ويروس كرونا جديد چگونه منتشر ميشود؟
وقتي فرد آلوده به ويروس تنفسي سرفه يا عطسه ميكند، قطراتي از بزاق، مخاط يا ديگر مايعات بدن او در فضا منتشر ميشود و اگر اين ذرات روي شما افتاده و آنها را لمس كنيد و سپس بهصورت خود دست بزنيد، ممكن است آلوده شويد. اين قطرات معمولا حوالي جايي كه از آن منشا گرفتهاند، ميافتند. بهگفتهي اميلي لندون، مدير پزشكي نظارت ضدميكروبي و كنترل عفونت در دانشگاه پزشكي شيكاگو، «زمان و فاصله اهميت دارد». طبق دستورالعملهاي بيمارستاني براي آنفلوانزا، مواجههبا بيماري بهصورت «حضور در فاصلهي ۱/۸ متري و كمتر از يك فرد عفوني بهمدت ۱۰ دقيقه» تعريف ميشود.
ويروسهاي عامل بيماريهاي تنفسي ميتوانند ازطريق سطوحي مانند صندليهاي فرودگاهها و هواپيما، قطار، اتوبوس و ميزهاي سيني نيز منتشر شوند. اينكه قطرات تا چه مدت روي سطوح ميمانند، به قطرات و نوع سطوح بستگي دارد. ويروسها ازانديشه متخصصين مدت زمانيكه ميتوانند روي سطوح بمانند بسيار متغير بوده و برخي تا چند ساعت و برخي نيز تا ماهها روي سطح ميمانند. شواهدي وجود دارد كه نشان ميدهد ويروس كرونا ميتواند تا ۹ روز روي سطوح بماند.
قطارها منبع مهمي از انتشار ويروس هستند. ماموران در حال ضدعفوني كردن قطار شهري در ايران
ويروسهاي تنفسي ميتوانند ازطريق ذرات معلق موجود در هوا نيز منتشر شوند. اما طبق گفتهي آرنولد مونتو، استاد اپيدميولوژي و بهداشت عمومي دانشگاه ميشيگان، اين مكانيسم اصلي انتشار بيماري نيست چرا كه ويروس بايد بتواند براي مدتي شرايط خشك را تحمل كند؛ درحالي كه محيط مناسب ويروس محيط سرد و مرطوب است و اگر براي مدت طولاني در شرايط خشك قرار گيرد، بياثر ميشود. بهطوركلي، بيشتر موارد بهوسيلهي افرادي پراكنده ميشود كه داراي علائمي نظير سرفه و عطسه هستند. يك سؤال اساسي در ذهن متخصص كارشناساني كه شيوع ويروس كرونا را مورد مطالعه قرار ميدهند، اين است كه آيا ويروس مذكور ميتواند به شكل بدون علامت نيز منتشر شود؟
طبق گزارشي كه اخيرا در مجلهي NEJM منتشر شده است، ويروس كرونا ممكن است قبلاز ظهور علائم بيماري، منتشر شود. در اين گزارش پژوهشگراني از كشور چين دريافتند كه يك بيمار بدون علامت در دستگاه تنفسي فوقاني خود داراي سطوحي از ويروس بود كه در يك فرد داراي نشانههاي بيماري ديده ميشود. متخصص كارشناسان بيماريهاي عفوني ميگويند هنوز اين موضوع بهطور علمي اثبات نشده است.
اعضاي ديگر خانوادهي ويروسهاي كرونا شامل ويروسهاي عامل سارس و مرس و نيز ويروسهاي كروناي عامل سرماخوردگي معمولي هستند. دكتر آمش آدالجا، سخنگوي انجمن بيماريهاي عفوني آمريكا ميگويد:
ما ميدانيم كه مثلا ويروس آنفلوانزا و رينوويروسها كه يكي از علل اصلي سرماخوردگي معمولي هستند، ميتوانند اين كار را انجام دهند. اما چنين موردي تاكنون در ويروسهاي كرونا مشاهده نشده است. البته اين بهمعناي آن نيست كه چنين چيزي غيرممكن است يا اتفاق نيفتاده است. فقط بهطور قطعي اثبات نشده است.
