DNA مرتبط با كوويد ۱۹ از نئاندرتال‌ها به ارث رسيده است
براساس مطالعه‌اي جديد، قطعه‌اي از DNA كه با كوويد ۱۹ ارتباط دارد، حدود ۶۰ هزار سال پيش از نئاندرتال‌ها به انسان‌هاي مدرن منتقل شده است. دانشمندان هنوز نمي‌دانند كه چرا اين قطعه‌ي خاص از DNA خطر ابتلا به بيماري شديد براثر ويروس كرونا را افزايش مي‌دهد. اما يافته‌هاي جديد كه اخيرا به‌صورت الكترونيك ارسال شده و هنوز در مجله‌ا‌ي علمي منتشر نشده است، نشان مي‌دهد كه چگونه برخي سرنخ‌هاي مربوط به سلامتي مدرن از تاريخ باستان ريشه مي‌گيرد. جوشوا آكي، متخصص ژنتيك دانشگاه پرينستون كه در مطالعه‌ي جديد مشاركتي نداشته است، گفت: «اين اثر درون‌زايي كه ۶۰ هزار سال پيش رخ داد، هنوز هم موثر است.»
مطالعه نشان مي‌دهد اين قطعه از ژنوم كه شامل ۶ ژن روي كرومواخبار تخصصي شماره ۳ مي‌شود در طول تاريخ بشر سفري گيج‌كننده داشته است. اين واريانت درحال‌حاضر در بنگلادش رايج است و در اين كشور ۶۳ درصد از مردم حداقل يك نسخه از آن را حمل مي‌كنند. در سراسر آسياي جنوبي، تقريبا يك سوم از مردم اين قطعه از ژنوم را به ارث برده‌اند. اگرچه در مناطق ديگر، فراواني اين قطعه كمتر است. فقط ۸ درصد از اروپايي‌ها و ۴ درصد از اهالي شرق آسيا داراي اين قطعه از ژنوم هستند. اين قطعه در آفريقا تقريبا وجود ندارد.
هنوز مشخص نيست كه چه الگوي تكاملي اين توزيع را طي ۶۰ هزار سال گذشته ايجاد كرده است. هوگو زبرگ، ژنتيك‌داني در موسسه‌ي كارولينسكا در سوئد كه يكي از نويسندگان مطالعه‌ي جديد است، گفت: «اين يك پرسش ۱۰ هزار دلاري است.»
يك احتمال آن است كه نسخه‌ي نئاندرتال مضر بوده و با گذشت زمان فراواني آن كم شده است. همچنين ممكن است اين قطعه مثلا با فراهم كردن پاسخ ايمني قوي دربرابر ويروس‌هاي اين منطقه، سلامت مردم جنوب آسيا را بهبود بخشيده باشد. سوانته پابو، مدير موسسه‌ي انسان‌شناسي تكاملي ماكس پلانك در آلمان گفت: «بايد تاكيد كرد كه در اين مرحله، اين موضوع فقط يك حدس است.»
پژوهشگران به‌تازگي درحال درك اين مساله هستند كه چرا كوويد ۱۹ براي برخي افراد خطرناك‌تر از ديگران است. احتمال بروز بيماري شديد در افراد سالخورده بيش از افراد جوان است. مردان نسبت‌به زنان در معرض خطر بالاتري قرار دارند. نابرابري اجتماعي نيز اهميت دارد. براي مثال در كشور آمريكا، احتمال بروز بيماري شديد در افراد سياه‌پوستي كه به كوويد ۱۹ مبتلا مي‌شوند، بيش از افراد سفيدپوست است كه علت آن احتمالا تاحدودي ناشي‌از سابقه‌ي نژادپرستي سيستميك در اين كشور است. اين امر موجب شده است نرخ بيماري‌هاي مزمني مانند ديابت در سياه پوستان بالاتر باشد و آن‌ها داراي شرايط زندگي و مشاغلي باشند كه ممكن است آن‌ها را بيشتر درمعرض ويروس قرار دهد.
ژن‌ها نيز نقش دارند. ماه گذشته، پژوهشگران بيماران بسيار بدحال مبتلا به كوويد ۱۹ در ايتاليا و اسپانيا را با كساني كه دچار عفونت خفيف بودند، مورد مقايسه قرار دادند. آن‌ها دو مكان را در ژنوم پيدا كردند كه با خطر بالاتر همراه بودند. يك مكان روي كرومواخبار تخصصي شماره‌ي ۹ قرار دارد و شامل ژن ABO مي‌شود كه تعيين‌كننده‌ي گروه خوني است. قطعه‌ي ديگر، قطعه‌ي نئاندرتالي است كه روي كرومواخبار تخصصي شماره‌ي ۳ قرار دارد. اما اين يافته‌هاي ژنتيكي همان‌طور كه افراد مبتلا به ويروس كروناي بيشتري مورد مطالعه قرار مي‌گيرند، به‌سرعت درحال به‌روزرساني است.
درست هفته‌ي گذشته، گروهي بين‌المللي از دانشمندان مجموعه‌ي جديدي از داده‌ها را منتشر كردند كه نشان مي‌داد خطر مرتبط با گروه‌هاي خوني در اين زمينه قابل‌توجه نيست. مارك دالي، متخصص ژنتيك دانشكده‌ي پزشكي هاروارد كه عضوي از اين گروه است، گفت: «هيئت منصفه درمورد ABO هنوز پاسخ را نمي‌داند.» داده‌هاي جديد ارتباط قوي‌تري را ميان بيماري و كرومواخبار تخصصي شماره‌ي ۳ نشان مي‌دهد. احتمال ابتلا به بيماري شديد در افرادي كه دو نسخه از اين واريانت را حمل مي‌كنند، نسبت‌به كساني كه اين نسخه را ندارند، سه برابر بيشتر است.
