ويروس كرونا در فضاهاي بسته ازطريق هوا منتشر مي‌شود؛ چرا هنوز درحال ساييدن سطوح هستيم؟
دانشمنداني كه در ابتدا درمورد سطوح آلوده هشدار مي‌دادند، اكنون مي‌گويند ويروس عامل كوويد ۱۹ عمدتا ازطريق قطرات استنشاق‌شده منتقل مي‌شود و شواهد چنداني وجود ندارد كه نشان دهد تميزكاري عميق تهديد ناشي‌از ويروس در فضاهاي بسته را كاهش مي‌دهد.
در فرودگاه سوت‌وكور هنككنگ، خدمه نظافت‌كننده به‌طور مداوم چرخ‌دستي‌ها، دكمه‌هاي آسانسور و پيشخوان‌ها را با محلول‌هاي ضدميكرب تميز مي‌كنند. در شهر نيويورك، نيروي سادهان به‌طور مداوم سطوح اتوبوس‌ها و قطارهاي شهري را ضدعفوني مي‌كنند. در لندن، بسياري از كافه‌ها هزينه‌ي زيادي را صرف تميز كردن شديد سطوح كرده‌اند. در سراسر جهان، نيروي سادهان براي مبارزه با ويروس كرونا بي‌وقفه مشغول تميزكردن سطوح هستند.
اما دانشمندان هر روز بيش‌از‌پيش مي‌گويند شواهدي وجود ندارد كه نشان دهد سطوح آلوده مي‌توانند ويروس را منتشر كنند. آن‌ها مي‌گويند در فضاهاي بسته‌ي شلوغي مانند فرودگاه‌ها، ويروس ازطريق بازدم افراد عفوني منتشر مي‌شود و ويروسي كه در هوا معلق است، تهديد بسياري بزرگ‌تري است. با‌اين‌حال، شستشوي دست با آب و صابون به‌مدت ۲۰ ثانيه (يا درصورت عدم دسترسي به صابون، استفاده از ضدعفوني‌كننده) هنوز براي توقف انتشار ويروس توصيه مي‌شود.
متخصص كارشناسان مي‌گويند تميزكردن سطوح تأثير چنداني روي كاهش تهديد ويروس در محيط‌هاي بسته ندارد و مقامات بهداشتي به‌جاي اين كار بر تمركز روي بهبود تهويه و تصفيه‌ي هوا تأكيد مي‌كنند. دكتر كوين پي فنلي، متخصص عفونت‌هاي تنفسي گفت: «به‌انديشه متخصصين من، وقت، انرژي و هزينه‌ي زيادي براي ضدعفوني كردن سطوح هدر داده مي‌شود و مهم‌تر اينكه، توجه و منابع از تمركز روي پيشگيري از انتقال ويروس ازطريق هوا منحرف مي‌شود.»
برخي متخصص كارشناسان معتقدند هنگ‌كنگ كه شهري شلوغ با ۷/۵ ميليون نفر جمعيت است و سابقه‌ي طولاني درزمينه‌ي شيوع بيماري‌هاي عفوني دارد، مطالعه‌اي موردي درباره‌ي اين نوع تميز كردن نمايشي سطوح است كه به مردم عادي حس امنيت كاذبي درمورد ويروس كرونا مي‌دهد. اداره‌ي فرودگاه هنگ‌كنگ از محفظه‌ي ضدعفوني‌كننده‌ي تمام بدن شبيه باجه‌ي تلفن براي اسپري كردن كاركنان فرودگاه در مناطق قرنطينه استفاده كرده است. اين غرفه كه به‌گفته‌ي فرودگاه اولين در جهان است و به‌صورت آزمايشي فقط روي كاركنان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، بخشي از تلاشي همه‌جانبه براي اين منظور است كه اين تشكيلات را به محيطي امن براي همه‌ي متخصصان تبديل كند. چنين نمايش‌هايي مي‌تواند موجب آسودگي خاطر عموم شود زيرا چنين نشان مي‌دهد كه مقامات محلي درحال مبارزه با كوويد ۱۹ هستند. اما شلي ميلر، متخصص كارشناس آئروسل‌ها در دانشگاه كلرادو بولدر گفت اين غرفه‌ها از انديشه متخصصينات كنترل عفونت معناي عملي ندارد.
