ويروس كرونا دربرابر آنفولانزا؛ كدام يك واقعا خطرناك‌تر است؟

شيوع ويروس كرونا جديد كه تقريبا دو ماه پيش از چين آغاز شد، در هفته‌هاي اخير عناوين اصلي اخبار را تشكيل داده است؛ اما يك همه‌گيري ويروسي ديگر نيز وجود دارد كه هرساله كشورهاي مختلف سرتاسر جهان را درگير مي‌كند و با عنوان «فصل آنفلوانزا» شناخته مي‌شود. اما تفاوت بين اين دو ويروس چيست و واقعا بيشتر بايد نگران كدام يك باشيم؟

كروناويروس جديد يا كوويد ۱۹، تا به امروز نزديك به ۸۴ هزار نفر را مبتلا كرده، جان بيش از ۲۸۰۰ نفر را گرفته و علاوه بر چين به بيش از ۵۰ كشور دنيا گسترش يافته است. هرچند اغلب موارد ابتلا و مرگ‌ومير درون مرزهاي چين شناسايي شده است، مقام‌هاي كره‌ي جنوبي، ايتاليا و ايران در روزهاي گذشته از شيوع گسترده‌ي ويروس مرگبار در كشورهايشان خبر داده‌اند. با اين حال، اعداد يادشده به‌هيچ وجه با آمار ابتلا و مرگ‌ومير آنفلوانزا قابل مقايسه نيست. به‌نقل از مركز كنترل و پيشگيري از بيماري ايالات متحده (CDC)، آنفلوانزا در فصل جاري به‌تنهايي در اين كشور موجب بيماري نزديك به ۲۶ ميليون نفر شده، ۲۵۰ هزار نفر را در بيمارستان بستري كرده و جان ۱۴ هزار نفر را گرفته است. برخي افراد درسرتاسر دنيا، با استناد به همين آمار، نگراني درباره‌ي همه‌گيري تازه را بي‌مورد مي‌دانند.

دانشمندان از دهه‌ها پيش درحال مطالعه‌ي آنفلوانزاي فصلي بوده‌اند؛ بنابراين باوجود خطرات آن، اطلاعات زيادي درباره‌ي ويروس‌هاي آنفلوانزا داريم و مي‌دانيم كه در هر فصل بايد انتظار چه چيزي را داشته باشيم. درمقابل، كرونا جديد ويروسي تازه محسوب مي‌شود و به‌همين دليل آگاهي دانشمندان از آن هنوز بسيار اندك است؛ بدين معنا كه خصوصيات كوويد ۱۹ ازجمله قدرت شيوع و ميزان كشندگي آن كماكان به‌طور دقيق براي ما شناخته‌شده نيست. همچنين «ويروس از كجا منشاء گرفته است»، «چگونه به انسان‌ها منتقل شده است» و «تا چه مدت روي سطح دوام مي‌آورد»، ازجمله پرسش‌هايي محسوب مي‌شوند كه پژوهشگران درتلاش براي يافتن پاسخ برايشان هستند.

دكتر آنتوني فاوسي، مدير مؤسسه‌ي ملي آلرژي و بيماري‌هاي عفوني ايالات متحده چندي پيش در كنفرانسي مطبوعاتي گفت:

باوجود ميزان گسترش و مرگ‌ومير آنفلوانزا، درباره‌ي آن قطعيت وجود دارد. من مي‌توانم با اطمينان به تمام شما بگويم كه با نزديك‌شدن به ماه‌هاي مارس و آوريل [پايان فصل سرما]، موارد آنفلوانزا كاهش پيدا خواهد كرد. ما مي‌توانيم با دقت بسيار بالا پيش‌بيني كنيم كه دامنه‌ي مرگ‌ومير و موارد بستري در بيمارستان چقدر خواهد بود. اكنون اشكال ما با كوويد ۱۹ اين است كه خيلي چيزها را درباره‌ي آن نمي‌دانيم.

دانشمندان هم‌اكنون درتكاپو براي يافتن جزئيات بيشتر درباره‌ي كوويد ۱۹ هستند و با دردسترس‌بودن اطلاعات جديد ممكن است دركي بهتر از ويروس و ميزان تهديد آن پيدا كنيم. در ادامه با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد تا براساس آخرين دانسته‌هايمان از هردو ويروس، آن‌ها را با يكديگر مقايسه كنيم.

