بيماري آسم: علائم، علل، تشخيص و درمان

آسم بيماري مزمن مجاري هوايي است كه موجب دشواري تنفس مي‌شود. آسم با التهاب گذرگاه‌هاي هوايي همراه است و اين امر منجر به تنگ شدن موقت مجاري هوايي مي‌شود كه اكسيژن را به سمت ريه‌ها مي‌برند. حاصل اين وضعيت، بروز علائم آسم يعني سرفه، خس‌خس، تنگي نفس و تنگي قفسه‌ي سينه است. اگر اين وضعيت شديد باشد، آسم مي‌تواند منجر به كاهش فعاليت و ناتواني در صحبت كردن شود. برخي به آسم، آسم برونشي (bronchial asthma) مي‌گويند.

با وجود اينكه درمان‌هاي به‌ظاهر معجزه‌آسايي براي علائم آسم وجود دارد ولي آسم هنوز يك بيماري جدي و خطرناك است. البته با درمان مناسب، فرد بيمار مي‌تواند به‌خوبي با اين بيماري زندگي كند. درمان نامناسب بيماري، توانايي ورزش و فعاليت را محدود مي‌كند. آسمي كه به‌خوبي كنترل نشود، موجب مراجعه‌ي مكرر به اورژانس و بيمارستان مي‌شود و مي‌تواند روي عملكرد بيمار در خانه و محل كار تأثيرگذار باشد.

۱. انسداد مجاري هوايي: طي تنفس معمولي، عضلاتي كه در اطراف مجاري هوايي قرار گرفته‌اند، به حالت استراحت بوده و هوا آزادانه در مجاري حركت مي‌كند. اما در افراد مبتلا به آسم، مواد آلرژن، سرما، ويروس‌هاي تنفسي و آغازگرهاي محيطي مي‌توانند موجب سفت شدن عضلات اطراف مجاري هوايي شده و هوا ديگر نتواند به‌طور آزادانه در مجاري حركت كند. كاهش هوا موجب مي‌شود كه فرد احساس تنگي تنفس كند و حركت هوا از مجاري هواييِ سفت شده، موجب ايجاد صداي خس‌خس در فرد مي‌شود. خوشبختانه اين وضعيت تنگي مجاري هوايي برگشت‌پذير بوده و اين خصوصيت وجه تمايز آسم از ديگر بيماري‌هاي ريه مانند برونشيت يا آمفيزم است.

۲. التهاب: افراد مبتلا به آسم، داراي مجاري برونش (نايژه) قرمز و متورمي هستند. اين التهاب در آسيب بلندمدتي كه آسم به ريه‌ها وارد مي‌كند، نقش دارد و درمان اين التهاب، كليد مديريت بيماري آسم در بلندمدت است.

۳. تحريك‌پذيري مجاري هوايي: مجاري هوايي افراد مبتلا به آسم بسيار حساس است. اين مجاري حتي دربرابر آغازگرهاي خفيفي مانند گرده، ذرات حيوانات، گرد‌و‌غبار يا عطرها به‌شدت واكنش نشان داده و تنگ مي‌شوند.

آسم بزرگسالي: آسم ممكن است در هر سني اتفاق بيفتد اما بيشتر در ميان افراد داراي سن كمتر از ۴۰ سال رايج است. خطر ابتلا به آسم در افرادي كه داراي سابقه‌ي خانوادگي بيماري آسم هستند، بيشتر است. آلرژي و آسم اغلب با هم و به‌همراه اگزما اتفاق مي‌افتند. مصرف سيگار همراه آسم تركيب خطرناكي است كه همچنان در ميان بيماران رايج است. بااين‌حال، هر كسي در هر زماني ممكن است دچار آسم شود. اگر شما علائم آسم را داريد بايد به پزشك مراجعه كنيد. اگر مبتلا به آسم بزرگسالي باشيد، پزشك براي شما اسپري‌هاي تنفسي وداروهاي ديگر آسم را براي پيشگيري از اشكالات تنفسي بيشتر تجويز خواهد كرد و به شما خواهد گفت كه كدام داروها براي «پيشگيري» و كدام داروها براي «نجات» در وضعيت‌هايي هستند كه دچار اشكال تنفسي مي‌شويد.

آسم كودكان: شيوع آسم درميان كودكان در حال افزايش است. علائم آسم در يك كودك نيز در زمان‌هاي مختلف، متفاوت است.

علائم و نشانه‌هايي كه بايد به آن‌ها توجه كرد، عبارت‌اند از:

• وقوع سرفه‌هاي مكرر كه ممكن است در طول بازي، هنگام شب يا موقع خنده پيش آيند (سرفه ممكن است تنها علامت موجود باشد)
• انرژي كمتر حين بازي يا توقف در هنگام بازي براي نفس گرفتن
• تنفس سريع و سطحي
• احساس ناراحتي و فشار در قفسه‌ي سينه
• تنفس صدادار (شبيه صداي سوت)
• حركت قفسه‌ي سينه همراه‌با تنفس كه ناشي از دشواري در تنفس است (ريتراكشن)
• تنگي نفس
• سفت شدن عضلات گردن و قفسه سينه
• احساس ضعف يا خستگي

افراد مبتلا به آسم داراي مجاري هوايي فوق‌العاده حساسي هستند كه دربرابر بسياري از مواد مختلف موجود در محيط كه آغازگرهاي آسم ناميده مي‌شوند، واكنش نشان مي‌دهند. تماس با اين آغازگرها موجب مي‌شود كه علائم آسم آغاز يا تشديد شود. برخي از رايج‌ترين آغازگرهاي آسم عبارت‌اند از:

• عفونت‌هايي نظير سينوزيت، سرماخوردگي و آنفلوانزا
• آلرژن‌هايي نظير گرده، اسپورهاي كپك، ذرات حيوانات خانگي و مايت‌هاي گرد‌و‌غبار
• محرك‌هايي نظير رايحه‌هاي قوي عطرها يا محلول‌هاي پاك‌كننده و آلودگي هوا
• دود سيگار
• ورزش
• آب‌و‌هوا، تغيير در دما و رطوبت، هواي سرد
• عواطف شديدي مانند اضطراب، خنده، گريه يا استرس
• داروها (مثلا آسپرين)

حمله‌ي آسم، تشديد ناگهاني علائم آسم است. هنگام حمله‌ي آسم، مجاري هوايي بيمار تنگ، متورم يا پر از مخاط مي‌شوند. علائم رايج، شامل مواد زير مي‌شوند:

• سرفه مخصوصا هنگام شب
• خس‌خس
• تنگي نفس
• احساس درد، فشار و سفتي در قفسه‌ي سينه

علائم حمله‌ي آسم در تمام بيماران يكسان نيست. يك فرد ممكن است همه‌ي اين علائم را نداشته باشد يا اينكه در زمان‌هاي مختلف، علائم متفاوتي داشته باشد. علائم ممكن است خفيف باشند مانند كاهش فعاليت يا بي‌حالي. همچنين علائم ممكن است در حملات مختلف آسم با شدت‌هاي مختلفي بروز كنند.

حملات طولاني‌مدت آسم كه به داروهاي گشادكننده‌ي برونش پاسخي نمي‌دهند، يك مورد اورژانسي محسوب مي‌شوند. پزشكان به اين حمله‌هاي شديد Status Asthmaticus مي‌گويند و بيمار در چنين وضعيتي نياز به مراقبت‌هاي اورژانسي دارد.

