دانشمندان: ويروس كرونا سلاح بيولوژيك نيست و منشأ طبيعي دارد
با گسترش ويروس كرونا در سرتاسر جهان، طرفداران تئوري توطئه بلافاصله دست به كار شدند و همهگيري كوويد ۱۹ را جنگ بيولوژيكي قلمداد كردند. تاكنون افراد بيشماري از متخصصان شبكههاي اجتماعي تا سياستمداران آمريكايي و چيني و ايراني اشاره كردهاند ويروس جديد ممكن است درواقع سلاحي بيولوژيكي و ساختهشده در آزمايشگاه باشد. تنها تفاوت در تئوريهاي توطئه، متهمكردن ديگري به مهندسي ويروس است. درحقيقت، نهتنها شواهدي از تئوريهاي توطئه همراهي نميكند؛ بلكه شواهد علمي قدرتمند و در حال افزايشي عليه تمام آنها وجود دارد.
دانشمندان تاكنون با تجزيهوتحيلهاي ژنتيكي تلاش كردهاند منشأ ويروس و چگونگي انتقال آن به انسانها را تعيين كنند و از مدتها پيش، سرنخهايي محكم دربارهي ماهيت ويروس كرونا جديد منتشر كردهاند. در ۲۶ فوريهي ۲۰۲۰، پژوهشگران مؤسسهي بهداشت ملي در مقالهاي نوشتند ويروس كرونا جديد از آزمايشگاه فرار نكرده است؛ زيرا تواليهاي RNA آن بهشدت به ويروسهايي شباهت دارد كه بهطورپنهاني در خفاشها در گردش هستند و اطلاعات همهگيرشناسانه نيز نشان ميدهد ويروسي با منشأ خفاش در حال آلودگي گونههاي حيواني نامشخص فروختهشده در بازارهاي عرضهي حيوانات زنده در چين است. اين مقاله در ژورنال پزشكي معتبر نيوانگلند منتشر شده است.
پژوهشگران هنوز دقيقا منشأ حيواني ويروس كرونا را مشخص نكردهاند؛ اما ويروس عامل سارس، ديگر عضو خانوادهي كروناويروس، موفق شد ازطريق ميزبانهاي مياني نظير گربههاي زباد از خفاشها به انسان منتقل شود؛ درنتيجه اصلا غافلگيركننده نيست كه همين اتفاق دوباره دربارهي ويروس كرونا جديد نيز رخ داده باشد.
اكنون در تازهترين تلاش براي اثبات طبيعيبودن منشأ ويروس، يافتههاي مقالهاي جديد روز سهشنبه در نشريهي نيچر مديسين منتشر شد كه نشان ميدهد ويروس كرونا جديد (SARS-CoV-2) محصول تكامل طبيعي است؛ ويروسي كه اواخر سال گذشتهي ميلادي از شهر ووهان چين ظهور كرد و تا امروز با انتشار به بيش از ۱۰۰ كشور جهان، به دنياگيري گستردهي كوويد ۱۹ منجر شده است.
تجزيهوتحليل دادههاي عمومي از توالي ژنوم ويروس كرونا جديد و ويروسهاي مرتبط شواهدي را نشان نميدهد كه ويروس در آزمايشگاه ساخته يا به طريقي ديگر مهندسي شده باشد. كريستيان اندرسن، استاديار ايمنيشناسي و ميكروبيولوژي در مؤسسهي پژوهشي اسكريپس و نويسندهي مسئول مقاله ميگويد:
با مقايسهي دادههاي موجود از توالي ژنوم سويههاي شناختهشدهي كروناويروس، ميتوانيم قاطعانه تعيين كنيم ويروس كرونا جديد ازطريق فرايندهاي طبيعي بهوجود آمده است.
