كاهش چشمگير آلودگي هوا؛ پيامد اقليمي دنياگيري ويروس كرونا
تصاوير ماهوارهاي آژانس فضايي اروپا نشان ميدهد همهگيري جهاني ويروس كرونا كه فعاليتهاي صنعتي را متوقف كرده، بهطور موقت سطوح آلودگي هوا را در سرتاسر جهان كاهش داده است. بهگفتهي متخصص كارشناسان، اين تغيير ناگهاني مانند آزمايشي بسيار بزرگ است كه پيش از اين هرگز در زمينهي كاهش انتشارات صنعتي انجام نشده است.
تصاوير ماهوارهي Sentinel-5P نشان ميدهد كه طي شش هفتهي گذشته، سطوح نيتروژندياكسيد در هواي شهرها و مجموعههاي صنعتي آسيا و اروپا بهطور قابلتوجهي كمتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است. نيتروژندياكسيد از موتور اتومبيلها، نيروگاهها و ديگر فرايندهاي صنعتي توليد ميشود و تصور ميشود كه موجب تشديد بيماريهاي تنفسي مانند آسم شود. درحاليكه گاز مذكور يك گاز گلخانهاي نيست، آلايندههايي كه از همان فعاليتها و بخشهاي صنعتي سرچشمه ميگيرند، مسئول بخش بزرگي از انتشارات كربني و گرمايش جهاني هستند. پول مونكس، استاد آلودگي هوا در دانشگاه لستر پيشبيني كرد كه در اين رويداد، درسهاي مهمي براي آموختن وجود خواهد داشت. او گفت:
ما درحالحاضر بهصورت غيرعمدي، درحال انجام بزرگترين آزمايشي هستيم كه تاكنون دراينزمينه ديدهايم. ما درحال تماشاي چيزي هستيم كه اگر در آينده بهسمت اقتصاد كمكربن برويم، ممكن است آن را ببينيم. نه اينكه از دست دادن زندگي را نكوهش نكنيم، اما ممكن است از اتفاقي وحشتناك قدري اميد بگيريم و چيزي را ببينيم كه ميتوانيم بهدست آوريم.
مونكس، رئيس سابق كميتهي مشاورهي علمي دولت بريتانيا درمورد كيفيت هوا گفت كه كاهش آلودگي هوا ميتواند مزيتهاي سلامتي داشته باشد، گرچه بعيد است كه تلفات جاني ناشياز بيماري را جبران كند. او گفت:
كاملا ممكن است كه كاهش آلودگي هوا براي افرادي كه در گروههاي آسيبپذير قرار دارند مثلا برخي مبتلايان به آسم، سودمند باشد. اين ميتواند موجب كاهش شيوع بيماري شود. سطح بالاي آلودگي هوا موجب تشديد نرخ پذيرش ويروس ميشود زيرا باعث التهاب و تضعيف ايمني ميشود. (با كاهش آلودگي هوا) كشاورزي نيز ممكن است تقويت شود زيرا آلودگي هوا رشد گياه را كاهش ميدهد.
سازمان جهاني بهداشت نيتروژندياكسيد را بهعنوان گازي سمي توصيف ميكند كه در غلظتهاي بالاي ۲۰۰ ميكروگرم در متر مكعب، موجب التهاب قابلتوجهي در مجاري هوايي ميشود. ذرات آلاينده همچنين ممكن است بهعنوان حاملي براي پاتوژنها عمل كنند و اشكالات سلامتي موجود را نيز تشديد كنند. سازمان جهاني بهداشت درحال مطالعه اين مسئله است كه آيا ذرات آلودگي موجود در هوا ممكن است بهعنوان حاملي براي ويروس عامل كوويد ۱۹ عمل كرده و موجب مسريتر شدن آن شوند.
يكي از بزرگترين كاهشها در سطح آلودگي هوا در شهر ووهان در مركز چين مشاهده شده است كه در اواخر ماه ژانويه بهشدت تحت قرنطينه قرار گرفت. اين شهر ۱۱ ميليون نفري بهعنوان قطب اصلي حملونقل چين عمل كرده و صدها كارخانهي تأمينكنندهي قطعات خودرو و قطعات ديگر در آن مستقر است. طبق اعلام ناسا، سطوح نيتروژندياكسيد در سرتاسر شرق و مركز چين، ۱۰ تا ۳۰ درصد پايينتر از حالت عادي بوده است.
سطوح نيتروژندياكسيد در كره جنوبي نيز كه مدتها است با انتشارات حاصلاز نيروگاههايي كه زغالسنگ ميسوزانند و نيز از تأسيسات صنعتي چين، درگير است، كاهش يافته است. اين كشور كل مناطق خود را بهحالت تعطيل درنياورده است اما در رديابي و جداسازي موارد مشكوك به كرونا بسيار دقيق عمل ميكند.
تغييرات شمال ايتاليا نيز قابلتوجه است زيرا دود حاصلاز مجموعههاي متراكم كارخانهها تمايل دارد كه درمقابل آلپ و در انتهاي دره پو به دام افتد و اين منطقه را به يكي از كانونهاي آلودهي غرب اروپا تبديل كند. از زمانيكه ايتاليا در تاريخ ۹ مارس به تعطيلي كشيده شد، سطوح نيتروژندياكسيد در ميلان و بخشهاي ديگر شمال اين كشور حدود ۴۰ درصد كاهش پيدا كرده است. وينسنت هنري پوچ، مدير سرويس اتمسفري كوپرنيك اين وضعيت را بيسابقه ميخواند و ميگويد در گذشته شاهد تغييرات يك روزه در آلودگي هوا بودهايم اما هيچگاه چنين تغيير طولانيمدتي اتفاق نيفتاده است.
منبع كاهش انتشارات هنوز مشخص نيست. يك احتمال، كاهش ميزان فعاليت در منطقهي صنعتي ايتاليا است. عامل احتمالي ديگر كاهش ترافيك جادهاي است كه بيشترين سهم را در انتشار نيتروژن دياكسيد در اروپا دارد. پوچ گفت كه ماهوارهها درحالحاضر شروع به گرفتن چنين سيگنالهايي از شهرهاي ديگر اروپا كردهاند كه وارد وضعيت تعطيلي شدهاند، اگرچه براي تأييد اين الگو بايد دادهها طي مدت طولانيتري مورد مطالعه قرار گيرند.
اگرچه بريتانيا ازانديشه متخصصين شيوع بيماري و واكنش دولت، بيش از يك هفته از ايتاليا عقب است، درحالحاضر، مانيتورهاي كنار جاده نشاندهندهي كاهش قابلتوجهي در ميزان آلودگي هوا در كانونهاي آلودهاي مانند ماريلبون در لندن هستند. بهگفتهي مونكس، در بريتانيا، ترافيك جادهاي مسئول حدود ۸۰ درصد از انتشارات نيتروژندياكسيد است. درمورد يك خودروي ديزلي متوسط، هر يك كيلومتر رانندگينكردن معادل اجتناباز واردكردن ۵۲ ميليگرم آلاينده به هوا است. مونكس گفت:
چيزي كه من فكر ميكنم از اين اتفاق حاصل شود، تشخيص اين موضوع است كه ظرفيت قابلتوجهي براي تغيير روشهاي كار و سبك زندگي وجود دارد. اين رويداد ما را در آينده وادار ميكند تا به اين مسئله فكر كنيم كه آيا واقعا لازم است براي اين كارها اتومبيل خود را سوار شويم و براي آن سوخت بسوزانيم.
هم انديشي ها