حمله‌ي آسم تشديد ناگهاني علائم آسم است كه با گرفتگي ماهيچه‌هاي اطراف مجاري هوايي ايجاد مي‌شود (اسپاسم برونش). طي حمله‌ي آسم، پوشش مجاري هوايي متورم يا ملتهب شده و مخاط غليظ‌تري (نسبت‌به حالت طبيعي) توليد مي‌شود. تمامي اين عوامل (اسپاسم برونش، التهاب و توليد مخاط) موجب بروز علائم حمله‌ي آسم مانند دشواري تنفس، خس‌خس، سرفه، تنگي نفس و دشواري در انجام فعاليت‌هاي معمول روزمره مي‌شوند. ديگر علائم يك حمله‌ي آسم مي‌تواند شامل موارد زير باشد:

• خس‌خس شديد هنگام دم و بازدم
• سرفه‌اي كه متوقف نمي‌شود
• تنفس بسيار سريع
• احساس فشار و تنگي در قفسه سينه
• گرفتگي عضلات گردن و قفسه سينه
• دشواري در صحبت كردن
• احساس اضطراب يا وحشت‌زدگي
• صورت رنگ‌پريده و عرق كرده
• كبودي لب‌ها يا ناخن‌ها
• تشديد علائم با وجود مصرف داروها

برخي از افراد مبتلا به آسم كه براي مدت‌زمان طولاني دچار حمله‌ي آسم نشده يا ديگر علائم اين بيماري را نشان نداده‌اند، ممكن است به‌علت قرار گرفتن در معرض آغازگرهايي مانند ورزش يا هواي سرد علائمشان تشديد شود. به‌طور كلي حملات خفيف آسم رايج‌تر هستند. معمولا مجاري هوايي طي چند دقيقه يا ساعاتي پس از درمان باز مي‌شوند. حملات شديد آسم رواج كمتري دارند اما براي مدت طولاني‌تري مي‌مانند و نياز به كمك فوري پزشكي دارند. بايد حتي علائم خفيف حمله‌ي آسم را تشخيص داد و درمان كرد تا از بروز حملات شديد جلوگيري كنيم و آسم را تحت كنترل درآوريم.

ازآنجاكه ريه‌هاي بيمار طي حمله‌ي آسم دچار گرفتگي مي‌شوند، ممكن است استفاده از پيك‌فلومتر اصلا امكان‌پذير نباشد. همچنين ممكن است ريه‌ها طي يك حمله‌ي آسم به‌حدي سفت شوند كه جريان هواي كافي براي توليد صداي خس‌خس وجود نداشته باشد. اين وضعيت كه با ‌عنوان خاموشي قفسه سينه شناخته مي‌شود، يك علامت جدي است. در هنگام حمله‌ي شديد آسم بيمار بايد فورا به بيمارستان انتقال داده شود. متاسفانه برخي از افراد ناپديد شدن خس‌خس طي حمله‌ي آسم را علامت بهبودي درانديشه متخصصين گرفته و اقدامي در جهت رفع اين وضعيت نمي‌كنند.

اگر بيمار درمان مناسب حمله‌ي آسم را دريافت نكند، ممكن است عاقبت قادر به سخن گفتن نباشد و اطراف لب‌هاي او آبي‌رنگ شود. اين تغييررنگ كه با عنوان سيانوز شناخته مي‌شود، به اين معنا است كه ميزان اكسيژن خون بيمار كاهش پيدا كرده است. بدون انجام درمان فوري در اتاق اورژانس، فرد ممكن است هوشياري خود را از دست داده و درنهايت از دنيا برود.

علائم هشداردهنده‌ي اوليه، تغييراتي هستند كه درست قبل يا با فاصله‌ي بسيار نزديكي از آغاز يك حمله‌ي آسم اتفاق مي‌افتند. اين تغييرات قبل از علائم شناخته‌شده‌ي آسم اغاز مي‌شوند و اولين علائمي هستند كه نشان مي‌دهند علائم آسم در حال تشديد است. به‌طور كلي، اين علائم اوليه به‌اندازه‌اي شديد نيستند كه مانع از انجام فعاليت‌هاي طبيعي و روزمره‌ي فرد شوند اما با شناسايي اين علائم فرد مي‌تواند حمله‌ي آسم را متوقف كند يا از تشديد علائم پيشگيري كند. علائم هشداردهنده‌ي اوليه يك حمله‌ي آسم شامل موارد زير مي‌شود:

• سرفه‌ي مكرر به‌خصوص در شب
• كاهش عددي كه پيك فلومتر نشان مي‌دهد
• دشواري تنفس
• احساس خستگي شديد يا ضعف در هنگام فعاليت جسمي
• خس‌خس يا سرفه در جريان يا پس از فعاليت جسمي
• احساس خستگي، آشفتگي، ناراحتي و تحريك‌پذيري
• كاهش يا تغيير در عملكرد ريه
• علائم يك سرماخوردگي يا آلرژي (عطسه، آبريزش بيني، سرفه، گرفتگي بيني، گلودرد و سردرد)
• اشكالات خواب

وقتي مجاري هوايي افراد مبتلا به آسم تنگ، ملتهب يا پر از مخاط مي‌شود، علائمي را تجربه مي‌كنند. علائم رايج عبارت‌اند از:

• سرفه مخصوصا هنگام شب
• خس‌خس
• تنگي نفس
• احساس گرفتگي، درد و فشار در قفسه‌ي سينه

اينطور نيست كه همه‌ي افراد مبتلا به آسم داراي همه‌ي اين علائم و به‌شكل مشابهي باشند. فرد ممكن است تمام علائم را نداشته باشد يا اينكه در زمان‌هاي مختلف علائم متفاوتي داشته باشد. همچين علائم ممكن است در يك حمله‌ي آسم خفيف‌تر و در حمله‌ي ديگر شديدتر باشند. برخي از افراد مبتلا به آسم ممكن است مدت طولاني را بدون داشتن هيچ علامتي از بيماري سپري كنند اما گاهي اوقات و به‌صورت دوره‌اي دچار حمله‌ي آسم شوند، برخي از افراد هم هر روز برخي از علائم را دارند. علاوه‌بر‌اين، برخي افراد مبتلا به آسم ممكن است تنها هنگام ورزش يا وقتي در معرض مواد آلرژن يا عفونت‌هاي ويروسي نظير سرماخوردگي قرار مي‌گيرند، علائمي داشته باشند. بيماري آسم برخي افراد آغازگرهاي متعددي دارد.

اگر علائم و نشانه‌هاي اوليه تشخيص داده نشده و درمان نشوند، ممكن است تشديد شوند. وقتي علائم بدتر مي‌شوند، فرد ممكن است در انجام كارهاي روزمره و خواب دچار اشكال شود. علائم بدتر شدن آسم عبارت‌اند از:

• سرفه‌هايي كه متوقف نمي‌شوند (روز و شب)
• خس‌خس
• تنگي قفسه سينه
• تنگي نفس
• پاسخ ضعيف به داروهاي آسم نظير داروهاي استنشاقي نجات‌بخش يا ديگر گشادكننده‌هاي برونش

كسي به‌درستي نمي‌داند علت آسم چيست. چيزي كه ما مي‌دانيم اين است كه آسم بيماري التهابي مزمن مجاري هوايي است. علل آسم در بين افراد مختلف مي‌تواند متفاوت باشد. بااين‌حال يك موضوع درمورد آسم هميشه درست است: وقتي مجاري هوايي در تماس با يك آغازگر قرار مي‌گيرند، ملتهب، تنگ و پر از مخاط مي‌شوند. هنگام حمله‌ي آسم، اسپاسم عضلات اطراف مجاري هوايي، التهاب و تورم غشاي مخاطي مجاري هوايي و مقادير اضافي مخاط موجب تنگ شدن مجاري هوايي مي‌شوند. اين امر موجب افزايش مقاومت مجاري هوايي شده و تنفس دشوارتر مي‌شود و منجر به تنگي نفس، سرفه و خس‌خس مي‌شود. فرد ممكن است به‌علت تحريك مجاري هوايي و تلاش بدن براي پاكسازي تجمع مخاط غليظ، دچار سرفه شود.