علائم و شدت

هردو ويروس آنفلوانزاي فصلي (شامل ويروس‌هاي آنفلوانزاي نوع A و نوع B) و كوويد ۱۹، عفونت‌هايي واگيردار هستند كه موجب بروز بيماري تنفسي مي‌شوند.

به‌نقل از مركز كنترل و پيشگيري از بيماري، علائم معمول آنفلوانزا شامل تب، سرفه، گلودرد، دردهاي عضلاني، سردرد، آبريزش يا گرفتگي بيني، خستگي و گاهي‌اوقات استفراغ و اسهال است. علائم آنفلوانزا معمولا به‌طور ناگهاني ظاهر مي‌شود و اغلب افرادي كه به آنفلوانزا مبتلا مي‌شوند، در كمتر از دو هفته بهبود خواهند يافت؛ اما آنفلوانزا در برخي افراد سبب بروز عوارضي ازجمله ذات‌الريه مي‌شود. به‌نقل از داده‌هاي CDC، تاكنون در فصل جاري آنفلوانزا در ايالات متحده، ميزان افراد داراي علائم شديد كه به بستري در بيمارستان نياز داشته‌اند، تقريبا يك درصد بوده كه با نرخ فصل گذشته يكسان است.

علائم آنفلوانزا و ويروس كرونا تا حد زيادي شبيه يكديگر است

درمقابل، پزشكان همچنان درتلاش هستند تا دركشان از علائم و شدت كوويد ۱۹ را كامل كنند. در مطالعه‌اي كوچك با شركت تقريبا ۱۰۰ فرد مبتلا به ويروس كه در ۳۰ ژانويه در نشريه‌ي لانست منتشر شد، علائم شايع ويروس كرونا جديد، تب، سرفه و تنگي نفس بود. تنها نزديك به ۵ درصد از بيماران تحت آزمايش در مطالعه، گلودرد و آبريزش بيني را گزارش دادند و تنها ۱ الي ۲ درصد نيز تجربه‌ي اسهال، تهوع و استفراغ داشتند.

در مطالعه‌اي جديدتر كه بزرگ‌ترين پژوهش درباره‌ي كوويد ۱۹ تا به امروز محسوب مي‌شود، پژوهشگران مركز پيشگيري و كنترل بيماري‌ها در چين، ۴۴٬۶۷۲ مورد تأييدشده در چين بين ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ و ۱۱ فوريه‌ي ۲۰۲۰ را تجزيه‌وتحليل كردند و دريافتند كه از اين بين، ۸۰/۹ درصد يا ۳۶٬۱۶۰ مورد داراي وضعيت خفيف، ۱۳/۸ درصد يا ۶۱۶۸ مورد وضعيت شديد و ۴/۷ درصد يا ۲۰۸۷ مورد وضعيت بحراني دارند. موارد بحراني، آن دسته افرادي بودند كه نارسايي تنفسي، شوك عفوني و اختلال عملكرد يا نارسايي در چندين ارگان بدن را نشان دادند.

به‌نقل از سازمان بهداشت جهاني (WHO)، بايد اين نكته‌ي مهم را درانديشه متخصصينداشت ازآنجاكه ويروس‌هاي تنفسي موجب ظهور علائم مشابه مي‌شوند، تمايز آن‌ها از يكديگر صرفا براساس علائم به‌سختي امكان‌پذير است.

نرخ مرگ‌ومير

به‌نقل از داده‌هاي CDC، در فصل آنفلوانزاي جاري تاكنون تقريبا ۰/۰۵ درصد از افراد دراثر ابتلا به ويروس آنفلوانزا از دنيا رفتند؛ درحالي كه به‌انديشه متخصصين مي‌آيد نرخ مرگ‌ومير كوويد ۱۹ بسيار بالاتر از آنفلوانزا است. در مطالعه‌اي كه در ۱۸ فوريه در نشريه‌ي چاينا سي‌دي‌سي ويكلي منتشر شد، پژوهشگران دريافتند كه نرخ مرگ‌ومير كوويد ۱۹ درحدود ۲/۳ درصد در سرزمين اصلي چين است. به‌نقل از نيويورك تايمز، اين مقدار از نرخ تلفات آنفلوانزا در ايالات متحده (تقريبا ۰/۱) بسيار بالاتر است.

