ويروس كرونا؛ مصرف مكمل ويتاميني ميتواند از ابتلا پيشگيري كند؟
از وقتي اولين مورد ويروس كرونا جديد در دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چين گزارش شد تاكنون اين بيماري حدود ۳ هزار نفر را كشته و بيش از ۸۲ هزار نفر را در ۴۱ كشور دنيا آلوده كرده است. بهگفتهي مركز كنترل و پيشگيري از بيماريهاي ايالات متحده (CDC)، پژوهشگران هنوز واكسني براي مقابلهبا اين ويروس نساختهاند و در حال حاضر نيز هيچ درمان ضدويروسي توصيهشدهاي براي آن وجود ندارد.
همگام با شيوع ويروس كرونا درمانهايي معجزهآسا نيز راه خود را به شبكههاي اجتماعي باز كردهاند. يكي مدعي است سير، كوويد ۱۹ بيماري ناشياز ويروس كرونا جديد را درمان ميكند و ديگري آنچنان درمورد تأثير سفيدكنندهها روي ويروس سخن ميگويد كه اساسا مردم را به خوردن آنها ترغيب ميكند. يكي از اين درمانها نيز مصرف مقادير بسيار بالايي از برخي ويتامينها و خصوصا ويتامين C است.
جمعي از افراد مشغول درزمينهي طبيعيدرماني كه بهجاي مصرف داروهاي شيميايي روي استفاده از گياهان، غذاها و مكملهاي طبيعي تأكيد ميكنند، نيز براي ترويج درمانهاي جايگزين در شبكههاي اجتماعي دست به كار شدهاند. برخي از توصيهها مانند استفاده از گياهان و عصارههاي خاصي همچون روغن پونه گياهي، برگ گياه گل ماهور، سير و آقطي سياه ممكن است بيضرر باشد، البته تا زمانيكه مردم مثلا بهجاي شستن دستها از آنها استفاده نكنند.
متخصصان درمورد اين مسئله نگرانند كه برخي از اين تاثيرگذاران شبكههاي اجتماعي بهدنبالكنندگانشان ميگويند كه براي محافظت از خود دربرابر كوويد۱۹ مقادير بسيار زيادي ويتامين A، C و D مصرف كنند. برخي افراد با پيروي از اين توصيهها درحال مصرف مقادير بسيار زيادي از ويتامينها هستند كه صدها برابر مقادير توصيهشدهي روزانه است.
بهگفتهي مركز كنترل و پيشگيري از بيماري، مكملهاي ويتامين C ميتوانند خطر ابتلا به سرماخوردگي را در افرادي كه فعاليت بدني زيادي دارند، كاهش دهند. اين مركز ميگويد مصرف منظم مكمل ويتامين C ميتواند تاحدودي دورهي سرماخوردگي را نيز كوتاه كند اما اگر فقط پس از شروع سرماخوردگي مصرف شود، تأثيري روي طول دورهي سرماخوردگي ندارد. مقالهاي از انتشارات بهداشت دانشگاه هاروارد نيز همين ارزيابي را انجام داده است و به نقل از دكتر بروس بيسترين، رئيس تغذيهي باليني مركز پزشكي ديكونس ميگويد:
دادهها نشان ميدهند كه ويتامين C تا حدودي براي سرماخوردگي معمولي مفيد است.
اگرچه در فيسبوك گفتهاي از پزشكي كه از دنيا رفته، در گردش است:
من تاكنون هيچ آنفلوانزايي را نديدهام كه با مقادير بسيار زياد ويتامين C درمان نشده باشد.
پست بالا را را اندرو سائول به اشتراك گذاشته كه «مرد مگاويتاميني» لقب گرفته است. سائول در پست خود چنين نوشته است: «همهگيري جهاني ويروس كرونا ميتواند با استفادهي گسترده از مقادير بالاي ويتامين C كاملا متوقف شود». گذشته از اين موضوع كه شيوع ويروس كرونا هنوز بهعنوان يك همهگيري جهاني اعلام نشده است، شواهدي نيز درمورد تأثير مثبت ويتامين C روي بيماري كوويد۱۹ وجود ندارد. يكي ديگر از پستهاي گمراهكنندهي سائول نيز در فيسبوك در حال گردش است؛ مقالهاي با عنوان: «ويتامين C دربرابر ويروس كرونا محافظت ميكند».
گزارشاتي دراينزمينه به گوش ميرسد كه در آزمايشهاي باليني در ووهان، تأثير مكملهاي ويتامين C روي ذاتالريه ناشياز ويروس كرونا جديد در حال مطالعه است. از اين رو، مردم ميپرسند كه آيا مصرف خانگي ويتامين C به پيشگيري از بيماري كمك ميكند؟
بهگفتهي روان گوآنگ فنگ، از مركز اطلاعات غذايي چين، اين گفته كه ويتامين C به بهبود ايمني كمك ميكند از دانش مردم درمورد سرماخوردگي ريشه ميگيرد كه ازانديشه متخصصين علمي اثبات نشده است. روان گفت مادامي كه مردم مواد مغذي كافي را از يك رژيم غذايي متعادل دريافت ميكنند، نيازي به مصرف مكمل ندارند.