ويروس‌ها ازطريق فعاليت‌هايي مانند پاشيدن قطرات تنفسي (هنگام صحبت كردن، نفس كشيدن، فرياد زدن، سرفه، آواز خواندن و عطسه) منتشر مي‌شوند. دكتر ميلر گفت اسپري‌هاي ضدعفوني‌كننده اغلب از مواد شيميايي سمي ساخته مي‌شوند كه مي‌توانند به‌طور قابل‌توجهي كيفيت هواي داخل و سلامت انسان را تحت‌تأثير قرار دهند. وي گفت: «نمي‌توانم درك كنم چرا كسي بايد فكر كند ضد عفوني كردن كل فرد خطر انتقال ويروس را كاهش مي‌دهد.»
تئاتر بهداشت
طيف وسيعي از بيماري‌هاي تنفسي ازجمله سرماخوردگي و آنفلوانزا به‌وسيله‌ي ميكروب‌هايي ايجاد مي‌شوند كه مي‌توانند از سطوح آلوده منتشر شوند. بنابراين، زماني‌كه شيوع ويروس كرونا زمستان سال گذشته از چين آغاز شد، منطقي به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد كه فرض كنيم اين فوميت‌ها از ابزارهاي اصلي انتقال عامل بيماري‌زا باشند (فوميت شيء بي‌جاني است كه در صورت آلوده بودن به عامل بيماري، مي‌تواند آن را به ميزبان جديدي منتقل كند.) به‌زودي مطالعات نشان داد كه به‌انديشه متخصصين مي‌رسد ويروس روي برخي سطوح (ازجمله پلاستيك و فولاد تا ۳ روز باقي مي‌ماند (بعدا مطالعات ديگر نشان داد كه احتمالا بيشتر اين موارد قطعات بي‌اثر ويروس باشند كه عفوني نيستند.)
سازمان جهاني بهداشت همچنين بر انتقال سطوح به‌عنوان يك خطر تأكيد كرد و گفت انتشار ازطريق هوا تنها زماني نگران‌كننده بود كه كاركنان مراقبت‌هاي بهداشتي در رويه‌هاي پزشكي خاصي مشاركت مي‌كردند كه آئروسل‌ها را توليد مي‌كند. اما شواهد درحال افزايشي نشان مي‌داد ويروس مي‌تواند خصوصا در فضاهاي بسته‌ي شلوغي كه داراي تهويه‌ي نامناسب است، براي چندين ساعت در قطرات ريز موجود در هواي راكد بماند و وقتي افراد آن را استنشاق كنند، آن‌ها را عفوني كند.
در ماه جولاي، مقاله‌اي در مجله پزشكي لنست استدلال كرد كه برخي از دانشمندان بدون درانديشه متخصصين گرفتن شواهد حاصل از مطالعات گذشته درمورد خويشاوندان نزديك ويروس كروناي جديد ازجمله ويروس SARS-CoV كه عامل همه‌گيري سارس در سال ۲۰۰۲-۲۰۰۳ بود، درزمينه‌ي خطر عفونت ويروس كرونا ازطريق سطوح اغراق كرده بودند. امانوئل گلدمن، نويسنده‌ي مقاله و ميكروبيولوژيست دانشگاه راتگرز گفت: «اين شاهد بسيار محكمي است كه نشان مي‌دهد حداقل براي ويروس سارس اولي در اكثر موارد، انتقال ازطريق فوميت‌ها بسيار جزئي بود.» او با اشاره به ويروس كروناي جديد گفت: «دليلي وجود ندارد كه انتظار داشته باشيم ويروس كروناي جديد يعني SARS-CoV-2 در اين نوع آزمايش‌ها رفتار چندان متفاوتي داشته باشد.»
چند روز پس از انتشار مقاله‌ي گلدمن، بيش از ۲۰۰ دانشمندان با سازمان جهاني بهداشت تماس گرفتند تا تصديق كنند كه ويروس كرونا مي‌تواند ازطريق هوا در هر محيط بسته‌اي منتشر شود. سرانجام، آژانس دربرابر فشار عمومي شديد درمورد اين مسئله تسليم شد و اذغان كرد كه انتقال آئروسل درون فضاهاي بسته مي‌تواند در مكان‌هايي مانند رستوران‌ها، كلوب‌هاي شبانه، دفاتر و عبادتگاه‌ها كه داراي تهويه‌ي نامناسبي هستند، به شيوع منجر شود.
