هلي‌كوپتر مريخي ناسا به‌زودي نخستين پرواز تاريخي‌اش را انجام خواهد داد
مريخ‌نورد پرسويرنس ناسا پيش از آغاز جست‌وجو براي يافتن نشانه‌ها از ميكروب‌هاي باستاني مريخي، وسيله‌اي را مستقر خواهد كرد كه احتمالا از‌لحاظ متخصص، هيجان‌انگيزترين بخش مأموريتش به‌حساب مي‌آيد. هلي‌كوپتر اينجنيوتي كه در قسمت زيرين مريخ‌نورد بسته‌بندي شده است، بيش از يك ماه پيش به‌همراه اين كاوشگر رباتيك روي سياره‌ي سرخ فرود آمد. اين ميني‌هلي‌كوپتر ۱/۸ كيلوگرمي مي‌خواهد نشان دهد پرواز روي سياره‌اي ديگر غير از زمين امكان‌پذير است.
به‌گزارش نيويورك تايمز، مقام‌هاي ناسا روز سه‌شنبه اعلام كردند كه محل مناسب براي پرواز اينجنيوتي را انتخاب كرده‌اند. اين ناحيه درست در شمال مكان فرود مريخ‌نورد قرار دارد. هاوارد گريپ، مهندس ناسا و خلبان ارشد پروازهاي هلي‌كوپتر مريخي، ديروز در كنفرانسي خبري گفت اين ناحيه بايد به‌طورطبيعي مسطح و خالي از موانعي باشد كه مي‌توانند هنگام فرود هلي‌كوپتر خطرساز شوند.
هم‌اكنون، مريخ‌نورد از موقعيت مدانديشه متخصصين عبور كرده است و به آن بازخواهد گشت. پرسويرنس اينجنيوتي را به‌دقت از خود جدا خواهد كرد و تا فاصله‌ي تقريبا شصت متر از آن دور خواهد شد. هلي‌كوپتر طبق برنامه نخستين‌بار تا پيش از ۸ آوريل (۱۹ فروردين) از روي مريخ بلند نخواهد شد. بااين‌حال، به‌گفته‌ي باب بالارام، مهندس ارشد اينجنيوتي، هلي‌كوپتر ممكن است تا چند روز آينده تحركاتي به بالا يا عقب داشته باشد.
لوري گليز، مدير واحد علوم سياره‌اي ناسا، گفت اينجنيوتي ۳۱ روز زميني زمان دارد تا به نخستين هلي‌كوپتري تبديل شود كه در سياره‌اي ديگر پرواز مي‌كند. در اين تلاش، قرار نيست داده‌هاي علمي جمع‌آوري شود؛ زيرا هدف اصلي مأموريت بر تحقق خود پرواز متمركز است. مقام‌هاي ناسا اين دستاورد را «لحظه‌ي برادران رايت» درزمينه‌ي اكتشافات فضايي توصيف كرده‌اند. اين سازمان سه‌شنبه فاش كرد كه اينجنيوتي قطعه‌اي به‌جامانده از نخستين هواپيماي رايت را حمل مي‌كند كه به‌روي يك كابل در سطح زيرين پنل خورشيدي‌اش چسبيده است. اين هواپيما در سال ۱۹۰۳ در روستاي كيتي‌هاك در كاروليناي شمالي به هوا برخاست.
پرسويرنس چند روز پيش پوسته‌ي محافظ اينجنيوتي را جدا و اين تصوير از هلي‌كوپتر را ثبت كرد
تا سال ۱۹۹۷، تمام فضاپيماهاي ارسال‌شده به مريخ سطح‌نشين‌هاي ثابت بودند؛ اما در آن سال، مأموريت پت‌فايندر (رهياب) نخستين‌بار شامل رباتي چرخدار براي ناسا بود. آن مريخ‌نورد سوجورنر نام داشت و تقريبا هم‌اندازه‌ي يك كابينت بايگاني كوچك بود. دانشمندان سياره‌اي به‌سرعت به مزاياي دراختيارداشتن امكان جابه‌جايي در اطراف چشم‌انداز مريخ پي بردند. از آن زمان تاكنون، چهار مريخ‌نورد ناسا شامل پرسويرنس به سياره‌ي سرخ راه يافته‌اند.
اينجنيوتي دراصل همان همتاي هوايي سوجورنر محسوب مي‌شود و نمايشي از فناوري بديعي است كه احتمالا در مأموريت‌هاي آتي به‌طور گسترده‌تر به‌كار خواهد رفت. بدنه‌ي اينجنيوتي قطري حدود ۱۰ سانتي‌متر دارد و چهار پايه‌ي دراز و باريك از آن بيرون زده است. دو سري پره هركدام با اندازه‌ي تقريبا ۱۲۰ سانتي‌متر درجهت مخالف يكديگر مي‌چرخند تا نيروي برآر (ليفت) ايجاد شود.