البته ويتامين C نقشهاي مهمي در بدن دارد. يكي از اصليترين دلايل مصرف ويتامين C، تقويت سيستم ايمني است زيرا ويتامين C در بخشهاي زيادي از سيستم ايمني نقش دارد. اول، ويتامين C موجب تقويت توليد سلولهاي سفيد خون (لنفوسيتها و فاگوسيتها) ميشود كه به محافظت از بدن دربرابر عفونت كمك ميكنند. دوم، ويتامين C ضمن محافظت از سلولهاي سفيد خون دربرابر آسيب ناشياز مولكولهاي مضري مانند راديكالهاي آزاد، به عملكرد بهتر اين سلولها نيز كمك ميكند. سوم، ويتامين C بخش اساسي از سيستم دفاعي پوست است. اين ويتامين فعالانه به پوست منتقل ميشود و در آنجا بهعنوان يك آنتياكسيدان عمل كرده و به تقويت سد پوستي كمك ميكند. مطالعات همچنين نشان دادهاند كه مصرف ويتامين C ممكن است موجب كاهش زمان بهبود زخم شود. علاوهبراين، سطوح پايين ويتامين C با پيامدهاي سلامتي ضعيفي همراه بوده است. براي مثال، افرادي كه دچار ذاتالريه هستند، معمولا از سطوح پايينتر ويتامين C برخوردار بوده و نشان داده شده است كه مكملهاي ويتامين C زمان بهبودي را كوتاه ميكنند. اگرچه ويتامين C چنين نقش هاي مهمي را در بدن دارد، اغلب با استفاده از يك رژيم غذايي متعادل و مصرف ميوه و سبزيجات تازه بهسادگي ميتوان مقدار مورد نياز خود را تأمين كرد.
منابع ويتامين C و مقدار مورد نياز
طبق توصيههاي مؤسسه ملي سلامت، مردان بالغ بايد روزانه ۹۰ ميليگرم و زنان نيز بايد ۷۵ ميليگرم ويتامين C مصرف كنند. بهترين منابع ويتامين C ميوهها و سبزيجات تازه هستند. طي فرايند پختن، مقداري از محتوي ويتامين C غذا از بين ميرود، بنابراين ازانديشه متخصصين ويتامين C غذاهاي خام بهترين گزينه محسوب ميشوند. غذاهاي حاوي ويتامين C شامل موارد زير ميشوند:
نصف فنجان فلفل قرمز شيرين: ۹۵ ميليگرم يا حدود ۱۰۷ درصد از نياز روزانه
يك پرتقال متوسط: ۷۰ ميليگرم يا حدود ۷۸ درصد از نياز روزانه
نصف فنجان توتفرنگي تازه: ۴۹ ميليگرم يا ۵۴ درصد از نياز روزانه
نصف فنجان اسفناج: ۹ ميليگرم يا ۱۰ درصد از نياز روزانه
مركبات، گوجهفرنگي و سيبزميني نيز از منابع خوب اين ويتامين هستند.
در كشورهاي توسعهيافته بيشتر افراد به قدر كافي ويتامين C دريافت ميكنند اگرچه احتمال كمبود اين ويتامين در برخي از گروهها بيشتر است. اين گروهها شامل موارد زير هستند:
افراد سيگاري نسبتبه افراد غيرسيگاري بهعلت استرس اكسيداتيو بالاتر، داراي سطوح پايينتري از ويتامين C هستند. سيگار همچنين موجب التهاب و وارد آمدن آسيب به غشاهاي مخاطي دهان، گلو و ريه ميشود. ويتامين C براي مخاط سالم نياز است و به كاهش التهاب كمك ميكند، بنابراين مؤسسه ملي سلامت توصيه ميكند كه افراد سيگاري هر روز ۳۵ ميليگرم بيشتر از اين ويتامين مصرف كنند.
پرستار كلينيكي در كلرادو، در يوتيوب گفته است كه رويكرد كلينيك آنها درمقابلهبا ويروس جديد مانند رويكردي است كه دربرابر سويههاي مختلف ويروس آنفلوانزا به كار ميبرند: تزريق مقادير بسيار زيادي ويتامين D3 و ويتامين C. آنها ميگويند:
اگر مبتلا به بيماري مانند آنفلوانزا باشيد، من شما را تنها با ويتامين C درمان ميكنم. نيازي نيست كه از بيني براي تشخيص نوع آنفلوانزا نمونهبرداري كنم. اين مسئله اهميتي ندارد و درمان يكي است.
رژيم ويتامين C كلينيك مذكور شامل تزريق داخل وريدي ۱۵ هزار ميليگرمي از ويتامين C در روز است كه ۱۶۶ برابر مقدار توصيهشده اين ويتامين براي مردان است. اين كلينيك همچنين تزريقهاي ۱۰۰ هزار واحدي از ويتامين D3 براي درمان ويروس كرونا ارائه ميدهد كه ۱۶۰ برابر حد توصيهشدهي روزانه است.