چرا برخي از افراد به آسم مبتلا مي‌شوند؟ كسي با اطمينان پاسخ را نمي‌داند. ما مي‌دانيم كه آلرژي‌ها در بسياري از افراد دچار آسم نقش دارند ولي نه در همه. همچون آلرژي، سابقه‌ي خانوادگي نيز در ابتلا به اين بيماري نقش دارد زيرا آسم داراي مولفه‌ي ژنتيكي قوي است.

اگر شما خود مبتلا به آسم هستيد يا يكي از اعضاي خانواده‌ي شما دچار اين بيماري است، مهم است كه آغازگرهاي آسم را بشناسيد. وقتي اين آغازگرها را شناختيد و از مواجهه با آن‌ها اجتناب كرديد (يا ميزان مواجهه با آن‌ها را كاهش داديد)، مي‌توانيد نقش فعالي در كنترل آسم و كاهش تعداد حملات آسم داشته باشيد. براي مثال، اگر متوجه شديد آلرژي‌ها علت آسم شما هستند، شما احتمالا مبتلا به آسم آلرژيك هستيد. آگاهي از آلرژن‌هاي محيطي، غذايي و تنفسي و پرهيز از آن‌ها مي‌تواند به‌طور قابل‌توجهي به كاهش تعداد يا شدت حملات آسم كمك كند. اگر به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه آلاينده‌هاي محيطي علت آسم هستند، بايد تا جاي ممكن هنگامي كه آلودگي هوا سنگين است، بيمار در فضاي بسته بماند. بيمار بايد تلاش كند آغازگرهاي مخصوص به خود را پيدا كند و براي كنترل بهتر بيماري از مواجهه با اين آغازگرها پرهيز كند.

آلرژي با آسم يك اشكال رايج است. ۸۰ درصد از افراد مبتلا به آسم، نسبت‌به برخي از ذراتي كه در هوا وجود دارند مانند گرده‌ي گياهان، كپك، ذرات حيوانات، مايت‌هاي گرد‌و‌غبار و ذرات حاصل از سوسك‌ها، آلرژي دارند. طبق نتايج يك مطالعه، احتمال ابتلا به آسم كودكان در كودكاني كه در خانه‌هايي زندگي مي‌كنند كه در آن‌ها سطوح بالايي از ذرات سوسك‌ها وجود دارد، بيشتر است. تشديد علائم آسم پس از مواجهه با گرد‌و‌غبار، عمدتا ناشي از آلرژي به مايت‌هاي گرد‌و‌غبار است.

آلرژي‌هاي غذايي مي‌توانند منجر به بروز واكنش‌هاي خفيف تا مرگبار شوند. افراد داراي آلرژي غذايي ممكن است آسم را نيز به‌عنوان بخشي از واكنش آنافيلاكسي ناشي از آلرژي غذايي نشان دهند. معمول‌ترين غذاهاي مرتبط با علائم آلرژيك عبارتنداز:

• تخم‌مرغ
• شير گاو
• بادام زميني
• آجيل
• سويا
• گندم
• ماهي
• ميگو و ديگر جانوران دريايي
• سالادها
• ميوه‌هاي تازه

نگهدارنده‌هاي مواد غذايي نيز مي‌توانند موجب آغاز آسم شوند. افزودني‌هاي سولفيتي مانند بيسولفيت سديم، بيسولفيت پتاسيم، متابيسولفيت سديم، متابيسولفيت پتاسيم و سولفيت سديم كه به‌طور معمول در مراحل فرآوري و آماده‌سازي غذاها استفاده مي‌شوند، ممكن است در افرادي كه حساس هستند، موجب آغاز آسم شوند.

ورزش شديد مي‌تواند موجب تنگ شدن مجاري هوايي در شمار زيادي از مبتلايان به آسم شود. در برخي از افراد، ورزش آغازگر اصلي علائم آسم است. اگر فردي مبتلا به آسم ورزشي باشد، طي ۱۵-۵ دقيقه‌ي نخست انجام يك فعاليت ورزشي هوازي احساس گرفتگي قفسه سينه، سرفه و دشواري تنفس خواهد كرد. اين علائم معمولا طي ۶۰-۳۰ دقيقه‌ي بعد فروكش خواهند كرد اما حدود ۵۰ درصد از افراد دچار آسم ورزشي، يك حمله‌ي ديگر را ۱۰-۶ ساعت بعد تجربه خواهند كرد. بايد قبل از انجام يك ورزش سنگين، بدن به‌آرامي و به‌طور مناسبي گرم شود. اين امر ممكن است بتواند از بروز حمله‌ي آسم پيشگيري كند.

اغلب سوزش شديد سردل و آسم دست‌به‌دست هم مي‌دهند. مطالعات اخير نشان مي‌دهند كه تا ۸۹ درصد از افراد دچار آسم ممكن است سوزش شديد سر دل را نيز تجربه كنند (بازگشت اسيد به مري يا ريفلاكس گوارشي يا GERD .(GERD به‌طور كلي هنگام شب و وقتي فرد مبتلا دراز مي‌كشد، اتفاق مي‌افتد. به‌طور طبيعي دريچه‌اي كه بين مري و معده قرار گرفته است، از بازگشت اسيد معده به مري جلوگيري مي‌كند. در GERD عملكرد اين دريچه تضعيف مي‌شود. در اين وضعيت، اسيد معده به داخل مري مي‌آيد. اگر اسيد به گلو يا مجاري هوايي برسد، تحريك و التهاب حاصل از آن مي‌تواند منجر به آغاز حمله‌ي اسم شود. علائم خاصي كه نشان مي‌دهند ريفلاكس ممكن است علت آسم باشد عبارت‌اند از آغاز آسم در بزرگسالي، نبود سابقه‌ي خانوادگي ابتلا به آسم، نبود سابقه‌ي آلرژي يا برونشيت، آسم دشوار ازانديشه متخصصين كنترل يا سرفه هنگام دراز كشيدن.

احتمال ابتلاي افراد سيگاري به آسم بيشتر است. اگر فرد مبتلا به آسم، سيگار نيز بكشد، اين وضعيت ممكن است موجب تشديد علائمي نظير سرفه يا خس‌خس شود. زناني كه در حين بارداري سيگار مي‌كشند، باعث مي‌شوند كه احتمال خس‌خس كردن در نوزادشان بيشتر شود. عملكرد ريه‌ها در نوزاداني كه مادران آن‌ها طي بارداري سيگار كشيده‌اند، ضعيف‌تر است. اگر فردي مبتلا به آسم است و سيگار هم مي‌كشد، بايد بداند ترك سيگار مهم‌ترين گام براي حفاظت از ريه‌ها است.