علائم عفونت ويروس كرونا ميتواند شامل سرفه، تب و درد گلو باشد اما ممكن است فرد آلوده باشد اما داراي علامت آشكاري نبوده يا علائم بسيار خفيفي داشته باشد. دكتر آنتوني فائوچي، مدير مؤسسهي ملي آلرژي و بيماريهاي عفوني آمريكا ميگويد:
گزارشهاي موردي اوليه نشان ميدهند كه در شرايط خاصي ويروس بهوسيلهي افراد بدون علامت قابل انتقال است. ما نميدانيم كه انتقال بدون علامت تا چه حد روي شيوع فعلي تأثير ميگذارد. اگرچه معمولا عامل اصلي شيوع بيماريهاي تنفسي، افراد داري علامت هستند.
بهعبارت ديگر همچون ديگر بيماريهاي تنفسي، حتي اگر ويروس كرونا بتواند بدون علامت منتشر شود، بخش عمدهي موارد بهوسيلهي افراد داراي علامت بخش ميشود.
ماموران در حال ضدعفوني اتوبوس شهري تهران
دكتر چارلز چيو، استاد پزشكي آزمايشگاهي در بخش بيماريهاي عفوني دانشگاه كاليفرنيا ميگويد با سرفه و عطسهي فرد، قطرات تنفسي وارد هوا ميشود، بنابراين افرادي كه بيماري آنها آشكار است، بيش از همه بيماري را به ديگران منتقل ميكنند. چيو توضيح ميدهد:
وقتي فردي سرفه يا عطسه ميكند، ترشحات تنفسي وي در فضا اسپري ميشود و اگر شما نزديك او باشيد (معمولا تا فاصلهي ۱.۸ متري)، ممكن است در خطر مواجهه با ويروس باشيد. اين متداولترين مسير انتقال است. افرادي كه حداقل علائم را داشته يا علامتي ندارند نيز ممكن است عفوني باشند. آنها نيز ويروس را در مخاط يا ترشحات خود دارند، مگر اينكه واقعا سرفه يا عطسه كنند، وگرنه بعيد است كه بيماري را به فرد ديگري منتقل كنند. ممكن است فردي كه عفوني است ولي سرفه يا عطسه نميكند، با لمس بيني، دهان يا چشمها و سپس آلوده كردن سطوحي مانند دستگيره در ويروس را پراكنده كند اما اين روش محتملترين راه انتشار ويروس نيست. من فكر ميكنم ويروس كرونا جديد بتواند بدون علامت منتشر شود، اگرچه اين مسيري غيرمحتمل يا حداقل غير شايع از انتقال است.
بيماري ناشياز ويروس كرونا، تقريبا در ۸۰ درصد از موارد خفيف است، بنابراين افراد ممكن است علايمي داشته باشند اما متوجه آن نشوند. براي مثال سردرد و درد عضلاني ممكن است بهسادگي حاصل فعاليتهاي روزانه تلقي شود، درحاليكه ممكن است ناشياز ابتلا به ويروس باشد.
اگر مسافر هواپيما هستيد
سازمان جهاني بهداشت، تماس با فرد آلوده در هواپيما را بهعنوان نشستن در فاصلهي دو رديف از يكديگر تعريف ميكند. اما در جريان پرواز اين گونه نيست كه افراد تمام مدت را نشسته باشند، مخصوصا سفرهايي كه چند ساعت طول ميكشد. درجريان شيوع ويروس كرونا عامل سارس در سال ۲۰۰۳، مسافر هواپيمايي كه از هنكگنگ به پكن ميرفت، موجب آلودگي افرادي شد كه خارج از اين محدوده نيز قرار داشتند.