پژوهشگري درحال از خاك بيرون آوردن يك اسكلت نئاندرتال (۲۰۱۹)
پس از انتشار اطلاعات جديد در روز دوشنبه، دكتر زبرگ تصميم گرفت كه ببيند آيا قطعه قرار گرفته روي كرومواخبار تخصصي ۳ از نئاندرتال‌ها انتقال پيدا كرده است.
حدود ۶۰ هزار سال پيش، برخي از اجداد انسان‌هاي مدرن از آفريقا خارج شدند و به‌سوي اروپا، آسيا و استراليا روانه شدند. اين افراد با نئاندرتال‌ها رو‌به‌رو شدند و با آن‌ها تلاقي پيدا كردند. وقتي DNA نئاندرتال وارد مخزن ژني ما شد، مدت‌ها پس از انقراض نئاندرتال‌ها در نسل‌هاي ما گسترش يافت. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد بيشتر ژن‌هاي نئاندرتال‌ها براي انسان‌هاي مدرن مضر بود. آن‌ها ممكن است ازانديشه متخصصين سلامتي اشكالاتي داشته يا داشتن فرزند را دشوارتر كرده باشند. درنتيجه، ژن‌هاي نئاندرتالي كمياب‌تر شد و بسياري از آن‌ها از خزانه‌ي ژني ما ناپديد شدند.
اما ظاهرا برخي از ژن‌ها مزيتي تكاملي پيدا كرده و كاملا رايج شدند. دكتر زبرگ، دكتر پابو و دكتر جانت كلسو كه او نيز از پژوهشگران موسسه‌ي ماكس پلانك است، كشف كردند كه يك سوم از زنان اروپايي داراي يك گيرنده‌ي هورمون نئاندرتالي هستند كه با افزايش باروري و سقط جنين كمتر همراه است. دكتر زبرگ مي‌دانست ژن‌هاي ديگر نئاندرتال‌ها كه امروزه رايج هستند، حتي به ما در مبارزه با ويروس‌‌ها كمك مي‌كنند.
وقتي انسان‌هاي مدرن به آسيا و اروپا گسترش يافتند، ممكن است با ويروس‌هاي جديدي رو‌به‌رو شده باشند كه نئاندرتال‌ها قبلا دفاعي دربرابر آن‌ها تكامل داده بودند. ما آن ژن‌ها را از آن زمان حفظ كرده‌ايم.
دكتر زبرگ به كرومواخبار تخصصي ۳ در پايگاه داده‌ي الكترونيك ژنوم نئاندرتال‌ها نگاه كرد. وي دريافت كه نسخه‌اي كه خطر بروز بيماري شديد كوويد ۱۹ را افزايش مي‌دهد، همان نسخه‌ي موجود در نئاندرتالي است كه ۵۰ هزار سال پيش در كرواسي زندگي مي‌كرد. دكتر زبرگ گفت كه با كشف اين موضوع سريعا به دكتر پابو خبر دادم. دكتر پابو در كلبه‌اي در مناطق دورافتاده‌ي سوئد درحال گذراندن تعطيلات خود بود. او روز بعد خود را رساند و آن‌ها شبانه‌روز كار كردند تا اينكه نتايج خود را روي جمعه به صورت الكترونيك پست كردند. دكتر بابو گفت: «اين غيرقابل تحمل‌ترين تعطيلاتي بود كه من تا به‌حال در اين كلبه داشتم.»
توني كاپرا، متخصص ژنتيك دانشگاه وندربيلت كه در اين مطالعه مشاركتي نداشته است، تصور مي‌كند كه شايد اين بخش نئاندرتالي از DNA در ابتدا با مزيتي همراه بوده باشد و شايد حتي دربرابر ويروس‌هاي ديگر نقش محافظتي داشته است. او گفت: «اما آن ۴۰ هزار سال پيش بوده و ما اكنون اينجا هستيم.»
اين احتمال وجود دارد كه پاسخ ايمني كه عليه ويروس‌هاي باستاني موثر بوده است، در شرايط كنوني دربرابر ويروس كروناي جديد واكنش بيش‌ازحدي باشد. براي افرادي كه دچار موارد شديد كوويد ۱۹ مي‌شوند، معمولا چنين چيزي رخ مي‌دهد، زيرا سيستم ايمني آن‌ها حملات كنترل‌نشده‌اي را تدارك مي‌بيند كه درنهايت موجب وارد آمدن اسيب به ريه و ايجاد التهاب مي‌شود. دكتر پابو گفت اين قطعه از DNA ممكن است تاحدودي دليل اين امر باشد كه چرا نرخ مرگ‌و‌مير مردم داراي تبار بنگلادشي كه به كوويد ۱۹ مي‌شوند، در بريتانيا بالاتر است.
اين سوالي بي‌جواب است كه آيا وقتي پژوهشگران بيماران بيشتري را مورد مطالعه قرار دهند، اين قطعه‌ي نئاندرتالي همچنان ارتباط قوي خود را با كوويد ۱۹ حفظ مي‌كند. شايد براي درك اينكه چرا اين قطعه از ژنوم در برخي مناطق بسيار رايج‌تر از مناطق ديگر شد، به كشف و مطالعه همين قطعه در فسيل‌هاي باستاني انسان‌هاي مدرن نياز باشد. به‌گفته‌ي دكتر زبرگ، سفر ۶۰ هزار ساله‌ي اين قطعه از DNA در گونه‌ي ما ممكن است به توضيح علت خطرناكي امروزه‌ي آن كمك كند. او گفت: «تاريخچه‌ي تكاملي آن ممكن است سرنخ‌هايي در اختيار ما قرار دهد.»
هم انديشي ها