همچون آسم كه موجب التهاب در پوشش مجاري هوايي مي‌شود، سينوزيت نيز موجب التهاب در غشاي مخاطي پوشاننده‌ي سينوس‌ها مي‌شود. اين التهاب مانند آسم، موجب مي‌شود كه غشاي مخاطي سينوس‌ها مخاط بيشتري ترشح كنند. زماني‌كه سينوس‌ها ملتهب مي‌شوند، مجاري هوايي در بسياري از افراد مبتلا به آسم نيز به‌همين صورت واكنش نشان مي‌دهند و منجر به سنوزيت همراه‌با آسم مي‌شوند. در چنين وضعيتي پيشگيري و درمان عفونت سينوس‌ها براي كمك به تسكين علائم آسم ضروري است.

سرماخوردگي، آنفلوانزا و عفونت‌هاي سينوسي مي‌توانند موجب حمله‌ي آسم شوند. عفونت‌هاي تنفسي آغازگر مي‌توانند ويروسي يا باكتريايي بوده و علت معمول آسم به‌خصوص در كودكان كمتر از ۱۰ سال هستند. اين حساسيت مجاري هوايي كه موجب تنگ شدن مجاري هوايي مي‌شوند، مي‌تواند حداقل تا دو ماه پس از بروز يك عفونت در سيستم تنفسي فوقاني نيز ادامه داشته باشد.

برخي از افراد مبتلا به آسم داراي آسم حساس به آسپرين هستند و ممكن است آن‌ها نسبت‌به داروهايي مانند ايبوپروفن، ناپروكسن و بتابلوكرهاي (كه براي درمان بيماري قلبي، فشار خون بالا و گلوكوم استفاده مي‌شوند)، نيز حساس باشند. اگر فردي مي‌داند كه به اين داروها حساس است، بايد اين موضوع را با پزشك معالج خود در ميان گذاشته و قبل از دريافت هر نوع داروي جديد اين مسئله را با درمانگر مطرح كند.

محرك‌ها: بيشتر تركيبات محرك ازجمله دود تنباكو، دود حاصل از وسايل چوب‌سوز يا شومينه، رايحه‌هاي قوي عطرها و مواد شوينده، همه مواد محركي هستند كه مي‌توانند موجب آغاز آسم شوند. علاوه‌بر‌اين، آلودگي هوا، گرد‌و‌غبار يا بخارهاي موجود در فضاي كار نيز مي‌توانند موجب آغاز حمله‌ي آسم شوند.

آب‌و‌هوا: هواي سرد، تغييرات در دما و رطوبت مي‌تواند موجب آسم شود.

عواطف شديد: آسم و استرس اغلب همراه‌با هم ديده مي‌شوند. اضطراب، گريه، فرياد كشيدن، استرس، خشم يا خنديدن شديد نيز مي‌توانند موجب آغاز حمله‌ي آسم شوند.

آسم آغازگرهاي مختلفي دارد. واكنش دربرابر آغازگرهاي آسم در هر فرد متفاوت بوده و از زماني به زمان ديگر نيز تغيير مي‌كند. برخي از عوامل آسم ممكن است براي برخي از افراد بدون ضرر بوده ولي در بروز التهاب در برخي افراد ديگر نقش داشته باشند. برخي افراد ممكن است آغازهاي زيادي داشته باشند درحالي‌كه برخي هيچ آغازگر شناخته‌شده‌اي ندارند. شناسايي و پرهيز از مواجهه با آغازگرهاي خاص آسم، راه مهمي براي كنترل آسم است. بااين‌حال بايد درانديشه متخصصين داشت كه بهترين راه براي كنترل آسم، درمان آسم و استفاده از داروهاي آسم طبق نسخه‌ي پزشك است.

تعيين اينكه وقتي علائم آسم شما بروز كردند، چه چيزهايي وجود داشتند، نخستين گام براي شناسايي علل آسم است. اگرچه آغازگرهاي مختلفي براي آسم وجود دارد، شما ممكن است به همه‌ي آن‌ها واكنشي نشان ندهيد. برخي از افراد تنها يك آغازگر يا علت دارند درحالي‌كه در برخي ديگر عوامل زيادي اثرگذار هستند. بسياري از علل علائم آسم را مي‌توان طي مطالعه تاريخچه‌ي واكنش و آزمايش پوست يا خون شناسايي كرد. پزشك همچنين استفاده از ابزاري به‌نام پيك‌فلومتر را توصيه خواهد كرد. پيك‌فلومتر با اندازه‌گيري حجم و سرعت هواي بازدم عملكرد ريه‌ها را نشان مي‌دهد. اين ابزار مي‌تواند به شما درمورد تغيير در تنفس و اغاز علائم آسم هشدار دهد.

معمولا عوامل خطرساز و علت‌هايي وجود دارند كه شما را نسبت به ابتلاي به آسم و اشكالات تنفسي مستعد مي‌كنند. البته آسم مي‌تواند براي هر فردي بدون اين عوامل خطرساز نيز اتفاق بيفتد ولي احتمال بروز آن وقتي هيچ عامل خطرسازي نباشد، كمتر است. در اين بخش برخي از عوامل خطرساز آسم را مورد مطالعه قرار مي‌دهيم.

پس از تعيين عوامل خطرساز آسم درمورد كنترل و تلاش براي ايجاد تغييراتي در سبك زندگي خود تصميم بگيريد. اجتناب از عوامل خطرسازي كه مي‌توانيد آن‌ها را كنترل كنيد براي پيشگيري از علائم آسم حياتي است. اگرچه شما نمي‌توانيد جنسيت يا سابقه‌ي خانوادگي خود را تغيير دهيد، مي‌توانيد از سيگار كشيدن، تنفس هواي آلوده يا آلرژن‌ها دوري كنيد و از سلامت جسمي عمومي خود مراقبت كنيد. با كنترل عوامل خطرساز آسم را كنترل كنيد. با شناخت تمام عوامل خطرساز، شما ممكن است بتوانيد قادر به پيشگيري يا كنترل آسم خود شويد.

آسم كودكان در ميان پسربچه‌ها شيوع بيشتري دارد. مشخص نيست كه چرا چنين چيزي اتفاق مي‌افتد اما برخي از متخصصان مي‌گويند كه اندازه‌ي مجاري هوايي در پسربچه‌ها نسبت‌به مجاري هوايي دختربچه‌ها كوچك‌تر است و اين امر ممكن است در افزايش خطر خس‌خس پس از يك سرماخوردگي يا ديگر عفونت‌هاي ويروسي نقش داشته باشد. تقريبا در ۲۰ سالگي، نسبت شيوع آسم در دو جنس برابر مي‌شود. در سن ۴۰ سالگي، زنان نسبت‌به مردان بيشتر به آسم بزرگسالي مبتلا مي‌شوند.

پدر يا مادر يا هر دو مي‌توانند در ابتلا به آسم شما مقصر باشند. ژن‌ها در حساسيت فرد نسبت‌به آسم نقش دارند. تصور مي‌شود كه سه پنجم از كل موارد آسم ارثي هستند. براساس گزارش مركز كنترل و پيشگيري از بيماري‌ها، احتمال ابتلاي به آسم در فردي كه داراي يك والد مبتلا به آسم است، نسبت‌به كسي كه والد مبتلا به آسم ندارد، سه تا ۶ برابر بيشتر است.

آتوپي به گرايش ژنتيكي يك فرد براي توسعه‌ي اگزما، رينيت آلرژيك، ورم ملتحمه‌ي آلرژيك و آسم اشاره دارد. آتوپي موجب افزايش حساسيت دربرابر آلرژن‌هاي معمولي به‌ويژه آن‌هايي كه در غذا و هوا وجود دارند، مي‌شود. برخي از كودكان مبتلا به اگزما يا درماتيت آتوپيك، دچار آسم نيز مي‌شوند. برخي از يافته‌ها نشان مي‌دهند كه كودكان مبتلا به درماتيت آتوپيك ممكن است دچار آسم شديد و ماندگاري مانند آسم بزرگسالي شوند.