فرح علي‌باي، مسئول يكپارچه‌سازي اينجنيوتي و پرسويونس، مي‌گويد رهاكردن اينجنيوتي در منطقه‌ي پروازش فرايندي بسيار دقيق و ازپيش‌تعيين‌شده است. بدين منظور، هلي‌كوپتر پيش از نشستن روي زمين، بايد از موقعيت افقي كنوني روي مريخ‌نورد به حالت عمودي درآيد. همين فرايند به‌ظاهر ساده چندين روز به‌طول خواهد انجاميد. به‌گفته‌ي علي‌باي، پراسترس‌ترين روز از انديشه متخصصينات او، آخرين روز حين جداسازي نهايي هلي‌كوپتر و انداختن آن روي زمين خواهد بود.
لاكهيد مارتين سامانه‌ي تحويل هلي‌كوپتر مريخي را به‌نحوي طراحي كرده است كه به پايه‌هاي فرود كوچك اينجنيوتي امكان قدم‌گذاشتن روي زمين را خواهد داد. حفظ سبك‌وزني اين سامانه ضمن حفظ استحكام، براي شركتي همچون لاكهيد مارتين مسئله‌اي بسيار بزرگ بود كه دهه‌ها سابقه‌ي طراحي سامانه‌هاي فضايي را دارد. جرمي موري، مهندس ارشد لاكهيد مارتين در حوزه‌ي استقرار سامانه، به خبرگزاري ورج گفت: «بايد تمام تجربه و دانشمان را كنار مي‌گذاشتيم و به‌معناي واقعي كلمه از صفر با طراحي اتصال برقي جديد شروع به كار مي‌كرديم.»
در نخستين پرواز، اينجنيوتي تقريبا تا سه متر اوج خواهد گرفت و تقريبا ۳۰ ثانيه شناور خواهد ماند. هلي‌كوپتر سپس در ميانه‌ي هوا خواهد چرخيد و به‌منظور فرود شروع به نزول خواهد كرد. تمام اين مراحل كاملا خودكار و برپايه‌ي دستورهايي انجام خواهد شد كه مهندسان روز قبل از زمين ارسال كرده‌اند. دوربين ناوبري ۰/۵ مگاپيكسلي در سطح زيرين اينجنيوتي در هر ثانيه ۳۰ تصوير از زمين خواهد گرفت تا تحركات هلي‌كوپتر را اطلاع دهد. اينجنيوتي به دوربين قدرتمندتر ۱۳ مگاپيكسلي رو به افق نيز مجهز است. اين دوربين در ميانه‌ي هوا عكس‌برداري خواهد كرد و در همان حال، دوربين‌هاي روي پرسويرنس نيز صحنه‌ي پرواز هلي‌كوپتر را شكار خواهند كرد. تمام اين تصاوير درنهايت به زمين ارسال خواهد شد.
- داستان كاوشگر؛ چگونه نخستين هلي كوپتر فضايي ساخته شد؟
- داستان كاوشگر؛ چگونه ناسا براي مأموريت مريخي بعدي‌اش خودرويي خودران ساخت؟
پس از نخستين پرواز سه‌متري، قرار است چهار پرواز آزمايشي ديگر در پنجره‌اي يك‌ماهه انجام شود. آنچه هلي‌كوپتر در آن پروازها انجام خواهد داد، عمدتا به نتايج پرواز نخست وابسته خواهد بود. درنهايت پس از انجام پنج پرواز، كارزار آزمايش هلي‌كوپتر مريخي به‌پايان خواهد رسيد. سپس، پرسويرنس به‌منظور تحقق اهداف اصلي مأموريتش نظير جمع‌آوري نمونه‌هاي سنگ‌هاي مريخي براي بازگرداندن به زمين، هم‌سفرش را ترك خواهد كرد.
درصورت موفقيت، اينجنيوتي نخستين پرواز كنترل‌شده روي جهاني ديگر را رقم خواهد زد. شوروي در مأموريت ارسالي به مقصد زهره با برنامه‌ي وگا در دهه‌ي ۱۹۸۰، عنوان نخستين پرواز (غيركنترل‌شده) در جهاني ديگر را با پرواز دو بالون در ابرهاي اين سياره تصاحب كرد. اگر ثابت شود هلي‌كوپترهاي فضايي نظير اينجنيوتي پايدار و مطمئن هستند، دانشمندان در آينده از آن‌ها براي كاوش غارها، تونل‌ها، قله‌ي كوه‌ها و ساير مناطقي استفاده خواهند كرد كه از دسترس مريخ‌نورد‌هاي چرخدار دور هستند.
هم انديشي ها