاليفرنيا پرتاب كنيد. از آنجاكه موشك ويرجين اوربيت از هواپيما پرتاب ميشود، ميتواند از هر فرودگاهي در جهان كه اجازه چنين پروازي ميدهد، از زمين برخيزد و قادر است موقعيت پرتاب را متناسب با نيازهاي مداري مشتري تنظيم كند.
همانطور كه اغلب در صنعت فضايي تجاري رخ ميدهد، نوآوريهاي فناورانه از قوانين حاكم بر آنها پيشي گرفتهاند. ماه مي گذشته، پومرانتز به وايرد گفت ويرجين اوربيت براي دريافت مجوز پرواز كازميك گرل از فرودگاهها، هنوز درحال مذاكره با سازمانهاي هوانوردي دولتي در سرتاسر جهان است. پومرانتز انتظار دارد تقاضا براي خدمات ويرجين اوربيت در خارج از آمريكا، روند دريافت مجوز را تسريع كند. او ميگويد شركت مورد توجه بسياري از كشورهايي قرار گرفته است كه با وجود داشتن صنعت فضايي نوپا، موشك براي قراردادن ماهوارههايشان در مدار ندارند. بهگفتهي پومرانتز: «شما ميخواهيد قادر به جابهجايي كل سايت پرتاب باشيد؛ زيرا در آن صورت ميتوانيد سايت پرتاب خود را در اختيار مشتري قرار دهيد.»
- پرتاب موشك ماهواره بر از هواپيما بهزودي توسط ويرجين اوربيت
- ويرجين گلكتيك دومين پرواز فضايياش را بههمراه يك مسافر انجام داد
فضا كسبوكار پرمشقتي است و بسياري از تجزيهوتحليلها ابراز نگراني كردهاند كه مشتري كافي براي تغذيهي تمام شركتهاي جديد هوافضا وجود ندارد. برخي از اين شركتها احتمالا پيش از آنكه بتوانند به مدار برسند، ورشكست خواهند شد. اندكي بيش از يك سال پيش، وكتور لانچ، استارتاپي موشكي كه با هدف پرتاب ماهوارههاي كوچك براي نيروي هوايي آمريكا، برندهي قرارداد سه ميليون دلاري شد، اعلام ورشكستگي كرد. آسترا، ديگر شركت پرتابگر موشك كه تاكنون بارها براي رسيدن به مدار تلاش كرده و شكست خورده است، سال گذشته ناگزير شد ۱۲ ميليون دلار جايزهي دريافتي از وزارت دفاع آمريكا را پس بدهد؛ اين جايزه به شركتي ارائه ميشود كه بتواند ظرف مدت دو هفته، دو موشك را از دو نقطهي مختلف پرتاب كند.
چاد اندرسون، مديرعامل اسپيس انجلز، يك شركت سرمايهگذاري خطرپذير كه بر فضا تمركز دارد، ميگويد: «رسيدن به مدار بسيار دشوار است. اصل مطلب همين است. تعداد زيادي شركت پرتابگر وجود دارد كه با سرمايهي شخصي حمايت شدهاند و برخي صدها ميليون دلار جذب كردهاند. اما چند تا از آنها به مدار رفتهاند؟ فقط اسپيس ايكس و راكتلب.» اكنون ويرجين اوربيت نيز به باشگاه اختصاصي پرتابگران خصوصي پيوسته است؛ اما در جهان بيرحم خدمات پرتاب، در نهايت اين بازار خواهد بود كه تصميم ميگيرد كدام شركت عضويت خود را تداوم بدهد.
هم انديشي ها