اغلب، آلرژي و آسم با هم هستند. آلرژي‌هاي داخل خانه مي‌توانند شاخصي از خطر ابتلاي يك فرد خانواده به آسم باشند. نتايج يك مطالعه نشان مي‌دهد سطوح سموم باكتريايي (اندوتوكسين) موجود در گرد‌و غبار خانه ارتباط مستقيمي با علائم آسم دارد. منبع آلرژن‌هاي داخل خانه شامل پروتئين‌هاي حيواني (به‌ويژه آلرژن‌هاي سگ و گربه)، مايت‌هاي گرد‌و‌غبار، سوسك‌ها، قارچ و كپك است. تغييراتي كه امروزه درجهت افزايش بهره‌وري انرژي در خانه‌ها انجام مي‌شود، ميزان مواجهه با اين مواد را افزايش مي‌دهد.

آلودگي‌هاي هواي داخل خانه نظير دود سيگار، كپك و بخارهاي سمي حاصل از پاك‌كننده‌هاي خانگي و رنگ‌ها مي‌توانند موجب بروز واكنش‌هاي آلرژيك و آسم شوند. عوامل محيطي مانند آلودگي، سولفور دي‌اكسيد، نيتروژن اكسيد، اُزُن، دماي سرد و رطوبت بالا مي‌توانند در افراد حساس موجب آغاز آسم شوند. درحقيقت، علائم آسم و ميزان مراجعه به بيمارستان در دوره‌هايي كه آلودگي هوا شديد است، افزايش مي‌يابد.

ازن مهم‌ترين عنصر مخرب موجود در دود است. اين عنصر موجب سرفه، تنگي نفس و حتي درد در ناحيه‌ي قفسه‌ي سينه مي‌شود و مي‌تواند موجب افزايش حساسيت نسبت‌به عفونت شود. سولفور دي‌اكسيد جزء ديگر دود، نيز موجب تحريك مجاري هوايي و گرفتگي مجاري عبور هوا و درنهايت منجر به حملات آسم مي‌شود.

اجاق‌هاي گازي، منبع اصلي نيتروژن‌اكسيد هستند كه يك آلاينده‌ي معمول داخل خانه است. احتمال بروز خس‌خس، تنگي نفس، حملات آسم و تب يونجه در افرادي كه با استفاده از گاز غذا مي‌پزند، نسبت‌به كساني كه از روش‌هاي ديگر براي پخت غذا استفاده مي‌كنند، بيشتر است.

تغييرات آب‌و‌هوايي نيز در برخي از افراد موجب حمله‌ي آسم مي‌شود. براي مثال هواي سرد موجب افزايش گرفتگي مجاري هوايي و افزايش توليد مخاط مي‌شود. افزايش در رطوبت نيز ممكن است در برخي از افراد موجب دشواري تنفس شود.

استعمال سيگار با خطر ابتلاي به آسم همراه است. شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد استعمال سيگار در ميان نوجوانان، خطر ابتلا به آسم را افزايش مي‌دهد. حتي قرار گرفتن در معرض دود سيگار ديگران در اوايل زندگي با توسعه‌ي آسم ارتباط دارد.

برخي از مطالعات نشان مي‌دهند كه شيوع آسم در ميان افرادي كه داراي اضافه‌وزن هستند، بيشتر است. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كنترل آسم در افراد داراي اضافه وزن دشوارتر بوده و آن‌ها نياز به مصرف داروي بيشتري دارند.

سيگار كشيدن مادر در دوران بارداري منجر به كاهش عمكرد ريه‌ي نوزاد مي‌شود. تولد زودرس نيز يك عامل خطرساز براي توسعه‌ي آسم است.

آيا شما تفاوت بين انواع آسم را مي‌دانيد؟ پيشرفت در دانش مرتبط با آسم به متخصصان كمك كرده است كه انواع مختلف آسم مانند آسم ناشي از ورزش و آسم شبانه را تعريف كنند. درك انوع آسم به شما كمك خواهد كرد كه هنگام يك حمله موثرترين را درمان را پيدا كنيد.

۱. آسم مرتبط با آلرژي: آلرژي و آسم اغلب با هم اتفاق مي‌افتند. رينيت آلرژيك (تب يونجه)، التهاب پوشش درون بيني است و تنها بيماري شايع آلرژيك مزمن است. در افرادي كه دچار رينيت آلرژيك هستند، افزايش حساسيت موجب مي‌شود كه سلول‌هاي ايمني بدن در پاسخ با تماس با آلرژن‌ها، هيستامين آزاد كنند. هيستامين‌ها همراه‌با ديگر مواد شيميايي منجر به بروز علائم آلرژي مي‌شوند. رايج‌ترين آلرژن‌ها ازطريق مجاري هوايي وارد بدن مي‌شوند. فرد مبتلا به رينيت آلرژيك ممكن است دچار آبريزش بيني، عطسه‌ي مداوم، تورم مجاري بيني، مخاط اضافي، آبريزش از چشم و خارش گلو شود. بسياري از علائم آسم توسط رينيت آلرژيك آغاز مي‌شوند. در چنين وضعيتي پزشك ممكن است داروهايي براي كنترل حساسيت تجويز كند كه باعث شود سرفه و ديگر علائم آسم فروكش كند.

۲. آسم ناشي از ورزش: آسم ناشي از ورزش نوعي از آسم است كه با انجام ورزش يا فعاليت فيزيكي آغاز مي‌شود. بسياري از افراد مبتلا به آسم تا حدودي داراي علائم مرتبط با ورزش هستند. با اين افراد زيادي وجود دارند كه فقط طي ورزش علائم آسم را نشان مي‌دهند. در وضعيت آسم ناشي از ورزش، تنگ شدن مجاري هوايي طي ۵ تا ۲۰ دقيقه پس از شروع ورزش به اوج خود مي‌رسد و تنفس را با اشكال روبه‌رو مي‌كند. علائم طي چند دقيقه از آغاز ورزش بروز كرده و چند دقيقه پس از توقف ورزش كاهش يافته يا اينكه بدتر مي‌شوند. شما ممكن است دچار خس‌خس و سرفه شويد. اگر شما قبل از ورزش براي پيشگيري از اين علائم نياز به يك اسپري استنشاقي داشته باشيد، پزشك به شما خواهد گفت.

۳. گونه‌‌ي سرفه‌‌اي آسم: در نوعي از آسم كه گونه‌‌ي سرفه‌اي آسم ناميده مي‌شود، نشانه‌ي اصلي بيماري سرفه‌هاي شديد است. البته سرفه دلايل ديگري نيز مي‌تواند داشته باشد مانند ترشحات پشت حلقي، رينيت مزمن، سينوزيت يا ريفلاكس گوارشي. سرفه‌ي ناشي از سينوزيت با آسم رايج است. گونه‌ي سرفه‌اي آسم عمدتا تشخيص داده نمي‌شود و تحت درمان قرار نمي‌گيرد. آغازگرهاي آسم براي گونه‌ي سرفه‌اي آسم معمولا عفونت‌هاي تنفسي و ورزش هستند.

در صورت وجود هرگونه سرفه‌ي مداوم به پزشك مراجعه كنيد. پزشك آزمايش‌هاي خاص تشخيص آسم مانند آزمايش‌هاي عملكرد ريه را انجام خواهد داد.