در ماه اكتبر مركز كنترل و پيشگيري از بيماري كه از ماه مه بر اين موضوع تأكيد مي‌كرد كه سطوح، روش اصلي انتشار ويروس نيستند، گفت انتقال ازطريق قطرات تنفسي عفوني روش اصلي انتشار است. اما تا آن زمان ديگر وسواسي نسبت‌به لمس هر چيزي از نرده‌هاي پله‌ها گرفته تا كيسه‌هاي خريد ايجاد شده بود. ميلي شديد براي ساييدن سطوح به‌عنوان اقدام احتياطي دربرابر كوويد ۱۹ به وجود آمده بود و همان‌طور كه مجله‌ي آتلانتيك مي‌گويد، «تئاتر بهداشت» عميقا ريشه گرفت.
در هنگ‌كنگ، مقامات ناوگاني از ربات‌ها را براي تميز كردن سطوح در مراكز خريد و واگن‌هاي قطار اضافه كردند
از نايروبي گرفته تا ميلان و سئول، نظافت‌چي‌ها با لباس‌هاي محافظ درحال ضدعفوني كردن اماكن عمومي بوده‌اند. اين درحالي است كه سازمان جهاني بهداشت هشدار داده است اين مواد ممكن است بيش از آنكه مفيد باشد، آسيب‌زننده باشند.
در هنگ‌كنگ جايي كه ۲۹۹ نفر طي شيوع سارس اولي جان باختند، دكمه‌هاي آسانسورها اغلب با پلاستيك پوشانده مي‌شود و سپس روزانه چندين بار تميز مي‌شود. خدمه در برخي از ساختمان‌هاي اداري و متروها به‌طور مكرر نرده‌هاي پله‌هاي برقي را با پارچه‌هاي ضدعفوني‌شده پاك مي‌كنند. نظافت‌چي‌ها با استفاده از حجم بالايي از مواد ضدميكروب اماكن عمومي را ضدعفوني كنند و ناوگاني از ربات‌ها براي تميز كردن سطوح در واگن‌هاي قطارهاي شهري اضافه شده‌اند.
چندين دانشمند مستقر در هنگ‌كنگ اصرار دارند كه تميزكاري عميق ضرري ندارد و از قوانين سخت فاصله‌گيري اجتماعي و اصرار چند ماهه براي پوشيدن ماسك براي همه‌ي مردم حمايت مي‌كنند. شركت Procter & Gamble گفت فروش محصولات پاك‌كننده‌ي شخصي در سه‌ماهه‌ي منتهي به سپتامبر بيش از ۳۰ درصد افزايش پيدا كرده است.
بار كوويد ۱۹ در هنگ‌كنگ (بيش از ۵۴۰۰ مورد تأييدشده و ۱۰۸ مورد مرگ) براي هر شهري نسبتا كم است. با‌اين‌حال متخصص كارشناسان مي‌گويند ازانديشه متخصصين رسيدگي به خطرات مرتبط با انتقال هواپخش در فضاهاي داخلي به كندي عمل شده است. اوايل، مقامات رستوران‌هاي هنككنگ را ملزم به نصب جداكننده‌هايي بين ميزها كردند كه محافظت بي‌اثر و بي‌فايده‌اي است كه در مناظره‌هاي معاون‌هاي نامزدهاي رياست‌جمهوري آمريكا در اكتبر نيز از آن استفاده شد.
رستوران‌هاي زيادي در هنگ‌كنگ ديواره‌هاي جداكننده‌اي بين ميزها نصب كردند
اما همان‌طور كه مقامات هنگ‌كنگ به‌تدريج محدوديت‌هاي مربوط به اجتماعات در فضاهاي سرپوشيده را كاهش مي‌دهند، ترس‌هايي درزمينه‌ي احتمال وقوع شيوع‌هاي جديد در فضاهاي بسته شكل گرفته است. برخي متخصص كارشناسان مي‌گويند نگران اين موضوع هستند كه قطرات ويروس كرونا بتواند ازطريق دريچه‌هاي هوا در دفاتر پخش شود و از‌آن‌جايي كه در اين شهر روش كار از خانه رواج پيدا نكرده است و ادارات شلوغ هستند، شيوع‌هاي جديدي رخ دهد. يئونگ كينگ لون، استاد مهندسي شيمي و زيست‌شناسي در دانشگاه علوم و فناوري هنگ‌كنگ گفت: «مردم هنگام ناهار يا وقتي به اتاقك كار خود برمي‌گردند، ماسك خود را برمي‌دارند، زيرا آنجا را فضاي خصوصي خود مي‌دانند. اما به ياد داشته باشيد: هوايي كه در آن نفس مي‌كشيد، اساسا عمومي و مشترك است.»
هم انديشي ها