سائول مصرف ۲۴ هزار ميليگرم ويتامين C را توصيه ميكند كه ۲۶۶ برابر حد توصيهشدهي كلينيك مايو براي مردان است و اصرار دارد كه اين مقدار ويتامين ميتواند ازطريق تقويت سيستم ايمني با عفونتهايي نظير آنفلوانزا، سرماخوردگي و ويروس كرونا مبارزه كند. او ميگويد:
تقويت سيستم ايمني ايدهي خوبي است زيرا اين تمام چيزي است كه داريد. اگر براي مبارزه با يك ويروس، ضدويروس و واكسني نداشته باشيد، بايد به سيستم ايمني خود تكيه كنيد.
پيتر آزبورن از انجمن بدون گلوتن نيز به حدود ۵۶ هزار دنبالكنندهي خود توصيههاي مشابهي ارائه ميكند. او ميگويد در حال حاضر درماني براي ويروس كرونا وجود ندارد اما مصرف روزانهي ۵ هزار ميليگرم ويتامين C و ۱۵۰ هزار واحد ويتامين D ميتواند به تقويت سيستم ايمني كمك كند. وي همچنين ۲۵ هزار واحد ويتامين A در روز را براي مدت دو هفته توصيه كرده كه بيش از دو برابر حد نهايي توصيهشدهي اين ويتامين است و ميتواند به مرور زمان مسموميت ايجاد كند.
نه پرستار متخصص كلينيك كلرادو و نه آزبورن به درخواست وبسايت اينسايدر براي اظهارانديشه متخصصين درمورد توصيههاي خود، پاسخي ندادند. سائول در رايانامهي به اينسايدر گفت كه پاي صحبتهاي خود ايستاده است و اصرار دارد محدودههاي تعيينشدهي ويتامينها بهخوبي درك نشده و توصيههاي مؤسسه ملي سلامت درمورد مقاديري است كه فرد ميتواند تحمل كند؛ درحاليكه اين مقدار امكان دارد بسيار پايينتر از مقادير بيخطر باشد.
البته پژوهشها نشان ميدهند چنين سطوحي از ويتامينها خطرناك است. متخصص كارشناسان نيز ميگويند مصرف مقادير زياد ويتامينهاي خاص ميتواند خطرناك و حتي كشنده باشد. براساس توصيههاي مؤسسهي ملي سلامت، يك مرد و يك زن بالغ متوسط بايد روزانه به ترتيب ۹۰۰ و ۷۰۰ ميكروگرم ويتامين A دريافت كنند. حد بالاي بيخطر اين ويتامين برابر ۳ هزار ميكروگرم يا ۱۰ هزار واحد بينالمللي است و مصرف بيش از اين مقدار ميتواند پيامدهاي جدي مانند سرگيجه، تهوع، سردرد، كما و حتي مرگ داشته باشد. مصرف بيشازحد ويتامين A در دوران بارداري ميتواند منجر به نقايص تولد شود. درمورد ويتامين D كه آزبورن مقدار ۱۵۰ هزار واحد در روز را توصيه ميكند، حد بالاي بيخطر براي افرادبالغ فقط ۴ هزار واحد است. علاوهبر ناراحتي و گرفتگي معده، مصرف بيشازحد اين ويتامين ميتواند موجب افزايش سطوح كلسيم خون، گيجي، اختلال در موقعيتيابي، اشكالات ريتم قلب و آسيب كليوي شود.
درحاليكه مصرف مقادير بالا از ويتامين C بهعلت اينكه اين ويتامين محلول در آب است، خطر كمتري بههمراه دارد و مقادير اضافهي آن ازطريق ادرار دفع ميشود، مقادير توصيهشده از سوي سائول يعني ۲۴ هزار ميليگرم در روز، وقتي كه حد نهايي بيخطر آن براي افراد بالغ تنها ۲ هزار ميليگرم است، ميتواند منجر به اسهال، تهوع و گرفتگي شكم شود. مصرف زيادي ويتامين C ازطريق مكملها (نه رژيم غذايي)، ممكن است موجب ايجاد سنگهاي كليه شود. افراد مبتلا به هموكروماتوز ارثي كه نوعي اختلال جذب آهن است، بايد قبل از مصرف مكملهاي ويتامين C با پزشك مشورت كنند چرا كه سطوح بالاي ويتامين C ميتواند منجر به آسيب بافت شود. حداكثر حد توصيهشده ويتامين C براي زنان و مردان بالغ دو هزار ميليگرم است.
دكتر ساندرا كش، معاون مدير پزشكي گروه پزشكي وستمِد در نيويورك ميگويد:
خطر استفاده از درمانهاي غيرمعمول آن است كه بسياري از اين درمانها داراي عوارض جانبي هستند كه بهخوبي درك نشدهاند و اثر متقابل احتمالي آنها با داروهايي كه بيماران مصرف ميكنند نيز شناخته نشده است. بيم آن ميرود كه بيماران در تلاش براي حل اين اشكال با روشهاي غيرمعمول، خود را درمعرض خطراتي بيشتر از خطر خود عفونت قرار دهند.
هم انديشي ها