۳. آسم شغلي: آسم شغلي نوعي از آسم است كه درنتيجه‌ي وجود آغازگرهايي كه در محل كار هستند، بروز مي‌كند. در اين نوع آسم شما ممكن است فقط در روزهايي كه در محل كار هستيد، دچار سختي تنفس شده و علائم آسم را داشته باشيد. بسياري از افراد مبتلا به اين نوع آسم به‌جاي علائم معمول آسم يعني خس‌خس، دچار سرفه، آبريزش و گرفتگي بيني يا سوزش چشم مي‌شوند. برخي از مشاغل رايج كه با آسم شغلي مرتبط هستند عبارت‌اند از پرورش دام، كشاورزي، آرايشگري، پرستاري، نقاشي و نيز كار كردن با چوب.

۴. آسم شبانه: آسم شبانه نوع رايجي از اين بيماري است. اگر شما مبتلا به آسم هستيد، احتمال اينكه اين علائم را در هنگام خواب داشته باشيد، بيشتر است زيرا آسم به ‌شدت تحت‌تأثير چرخه‌ي خواب و بيداري قرار مي‌گيرد. علائم آسم نظير خس‌خس، سرفه و دشواري تنفس به‌ويژه هنگام شب معمول و خطرناك هستند. بيشتر مرگ‌هاي مرتبط با آسم هنگام شب اتفاق مي‌افتند. تصور مي‌شود كه اين امر ممكن است به‌علت افزايش مواجهه با آلرژن‌ها (آغازگرهاي آسم)، سرد شدن مجاري هوايي، موقعيت خميده‌ي بدن در هنگام خواب يا حتي ترشحات هورموني كه از ريتم‌هاي شبانه‌روزي تبعيت مي‌كنند، باشد. گاهي سوزش سر دل نيز مي‌تواند در هنگام شب موجب آسم شود. سينوزيت و آسم نيز اغلب از اشكالات شب هستند به‌ويژه وقتي ترشحات پشت حلقي موجب آغاز علائمي نظير سرفه شود. اگر شما مبتلا به آسم هستيد و متوجه شده‌ايد كه هرچه به شب نزديك‌تر مي‌شويد، علائم شما بدتر مي‌شوند بايد به متخصص آسم مراجعه كرده و علت آسم خود را پيدا كنيد. شناسايي داروهاي مناسب آسم و زمان مصرف آن‌ها، كليد مديريت آسم شبانه و بهبود كيفيت خواب است.

بيماري‌هاي مختلفي وجود دارند كه مي‌توانند موجب بروز علائمي نظير علائم آسم شوند. براي مثال، آسم قلبي نوعي نارسايي قلبي است كه علائم آن شبيه به برخي از علائم آسم معمولي است. اختلال عملكرد طناب‌هاي صوتي ديگر اشكال سلامتي است كه شبيه آسم است. اخيرا گزارش‌هاي زيادي درمورد سندرم خاصي كه در آن ناهنجاري طناب‌هاي صوتي موجب خس‌خسي مي‌شود كه با آسم اشتباه گرفته مي‌شود، منتشر شده است. اين وضعيت بيشتر در زنان جواني كه دچار خس‌خس‌هايي با صداي بلند هستند و به داروهايي كه براي بازكردن مجاري هوايي تجويز مي‌شوند، پاسخي نمي‌دهند، ديده مي‌شود.

تشخيص درست آسم نخستين گام براي خودمديريتي اين بيماري مزمن ريه است. پس از تشخيص آسم، پزشك موثرترين و بي‌خطرترين داروها را براي درمان علائم آسم تجويز خواهد كرد به‌طوري كه بيمار بتواند زندگي فعال و پرباري داشته باشد. درمان‌هاي زيادي براي تسكين علائم اين بيماري موجود هستند كه پزشك در قالب يك «برنامه‌ي عمل آسم»، درمان‌ها و داروهاي بيمار را مشخص مي‌كند.

اشكال مرتبط با تشخيص آسم اين است كه در اغلب اوقات كه بيمار به پزشك مراجعه مي‌كند، علائم آشكاري از آسم ندارد. براي مثال شما ممكن است براي يك هفته سرفه و خس‌خس داشته باشيد ولي وقتي به مطب پزشك مي‌رويد هيچ كدام از اين علائم را نداشته باشيد. سپس ناگهان وقتي كه اصلا انتظارش را نداريد، علائم حمله‌ي آسم مانند تنگي نفس، سرفه و خس‌خس بروز مي‌كنند.

گاهي اوقات آلرژي نسبت‌به گرده‌ي گياهان يا تغييرات آب‌و‌هوايي موجب آغاز علائم حمله‌ي آسم مي‌شوند. در مواقع ديگر، يك عفونت ويروسي مانند سرماخوردگي يا آنفلوانزا مي‌توانند موجب آغاز حمله‌ي آسم شوند. سيگار كشيدن نيز مي‌تواند موجب تشديد علائم آسم شود، همان‌طور كه سينوزيت و آلرژي‌هاي محيطي نيز مي‌توانند موجب بروز اين علائم شوند. حتي ورزش يا استرس ناگهاني يا آلرژي به آسپرين يا ديگر داروها نيز مي‌توانند موجب بروز حملات آسم شوند.

اگر شما مبتلا به آسم هستيد، ممكن است براي چند هفته يا حتي چندين ماه هيچ علامتي از آسم نداشته باشيد. اين مسئله تشخيص آسم را دشوارتر مي‌كند، مگر اينكه شما يك سري تمرين داخل خانه انجام دهيد و آغازگرهاي آسم و علل آسم خود را بشناسيد و به پزشك كمك كنيد كه تشخيص دقيقي از بيماري شما داشته باشد.

پزشك معالج، نخستين و مهم‌ترين نقش را در كمك به كنترل آسم دارد. در معاينه‌ي اوليه، پزشك سابقه‌ي پزشكي دقيق شما را مورد پرسش قرار مي‌دهد، شامل هرگونه اطلاعاتي درمورد علائم آسم، احساسات شما، آغازگرهاي شناخته‌شده آسم و آلرژي، سطح فعاليت و رژيم غذايي، محيط خانه و محل كار و سابقه‌ي خانوادگي. در جريان اين ارزيابي بايد درمورد علائم و آغازگرهاي آسم سخن بگوييد. برخي از سوالاتي كه بهتر است شما از قبل در انديشه متخصصين بگيريد، عبارتنداز:

آيا مي‌توانيد علائم آسم خود را توصيف كنيد؟ (مطالعه كنيد كه شما كداميك از علائم و نشانه‌هاي زير را داريد)

• تنگي نفس
• خس‌خس كه احتمالا توسط آلرژي‌ها، سرماخوردگي، عفونت سينوس‌ها يا برونشيت آغاز مي‌شود
• سرفه‌ي مكرر يا سرفه فقط هنگام شب
• خس‌خس شديد هنگام دم و بازدم
• تنفس سريع
• احساس درد يا فشار در قفسه سينه
• دشواري در صحبت كردن
• احساس اضطراب يا وحشت‌زدگي
• رنگ‌پريدگي و تعرق صورت
• آبي رنگ شدن ناخن‌هاي دست يا لب‌ها