گروهي از پژوهشگران مطالعهاي در اين مورد انجام دادند كه چگونه حركتهاي تصادفي در كابين هواپيما ممكن است روي احتمال آلودهشدن مسافران تأثيرگذار باشد. آنها تحت هدايت ويكي استور هرتزبرگ و هوارد ويس از دانشگاه اموري، نهتنها به نحوهي حركت مردم در هواپيما توجه كردند بله تعداد و مدت تماس آنها با ديگران را نيز مورد توجه قرار دادند. ويس ميگويد:
فرض كنيد كه روي صندلي كنار راهرو يا صندلي وسط نشستهايد و من براي رفتن به توالت از نزديك صندلي شما رد ميشوم. ما در تماس نزديك خواهيم بود به اين معنا كه در فاصلهي يك متري هم قرار ميگيريم. بنابراين اگر من آلوده باشم، ميتوانم آن را به شما منتقل كنم.
بيشتر مسافران در لحظاتي از پرواز، به دلايل مختلف صندلي خود را ترك ميكنند. طبق نتايج پژوهش سال ۲۰۱۸، مسافراني كه احتمال بلندشدن آنها از همه كمتر است، در صندليهاي كنار پنجره قرار دارند. براين اساس، مسافران مستقر روي صندليهاي كنار پنجره درمقايسهبا ديگران (صندليهاي وسط و صندليهاي كنار راهرو)، كمترين تماس را با ديگران دارند. انتخاب صندلي كنار پنجره و ماندن در آن، بهطور واضح احتمال روبهرو شدن با يك فرد عفوني را كاهش ميدهد. البته پژوهشگران به اين نكته نيز اشاره ميكنند كه زمان بودن در تماس با فرد آلوده نيز مهم است و اين در حالي است كه معمولا مسافران بهسرعت از كنار صندليها عبور ميكنند بنابراين بهطوركلي احتمال انتقال عفونت كاهش پيدا ميكند. البته اگر فرد بيمار يكي از خدمه باشد، داستان فرق ميكند. از آنجا كه خدمه پرواز زمان زيادي را در حال قدم زدن درميان صندليها هستند و با مسافران تعامل بيشتري دارند، احتمالا ايجاد تماس نزديك و طولانيتر بيشتر است (در اين مطالعه انتقال ازطريق ذرات معلق موجود در هوا در انديشه متخصصين گرفته نشد).
همانطور كه ويس نيز خاطرنشان ميكند، ما هنوز نميدانيم كه راه ارجح انتقال ويروس كروناي جديد چيست. روش انتشار ويروس ميتواند در درجهي اول ازطريق قطرات تنفسي، تماس فيزيكي با بزاق يا مدفوع فرد بيمار و بهدنبال آن، مصرف خوراكي ماده ويروس يا شايد حتي ذرات معلق موجود در هوا باشد.
لندون ميگويد تمام ويروسهاي كرونا قبلي ازطريق قطرات منتقل ميشدند، بنابراين بعيد است كه پاتوژن جديد رفتار متفاوتي داشته باشد. درواقع، ويروس كرونا جديد از بسياري جهات رفتاري شبيه ويروس سارس دارد. هر دو داراي منشا جانوري بوده و بهانديشه متخصصين ميرسد كه از خفاشها شروع شده باشند. اين دو ويروس همچنين از انسان به انسان منتقل ميشوند و دورهي نهفتگي طولاني (تا ۱۴ روز) دارند. لندون پيشنهاد ميكند كه وقتي در مكانهاي عمومي هستيد، توصيههاي بهداشتي را درمورد بيماريهاي عفوني رعايت كنيد. اين موارد شامل شستن مكرر دستها با استفاده از صابون يا استفاده از ضدعفونيكنندههاي دست حاوي الكل پس از تماس با سطوحي كه ديگران نيز آنها را لمس كردهاند (دستگيرههاي در، صندليهاي اماكن عمومي و وسايل نقليه عمومي)، است. همچنين از لمس صورت و تماس با سرفههاي ديگران به هر طريق ممكن اجتناب كنيد.
هم انديشي ها