با وجود اين، تاكنون نرخ مرگ‌ومير كوويد ۱۹ در كشورها و گروه‌هاي سني مختلف، متفاوت بوده است. به‌عنوان مثال در استان هوبئي مركز شيوع ويروس، نرخ مرگ‌ومير به ۲/۹ درصد رسيده؛ درحالي‌كه اين رقم در ديگر استان‌هاي چين تنها ۰/۴ بوده است. همچنين نرخ تلفات در كشور ما براساس تازه‌ترين آمار منتشرشده از سوي وزارت بهداشت ۸/۷ درصد برآورد مي‌شود؛ هرچند درصورت شناسايي موارد بيشتر در روزهاي آتي اين رقم احتمالا پايين‌تر خواهد آمد.

علاوه بر اين، ويروس كرونا جديد بيش از همه براي بزرگسالان مسن‌تر مرگبار بوده است؛ به‌نحوي كه نرخ مرگ‌ومير در گروه سني ۸۰ سال و بالاتر به ۱۴/۸ افزايش مي‌يابد. نرخ تلفات كوويد ۱۹ در بين افراد ۷۰ تا ۷۹ ساله در چين ظاهرا درحدود ۸ درصد است. اين نرخ براي گروه سني ۶۰ تا ۶۹ سال، ۳/۶ درصد، گروه سني ۵۰ تا ۵۹ سال، ۱/۳ درصد، گروه سني ۴۰ تا ۴۹ سال، ۰/۴ درصد و براي افراد ۱۰ تا ۳۹ سال نيز تنها ۰/۲ درصد برآورد مي‌شود. هيچ فرد ۹ ساله و كمتر تاكنون براثر ابتلا به كوويد ۱۹ از دنيا نرفته است.

انتقال ويروس

وضعيت شيوع ويروس كرونا جديد در جهان (منبع: نيويورك تايمز)

معياري كه دانشمندان با استفاده از آن، پتانسيل انتشار ويروس را تعيين كرده‌اند، با عنوان «نرخ تكثير پايه» يا R0 شناخته مي‌شود. اين عدد، برآوردي از متوسط تعداد افرادي است كه از يك فرد آلوده ويروس را گرفته‌اند. به‌نقل از نيويورك تايمز، نرخ تكثير پايه‌‌ي آنفلوانزا تقريبا ۱/۳ است؛ بدين‌معنا كه هر فرد مبتلا به آنفلوانزا مي‌تواند ويروس را به ۱/۳ نفر منتقل كند.

درمقابل، پژوهشگران همچنان درتلاش براي تعيين نرخ تكثير پايه براي كوويد ۱۹ هستند. مطالعه‌اي كه در ۲۹ ژانويه در ژورنال پزشكي نيوانگلند منتشر شد، نرخ تكثير پايه را براي ويروس كرونا جديد ۲/۲ برآورد كرد؛ بدان معنا كه هر فرد آلوده به‌طور ميانگين درحال انتشار ويروس  به ۲/۲ نفر است. سازمان بهداشت جهاني نيز اين نرخ را بين ۱/۴ تا ۲/۵ مي‌داند. با اين حال، مجموعه‌اي از پژوهش‌هاي جديدتر كه براي تعيين نرخ تكثير پايه‌ي ويروس انجام شده‌اند، دامنه‌ي اين عدد را بين ۱/۴ تا ۶/۴۹ برآورد كرده‌اند كه از تخمين‌هاي اوليه بسيار بالاتر است.

بايد درانديشه متخصصينداشت كه نرخ تكثير پايه همانند نرخ مرگ‌ومير لاخبار تخصصيا عددي ثابت نيست و برآوردها مي‌تواند در هر مكان بسته به عواملي نظير ميزان تماس مردم با يكديگر و اقدامات انجام‌شده براي كاهش شيوع ويروس متفاوت باشد.