چه موقع اين علائم را تجربه مي‌كنيد؟

• تمام زمان‌ها: غيرقابل پيش‌بيني
• فقط هنگام ورزش
• هنگام شب
• ساعات اوليه‌ي صبح هنگام خواب
• در طول فصل گرده
• وقتي احساس اضطراب يا استرس مي‌كنيد
• وقتي دودي را استنشاق مي‌كنيد
• وقتي عطري را مي‌بوييد
• وقتي نزديك سگ‌ها و گربه‌ها مي‌شويد
• وقتي در شرايط تهويه مطبوع قرار مي‌گيرد يا اينكه هواي سرد تنفس مي‌كنيد
• وقتي مي‌خنديد يا آواز مي‌خوانيد
• مرتبط با آلرژي‌ها، عفونت سينوس‌ها يا ترشحات پشت‌حلقي
• مرتبط با سوزش سردل يا ريفلاكس گوارشي
• وقتي آسپرين يا ديگر داروهاي ضدالتهاب را مصرف مي‌كنيد

آيا داراي سابقه‌ي خانوادگي ابتلا به آسم يا آلرژي هستيد

آيا مكررا دچار برونشيت مي‌شويد

آيا قبلا مبتلا به آسم تشخيص داده شده‌ايد

آيا تاكنون به‌خاطر آسم در اتاق مراقبت‌هاي ويژه‌ي بيمارستان بوده‌ايد يا براي آسم پردنيزون مصرف كرده‌ايد

پس از صحبت درمورد علائم و آغازگرهاي احتمالي آسم، پزشك يك معاينه‌ي فيزيكي و نيز آزمايش‌هاي مرتبط با تشخيص آسم را انجام خواهد داد. اين آزمايش‌ها به شما اجازه خواهند داد كه درك دقيقي از اشكال تنفسي خود كسب كنيد و اساسي براي پيشنهاد يك طرح درمان آسم خواهد بود. پزشك ممكن است از يك يا چند آزمايش تشخيصي استفاده كند. اين آزمايش‌ها براي ارزيابي تنفس و نظارت بر ميزان اثربخشي درمان‌ها استفاده خواهد شد.

اسپيرومتري: يك آزمايش سنجش عملكرد ريه كه ميزان هوايي را كه شما به خارج مي‌فرستيد، اندازه‌گيري مي‌كند. اين آزمايش آسم وجود گرفتگي مجاري هوايي را كه يك ويژگي شايع آسم است، تأييد مي‌كند و مي‌تواند به‌طور دقيق ميزان اختلال در عملكرد ريه‌ها را مشخص كند. از اين آزمايش همچنين براي نظارت بر پاسخ دربرابر داروهاي آسم استفاده مي‌شود و براي افراد بالغ و و كودكان بالاتر از ۵ سال توصيه مي‌شود.

آزمايش پيك‌فلومتري: يك خودارزيابي است كه مي‌توانيد براي ارزيابي عملكرد ريه آن را در منزل نيز انجام دهيد. حداكثر جريان بازدمي (PEFR) يك سنجه‌ي عيني قابل اعتماد از عملكرد مجاري هوايي است. اين آزمايش شامل يك دم عميق و انجام بازدم با حداكثر توان ممكن است. «پيك فلو»، حداكثر جرياني است كه دستگاه نشان مي‌دهد (بيشترين عدد). اين اندازه‌گيري وقتي دقيق انجام شود، يك كاهش در مقدار حداكثر جريان نشان‌دهنده‌ي وجود گرفتگي در مجاري هوايي است. اگرچه پيك‌فلومتري نسبت‌به اسپيرومتري دقت كمتري دارد ولي نظارت با اين وسيله در منزل به شما كمك مي‌كند كه بتوانيد علائم خود را كنترل كنيد و مي‌تواند زمان نزديك شدن يك حمله‌ي آسم را نشان دهد.

راديوگرافي قفسه سينه: اگرچه معمولا از اين روش براي تشخيص آسم استفاده نمي‌شود ولي اگر علائمي وجود داشته باشد كه علل ديگري مانند ذات‌الريه داشته باشد، پزشك تصويربرداري از قفسه‌ي سينه (به كمك اشعه‌ي ايكس) را توصيه خواهد كرد. همچنين اگر درمان آسم اثر مورد انتظار را نداشته باشد، راديوگرافي قفسه‌ي سينه ممكن است بتواند به پيدا كردن اشكال كمك كند.

تشخيص دقيق آسم: براي تشخيص آسم ممكن است از آزمايش‌هاي ديگري مانند آزمايش متاكولين نيز استفاده شود. متاكولين ماده‌اي است كه وقتي استنشاق مي‌شود، در صورت وجود آسم، موجب اسپاسم و تنگ شدن مجاري هوايي مي‌شود.

همه‌ي افراد نيازي به تمام آزمايش‌هاي تشخيص آسم ندارند. به پزشك خود اطمينان كنيد تا تصميم بگيرد كه كدام آزمايش‌ها براي شما مناسب است. اگر هنوز درمورد تشخيص خود احساس راحتي نداريد، با پزشك صحبت كنيد تا درصورت نياز، آزمايش‌هاي بيشتري تجويز كند يا اينكه سعي كنيد باور كنيد اشكال تنفسي يا آسم شما به‌درستي تشخيص داده شده است و درمان مناسب آن را آغاز كنيد. موفقيت در كنترل آسم بستگي به دقت تشخيص درست آسم و حمايت دارد. وقتي آسم به‌درستي تشخيص داده شد، پزشك موثرترين درمان آسم را كه معمولا شامل يك اسپري استنشاقي آسم و استروئيدهاي استنشاقي است كه اشكالات تنفسي شما را تسكين مي‌دهند و به پيشگيري از بروز علائم آسم كمك مي‌كنند، تجويز مي‌كند.

اگر شما يا يكي از عزيزانتان دچار آسم هستيد، بايد درمورد موثرترين درمان‌ها براي تسكين كوتاه‌مدت و كنترل بلندمدت آن بدانيد. آگاهي از درمان‌هاي آسم به شما كمك مي‌كند كه بتوانيد در زمينه‌ي مديريت علائم آسم خود مؤثر باشيد. وقتي دچار حمله‌ي آسم مي‌شويد يا علائم آسم بروز مي‌كنند، بايد بدانيد كه چه وقت بايد به پزشك مراجعه كنيد تا از بروز يك مورد اورژانسي جلوگيري كنيد.

داروهاي آسم مي‌توانند زندگي شما را نجات دهند و به شما اجازه مي‌دهند كه با وجود ابتلا به آسم، زندگي فعالي داشته باشيد.

استروئيدها و ديگر داروهاي ضدالتهاب: داروهاي ضدالتهاب به‌خصوص اسپري‌هاي استروئيدي، مهم‌ترين درمان براي بيشتر افراد مبتلا به آسم هستند. اين داروها ازطريق كاهش تورم و توليد مخاط در مجاري هوايي از بروز حملات آسم پيشگيري مي‌كنند. با مصرف اين دارو، از ميزان حساسيت مجاري هوايي كاسته مي‌شود و احتمال اينكه اين مجاري دربرابر آغازگرهاي آسم واكنش نشان داده و موجب بروز علائم آسم شوند را كم مي‌كنند.