در مقاله يادشده، پژوهشگران تواليهاي ژنتيكي كدكننده براي پروئتين اسپايك روي سطح ويروس كرونا جديد را تجزيهوتحليل كردهاند. اين ويروس بهنوعي به گرزي قرون وسطايي با اسپايكهاي متعددي شباهت دارد كه از شكل كروياش بيرون زدهاند. اين اسپايكها (زائدههاي برجسته) صرفا براي نمايش نيستند؛ زيرا ويروس با استفاده از آنها به سلولهايي ميچسبد كه ميخواهد حمله كند و سپس راه خود را به درون سلول بازميكند. ظاهرا بخشهايي از اين پروتئينهاي اسپايك در هدفگيري گيرندهي خاص روي سلولهاي انساني چنان كارآمد هستند كه بهسختي ميتوان تصور كرد انسان با فناوري شاختهشدهي كنوني آنها را ساخته باشد. سپس، پژوهشگران نتيجه گرفتند اين ويژگي و درنتيجه خود ويروس كرونا جديد بهاحتمال بسيار زياد فقط با گذشت زمان و بهطورطبيعي تكامل يافته است.
اين تصوير هنري پروتئينهاي اسپايك روي ويروس كرونا جديد را از نماي نزديك نشان ميدهد.
درواقع، تيم پژوهشي دريافت ساختار كلي ويروس كرونا جديد از آنچه انسان احتمالا ساخته، بسيار متفاوت است. اگر انسان ميخواست سلاحي ويروسي بسازد، با ساختار ويروسي اين كار را ميكرد كه از قبل از بيماريزايياش در افراد آگاه بود. بهطورطبيعي اگر بخواهيد اسلحهاي تازه بسازيد، از موادي استفاده ميكنيد كه از قدرت تخريبش مطلع هستيد. درعوض، ساختار ويروس كرونا جديد كاملا به ويروسهايي شباهت دارد كه ميدانيم خفاشها و پانگولينها را آلوده ميكنند.
با اين اوصاف، بايد اشاره كرد تمام يافتههاي كنوني از اين ايده پشتياني ميكنند كه ويروس ازطريق ميزباني حيواني مياني از خفاشها به انسان منتقل شدهاند؛ اما اين انتقال از حيوان به انسان بدينمعنا نيست كه ويروس بهمحض آلودگي انسان براي او اشكالساز ميشود. احتمالي جايگزين اين است كه ويروس از مدتها پيش به انسان منتقل شده و پيش از آنكه به ماهيت خطرناك كنوني تكامل يابد، براي زماني طولاني در حال گردش بين ما بوده است.
يافتههاي تجزيهوتحليل ژنتيكي پژوهش اخير با نحوهي رفتار كنوني ويروس كرونا جديد مطابقت دارد. درحالحاضر، ويروس همچون سلاحي بيولوژيك رفتار نميكند؛ زيرا بهترين سلاحهاي بيولوژيك نرخ مرگومير بسيار بيشتري دارند و امكان حملونقل و انتشار راحت آنها وجود دارد. تصور كنيد به شما بگويند سلاحي بيولوژيك ميتواند جان ۱ تا ۳/۴ درصد از افرادي را بگيرد كه آلوده ميكند؛ اما نميدانيد دقيقا چه كساني را به كام مرگ خواهد كشاند. تفاوت بين ويروس كرونا جديد و عامل بيماريزايي چون ويروس ابولا يا سياهزخم همچون تفاوت بين دستهاي از مبلها و مجموعهاي از موشكها است؛ البته نمونههاي دوم ميتوانند آسيب ايجاد كنند؛ اما نه به شيوهاي پيشبينيپذير و پايدار.
اكنون با تمام يافتههاي علمي مذكور اين پرسش مطرح ميشود: آيا سرانجام ايدهي ساخت ويروس در آزمايشگاه و مقصربودن انسانها در انتشار آن مغلوب خواهد شد؟ احتمالا پاسخ منفي است؛ اما درهرحال اكنون وقت آن است كه توجه مردم را به مسئلهاي بسيار مهمتر معطوف كرد: تلاش براي كنترل دنياگيري با ماندن در خانه و دوريگزيني اجتماعي.
هم انديشي ها