خطر آلودگي

مركز كنترل و پيشگيري از بيماري برآورد مي‌كند كه به‌طور ميانگين نزديك به ۸ درصد از جمعيت ايالات متحده در هر فصل براثر ابتلا به آنفلوانزا بيمار مي‌شود. درحال حاضر، ۶۰ مورد ابتلا به كوويد ۱۹ در ايالات متحده وجود دارد و اين كشور به‌دليل نگراني از شيوع گسترده‌تر ويروس درحال آمادگي بييشتر است. CDC به‌تازگي اعلام كرد بيماري در ايالت كاليفرنيا شناسايي شده است كه هيچ سابقه‌اي از سفر به مناطق آلوده ندارد و نحوه‌ي‌ آلودگي‌اش مشخص نيست. اين گزارش نشان مي‌دهد كه ويروس در بين مردم پخش شده است و افراد زيادي درمعرض ابتلا به آن قرار دارند. همچنين بنا به گزارش‌ها، كادر درماني بيمارستان‌ها نيز به‌طور فزاينده دربرابر ابتلا به ويروس آسيب‌پذير هستند.

دنياگيري

بايد خاطرنشان كرد كه آنفلوانزاي فصلي را كه هرساله همه‌گير مي‌شود، نبايد با آنفلوانزاي دنياگير يا شيوع جهاني ويروس آنفلوانزاي جديدي اشتباه گرفت كه با سويه‌هاي معمول اين ويروس بسيار متفاوت است. آخرين دنياگيري آنفلوانزا در سال ۲۰۰۹ رخ داد. در اين زمان ويروس آنفلوانزاي خوكي با سطح جهان موجب مرگ ۱۵۱ هزار تا ۵۷۵ هزار نفر از مردم دنيا شد؛ اما به‌نقل از CDC درحال حاضر هيچ دنياگيري آنفلوانزايي وجود ندارد.

شيوع كوويد ۱۹ هنوز به‌عنوان دنياگيري اعلام نشده است؛ زيرا اغلب موارد ابتلا در چين گزارش شده‌اند. با اين حال، با شناسايي موارد گسترده در كره‌ي جنوبي، ايتاليا و ايران در روزهاي گذشته، سازمان بهداشت جهاني اعلام كرد كه كشورهاي جهان بايد براي دنياگيري احتمالي ويروس كرونا جديد آماده باشند. اين سازمان همچنين ماه گذشته عمدتا به‌دليل نگراني از انتشار ويروس به كشورهاي داراي سيستم‌هاي بهداشت ضعيف‌تر، شيوع كوويد ۱۹ را وضعيت اضطراري بين‌المللي اعلام كرد.

پيشگيري

برخلاف آنفلوانزا، ويروس كرونا جديد هنوز هيچ واكسني ندارد

برخلاف آنفلوانزاي فصلي كه براي محافظت دربرابر آن، واكسن وجود دارد، هنوز هيچ واكسني براي كوويد ۱۹ موجود نيست؛ اما مؤسسه‌ي ملي سلامت ايالات متحده، شركتي خصوصي در اين كشور و جمعي از دانشمندان در ساير كشورها در مراحل اوليه‌ي ساخت واكسن هستند. مقام‌ها قصد دارند نخستين مرحله‌ي آزمايش واكسن كوويد ۱۹ را ظرف مدت هفته‌ها و ماه‌هاي آتي آغاز كنند.

درمجموع، CDC به‌منظور جلوگيري از انتشار ويروس‌هاي تنفسي ازجمله هردو ويروس كرونا جديد و ويروس‌هاي آنفلوانزا، شستشوي مكرر دست‌ها با آب و صابون به‌مدت دست‌كم ۲۰ ثانيه، اجتناب از لمس چشم‌ها، بيني و دهان با دستان آلوده و اجتناب از تماس با افراد بيمار، ماندن در خانه هنگام بيماري و پاكسازي و ضدعفوني‌سازي منظم اشياء و سطوح لمس‌شده را توصيه مي‌كند. باوجود انتشار گسترده‌ي ويروس در كشورمان، علاوه بر موارد يادشده توصيه مي‌شود كه تا حد امكان از حضور در اجتماعات و مكان‌هاي شلوغ و تماس با افراد مشكوك پرهيز كنيد.