گشادكننده‌هاي برونش: گشادكننده‌هاي برونش ازطريق ريلكس كردن ماهيچه‌هايي كه اطراف مجاري هوايي را مي‌گيرند، موجب تسكين علائم آسم مي‌شوند. آن‌ها به باز شدن مجاري هوايي كمك مي‌كنند. اسپري‌هاي گشادكننده‌ي برونش با قابليت اثربخشي سريع كه اغلب به‌عنوان «اسپري‌هاي نجات» شناخته مي‌شوند، براي تسكين سريع سرفه، خس‌خس، گرفتگي قفسه‌ي سينه و تنگي نفس استفاده مي‌شوند. افراد مبتلا به آسم ناشي از ورزش نيز ممكن است قبل از ورزش لازم باشد از اين اسپري‌ها استفاده كنند. اين داروها نبايد به‌صورت روزمره و در درمان روتين آسم مورد استفاده قرار گيرند. اگر شما در طول يك هفته مجبور هستيد كه بيش از دوبار از اسپري‌هاي نجات استفاده كنيد، به اين معنا است كه آسم شما به‌خوبي كنترل نشده است. از پزشك خود بخواهيد كه داروهاي كنترل‌كننده‌ي آسم شما را بهبود بخشد. گاهي در تركيب با استروئيدهاي تنفسي يا كوتيكواستروئيدها، از داروهاي گشادكننده‌ي برونش طولاني اثر، براي كنترل علائم آسم يا وقتي كه فرد با وجود درمان با استروئيد تنفسي روزانه دچار علائم آسم مي‌شود، استفاده مي‌شود. اين نوع داروها هرگز به‌تنهايي به‌عنوان درمان طولاني‌مدت آسم مورد استفاده قرار نمي‌گيرند.

اسپري‌هاي تنفسي: اسپري‌هاي آسم رايج‌ترين و موثرترين راه رساندن داروهاي آسم به ريه‌ها هستند. آن‌ها انواع مختلفي دارند و به روش‌هاي مختلفي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. در برخي از اسپري‌ها تنها يك نوع دارو و در برخي ديگر دو نوع دارو وجود دارد.

نبولايزر آسم: اگر شما در زمينه‌ي استفاده از اسپري‌هاي كوچك اشكال داريد، پزشك ممكن است براي شما يك نبولايزر آسم تجويز كند. اين دستگاه يك بخش دهاني يا ماسك دارد و معمولا براي نوزادان، كودكان كم سن، سالخوردگان و افرادي كه در زمينه‌ي استفاده از اسپري‌ها اشكال دارند، تجويز مي‌شود. نبولايزر داروهاي آسم را از حالت مايع به حالت مه تبديل مي‌كند، بنابراين انتقال داروها به ريه‌ها آسان‌تر مي‌شود.

اگر شما حمله‌ي آسم شديدي داشته باشيد، پزشك ممكن است براي شما يك دوره‌ي كوتاه‌مدت از كورتيكواستروئيدهاي خوراكي را تجويز كند. وقتي اين داروها به‌صورت خوراكي و براي كمتر از دو هفته مصرف شوند، احتمال بروز اثرات جانبي آن‌ها كمتر است ولي وقتي براي ماه‌ها مصرف شوند، داراي اثرات جانبي جدي و پايداري خواهند بود. پس از اينكه علائم شديد حمله‌ي آسم شما به‌طور موفقيت‌آميزي درمان و كنترل شد، پزشك درجهت به حداقل رساندن نياز شما به اين دارو كار خواهد كرد. استفاده‌ي روزانه‌ي درست از كورتيكواستروئيدهاي استنشاقي موفق‌ترين روش براي انجام اين كار است.

اگر آسم شما تشخيص داده شد ولي به‌انديشه متخصصين مي‌رسد درمان‌هاي شما ديگر اثربخش نيستند، زمان آن رسيده كه دوباره به پزشك مراجعه كنيد. همچنين اگر آسم شما تشخيص داده شده ولي شما مجبوريد كه به‌طور مكرر از اسپري نجات استفاده كنيد، باز هم لازم است به پزشك معالج خود مراجعه كنيد. شايد لازم باشد براي كنترل بهتر بيماري رژيم دارويي شما تغيير كند. پزشك مي‌تواند اشكال را تشخيص دهد و راه حلي براي بهتر شدن وضعيت شما ارائه دهد. اگرچه آسم يك بيماري رايج است ولي درعين‌حال يك وضعيت جدي است كه نياز به تشخيص پزشكي صحيح و درمان هدفمند دارد.

اگر شما حتي براي مدت كوتاهي دچار علائم آسم بوده‌ايد، باز هم لازم است كه براي بيماري خود به‌دنبال كمك باشيد. سرفه‌هاي مكرر، گرفتگي مجاري هوايي، خس‌خس و دشواري در تنفس مي‌تواند موجب شود كه هر فردي عصبي و آشفته شود. زندگي با علائم آسم مي‌تواند منجر به استرس شديدي شود. به‌همين ترتيب افزايش استرس مي‌تواند موجب آغاز علائم آسم شود. پس بايد به‌دنبال كمك بود.

اگرچه استرس موجب آسم نمي‌شود ولي آسم و استرس با هم مرتبط هستند. آسم موجب بروز استرس مي‌شود و استرس موجب مي‌شود كه كنترل آسم دشوارتر شود. حتي استرس روزمره نيز مي‌تواند موجب تشديد علائم آسم شود. كسب توانايي مهار استرس براي كاهش علائم آسم حياتي است. همچنين لازم است چنان برنامه‌ريزي كنيد كه بتوانيد به كارهايي كه درانديشه متخصصين داريد، برسيد و دچار استرس نشويد. هرچه اشكالات تنفسي براي مدت زمان بيشتري بدون كنترل رها شوند، شما شاهد علائم بيشتري خواهيد شد كه در اثر استرس ايجاد مي‌شوند. اين خود مي‌تواند موجب سخت‌تر شدن تنفس و حتي ايجاد اشكالات بيشتري مانند موارد زير شود:

• اشكالات خواب يا آسم شبانه كه منجر به بروز خستگي مداوم مي‌شود
• ناتواني در ورزش يا آسم ناشي از ورزش كه منجر به ضعف توانايي هوازي و كاهش تناسب جسمي مي‌شود
• دشواري در تمركز كه منجر به عملكرد ضعيف مي‌شود
• افزايش كج‌خلقي و تحريك‌پذيري ناشي از كمبود خواب يا اثرات جانبي داروهاي آسم
• كناره‌گيري از فعاليت‌هاي مورد علاقه به‌علت كمبود انرژي يا ناتواني انجام آن‌ها
• تغيير در اشتها به‌علت داروها
• احساس افسردگي
• آسم و اضطراب

وقتي استرس افزايش مي‌يابد، شما متوجه افزايشي در اضطراب و علائم آسم خواهيد شد. ازآنجاكه علائم آسم مانند خس‌خس و سرفه بدتر مي‌شوند، شما مضطرب‌تر خواهيد شد و سپس علائم آسم شما تشديد مي‌شود. آسم و اضطراب موجب ايجاد يك چرخه‌ي معيوبي مي‌شوند و هركدام از آن‌ها مي‌تواند موجب آغاز اين چرخه شود. درباره‌ي ارتباط بين اضطراب و آسم بدانيد و درمورد راه‌هاي كاهش اضطراب براي كنترل بهتر آسم با پزشك يا مشاور حرفه‌اي مشورت كنيد.

آسم و سيگار به هيچ عنوان با هم ميانه‌اي ندارند. اگر شما مبتلا به آسم هستيد و درعين‌حال سيگار مي‌كشيد، بايد درمورد راه‌هاي ترك سيگار با پزشك خود صحبت كنيد. سيگار كشيدن خطر ابتلا به سرطان ريه، سرطان گلو، آمفيزم، بيماري قلبي، فشار خون بالا، زخم معده و بيماري لثه را نيز افزايش مي‌دهد. داروهاي جديد ترك سيگار اثربخش‌تر از آدامس‌هاي نيكوتيني هستند اما نياز به نسخه دارند. ترك سيگار موجب طولاني شدن عمر شما مي‌شود و درعين‌حال شما براي كنترل آسم خود به داروهاي كمتري نياز خواهيد داشت. همين امروز دست به كار شويد.