ناسا با انتشار ويدئويي حماسي، ۴۰ سالگي شاتل فضايي را گرامي داشت
۴۰ سال پيش در چنين روزي، نخستين شاتل فضايي ناسا روانه‌ي مدار زمين شد و با اين موفقيت، دسترسي به فضا را به شيوه‌اي كاملا بي‌سابقه امكان‌پذير كرد. اكنون، سازمان فضايي آمريكا به‌منظور گراميداشت اين پرواز، ويدئوي جديدي را در كانال يوتيوب خود منتشر كرده است.
نخستين مأموريت شاتل فضايي با نام STS-1 با به‌كارگيري مدارگرد كلمبيا، ۱۲ آوريل ۱۹۸۱ (۲۳ فروردين ۱۳۶۰) از مركز فضايي كندي ناسا در نزديكي شهر اورلاندو پرتاب شد. به‌منظور تحقق آن لحظه، ناسا بايد در طول مسيري پرفراز و نشيب بر چالش‌هاي متعدد مالي، زماني و طراحي غلبه مي‌كرد. آن‌طور كه در ويدئو ديده مي‌شود، در آن روز تاريخي با برخاست شاتل از روي زمين، جمعيت حاضر در رويداد پرتاب در فلوريدا از خوشحالي بالا و پايين پريدند.
تصاوير آرشيوي، خدمه را در حال پرتاب به فضا نشان مي‌دهد. به‌جز ازدست‌رفتن چند كاشي سپر حرارتي در طول مسير، پرواز به‌خوبي پيش رفت و به خدمه امكان داد تا پس از دو روز در ۱۴ آوريل به‌طور طبيعي به زمين بازگردند. باب كريپن، عضو خدمه‌ي پرواز در آن زمان در كنفرانسي مطبوعاتي گفت «هدف ما در درجه‌ي اول اطمينان از اين است كه خدمه طبق انتظار ما بلند مي‌شوند و فرود مي‌آيند.»
مأموريت STS-1 نخستين پرتاب از خاك آمريكا پس از پروژه‌ي آزمايشي آپولو سايوز در سال ۱۹۷۵ بود. آمريكاييان از ديدن اينكه فضانوردان يك‌بار ديگر از فلوريدا زمين را ترك مي‌كنند، خوشحال بودند. آن‌ها سال گذشته با نخستين پرواز برنامه‌ي خدمه‌ي تجاري، دوباره همان احساس را تجربه كردند. خرداد سال ۹۹، كپسول كرو دراگون اسپيس ايكس موفق شد پس از گذشت ۹ سال، يك‌بار ديگر پروازهاي فضايي انساني را به خاك آمريكا بازگرداند. پس از بازنشستگي شاتل در سال ۲۰۱۱، فضانوردان آمريكايي ناگزير بودند براي رسيدن به فضا از فضاپيماي روسي سايوز استفاده كنند.
همان‌طور كه ناسا در ويدئو خود اشاره مي‌كند، شاتل فضايي از اين جهت كه برخلاف تمام ديگر وسايل نقليه‌ي فضايي پيشين به فضانوردان امكان مي‌داد پس از بازگشت از فضا روي باند فرود آيند، فضاپيمايي منحصربه‌فرد به‌شمار مي‌آمد. هزينه‌ي ارسال انسان به فضا با شاتل فراتر از اميدها و انتظارها بود؛ اما اين فضاپيما درعين‌حال دستاوردهايي چشمگير رقم زد. شاتل فضايي درطول عمر خود، تلسكوپ‌هاي مشهوري همچون هابل و چاندرا را به مدار زمين حمل و در ساخت‌وساز ايستگاه فضايي بين‌الملي نيز نقشي كليدي ايفا كرد.
از دستاوردهاي فرهنگي شاتل مي‌توان به پرتاب سالي رايد، نخستين زن آمريكايي به فضا در سال ۱۹۸۴، گويون بلوفورد، نخستين آمريكايي آفريقايي‌تبار، اليسون انيزوكا، نخستين آمريكايي آسيايي، سلطان بن سلمان بن عبدالعزيز، نخستين فضانورد مسلمان و عبدالاحد مومند، نخستين فضانورد افغان اشاره كرد. پرتاب شماري از فضانوردان بين‌المللي ديگر با شاتل به امضاي توافقنامه‌هايي بين‌دولتي منجر شد كه درنهايت شاكله‌ي برنامه‌ي ايستگاه فضايي بين‌المللي را شكل دادند. بااين‌حال، ISS نخستين ايستگاهي نبود كه شاتل فضايي به آن متصل شد؛ بلكه ايستگاه فضايي مير نخستين سكونتگاه فرازميني بود كه در طول برنامه‌ي شاتل مير در دهه‌ي ۱۹۹۰ ميزبان شاتل فضايي شد.
ويدئو ناسا همچنين به ماندگاري برنامه‌ي شاتل درطول ۳۰ سال مأموريت و تداوم بازگشت به وظيفه‌ي خود يعني بردن انسان به فضا اشاره مي‌كند. بااين‌حال، ويدئو به دو سانحه‌ي مرگبار شاتل شامل فاجعه‌ي چلنجر در سال ۱۹۸۶ و حادثه‌ي كلمبيا در سال ۲۰۰۳ كه به مرگ شماري از فضانوردان منجر شد، به‌طور ويژه نمي‌پردازد. اين دو سانحه هركدام تعليق برنامه‌ي شاتل را در پي داشتند. بااين‌حال، ناسا هر دوبار درصدد رفع نواقص فضاپيما برآمد و با بازگرداندن آن به چرخه‌ي عملياتي، خلق موفقيت‌ها ازجمله كمك به تكميل فاز نخست ساخت ايستگاه فضايي را تداوم داد.
۲۰۲۱ دهمين سالگرد بازنشستگي شاتل نيز محسوب مي‌شود. واپسين مأموريت شاتل به‌نام STS-135 در سال ۲۰۱۱ انجام شد و پس از آن، فضاپيما براي هميشه با بلنداي آسمان وداع كرد. ميراث شاتل همچنان پس از يك دهه بزرگ جلوه مي‌كند. تداوم فعاليت هابل پس از گذشت سه دهه به‌لطف تلاش‌هاي متعدد فضانورداني امكان‌پذير شد كه به‌كمك شاتل، به سراغ تعمير و ارتقا تلسكوپ رفتند. امروز شاتل ديگر در فضا حضور ندارد، اما ميراث پررنگ آن همچنان درميان ما زنده است.
هم انديشي ها